Бел. Сямнаццатай_вясной_І._Навуменкі. Сямнаццатай вясной

Название	Сямнаццатай вясной
Анкор	Бел.лит
Дата	17.06.2020
Размер	30.34 Kb.
Формат файла
Имя файла	Сямнаццатай_вясной_І._Навуменкі.docx
Тип	Документы #130868

І.Навуменка. “Сямнаццатай вясной”

Адкажыце на пытанні
1. Пра якую моладзь ідзе размова ў апавяданні? ______________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2. Якая жудасная з’ява аб’яднала герояў апавядання? ________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Прачытайце эпіграф. Пракаменціруйце словы А.Адамовіча. _________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Што было наканавана героям? _________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________
5. Калі і дзе адбываюцца падзеі, апісаныя ў апавяданні? _______________________________________ _________________________________________________________________________________________
6. Ад імя каго вядзецца аповед у творы? Для чаго аўтар выкарыстоўвае такі прыём? _____________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7. Як пачынаецца і заканчваецца апавяданне? _______________________________________________ _________________________________________________________________________________________
8. Чаму бэз не радаваў героя? _____________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
9. Пералічыце імёны юных падпольшчыкаў. _________________________________________________ _________________________________________________________________________________________
10. Супраць чаго змагаліся хлопцы? ________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________
11. У чым героі твора абвінавачвалі моладзь? Што для сябе пастанавілі хлопцы? ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
12. Чаму яны называлі сябе баявой групай? Пералічыце іх арсенал. _____________________________ _________________________________________________________________________________________
13. Якія дзве важныя падзеі знаходзяцца ў цэнтры ўвагі чытача? ______________________________ _________________________________________________________________________________________
14. У апавяданні прысутнічае “двайны” рамантызм, побач існуюць дзве рэаліі. Разгледзьце табліцу:

Двухбаковасць рэалій. “Двайны” рамантызм

З аднаго боку: З другога:

(пачуццё сапраўднага кахання) (адказнасць перад сябрамі за іх агульную справу)

“Няма куды схавацца ад жывых сініх “Мы рыхтавалі з сябе барацьбітоў, бязлітасных…”

вачэй, ад гэтай цудоўнай белай птушкі”

Як вы лічыце, ці дае аўтар якую-небудзь перспектыву? _______________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
15. Чаму галоўны герой лічыць, што ён здрадзіў агульнай справе? ______________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
16. Калі ўпершыню Цімох убачыў Стасю? Як у марах Цімох хацеў прыцягнуць увагу дзяўчыны? _____ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
17. Як складваліся далейшыя адносіны паміж Стасяй і Цімохам? Што засмучала Цімоха? Як апраўдваў ён дзяўчыну? ____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
18. Як ва ўяўленні сямнаццацігадовага юнака спалучаліся два паняцці – “каханне” і “вайна”? _______ ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
19.Якую ідэю выношвалі юнакі? ___________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________
20. Які эпізод з’яўляецца кульмінацыйным у апавяданні? ______________________________________ _________________________________________________________________________________________
21. Як здагадаўся Цімох, што Стася – таксама падпольшчыца? _______________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

22. Паразважайце, як гартуецца характар юных людзей ва ўмовах ліхалецця. ____________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
23. Цімох узгадвае пах бэзу як асацыяцыю са школьнымі экзаменамі. Ці адчувае пах бэзу герой у пачатку апавядання? У канцы? Чаму? _______________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
24. Які сэнс заключаны ў назве твора? _____________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

І.Навуменка. “Сямнаццатай вясной”

