МІК теор. әдістемелік нұсқау.. Патологиялы анатомия жне гистология кафедрасы 0446319к ( )

Название	Патологиялы анатомия жне гистология кафедрасы 0446319к ( )
Дата	19.09.2021
Размер	481.5 Kb.
Формат файла
Имя файла	МІК теор. әдістемелік нұсқау..doc
Тип	Документы #234149
страница	5 из 5

1 2 3 4 5

11. Жаңа тақырыпты бекіту: 8 мин (17,7%)

Оқушының жаңа тақырыпты меңгеру дәрежесін ауызша сұрау арқылы бағалау.

Сұрақтар.

1. Терморегуляция патологиясына анықтама беріңіз.

2. Терморегуляция патологиясы қандай себептері және даму механизмдері бар?

3. Қызбаның анықтамасын беріңіз.

4. Қызбаның морфологиялық сипаттамасы.

5. Терморегуляция патологиясы мен қызбаның асқынуы.
12. Сабақты қорытындылау: 5 мин (11,1%)

Әр оқушы тапсырманы орындау барысындағы теориялық сұрақтарға берген жауаптарына, орындаған тапсырмалардың нәтижесіне, белсенділігіне сәйкес бағаланады.

13. Үйге тапсырма беру: 2 мин (4,4%)

Оқушыларды келесі тақырыпқа өз бетінше дайындалуға ынталандыру, бағыт – бағдар беру. Қолданылатын әдебиеттер мен таныстыру.
№11

1. Сабақтың тақырыбы: Ісіктер. Этиологиясы, өсу себебінің теориясы. Ісік өсуінің морфогенезі мен гистогенезі. Қатерлі және қатерсіз ісіктер. Ісіктердің жіктелуі.

2. Сағат саны: 45 мин.

3. Сабақ түрі: Теориялық

4. Сабақтың мақсаты:

● оқыту: Ісіктердің анықтамасын, этиологиясын, патогенезін, жіктелу принциптеріне байланысты ісіктердің ерекше өсуі туралы түсінік беру, морфологиялық сипаттамасына қарай ажырата алуды үйрету.

● тәрбиелік: Оқушылардың патриоттық сезімін ояту, адамгершілікке және

олардың сыртқы көрінісі (халат пен колпак) талапқа сай болуы тиіс

● дамыту: Оқушылардың жан – жақты ойлану қабілетінің ой - өрісін дамыту,

сабақта алған білімін клиникалық жағдайлармен ұштастыра білуді үйрету.

Инновациялық технологияларды қолдана білуді үйрету

5. Оқыту әдісі: Тақырыпты ауызша талқылау, прозектураға бару, оның құрылымымен танысу.

6. Материалды – техникалық жабдықталуы:

а) техникалық құралдар: компьютерлер, интерактивті тақта, мультимедиялық құрылғы.

ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: теория сабағына арналған макропрепараттар, плакаттар

б) оқыту орны: аудитория № 415.

7. Әдебиеттер:

8. Ұйымдастыру кезеңі: 3 мин (6,6 %)

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру: 12 мин (26,6%)

Өтілген сабақ бойынша оқушылардың теориялық білімін ауызша сұрақ – жауап күйінде тексеру.

10. Жаңа сабақты түсіндіру: 12 мин (26,6 %)

Ісіктердің жалпы сипаттамасы Ісік(тумр,бластома,жаңа өспе,неоплазма)потологиялық процесс,жасушаның гендік аппаратында өзгерістерден дамиды,нәтижесінде ісіктік өсу жиі пайда болады,ол бақылаусыз және сондықтан жасушалардың бас-көзсіз өсуі және сол жасушалардың диффенциялануының(жетілуінің)апоптоздық қабілетінің жоғалуымен сипатталады.Өсудің басқа түрлерінің айырмашылығы(көбею,регенерация,гиперпляазия және т.б).Ісіктік өсу бейімделулік немесе компенсаторлық және басқа мәні жоқ ,мәнсіз өсу.Сонымен бірге ісік пайда болып дамымайтындай басқа бір тірі ағза жоқ,ісік жан-жануарларда,құстарда,балықтарда,шыбын шіркейлерде, жасушалық жәндіктерде және өсімдіктерде пайда болып дамиды.Осылардың ішінде ісік адамдарда жиі кездеседі.Адам өлімі себептерде екінші орын барлық негізгі себептер ішінен алады.

