Кори дипломи. хидирова м коридипломи. Вазрати маориф ва илми УМурии тоикистон донишгои давлатии омзгории тоикистон ба номи садриддин айнї факултет химия Кафедра химияи органики ва биолог рисолаи хатм дар мавзи Методикаи халли масъалахои мохияти истехсоли дошта.

• Название: Вазрати маориф ва илми УМурии тоикистон донишгои давлатии омзгории тоикистон ба номи садриддин айнї факултет химия Кафедра химияи органики ва биолог рисолаи хатм дар мавзи Методикаи халли масъалахои мохияти истехсоли дошта.
• Анкор: Кори дипломи
• Дата: 01.04.2020
• Размер: 157.76 Kb.
• Имя файла: хидирова м коридипломи.docx
• Тип: Документы; #114354
• страница: 4 из 6

Чуноне, ки аз натиљаи ин љадвал дида мешавад сатњи дониши хонандагони синфи 9 «Б» нисбатан пастарва 61,3%;-ро ташкил медињад.Бинобар ин ман хонандагони синфро ба сифати синфи муќоисави интихоб намудам .

Хонандагони синфи 9 «б» -ки 23 нафар хонандаро дар бар мегиранд дар байни дигар синфњои 9-ум нисбатан шухтабиат ба варзиш шуѓли зиёд доштанд. Лекин сатњи дониши онњо на он ќадар хуб аст дар байни хонандагони синф хонандагони аълохон ва хубхон низ дида мешавад.Лекин ќисми зиёди онњо ба дарсњо ва хондан кам ањамият медињанд. Мувофиќи сину солашон бештар ба компютери интернет шавќашон нињояд зиёд аст.

Дар мадди аввал бо хонандагони ин синф як сўњбат гузаронидам, то ин ки аз шавќу њавас, интихоби касб шуѓли дўстдоштаи онњо аз наздик шинос шавам. Баъд аз сўњбат ба онњо супориш додам, ки чунин буд: « Кадоме аз Шумобо интернет сару кор доред» Маълум шуд, ки ќисмизиёди онњо ин имкониятро доранд. Пас ба онњо чунин супоришњо додам.

1 . Оиди истењсоли «Семент» аз интернет мавод дастарс намоянд хусусан филм ё видеоролик

2. 
   Оиди истењсоли металлњои ранга мавод дастарас намоед.
   
3. 
   Оиди саноати истењсоли шиша коркарди чўб истењсоли ќоѓаз маводњои видеои дастрас намоед.
   
4. 
   Оиди истењсоли коркарди нафт ва ангиштсанг маводњо дастрас намоянд ва ѓайрањо .
   

Ин супоришњоро дар намуди кори мустаќилонаи фарди пешнињод намудам.Ќисми зиёди онњо ин супоришњоро иљро намуданд ва онњоро як як намоиш дода ба хонандагони рафти ин истењсолотро шањр додам.

Ва баъд дар сўњбати дигар оиди нархи маводњои химияви сўњбат намуда бароињал намудани масъалаи химияви моњияти баланди иќтисоди ва истењсоли дошта шурўъ намудам .

Пеш аз њал намудани масъалањо сўњбати ман бо хонандагон чунин буд .

Дар инкишофи љомеаи инсони илмњои мухталиф наќши муњимро мебозанд. Лекин ягон илм ба монанди илми химия хизмати бе мислу монанд накардаст.Њамон соњаи њаёти ва фаъолияти одамон саломатии онњо Хўроквори анвои пўшоки љои истиќомат рўзѓор имрўзњо ба таври кули ба мањсулоти кимиёви ногусастани дорад.Мањсулоти кимиёви дар њамаљо вомехўранд. Њоло таќрибан 1000 намуди мањсулоти химиявиро њар як шањрванд дар њаёти худ истифода мебаранд.Аз баски кишвари офтобрўяи мо манбаи бузурги наботот , њайвонот ва маъдан њаст бинобар ин коркарди химияви њамаи ашёи хом яке аз взифањои муњим ба њисоб меравад.