Адкажыце на пытанні
1. Пра якую моладзь ідзе размова ў апавяданні? Пра сямнаццацігадовых, пакаленне моладзі ваеннага часу.
2. Якая жудасная з’ява аб’яднала герояў апавядання? Барацьба з фашысцкімі захопнікамі.
3. Прачытайце эпіграф. Пракаменціруйце словы А.Адамовіча. Вайна – гэта сапраўднае выпрабаванне, не толькі фізічнае, але і маральнае. У складаных жыццёвых умовах неабходна рабіць сумленны выбар.
4. Што было наканавана героям? Змагацца з ворагам, рызыкаваць жыццём.
5. Калі і дзе адбываюцца падзеі, апісаныя ў апавяданні? У 1943 годзе ў беларускім мястэчку.
6. Ад імя каго вядзецца аповед у творы? Для чаго аўтар выкарыстоўвае такі прыём? Ад імя юнака Цімоха. Такі прыём дае магчымасць больш поўна і глыбока перадаць пачуцці і перажыванні моладзі, яе настрой у сувязі з ваеннымі падзеямі.
7. Як пачынаецца і заканчваецца апавяданне? У пачатку і ў канцы апавядання падаецца вобраз бэзу.
8. Чаму бэз не радаваў героя? Кветкі бэзу сімвалізуюць паўнату жыцця юнакоў даваеннай пары, але нямецкая акупацыя знішчыла гэта, таму Цімох не адчувае пах бэзу.
9. Пералічыце імёны юных падпольшчыкаў. Цімох, Цішка Дрозд, Мікола і Сымон Біцюгі.
10. Супраць чаго змагаліся хлопцы? Супраць усталявання ў мястэчку фашысцкага рэжыму.
11. У чым героі твора абвінавачвалі моладзь? Што для сябе пастанавілі хлопцы? Весяліцца, танчыць з дзяўчатамі проста ганебна.
12. Чаму яны называлі сябе баявой групай? Пералічыце іх арсенал. Мелі зброю: абрэз, дзве лімонкі, паўпуда аманалу і бікфордаў шнур, вінтоўку.
13. Якія дзве важныя падзеі знаходзяцца ў цэнтры ўвагі чытача? Барацьба з фашысцкімі акупантамі і першае юнацкае каханне.
14. У апавяданні прысутнічае “двайны” рамантызм, побач існуюць дзве рэаліі. Разгледзьце табліцу:

Двухбаковасць рэалій. “Двайны” рамантызм

Як вы лічыце, ці дае аўтар якую-небудзь перспектыву? Скончыцца вайна, застануцца сапраўдныя пачуцці.
15. Чаму галоўны герой лічыць, што ён здрадзіў агульнай справе? Цімох шчыра закахаўся ў Стасю, а ў ваенны час, калі на фронце паміралі сапраўдныя героі, нельга было думаць пра каханне і асабістае шчасце.
16. Калі ўпершыню Цімох убачыў Стасю? Як у марах Цімох хацеў прыцягнуць увагу дзяўчыны? Галоўны герой упершыню ўбачыў Стасю ў скверыку. Цімох марыў здзейсніць гераічны ўчынак, каб уразіць дзяўчыну.
17. Як складваліся далейшыя адносіны паміж Стасяй і Цімохам? Што засмучала Цімоха? Як апраўдваў ён дзяўчыну? Цімох адчуваў, што пачуццё кахання становіцца мацнейшым, але не асмельваўся пазнаёміцца з дзяўчынай. Юнак саромеўся сваёй знешнасці, выгляду: чаравікі, кашуля, палапленыя штаны – усё ўжо малое. Ён не падыходзіў для таго, каб “знаёміцца з гэтай чыстай, белай дзяўчынай”. Героі кіруюцца пэўным абавязкам – барацьба з ворагамі.
18. Як ва ўяўленні сямнаццацігадовага юнака спалучаліся два паняцці – “каханне” і “вайна”? На думку Цімоха, у ваенны час неабходна думаць толькі пра барацьбу ды подзвіг, а кахаць было ганебна.
19.Якую ідэю выношвалі юнакі? Сваёй першай дыверсіі. Яны хацелі падарваць невялікі масток на чыгунцы.
20. Які эпізод з’яўляецца кульмінацыйным у апавяданні? Падрыў чыгункі і ўцёкі.
21. Як здагадаўся Цімох, што Стася – таксама падпольшчыца? Сябар Цімоха Сымон бегаў у аптэку па ёд і бінт, і можна было здагадацца, што Стася таксама падпольшчыца.
22. Паразважайце, як гартуецца характар юных людзей ва ўмовах ліхалецця. Хлопцы адрозніваюцца прагай волі, вернасцю і адданасцю Радзіме. Яны дэманструюць рашучасць змагацца з ворагам.
23. Цімох узгадвае пах бэзу як асацыяцыю са школьнымі экзаменамі. Ці адчувае пах бэзу герой у пачатку апавядання? У канцы? Чаму? Цімох не адчувае паху бэзу ў пачатку твора. Вобраз бэзу як сімвала мірнага жыцця, акрыленых мар моладзі паўтараецца ў канцы апавядання, калі герой даведваецца, што яго каханая дзяўчына “ў белай сукенцы”, аптэкарка Стася, дапамагала партызанам медыкаментамі. Каханне ўзмацняецца, зноў юнак прыгадвае любімую вясновую кветку: “У гэтую веснавую ноч я зноў пачуў, як прыемна пахне расцвіўшы бэз. Ён пахнуў так заўсёды, калі мы хадзілі здаваць экзамены.
24. Які сэнс заключаны ў назве твора? Галоўныя жыццёвыя экзамены сямнаццацігадовыя юнакі і дзяўчаты здавалі на найвышэйшую адзнаку.