Ісіктер эпидемиологиясы.

Қатерлі ісіктер жайының жаңа пайда болуы әр жылда 6 миллион адамда тіркеледі,олардың 2миллионы өліммен аяқталады.Соңғы жылдарда онкологиялық аурулармен аурушаңдылық және өлім жер жүзінің барлық елдерінде,барлық жастың деңгейде өсіп көбейгендігі анықталуда,соның ішінде 50 жастан жоғары ол ауру көбірек.Сонымен қатар жыныстық айырмашылық бар.Ерлерде әйелдердермен салыстырғанда 1,5 рет жиі,ал жасы үлкейген топтарда басқа топтарға қарағанда 2 еседен жоғары жиілікте болады.Ерлер аурушаңдылығы сипатында жер жүзінде 1981жылы,өкпе және асқазан рагы белгілі бір деңгейде тұрақтады.Ал тоқ ішек және простата(еркекбез)рагы айтарлықтай өсті.Әйелдер аурушаңдығында бірінші үш орынды сүт безі,жатыр және тоқ ішек ісіктері алады.Ресейде ерлерде жиі кездесетін өкпе,асқазан,еркек без және тері рагы,әйелдерде-сүт безі,жатыр,асқазан және тері ісіктер.

Ісіктер этиологиясы.

Әр түрлі этиологиялық әсерлер ісіктер шақыру қабілеті болатын болса концерогендік факторлар деп аталынатын немесе концерогендер дейді.Концерогендер негізгі топтары химиялық,физикалық және вирустық болып келеді.Ісіктердің дамуының бірден-бір себебі әлі күнге айқындалмаған.

Қазіргі уақытта ісіктің вирустық пайда болу теориясы басым болып келеді,бұл бағыт бойынша ісік пайда болуы ДНК және РНК сы бар онкогендік вирустардан,олар қожайын жасушаларының геномасына қатар түзеп тұрақтайды.ДНК-онковирустар олардың репликациясына қажетті гендері бар және құрылымдық нәруыздық гендері бар,бұл гендер көбеюіне жасушалар өлімін шақырады.Cоның ішінде миллиондық жайда біреуі әр түрлі концерогендер әсерінен қожайын жасушасының қатерлі трансформациясы сақталып пайда болады.РНК онковирусы жылдар бойы қожа ағзасында өмір сүреді,бірақ концерогендердің және басқа бірқатар факторлардың әсерінен «кері трансформация» болуы мүмкін,ал одан әрі жасушалардың ісіктік трансформациясы пайда болады.

Қатерсіз ісіктер дифференсацияланған пісіп-жетілген жасушалардан құралады,сондықтан олар өзі,шыққан тінге жақын.Оларда жасушалық атипизм жоқ,бірақта тіндік атепизммен сипатталады.

Қатерлі ісікке сипаттама

Жасушалық және тіндік атепизм,ісік жетілмеген,аз дифференциялан

ған, анаплазияланған жасушалар және арқауы да анатипиялы.Атипия дәрежесі әр түрлі болуы мүмкін-өзі өніп шыққан тінге ұқсас,салыстырмалы атипия жоғарламаған жағдайдан бастап,ісік жасушалары ұрықтық сипатқа дейін,өте айқын өзгерген.Осыған байланысты қатерлі ісік морфологиялық атитизм дәрежесі болуы мүмкін.

Ісікалды үрдістер.

Кез келген ісік дамуы алдында өмір ережесіне сай,қайсыбір басқа аурулар пайда болады,олар ағзада қайталанатын үзіліссіз тіндердің жарақаттары және сондықтан осымен байланысты үздіксіз реперативтік реакциялар.Ісік алды ауруларға клесілер жатады.

Созылмалы қабынулық процестер-сондай ақ,созылмалы бронхит,жатыр мойнағы созылмалы эрозиясы,созылмалы колит,созылмалы холесцистит және басқалар.

Метаплазия-бір тіндік өскінге жататын жасушалар құрылымы мен атқару қызметінің өзгерістері.Метаплязия көбіне созылмалы қабыну,сілемейлік қабықтарда дамиды.