Азбаски дар Тољикистон истењсоли пахта љои намоёнро ишѓол менамояд, бинобар ин усули коркарди химиявии аз онњо дањхо мавоњои пурќимат ба монанди равѓан, нахи пахта, матоъњои сершумор, хамираи дандон, ќоѓаз хўроки чорво ва њоказоњо истењсол кардан мумкин аст.

Чўб дар соњаи химия, сохтмон истифода мешавад, аз чўб ќоѓаз, ангишти чўбин, абрешими сунъи, навори кино, кислотаи уксус, метанов а ѓайрањоро њосил кардан мумкин аст.

Коркарди химиявии моддањои табии барои бунёди чандин модањои нав шароит фароњам меорад, ки онњо барои бењ намудани вазъи иќтисодии Љумњури ёри мерасонад. Мисол: Нисфи даромади Љумњурии Тољиксионро истењсоли алюминий ки дар заводи алюминии Тољикистон истењсол мекунад.Ва ин имконият медињад, ки дар асоси ин даромад чандин корхонањои коркарди маъданњои табии ба роњ монда шавад.

Њар як завод ё корхонаи химияви дар асоси њисобу китоби ашёи хоми истењсоли ба роњ монда мешавад. Бинобар ин дуруст ва бо маќсади даромад, аз рўи раќамњои далел омода намудаи истењсолот ба њисобњои химияви ниёз дорад.

Ва ин њисоботњоро дар асоси масъалањои химияви ба роњ мондан мумкин аст. Самарабахши иќтисоди ва аз љињати амали маќсаднок будани истењсолоти химияви нишондодњои техникии- иќтисоди муайян карда метавонанд. Ин нишондодњо чунинанд.

-Коэфитсенти сарфшавии ашё ва њосилшавии мањсулот

- Њосилнокии дастгоњ

- Раванди техникии дастгоњ ва самарабахшии иќтисодди истењсолоти химияви

Миќдори њар як намуди ашё неру ва дигар масолењ ки дар воњиди мањсулоти истењсол шаванда сарф шуда ба тонна (Т) килограм (кг) метри муркааб (м³) ифода меёбад коэфитсенти сарфшави меноманд ва бо формулаи зерин ифода мегардад:

А назарияви =

А назарияви – Коэфитсенти саршавии ё њисоби геозоряви

m₁- Сарфи ашё мавод

m₂массаи умумии мањсулот

Њосилшави мањсулот бо формулаи зерин ифода меёбад.

n = х 100

3. 
   Массаи мањсулоти истењсолшуда ё коркарди ашё дар воњиди ваќтњосилноки дастгоњ номида мешавад.
   

Њ = m/t х кг/соат;2/сония; Т- ваќт (шабонаруз)

Ва дигар формулањои асосиро дар рафти њалли масъалањо истифода намудан мумкин аст.

Њалли масъалањои намунави ин равандњои истењсолиро дида мебароем .

Дар камбинати ѓанисози (бойгардони) аз 20 тона маъдани сулфиди мисии дорои 0,015 њиссаи массаи мис 2т консентрат њосил карда шудки дар он њиссаи массаи СиS 14,4 –ро аз руи массаи ташкили медињад њосилшавии консентрат дараљаи љуокунии ва дараљаи људокуни ва дараљаи бойсозии мисро муайян кунед.

Њал: Аввали њосилшавии консентратро меёбем.

n = х 100 = х 100 = 10%

Массаи мисро дар маъдан чунин њисоб мекунем:

Дар 100 mмаъан 1,5 m –Си –аст

Дар 20т маъдан _____ Хm – Си дида мешавад.

Х= = 0,3 mСи

Массаи СиS дар консентрат ба ;

= 0,288 m баробар аст.

Аз ин љо массаи Си – ба = 0,184 m ва дараљаи људо кунии он

Ељудоку = = х 100 = 64,4%

Акнун њиссаи массаи мисро дар консентрат њисоб мекунем.