І.Навуменка. “Сямнаццатай вясной”

(тэставыя заданні)
1. Аповед у творы вядзецца ад імя:

1) Міколы Біцюга;

2) Цімоха;

3) Сымона Біцюга;

4) Цішкі Дразда;

5) аўтара.
2. Суаднясіце левы слупок з правым:

Герой апавядання	Яго характарыстыка
1. Мікола Біцюг; 2. Цішка Дрозд; 3. Сымон Біцюг	1) Жартаўнік, любіў вясёлыя гісторыі, пасмяяцца, быў “з вясёлымі агеньчыкамі ў вачах”; 2) самастойны, разважлівы; 3) “заўсёды выказваў самыя крайнія погляды”, быў рэзкі, катэгарычны ў меркаваннях”.

_____________________________________________________________

3. Асноўныя тэмы апавядання:

1) паказ нялёгкага жыцця ў пасляваенныя гады;

2) барацьба моладзі з фашызмам на акупаванай тэрыторыі;

3) узаемаадносіны дзяцей і бацькоў;

4) вайны і міру;

5) кахання і сумлення.
4. Цімох і яго сябры:

1) ваявалі некаторы час разам у партызанскім атрадзе;

2) збіраюць зброю;

3) узрываюць чыгуначны мост;

4) падтрымліваюць сувязь з партызанамі;

5) забіваюць паліцэйскага Кірылу Сёхмана.
5. Стася ў творы:

1) узначальвае падпольную групу моладзі; разумная, назіральная, трымаецца смела і незалежна;

2) працуе пры немцах у аптэцы;

3) з’яўляецца партызанскай сувязной, забяспечвае іх медыкаментамі;

4) у вачах Цімоха – сімвал чысціні і прыгажосці;

5) вобраз узнёслы, рамантызаваны; “выбірае пэўную лінію паводзін: стварае вакол сябе арэал дзяўчыны, у якой у галаве толькі строі, кавалеры, танцы”.
6. Цімох у апавяданні:

1) не змог цвяроза, крытычна ацаніць сваю сутнасць;

2) апрануты бедна: на нагах было штосьці накшталт чаравікоў, “штаны даўно час павесіць на пудзіла ў агародзе”;

3) хоча здзейсніць гераічны ўчынак, нейкі подзвіг, каб звярнуць на сябе ўвагу, спадабацца Стасі;

4) “не можа змірыцца са стратай гармоніі свету, у якім панавалі аптымізм, душэўная раўнавага і ружовыя мары”;

5) марыць пабудаваць вялікі ўласны дом, пасадзіць вакол яго вішнёвы сад.
7. Мікола Біцюг называў здраднікамі тых, хто:

1) ратуючы сваё жыццё, паехаў у эвакуацыю ў Сібір;

2) атрымліваў адукацыю ў час фашысцкай акупацыі Беларусі;

3) уладкаваўся на працу ў час вайны;

4) не ідзе ў партызаны, каб змагацца з немцамі;

5) па вечарах танцаваў на заасфальтаванай пляцоўцы ў скверы.
8. Кульмінацыяй у творы з’яўляецца сцэна (эпізод):

1) Цімох даведаўся, што дзяўчыну завуць Стася;

2) праз два дні ад партызан з добрымі весткамі вярнуўся Сымон Біцюг; ён паведаміў, што Мікола робіць новую міну;

3) перамену ў паводзінах Цімоха заўважылі сябры; яны вырашылі, што Цімох спалохаўся барацьбы; такую абразу ён сцярпець не мог і кінуўся з кулакамі на Міколу;

4) нямецкі камендант павесіў загад, у якім абяцаў смерць кожнаму, хто захоўваў зброю, распаўсюджваў чуткі пра непераможную германскую армію, хто выходзіў на вуліцу ў начны час;

5) падрыву чыгункі і перастрэлкі з паліцаем Сёхманам.
9. У апавяданні кампазіцыя:

1) мантажная;

2) навелістычная;

3) шматпланавая;

4) кальцавая;

5) інверсіўная (рэтраспектыўная).
10. Вобраз бэзу ў творы:

1) сімвал прыгажосці роднага краю;