Дисплазия-физиологиялық сипатта репаративтік процесті жоғалту және жасушалармен көбейіп жатқан атитизм көріністер санын қабылдап алу болып табылады.Дисплазияның үшінші дәрежесі айырылады,соның ішінде бірінші 2-ші активті емдегенде,орнына келеді,үшінші дәрежесі ісік аиепизмнен,айырмашылығы жоққа тән,сондықтан клиникалық тәжірибеде ауыр дисплазияға жатады,ол обыр ауруының басы деп саналады.

Ісіктер дамуының ерекшеліктері.

Қатерлі ісіктер онкогенезі өзгерістерінде жасушалардан ісіктік тінге дейін бірнеше кезеңге бөлуге болады:

:тіннің белгілі бір шектелген бөлігінде жасушалар полиферациясы;бұл кезеңде морфологиялық атепизм көрнексіз;

:жасушалар дисплазиясы атепия белгілері бірте бірте көбеюімен сипатталады;

:carcinoma insitu немесе рак орнында атипияланған ісік жасушалары топтасқан,бірақ әлі оларда ісіктік өсу қабілеті жоқ;

:инфильтративті немесе инвазивтік ісіктік тін өсуі кезіңі

Ісіктерді жіктеу.

Ісіктер жіктелуі негізгі олардың белгілі бір тінге тектік жақындығына байланысты.Осы негіздемеге байланысты ісіктер 7 топқа бөлінеді және әрқайсысында қатерлі,қатерсіз нұсқалары бар.Клиника қатерлі ісіктерді TNM(tumor,limph nodules,metactasis)жүйесі бойынша жіктейді.

Эпителиальдық ісіктер.

Эпителиядан шыққан ісіктер қатерлі және қатерсіз болуы мүмкін,бірақ бұл ісіктерді сипаттауда эпителиальдық тіндер ерекшеліктеріескеріледі-базальдық мембранасы бар,жасушалар полярлығы және олардың комплекстігі.

Қатерсіз эпителиальдық ісіктер жабынды эпителиялардан шығуы мүмкін-папиломалар және бездік эпителиядан-аденомалар.Біріншілері және екіншісі ұлпалы және арқаулы болып келеді және тек тіндік атепиямен сипатталады.

Қатерлі эпителиальдық ісік-обыр.Обыр кез келген ағзада,қайда эпителиальдық тін бар жерлерде дамиды:ол ең көп тараған ісік түрі.Оған қатерліліктің барлық көріністері сай келеді.Обырға,сондай басқа қатерлі ісіктер сияқты обыралды процесстер жүреді.Олардың дамуының қайсібір кезеңінде жасушалар анаплезия көрініс белгілерін қабылдап,көбеюді бастайды,оларда жасушалық атипизм көрініс белгілері дамиды.

Обырдың басқа көп түрлері түйіндік пішіндес болады,шекаралары айқын емес.Кейде обыр ісігі ағзаны диффузды еніп өседі,тін бұл жағдайда катайып қалыңдайды,қуыс ағзалардың қабырғалары қалыңдап,іш қуысы тарылады.Обыр ісігі сирек емес,жарақатқа айналады,сөйтіп қан жоғалту пайда болады.

Аденокарцинома-безшелік обыр бездері бар ағзаларда пайда болады.Аденокарцинома біраз әр түрлі көріністі болады,олардың бір түрлері дифференцияланған болса,басқалары обырдың дифференцияланбаған түріне жатады.Атепиялық ісіктік жасушалар әр түрлі көлемдегі және пішінді бездік құрылымы қалыптастырады,олардың базальдық мембранасы және шығару өзектері болмайды.

Жүзік пішіндіжасушалық немесе сілемейлі обыр аденокарциноманың аз дифференцияланған түрі,жасушалары қалайда бездік құрылым жасамайды,бірақта көп мөлшерде сілемей бөлінеді.

Медулярлық немесе ми тәрізді обыр аденокарциноманың бір түрі,онда жасуша көпшілігімен сипатталады,бірақта арқауы аз өзі төмен дифференцияланған ісік болып келеді.

Скирозды обыраденокарциномалардың өте қатерлі түрі,арқаулық құзамы ұлпасынан едәуір үлкен болып өсетін ісік.

Майда жасушалы обыр аса дифференцияланбаған обыр түрі,майда дөңгелектелген гиперхромдық жасушалардан тұрады.Кейбірде ісік жасушалары ұзыншаланып,сұлы дәніне ұқсайды,кейбірінде олар іріленіп және дөңгелектенеді.