к = = 9,2%

Албата чунин масъалањо барои хонандагони синфи 9-ум мушкиласт лекин ман бо ин масъала чи тавр њисоб намудани фоида ва истењсолоти мањсулотро дар корхонањои истењсоли химияви нишон додам, яъне ки истењсоли химияви бањисобу китоб ниёз дорад.

Акнун намудани њалли масъалањоеро ки дар мавзўњои китоби химияви синфи 9-уми омадааст дида мебароем.

Масъалаи 1 Аз 1 тонна боксит, ки дар он њиссаи массави AL₂O₃ ,0,60 баробар аст, тавсиди амалии он аз назарияви 98% -ро ташкил медињад, чи ќадар (кг) алюминий њосил кардан мумкин аст.

Массаи AL₂O₃– ро њисоб мекунем.

m=(AL₂O₃) = 1000 х0,60 = 600кг

Массаи AL–ро ки дар ( 600кг) AL₂O₃ дида мешавад, зимни њосил намудани назарияви њисоб мекунем.

AL₂O_{3 ______________} 2AL + 3/2 О₂

102 54
С_А = = 317,6 кг назарияви
Акнун баромади амалии онро њисоб мекунем.

С_А = 317,6 х 0,9 =285,84 кг
Аз ин љо маълум мешавад, ки аз 1 т боксит дар асоси шарти масъалаи мазкур 285,84 кг алюминий њосил кардан мумкин аст.

Яке аз мавзўњои асосии химияви синфи 9-уми ин:

« Дуруштии об ва усулњои бартараф кардани он аст.

Об дорои хосиятњои њамаљониба (умумии) буда дар соњањои муњим, њамчун ашё ба сифати њалкунанда гармигузаронда сардкунанда истифода мешавад. Яке аз нишондодњои сифати обњои табии ин дуруштии онњо мебошад,ки бо мг, экв/л ифода меёбад .Дуруштии об аз мављудияти намакњои Са²⁺ ваMg²⁺ дар он вобаста аст. Ионњои Са²⁺ дуруштии калсий ва ионњои Mg²⁺ дуруштии магнийро пайваст мекунанд. Дуруштии умумии обро бо (Ду) њосилаи љамъи дуруштии карбонати Д (К) ё мувофиќанњангоми мављуд будани намакњои гидрокарбонати (Д ѓк) ё доими (зимни дар об мављуд будани сулфатњо ва хлориди Са ва Mg²баробар мебошад.

Ду =

V- њаљмимањлули трилон – Б ки барои титркуни сарф шудааст.

C_Tp – Консентратсияи трилон Б (мол/л)

V_H2O- Њаљми об- ки барои тањлил гирифта шудааст.

Дуруштии карбонатибо формулаи зерин њисоб карда мешавад:
Дк =

Дуруштии ѓайрикарбонати бошад њамчун фарќи байни дуршстии умуми ва карбонати муайян карда мешавад.

Дѓк = Ду – Дк

Њалли масъала.

Дар 15 м³ оби табии 700г ионњои калсий ва 400г ионњои Mg мављуданд. Дуруштии умумии обро муайян намоед.

Њал: Барои њал намудани ин масъала аввал 100 мл ионњоро дар мл ва литр ифода мекунем.

А) 700- 1000 /15х 1000 = 46,7мг/л ионњои калсий

В) 400 – 1000/15 х 1000 = 26.7 мг/л ионњои магний

Акнун дуруштии умумии обро њисоб мекунем.

Ду = С_са + С²⁺_мg = (46,7 + 40) + (26,7 :24,9) = 2,7мол/л

Масъалаи 2

Барои бартараф кардани дуруштии об ба 20 л об 3,71г карбонати натрий илова карданд. Дуруштии обро (дар мол/л) ёбед.

Њал: Аввал муодилаи реаксияро менависем.

