Ыбырай Алтынсарин. растырушылардан
 Скачать 307.37 Kb.
|
ЫБЫРАЙДЫҢ ҚАЗАСЫ...Ыбырайдың ағартушылық қызметінің халық арасында айырықша беделге ие болып, оның өзінің озық қоғам қай- раткері ретінде белгілі дəрежеге көтерілуі–патша үкіметінің жергілікті əкімдерін қатты сезіктендіріп, үрейліндіре түсті. Сондықтан да олар бұл кезде Ыбырайға қарсы əртүрлі топ- тар құрып, оның өрісін тарылта түсу мəселесімен айырықша шұғылданды. Ə.ДербісəлинЫбырайАлтынсарин.Өміріменқызметітуралы//Алматы, «Қазақстан»,1965–81б. Ыбырай дүние салды. Дерттің емін ешкім таба алмады. Екі Ыбырайды да өлтірген–құсалық еді. Оның ішінде екеуі де шіркеудің аярлығына шыдамады. Рухани тəуелді- лекке көнгісі келмеді. Дерттің тамыры бар. Екеуі де өмірінің соңында миссионерлік аярлығы үшін тіршілігінде қатты бағалаған Ресей мəдениеті мен ғылымынан күдер үзді. Үлкен Ыбырай соңғы екі жылда мектепті тастап ел ішіне барып жа- тып алды. Ашық пікір қарсылығына барды. Сол үшін облыс- тық губернатордың тергеуінде болды. Т.Жұрттай «Күйесің жүрек, сүйесің...!» (Абай: «Жан бос-тандығы» немесе рухани тəуелсіздік) // Алматы:, «Қайнар»баспасы,2009.4–т.221–222б.б 1170. Минақиб Ибраһим Алтынсарин // Əдеби мұра құрастырған жəне ғы- лыми түсініктерін жазған – ф.ғ.к. Ү.Субханбердина. – Алматы: «Жазушы» бас- пасы. – 1970. – 153 б. Осы кітаптың 245 бетінде де Ыбырай Алтынсаринге қатысты деректер бар. 1171. Хасанова С. Ыбырайдың үйелмені, тұрмысы һам қалай жерленгені хақында: Ы.Алтынсарин туралы / С.Хасанова // Мəдениет. – 1992. – 14–28 ақпан. – 6 б.; Қостанай таңы. – 1992. – 18 шілде. 1172. Сүйінұлы Е. Ыбырай неден қайтыс болды?: [Ыбырай Алтынсарин- нің қайтыс болуы жайлы болжамдар] / Е.Сүйінұлы // Жас Алаш. – 1998. – 22 қазан. 1173. Қамзабекұлы Д. Ыбырай Алтынсариннің өлер алдындағы өлеңі: Тың дерек / Д. Қамзабекұлы // Жас Алаш.– 2002.–8 тамыз (№ 94).– 5 б. 1174. Оспанұлы С. Ыбырайды жоқтауды кім шығарған: ақын Нұржан Наушабаевтың шығармашылығынан / С.Оспанұлы // Ана тілі. – 2004. – 16 жел- тоқсан (№51–52). – 17 б. 1175. Хакімжанова М. Ыбырай Алтынсариннің сүйегі қайда?!: 1991 жыл- дың 8 қыркүйегінде ақынмен болған сұхбат / М.Хакімжанова; Əңг. Д.Нұрмұ- хамбет // Азат. – 2005. – 2 наурыз (№9). – 5 б. 1176. Мақпырұлы С. Өлеңді Ыбырайдыкі болғызған мен емес: "Ана тілі" газеті, 2006 ж., 23 наурыздағы мақалаға орай жауап / С.Мақпырұлы // Ана тілі.– 2006. – 27 көкек (№17). – 14–15 б.б. 1177. Қамзабекұлы Д. Ыбырай Алтынсариннің кешегі һəм бүгінгі тағдыр талайы / Д.Қамзабекұлы // Астана хабары. – 2007. – 6 қазан (№ 166/167). – 5 б. 1178. Жұртбай Т. «Күйесің, жүрек... сүйесің...» / Т.Жұртбай // «Күйесің, жүрек... сүйесің...» – Алматы: «Қайнар», 2009. – 182–184 б.б. Шоқан мен Ыбырайдың орыс отаршылдарының қазақ халқын шоқындыру саясатын ұстанғанын кеш біліп, күйзеліске түскені жайында айтылады. 1179. Мəдібай Қ. "Үміт еткен көзімнің нұры балам..." / Қ.Мəдібай // Қазақ əдебиеті. – 2009. – 31 шілде – 6 тамыз (№ 33). – 1–6 б.б. Ы.Алтынсарин қазасына қатысты ыбырайтанушы ғалым Ə.Дербісəлиннің "Ыбырай Алтынсарин" атты деректі баянында толымды мағлұмат берілген. 1180. Оспанұлы С. Ыбырайдың қазасы / С.Оспанұлы //Білім жарасы. – 2009. – 27 қараша. 1181. Оспанұлы С. Ыбырайдың қазасы / С.Оспанұлы // «Білім беру жүйе- сін жаңарту Қазақстандық қоғамның тұрақты дамуының негізі». Облыстық Ыбырай Алтынсарин педагогикалық оқуларының материалдары. – Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты. – 2011. – 107–111 б.б. |