Мезенхималық ісіктер.

Мезенхимадан шыққан дәнекер,май,бұлшықет тіндері дамиды және қан мен лимфа тамырлары,синовиальдық қабықтар,шеміршеітер,сүйектер пайда болады.Осы тіндердің әрқайсынан қатерлі және қатерсіз ісіктер пайда болуы мүмкін.Мезенхималық ісіктер ішінде бәрінен жйі кездесетін басты мән бола алатын тобы;жұмсақ тіндер,майлы тін мен сүйек ісіктері болып табылады.

Жұмсақ тіндер ісіктері.

Ісіктер шектен тыс құбылмалы,пішіндері де әр түрлі,пайда болып дамуы барлық тіндер мен ағзаларда,көрінісі әр түрлі үлкендіктегі түйін пішіндес және түрлі,тығыздықта немесе тіндерге еніп,айналасына сіңіп тарап шекарасы көрінбей өседі.Кез келген ісік паренхима және арқаудан тұрады.

Экспансивті өсу ісіктің қалай болса да «өз негізіне өзінен өзі»өсумен сипатталады,оның жасушалары қалай көбейседе,солай кобейіп,ісіктен бөлек шықпайды,көлемі үлкейе келе айналасындағы тіндерді итеріп ығыстырады,бұл соңғылар сығылып,атрофияға ұшырап семеді,оның орнына дәнекер тінмен ауысады.

Инфельтративті немесе инвазивті өсу ісіктік жасушалардың қоршаған тінге сіңіп,диффузды еніп көбейіп өсуі және ол тіндерді бұзып,жарақаттауымен сипатталады.Осындай өсу нәтижесінде ісік шекарасын ажырату өте қиын.

Экзофиттік өсу,бұндай өсу тек қуысты ағзаларда және т.б болады,ол ісіктің өсуі ағзаның іш қуысына өсіп шығып тұрумен сипатталады.

Эндофиттік өсу,бұл өсу де қуысты ағзаларда болады,айырмашылығы ісік іш қуысқа шықпай ағза қабырғасында өседі.

Номенклатура.

Ісіктің аты екі бөліктен құралады:ісіктің пайда болған тіннің аты және жалғау «ома».

Қатерсіз ісіктер дифференсацияланған пісіп-жетілген жасушалардан құралады,сондықтан олар өзі,шыққан тінге жақын.Оларда жасушалық атипизм жоқ,бірақта тіндік атепизммен сипатталады.

11. Жаңа тақырыпты бекіту: 4,5 мин (10%)

Оқушының жаңа тақырыпты меңгеру дәрежесін ауызша сұрау арқылы бағалау.

Сұрақтар.

Ісік дегеніміз не? Анықтамасын беріңіз.
Ісіктердің өсу себебін айтыңыз?
Ісіктердің морфогенезі мен гистогенезін түсіндіріңіз?
Ісіктерді қандай белгілерімен ажыратады?
Ісіктердегі екіншілік өзгеріс дегеніміз не?

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

9. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру: 15 мин (33,6%)

Өтілген сабақ бойынша оқушылардың теориялық білімін ауызша сұрақ – жауап күйінде тексеру.

10. Жаңа сабақты түсіндіру: 12 мин (26,6 %)

Атепизм түрлері.

Морфологиялық атитизм өзіне тіндік және жасушалық атипизм түрінен тұрады.

Тіндік атепизм өзі шыққан тін құрылымының әр түрлі элементтерінің өзара қатынасуының бүлінуімен сипатталады.

Мысалы,тері қатерсіз ісігі-папиллома,өзгермеген теріден эпидермис және дерма өзара қатысуының бұзылуымен бөлектеніп көрінеді.Эпидермис жасушалары қабаттары ісіктің бөліктеріндн әртүрлі.Бірақ жасушалардың өз құрылымы әдеттегідей.Мезинхимадан жасалған ісіктерде талшықтың құрылымы әр түрлі жуандықта және ұзындықта,олар қалай болса-солай орналасқан,әр түрлі оралымдар жасайды және т.б

Жасушалық атитизм.Ісік жасушаларының потологиялық өзгерулерінен тұрады.Негізінен олардың өніп жетілуі және диференция нақтылау қабілеті жоғалған.Жасуша өніп-өсіп жетілуі нақтыланудың ерте сатысында тоқтайды,ол көбінесе ұрықтық жасушаға ұқсайды,осындай ахуал анаплазия деп аталады.

