Кори дипломи. хидирова м коридипломи. Вазрати маориф ва илми УМурии тоикистон донишгои давлатии омзгории тоикистон ба номи садриддин айнї факултет химия Кафедра химияи органики ва биолог рисолаи хатм дар мавзи Методикаи халли масъалахои мохияти истехсоли дошта.

• Название: Вазрати маориф ва илми УМурии тоикистон донишгои давлатии омзгории тоикистон ба номи садриддин айнї факултет химия Кафедра химияи органики ва биолог рисолаи хатм дар мавзи Методикаи халли масъалахои мохияти истехсоли дошта.
• Анкор: Кори дипломи
• Дата: 01.04.2020
• Размер: 157.76 Kb.
• Имя файла: хидирова м коридипломи.docx
• Тип: Документы; #114354
• страница: 5 из 6

e₂O₃ 2FeS₂

1мол __________2мол ё 160кг ___________2HOкг

Пас массаи Fe₂O₃ба

mFe₂O₃= 700х  =467 баробар аст.

Барои њосил намудани 1 литр мањлул кислотаи сулфати 0,5 нормала чанд мл кислотаи сулфати 96%-и ( Р= 1,84 г/см³) гирифтан лозим аст.

ЭH₂SO₄ = = = 49

Барои тайёр намудани 1л мањлули 0,5 гр эквиваленти H₂SO₄ гирифтан лозим .

Аввал массаи кислотаро њисоб мекунем

Р= m= PхV= =1,77гH₂SO₄

Пас барои тайёр намудани мањлули 0,5 нормала дарњаљми 1 литр

= 13,84 мл обњал мекунем.

Масъала Аз 1 т пирити дорои 75,3% FeS₂ , 13,1 % СиFeS₂ва 11,6% ѓалињо чанд кг кислотаи сулфати 78,04% њосил кардан мумкин аст. Зимни сўзондани пирит 1,5 % њаљми S₂ О –ро ки дар натиљаи реаксия њосил мешавад талаф меёбад. Талафи истењсолоти кислотаи сулфати истењсолот бошад ба 0,2% баробар аст.

Њал: 1т пирит 753 кг FeS₂( М₂= 120) ва 131кг СиFeS₂(М₂ =184) дорад.

4FeS₂ + Н₂О = 2Н₂О₃ + 8 SО₂

Аз 480 кг пирит 8 кмол дуоксиди сулфур њосил мешавад.

Аз 753 кг пирит Хмол дуоксиди сулфур

Х= = 12,55 кмол SО₂

4СиFeS₂+2SО₃13 О₂ = 4СиО + 2 Fе₂О₃+ 8SО₂

Аз 736 колчедани мис 8 кмол SО₂

Аз 131 кг колчедани мис У кмол SО₂

У= = 1,42кмол SО₂

Њамаги 12,56 + 1,42 =13,97 кмол SО₂њосил мешавад дар шароите, ки талаф 1,5% -ро ташкил медињад.

13,97 х 0,015 = 0,21 кмол пас барои истењсоли кислотаи сулфат

13,97 – 0,21 = 13,76 кмол сарф мешавад.

Њосилшавии кислотаи сулфат бо муодилаи зерин мегузарад.

3. 
   SО₂+ О₂= 2SО₃
   

2SО₃ + 2Н₂SО₄ = Н₂S₂О₇

Н₂S₂О₇ + Н₂О = 2Н₂ SО₄

2 SО₂ 2SО₃ Н₂S₂О₇ 2Н₂SО₄

Аз ин муодила бар меояд , ки 1 мол SО₂ ,1 мол Н₂SО₄ Яъне 13,76 х 0,002 = 0, 0275кмол Н₂SО₄ баробар аст, пас 13,76 – 0,0275= 13,7325 кмол ё 13,7325 х 98 кг = 1346 кг кислотаи сулфати тозаро њосил кардан мумкин аст.

Массаи мањлули 78,04% -и кислотаи сулфат ба Х = = 1724,8 кг

Ё њаљми он бошад.