2) дапамагае аўтару ўвасобіць думку пра хараство кахання і маладосці, непераможнасці чалавечнасці і жыцця, духоўнага пачатку ў ім;

3) сімвал міру, шчасця і надзеі, росквіту жыцця і кахання;

4) лекавы сродак, які выкарыстоўвалі партызаны для абязбольвання;

5) памяць пра тых, хто абараніў нашу краіну ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
11. Матыў у літаратуры – гэта:

1) адносна закончаны ўрывак, у якім дакладна праяўляюцца значэнне кожнага слова, думкі, паэтычнага тропа, тонкія адценні мастацкага вобраза;

2) устойлівы ідэйна-тэматычны ці вобразна-эмацыянальны кампанент, прадвызначаны жыццёвымі з’явамі, на якія асабліва чуйна рэагуе пісьменнік;

3) форма літаратурнага твора, якая склалася гістарычна на аснове ўвасаблення пэўнага зместу;

4) разгорнутае, працяглае, тэматычна адзінае выказванне літаратурнага героя або аўтара, звернутае да іншых асоб;

5) іншасказанне, адна з форм мастацкага адлюстравання жыццёвых з’яў, калі абстрактнае паняцце або думка перадаюцца праз канкрэтны вобраз.
12. Асноўныя матывы апавядання:

1) сяброўства, кахання;

2) проціпастаўлення летуценнага юнацтва і рэалій вайны; прага моладзі да гераічных учынкаў;

3) самаахвярнасці чалавека дзеля іншых людзей;

4) выхавання з сябе мужных, адважных барацьбітоў супраць фашызму;

5) жаданне моладзі змагацца з захопнікамі самастойна ці разам з партызанамі.

13. Адзначце правільныя сцвярджэнні:

1) твор пачынаецца і заканчваецца апісаннем цвіцення бэзу; пачатак апавядання не толькі лірычны, але і надзвычай паэтычны; адухоўленыя не толькі бэз, але і сама вясна;

2) падзеі вайны, адлюстраваныя ў творы, падаюцца ў рэпартажным стылі; твор належыць да лірычнага апавядання, у якім пераважае маналагічны пачатак;

3) псіхалагічна пераканальна ў творы перадаюцца ўзвышана-патрыятычныя імкненні Цімоха і яго сяброў, іх першае баявое дзеянне;

4) у творы даюцца індывідуальныя характарыстыкі сяброў;

5) падрабязна расказваецца пра тое, як Стася стала партызанскай сувязной.

І.Навуменка. “Сямнаццатай вясной”

(тэставыя заданні)
1. Аповед у творы вядзецца ад імя:

1) Міколы Біцюга;

2) Цімоха;

3) Сымона Біцюга;

4) Цішкі Дразда;

5) аўтара.
2. Суаднясіце левы слупок з правым:

Герой апавядання	Яго характарыстыка
1. Мікола Біцюг; 2. Цішка Дрозд; 3. Сымон Біцюг	1) Жартаўнік, любіў вясёлыя гісторыі, пасмяяцца, быў “з вясёлымі агеньчыкамі ў вачах”; 2) самастойны, разважлівы; 3) “заўсёды выказваў самыя крайнія погляды”, быў рэзкі, катэгарычны ў меркаваннях”.

1-3); 2- 1); 3- 2)
3. Асноўныя тэмы апавядання:

1) паказ нялёгкага жыцця ў пасляваенныя гады;

2) барацьба моладзі з фашызмам на акупаванай тэрыторыі;

3) узаемаадносіны дзяцей і бацькоў;

4) вайны і міру;

5) кахання і сумлення.
4. Цімох і яго сябры:

1) ваявалі некаторы час разам у партызанскім атрадзе;

2) збіраюць зброю;

3) узрываюць чыгуначны мост;

4) падтрымліваюць сувязь з партызанамі;

5) забіваюць паліцэйскага Кірылу Сёхмана.
5. Стася ў творы:

1) узначальвае падпольную групу моладзі; разумная, назіральная, трымаецца смела і незалежна;

2) працуе пры немцах у аптэцы;

3) з’яўляецца партызанскай сувязной, забяспечвае іх медыкаментамі;

4) у вачах Цімоха – сімвал чысціні і прыгажосці;

5) вобраз узнёслы, рамантызаваны; “выбірае пэўную лінію паводзін: стварае вакол сябе арэал дзяўчыны, у якой у галаве толькі строі, кавалеры, танцы”.
6. Цімох у апавяданні:

1) не змог цвяроза, крытычна ацаніць сваю сутнасць;