Биохимиялық атитизм.Тоқталыссыз өсу негізіне жататын зат алмасудың барлық түрлерінің өзгеруін көрсетеді.Әсіресе көмірсулық және қуаттың метоболизмі өзгереді,нәтижесінде анаэробты гликолиз 20-30рет күшейеді.Сонымен бірге тіндік тыныс әлсізденеді.Нәруыз және нуклейн қышқылдары түзелуі олардың ыдырауынан басым болады.

Иммунологиялық атитизм. Негізделінеді,ісік антигені көп жайларда қожасы жасушаларының антигенінен өзгеше болады.Ісіктік процесс,әсіресе оның үдеп дамуы ісіктік антигендердің ағзаның қожасының иммундық жүйесін тоздырып,тежеуімен байланысты болады.

Функциялық атепизм.Ісіктерде барлық басқа атитизмдер дамуының нәтижесінде болады.Ол қалыпты жасушалар мен ағзаларға сәйкес келетін қызмет әрекеттердің өзгеруімен сипатталады.

Ісіктің өсуі оның белгілі бір көрінісі болып табыдады,ол автономды және шексіз болып сипатталады.Ісіктің бұл белгісі оның ағза реттеуші жүйсесіне бағынбай,тоқтамай өседі,ісік пайда болған ағза қанша өмір сүреді,ісіктің өсуі сонша болады.

Ісіктік өсудің түрлері.

Экспансивті өсу ісіктің қалай болса да «өз негізіне өзінен өзі»өсумен сипатталады,оның жасушалары қалай көбейседе,солай кобейіп,ісіктен бөлек шықпайды,көлемі үлкейе келе айналасындағы тіндерді итеріп ығыстырады,бұл соңғылар сығылып,атрофияға ұшырап семеді,оның орнына дәнекер тінмен ауысады.

Инфельтративті немесе инвазивті өсу ісіктік жасушалардың қоршаған тінге сіңіп,диффузды еніп көбейіп өсуі және ол тіндерді бұзып,жарақаттауымен сипатталады.Осындай өсу нәтижесінде ісік шекарасын ажырату өте қиын.

Экзофиттік өсу,бұндай өсу тек қуысты ағзаларда және т.б болады,ол ісіктің өсуі ағзаның іш қуысына өсіп шығып тұрумен сипатталады.

Эндофиттік өсу,бұл өсу де қуысты ағзаларда болады,айырмашылығы ісік іш қуысқа шықпай ағза қабырғасында өседі.

Номенклатура.

Ісіктің аты екі бөліктен құралады:ісіктің пайда болған тіннің аты және жалғау «ома».

Метастаздану — ісіктік жасушаның қан немесе лимфалық тамырға өтіп, эмболға айналып, негізгі түйінінен үзіліп, қан немесе лимфа ағысымен барып, мүшенің капиллярларында немесе лимфалық түйіндерде бөгеліп, көбеюі. Лимфалық түйіндерде, бауырда, өкпеде, мида, т.б. мүшелерде ісіктің жаңа түйіні, яғни метастаз осылай қалыптасады.
11. Жаңа тақырыпты бекіту: 8 мин (10%)

Оқушының жаңа тақырыпты меңгеру дәрежесін ауызша сұрау арқылы бағалау.

Сұрақтар.

Ісіктердің жіктелуін атаңыз?
Ісіктердің негізгі түрлерін атаңыз?
Қатерсіз ісіктердің қандай белгілерін ажыратады?
Қатерлі ісіктердің қандай белгілерін ажыратады?
Ісіктердегі екіншілік өзгеріс дегеніміз не?

12. Сабақты қорытындылау: 5 мин (11,1%)

Әр оқушы тапсырманы орындау барысындағы теориялық сұрақтарға берген жауаптарына, орындаған тапсырмалардың нәтижесіне, белсенділігіне сәйкес бағаланады.