Ca (_HCO3)₂ + Na₂CO₃ = 2NaHCO₃ + CaCO₃

CaSO₄ + Na₂CO₃ = CaCO₃ + Na₂SO₄

Инхелекиазмуодилаиреаксиядидамешавадба 1молионњои калсий 1 мол ионњои карбонати натрий рост меояд. Мr (Na₂CO₃)= 10в акнун миќдори ионњои калсийро ки 3,71г карбонати натрий такшон намудааст меёбем:

VСа² = = 0,035 азинљо дурушти об ба :
Масъалаи -3

Дар 200 мл об 20 мг ионњои калсий ва 8мг ионњои Mg мављуд аст. Дуруштии ин обро муайян кунед.

Њал: Миќдори ионњои Са²⁺ ва Mg²⁺ -ро ( дар м/мањ) меёбем.

= = 0,5

= = 0,33

Аз ин љо миќдори умумии ионњои Са²⁺ ва Mg²⁺ -ро њисоб мекунем.

умумии = 0,5 +0,33 = 0,83

Дар асоси ин дуруштии умумии обро меёбем.

Ду= = = 4,15

Масъалаи 4

Њангоми нармкунии оби лулаи обгузар манораи катионињаљми кориаш 0,27 м³ истифода бурда шуд. Ба воситаи манораи мазкур оби дуруштиаш 13 мол /м³ Са²⁺ интиќол дода мешавад Суръати њаљми гузариши об 8 м³/с мебошад. Њаљми фурубарии манора (дар мол/м³) дар мавриди ки манора 16 соат берегенератсия кор мекунад ёфта шавад.

Њал:Дар фосилаи ваќти 16 соат бо воситаи манора ба миќдори зерин об мегузарад.

VH₂O= 8х16= 128м³

Миќдори ионњои Са²⁺ -ро дар 128 м³ об њисоб мекунем.

Са²⁺= 13 х128 = 1664

Њаљми фурубарии катиониро меёбем.

Њал = 1664 : 0,27 = 6123 мол/литр

Мисолњо барои њалли мустаќилона

1.Барои бартараф намудани дуруштии муваќатии об, ки ба 1,45 ммол/л баробар аст, аз оњаки шукуфта Са (ОН)₂ истифода мебаранд. Массаи оњаки шукуфтае, ки барои бартараф намудани 1000 литр об заррур аст њисоб карда шавад. Љавоб: 53,6 гр

2.Барои бартараф кардани дуруштии 1м³ об 159гр карбонати натрий сарф шуд. Дуруштии ин об муайян карда шавад.

Љавоб : 1,5 ммол/литр

3.Дуруштии муваќатии обе муайян карда шавад, ки дар якуми он 0,146 мг карбонати магний мављуд аст.

Нишондоди дигари об «оксидшавии» он бањисоб меравад. Бо мављудияти миќдори моддањои узви дар об муайян карда мешавад.Оксидшавии об ба массаи оксигене, ки барои оксидшавии моддањои узвии дар об мављудбуда

( њаљмаш 1литр ) зимни љўшонидан бо перманганати калий сарф шудааст,

ифода мегарда «оксидшавии» - и об бо муодилаи реаксияи зерин муайян карда шавад.

2КМnO₄ + 10e^-= K₂O + 2 MnO +5O₂

Яъне њар 2 х158,03 мг перманганати калий зимни наздик шудан 5 х16 мг оксиген њосил мекунад. Оксидшавии обро бо формулаи зерин ёфтан мумкин аст.