V = = 100 % 6 литр

Масъала: Муаян кунед, ки барои тайёр кардани 480 гр мањлули 90%-и кислотаи сулфат чанд грамм мањлули 10% -и сеоксиди сулфур дар кислотаи сулфури тоза ва дар мањлули 60%-и кислотаи сулфат лозим аст.

Њал : Дар 100 гр омуми 10%-и 10г SО₃ ва 90 гр Н₂SО₄ -и 100% мављуд мебошад. Агар миќдори SО₃ – њисоб карда шавад пас дар 90г Н₂SО₄ Шартан њамаги ( 18/98 х90 = 16,35г Н₂О ва 100 – 16,53 = 83,47 г дар омум SО₃ мављуд аст.

Айнанњамин тавр дар мавриди кислотаи сулфати 60% -а 40 +60 х (18/98 = 40 +11,02 = 51,02 гр об 100 – 51,02 = 48,98 г SО₃ мављуд аст. Дар 480 г кислотаи сулфат 90% -а 0,9 х 480 =432 г Н₂SО₄ ё 80/(98) : 432 = 325,65 SО₃ ва 480-352,65)= 127,35 г Н₂О мављуд аст.Бигзор Хгр омум гирифта шавад пас тезоби 60-и ба (480 –Х)г баробар мешавад.

Дар омум (Х/100 х 83,47г SО₃) ва дар кислота х 48,08г SО₃ мављуд аст, ки њосили љамъи он ба 352,65 г SО₃ баробар мешавад.

Аз ин љо – 83 + х 48,08 = 352,65

Ин муодиларо њал карда меёбем

Х= 340,8 омум мувофиќба тезоби 60%

480-340,8 = 139,2г баробар аст.

Масъалањо барои њалли мустаќилона

1.Дар анбор омуми 18% мављуд аст.Чи ќадар омум ба 5т кислотаи сулфати 94% -а мувофиќат мекунад? Барои тайёр кардани 1т омуми 24% -а чи ќадар омуми 18% ва оксиди сулфур зарур аст

2.Њиссаињаљми дуоксиди сулфур зимни сўзонидани колчеданињосилшуда дар гази сўзанда њисоб карда шавад. Агарњамаи оксигени барои сўзонидан равонашуда пурра сарф шуда бошад.

Мисолњо барои санљиш.

1.Кадоме аз реаксияњои зерин бањаќиќат мувофиќ аст?

А. 4FeS₂+ 11О₂ = 2Fe₂О₃ + 8 SО₂ + 3420кЉ

Б. 4FeS₂ +11О₂ = 2Fe₂О₃ + 8 SО₂ + 3420кЉ

С. 4FeS₂ + 11О₂ = 2Fe₂О₃ + 8 SО₂ + 816 кЉ

Д. 4FeS₂ + 11О₂ = 2Fe₂О₃ + 8 SО₂ + 816 кЉ

2.Барои оксидонии SО₂баSО₃ дар саноат аз кадом катализатор истифода меаранд. 1Pt 2 V₂O₅ 3 Pdбо Pt

4.Оњани масомадор

Истењсоли нурињои минералї

Саноати маъдан ин саноатест, ки корхонањои истењсоликунандааш нурињои маъданиро ( нитрогени фосфори калийдор ва ѓайра) мутањид месозад.

Нурии маъдании гуфта- намакњои дорои элементњои ѓизоии растанињои зарур бударо меномад, ки дар хок барои баланд бардоштани њосилнокии њамроњ карда мешавад. Вобаста ба тараќиёти техналогиимуосир талабот ба сифат ва миќдори нурињо рўз ба рўз меафзояд. Яке аз сифати муњими нурињои мављудияти элементи ѓизоиро барои нурињои нитрогени аз рўи мављудият нитроген, барои нурињои фосфори аз рўй Р₂О₅ барои нурињои калийдор аз рўй К₂О ва барои нурињои калсийдор бошад аз рўй СаО мегузаронанд.

Мисол: Мављудияти элементи ѓизоиро (њиссаи массаи %) дар нитрати калий њисоб кунед.

Њал: Пеш аз њама массаи нисбии молии КNO₃ –ро дар нитрати калий њисоб кунед .