2) апрануты бедна: на нагах было штосьці накшталт чаравікоў, “штаны даўно час павесіць на пудзіла ў агародзе”;

3) хоча здзейсніць гераічны ўчынак, нейкі подзвіг, каб звярнуць на сябе ўвагу, спадабацца Стасі;

4) “не можа змірыцца са стратай гармоніі свету, у якім панавалі аптымізм, душэўная раўнавага і ружовыя мары”;

5) марыць пабудаваць вялікі ўласны дом, пасадзіць вакол яго вішнёвы сад.
7. Мікола Біцюг называў здраднікамі тых, хто:

1) ратуючы сваё жыццё, паехаў у эвакуацыю ў Сібір;

2) атрымліваў адукацыю ў час фашысцкай акупацыі Беларусі;

3) уладкаваўся на працу ў час вайны;

4) не ідзе ў партызаны, каб змагацца з немцамі;

5) па вечарах танцаваў на заасфальтаванай пляцоўцы ў скверы.
8. Кульмінацыяй у творы з’яўляецца сцэна (эпізод):

1) Цімох даведаўся, што дзяўчыну завуць Стася;

2) праз два дні ад партызан з добрымі весткамі вярнуўся Сымон Біцюг; ён паведаміў, што Мікола робіць новую міну;

3) перамену ў паводзінах Цімоха заўважылі сябры; яны вырашылі, што Цімох спалохаўся барацьбы; такую абразу ён сцярпець не мог і кінуўся з кулакамі на Міколу;

4) нямецкі камендант павесіў загад, у якім абяцаў смерць кожнаму, хто захоўваў зброю, распаўсюджваў чуткі пра непераможную германскую армію, хто выходзіў на вуліцу ў начны час;

5) падрыву чыгункі і перастрэлкі з паліцаем Сёхманам.
9. У апавяданні кампазіцыя:

1) мантажная;

2) навелістычная;

3) шматпланавая;

4) кальцавая;

5) інверсіўная (рэтраспектыўная).
10. Вобраз бэзу ў творы:

1) сімвал прыгажосці роднага краю;

2) дапамагае аўтару ўвасобіць думку пра хараство кахання і маладосці, непераможнасці чалавечнасці і жыцця, духоўнага пачатку ў ім;

3) сімвал міру, шчасця і надзеі, росквіту жыцця і кахання;

4) лекавы сродак, які выкарыстоўвалі партызаны для абязбольвання;

5) памяць пра тых, хто абараніў нашу краіну ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
11. Матыў у літаратуры – гэта:

1) адносна закончаны ўрывак, у якім дакладна праяўляюцца значэнне кожнага слова, думкі, паэтычнага тропа, тонкія адценні мастацкага вобраза;

2) устойлівы ідэйна-тэматычны ці вобразна-эмацыянальны кампанент, прадвызначаны жыццёвымі з’явамі, на якія асабліва чуйна рэагуе пісьменнік;

3) форма літаратурнага твора, якая склалася гістарычна на аснове ўвасаблення пэўнага зместу;

4) разгорнутае, працяглае, тэматычна адзінае выказванне літаратурнага героя або аўтара, звернутае да іншых асоб;

5) іншасказанне, адна з форм мастацкага адлюстравання жыццёвых з’яў, калі абстрактнае паняцце або думка перадаюцца праз канкрэтны вобраз.
12. Асноўныя матывы апавядання:

1) сяброўства, кахання;

2) проціпастаўлення летуценнага юнацтва і рэалій вайны; прага моладзі да гераічных учынкаў;

3) самаахвярнасці чалавека дзеля іншых людзей;

4) выхавання з сябе мужных, адважных барацьбітоў супраць фашызму;

5) жаданне моладзі змагацца з захопнікамі самастойна ці разам з партызанамі.

13. Адзначце правільныя сцвярджэнні:

1) твор пачынаецца і заканчваецца апісаннем цвіцення бэзу; пачатак апавядання не толькі лірычны, але і надзвычай паэтычны; адухоўленыя не толькі бэз, але і сама вясна;

2) падзеі вайны, адлюстраваныя ў творы, падаюцца ў рэпартажным стылі; твор належыць да лірычнага апавядання, у якім пераважае маналагічны пачатак;

3) псіхалагічна пераканальна ў творы перадаюцца ўзвышана-патрыятычныя імкненні Цімоха і яго сяброў, іх першае баявое дзеянне;

4) у творы даюцца індывідуальныя характарыстыкі сяброў;

5) падрабязна расказваецца пра тое, як Стася стала партызанскай сувязной