13. Үйге тапсырма беру: 2 мин (4,4 %)

Оқушыларды келесі тақырыпқа өз бетінше дайындалуға ынталандыру, бағыт – бағдар беру. Қолданылатын әдебиеттер мен таныстыру.
Әдебиеттер: (1-ші қосыма)
Қазақ тілінде:

(Н) Негізгі әдебиеттер:

1. Ахметов Ж.В. Патологиялық анатомия. – Алматы. Эверо- 2014.-699 б

2.А.И. Струков, В.В. Серов, Патологиялық анатомия қазақшаға аударған және жауапты редакторы М.Т. Айтқұлов оқулық . - 5-бас.,стереотип. – М. : ГЭОТАР- Медиа, 2013. - 984 бет.

3. Струков А.И. Серов В.В. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу орындардың студенттеріне арналған оқулық/ – Ақтөбе. Жалпы білімі– 1-ші бас.-2010.-350 б. М.Т. Айткуловтың аудармасы.

4.Струков А.И. Серов В.В. Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу орындардың студенттеріне арналған оқулық/ Ақтөбе. II бөлімінің 1-ші кітабы: Жеке аурулар білімі. – 2-ші бас. - 2010.-338 б. М.Т.Айткұловтың аудармасы.5.

5. Струков В.И., Серов В.В.Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқулық. Орысшадан аударған доцент М.Т.Айтқұлов // Ақтөбе-2010ж.

6.Роуз А.Г. Атлас патологии. Перевод с англ. под ред. Коган Е.А. – М.:

Гэотар-Медиа, 2010.- 576 с.

7.Серов В.В., Ярыгин Н.Е., Пауков В.С. Патологическая анатомия: Атлас.-М.:Медицина, 1986.

(Қ) Қосымша:

1. М.М. Түсіпбекова, М.С. Усеева «Перинатустық кезең патологиялық анатомиясының өзекті мәселелері» // Медицина и экология. -2000 ж. - N3.

2. Ахметов Ж.В. Патологиялық анатомия. – Алматы. 2003. - 393 б.

3.Струков В.И., Серов В.В.Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқулық. Орысшадан аударған доцент М.Т.Айтқұлов // Қарағанды: «Ғылым», «Қазақстан».-1996.-2-бөлім, 1-кітап.

4.Струков В.И., Серов В.В.Патологиялық анатомия: медициналық жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқулық. Орысшадан аударған доцент М.Т.Айтқұлов // Қарағанды: «Ғылым», «Қазақстан».-1996.-2-бөлім, 2-кітап.

Орыс тілінде

(Н) Негізгі:

1. Крылов Ю.В., Крылов А.Ю. Основы патологической анатомии. – М.: Медицинская литература. 2011. – 288 с.

2. Патология: учебник+ CD. В2 томах. //Под ред. Пальцева М.А., Паукова В.С. – М.: Гэотар-Медиа, 2011. – Том 1. -512 с. Том 2. – 488 с.

3. Патологическая анатомия. Курс лекций: Учебное пос. (Под.ред.В.В.Серова, М.А.Пальцева. –М.:Медицина. 1998.-640с.:ил.- (учебн.лит.для студ.мед.вузов).

4. Пальцев М.А., Аничков Н.Н. Патологическая анатомия: Учебник. В 2-х т. Т.1,2 М.:Медицина, 2001.

5.Абдуллаходжаева М.С. Основы патологии человека.-Ташкент, 1998.

6. Струков В.И., Серов В.В. Патологическая анатомия. учебник. М., -2010 .

7. Митрофаненко В., Алабин И. Основы патологии: учебник.-М., 2011.

(Қ) Қосымша:

1.Пальцев М.А., Пауков В.С., Улумбеков Э.Г. Патология: Издательский дом: «ГЭОТАР-МЕД» 2002.-959с.

2.Руководство к практическим занятиям по патологической анатомии / В.В.Серов, Т.Н. Дрозд, В.А.Варшавский, Г.О.Тетевосянц.-М.:Медицина, 1987.

3.А.И.Струков, В.В.Серов. Патологическая анатоми: Учебник 4-е изд., стереотип. М.:Медицина, 1995 - (учебн.лит.для студ.мед.вузов)

4.Общая патология человека: Руководство / Под.ред. А.И.Струкова.-М.:Медицина. 1990.-Т.1,2.

Ағылшын тілінде

Негізгі:

1.Robbins S.W., Kumar V. Basic Pathology. / 4 nd Ed, W.B.Saunders Company.-Philadelphia-London-Toronto-Sydney, 1987.-127p.

1 2 3 4 5