Mr( КNO₃)= 101 г/мол .

Массаи нисбии элементи ѓизои ба :

Mr( К₂O )= 94г/мол .

Аз инљо К₂Oба 2КNO₃ мувофиќ меояд.

Н₂О = х 100% = = 46,5%

Нурињои нитрогендор – нитроген яке аз элеменњои асосиест, ки барои растанињо нињоят зарур аст. Намудњои гуногуни нурињои нитрогени мављуд аст:

Силитраи аммиаки (NH_4,NO₃) 34,7% нитрати дошта, дар замин ба ионњои NH₄ ва NO₃ људо шуда ба растанињо љабида мешавад.

Селитраи оњаки аммиаки 60%-а ин селитра дар таркибаш 40% СаСО₃ дорад онњоро дар хокњои рангашон зарди аз калсий хароб истифода мебаранд.

Сулфонитрат –омехтаи NH₄NO₃ ва (NH₄)₂SO_{4 ,} ки дар онњо 25,5% -26,5% нитроген мављуд аст.

Сулфати аммоний (NH₄)₂SO₄ дар таркибаш то 20,5 -21% нитроген дорад.

Хлориди аммоний (NH₄CL) то 24-25 % нитроген дорад.
Селитраи натрий ( NaNO3) дорои 15-16 % нитроген мебошад.

Силитраи калий ( К NO3) силитраи калсиё Са (NO3)2 дорои 13% нитроген ки аз 4 –то 10% дар об њалшаванда аст.

Карбамит NН2 – С- NН2 аз нитроген бой буда дорои 46% нитроген мебошад.
Онро асосан дар соњаи пахтапарвари ва сабзавотпарвари истифода менамоянд.

Нурињои фосфордор

Нурињои фрсфори нисфи њамаи нурињои маъдани истењсолкунандаро ташкил медињанд. Бе мављудияти фосфор њасилшавии хлорофилл ва гази дулоксиди карбон-ро њазм кунии растанињо имконпазир мебошад. Ба нурињои фосфори дохил мешавад.

Фторапатит Са5(РО4)3Ѓ) дар таркиби он моддаи ѓизои Са5(РО4)2 дида мешавад. Супурфосфати оддї Са( Н2РО4)2 ва СаSO4 суперфосфати дучанда

Са( Н2РО4)2 Парасипитат (СаНРО4 х 2Н2О) дар об камњалшаванда дар пай узви хуб њалшаванда Аммофое нуриест, ки дар таркибаш нитроген ва фосфордорад.

Онро дар натиљаи боњамтаъсиркунии аммиак бо кислотаи фосфат њосил мекунанд таркиби он чуни наст.

NH4H2PO4 (NH4)2HPO4

Нурињои калидор

Нурињои калийдор дар њосилнокии растанињо хеле зиёд мекунанд. Миќдори зиёди калий барои парвариши, картошка лаблабу офтобпараст, заѓир тамоку ва миќдори ками он барои парвариши гандум љав ва наск истифода мешаванд ба нурињои калийдор мансуб аст. КCL, K2SO4 (хокистар) K3(PO4) KNO3 ва ѓайрањо

Њалли масъалањо

Масъалаи 1 Сарфшавии мањлули 75% CL ва 93% -и кислотаи сулфатро H2SO4-и барои таљзия 100 кг ашёи ѓализи апатит сарфшаванда бо воситаи ифодаи дар зер овардашуда њисоб карда мешавад.

С H2SO4 = 1,75 ωСаО ( α)/ωСаО массаи H2SO4 88,3: 0,93 = 94,9 баробар аст.

Масъали 2 Аммофос дар ионнишави таъсири мањлули 50% кислотаи H3PO4 бо аммиак њосил мешавад. Массаи аммиак ва кислотаи ( бо тонна) барои њосилкунии дуюмаш агар талафи моддаи ибтидои 4 %-ро ташкил дињад.