Ок(об) =

2. 
   Масалањо оиди истењсоли кислотаи сулфат
   

Дар ин мавзўъ бо хонандагони синфи 9 «Б» 1 соат сўњбат ва дар доираи корњои беруни бошад бо онњо оиди истењсоли ин кислота ва чи ќадар моњияти иќтисоди доштани он барои Љумњурии мо масъалањои гуногун њал намудааанд. Дар ин доира боз дар бораи он, ки дар Љумњурии мо корхонаи химиявии истењсолии кислотаи сулфат дар ноњияи Ёвон сохта мешавад ва дар он мутахасисони соњаи химия лозиманд сўњбат гузаронидам.Дар доираи сўњбат оиди чи ќадар моњияти иќтисоди доштани ин корхона ва дар асоси он омода намудани дигар корхона њои истењсоли, мисол , корхонањои истењсоли криолит , барои истењсоли алюминий корхонаи истењсоли тилло ва дигар металњои ранга ва ѓайрањоро бо хонандагони синф фањмонида як филми видеоии , ки худи хонандагон оварда буданд дар нооутбук намоиш дода онро шањр додем .

Ва дар доираи супоришњои мустаќилонаи фарди бошад,њалли чунин масъалањоро ба онњо нишон додем, ки намунаи онњо чунинанд.

Масъалаи 1. Ба 500кг мањлули кислотаи сулфати 85% 30 кг об илова намуданд.Консентратсияи кислотаро њисоб кунед.

% = = 80,19 %

Љавоб: 80,19% мешавад.

Истењсоли кислотаи сулфат аз навъњои гуногун иборат аст. Навъњои асосии онњо инњоянд.

- Кислотаи сулфати техники ( равѓани замч) 92,5 % кислотаи сулфат

- Омум 18,5% SO₃ дар 75 % кислотаи сулфат .

Моногидрат ё кислотаи сулфати бе об моеъи вазнини равѓанин буда бо об дар таносубњои гунонун њал мешавад, Зичии он дар 0⁰С ба

1,85 гр/ см³ –ро ташкил медињад.Њарорати љўшиши он 296,7 ⁰С мебошад.

Мањлули SO₃ дар кислотаи сулфати 100% омум ном дорад.

Бо ду усул истењсол карда мешавад.

- нитрозї

- контактї

Усули нитрози барои SO₂баSO₃ табдил додан ба сифати катализатор оксиди нитрогении N₂O₃ –ро истифода мебаранд.

S O₂ +N₂O₃ SO₃ + 2NO +Q

SO₃+ H₂O H₂SO₄ + Q

2 NO+ O₂ 2NO₂ + Q

NOваNO₂бакислотафурўбурдамешавад.

Усуликонтактїбошад, баъдазсўзониданимоддаисулфурдор (колчедан) босезинаидигарродарбармегирад.

4 FeS₂ + SO₂ 2Fe₂ O₃ 8SO₂+3416 кљ

1.Тозакунии гази SO₂ аз дагар ѓашњо

2.Оксидкунии контакти SO₂ баSO₃

3.Абсорбсияи SO₂ бо ёрии кислотаи сулфат

Баъд аз ин

2 SO₂ + О₂ 2 SO₃ + 189 кљ (500⁰С)
S O₃ + H₂O H₂SO₄ + 92000 кЉ
Њаљмиоксиген,дуоксидисулфурсарфшуда ( ш.н) вамассаиFe₂O₃ – изимнисўзониданидисулфидиоњанимассаш 700 кгњосилшудароњисобкунед.

Њал: Њаљмиоксигенисарфшудароазруїформулаизеринњисобмекунем.

2Fe₂O₃ + 5,5 О₂= 4SO₂ + Fe₂O₃

НисбатстихиометриибайниFeS₂ваоксиген

2 FeS₂ 5,5 SO₂

2мол ________5,5молбуда

F eS₂ : 2 х 120 5,5 х 22,4 ё 240 кг ______ 132,2 м³

Аз ин љо њаљми оксигенро меёбем

V_O2 = 700 х = 359,3

Нисбатњои стихометрињаљми SO₂ ва массаи FeS₂бошад.

2 FeS₂ 4SO₂

2 мол 4мол баробар аст.

2 х 120 кг 4 х 22,4 м³

240 ___________89,6

ЊаљмиSO₂

VSO₂ = 700 х = 261,3

Аз таносуби стихометрии массањо истифода намуда массаи Fe₂O₃ -ро меёбем.

F