Ҳал: Муодилаи њосилшавии амморфое чуни наст. H3PO4 + 2NH3 = (NH4)2HPO4 аз рўи ин реаксия массаи кислотаи 100 % -ро меёбем

С H3 PO4 = (6 х98)/132 = 4,455 дар инљо 98 ва 132 массаи моли H3 PO4 ва NH4)2HPO4 аст.

Массаи H 3PO4 - 50% -ро меёбем.

С H 3PO4 = (4,455 х 100)/50 = 8,91

Барои њосл кардани амафоси массаи 6т миќдори зерин аммиак лозим

С NH3= (1,545 х 100)/96 =1,6

Масъалаи 3 Ҳиссаи массаи фосфорро дар Р2О5 –њисоб кунед.

1 Массаи моли Р2О5 –ро њисоб мекунем.

Мr (Р2О5 ) = 2 х31 + 5 х 16 = 142

ω (Р) = (2 х 31)/(142 ) х 100 = 0,437 х 100 = 43,7%

Масъалаи 4 Массаи зарурии фосфорро барои њосил намудани 200 кг кислотаи H3 PO4 њангоми њиссаи массаи њосилшави тезоб аз нозилшави ба 0,9 баробар будан њисоб кунед.

Ҳал: m (H 3PO4 ) = 200кг

Н(H 3PO4 ) = 0,3

___________________

m (р) = ?
Мr =98

Мr (р) =31
m = (m амали )/(m назарияви );
n = (m амали )/(m назарияви );
m назарияви = m амали : n
m назарияви =(m амали)/( n ) = (200кг )/(0,9 ) = 222,2кг
m H3 PO4 = 222,2кг аз ин љо аз рўи реаксияи mр – ро њисоб мекунем
4Р + 5О2 = 2 Р2О5 : 2 Р2О5 + 6Н2 О = 4Н3РО4 ё 4Р + 5О2 = 2 Р2О5 = 4Н3РО4 аз як мол Р 1 мол Н3РО4 дар натиљаи ихтисор намудани њосил мешавад.

Пас 98 к Н3РО4 ____________31 кг (р)

222,2 к Н3РО4_________________ х кг (Р)
Х= (31х 222,2)/98 = 70,3 кг (Р)

Масъалаи 5 Ба корхона 50т фосфорити дорои 35% љинси куњи оварда шуд. Массаи фосфорити калсийи тозаро њисоб кунед.

Ҳал: Дар маъдан массаи фосфати калсий тоза ба 100- 35= 65%ташкил медињад.

ω ( Са(РО4)2 = 0,65

М Са(РО4)2 = 50 m х 0,65 = 32,5 т

Массаи ѓаш ба :

m ѓаш = 50т х 0,35 =17,5 т

m Са(РО4)2 = 50 m -17,5 = 32,5 т

Масъалаи 6 Аз об ва њовво истифода намуда нитрати аммониро њосил кунед.

Ҳаворо фишурда аз он нитроген ва оксиген дар њарорати 196 0С ва оксиген дар 1830С мељушад аввал нитроген ва баъд оксинген ба буѓ мубадал мешавад.

Обро бошад электролиз намуда, гидроген ва оксиген њосил мекунанд Љараёни электролизи он чуни наст.

Дар катод: 2Н+ + 2е_ 2Н ___Н2

Дар анод : 4ОН – 2Н2О + О2 + 4е-

Дар саноат аз нитроген ва гидроген дар ишттироки катализатор ( Fe, 500- 5500С ва 200 -300 атм) аммиакро њосил мекунанд.

N 2 + H2 2NH3

Зимни оксидшави дар иштироки катлизатор ( рt) ба оксиди NO мубадал мешавад.

4 NH3 + 5О2 4 NО + 6 Н2О

2 NО + О2 2 NО2

NО 2 + 2Н2О + О2 4Н NО3

Дар натиљаи нейтрализатсияи НNО3 бо аммиак нитрати амманий њосил мешавад.

НNО3 + NH3 = NH3 NО3

Масъалањоро барои њалли мустаќилона.

Барои њосил намудани 18700 кг нитрати аммоний 19724 менер мањлули 57 % кислотаи нитрат ( Р= 1351 кг/м3 ) сарф мешавад.

Баромади аммалии селитраи аммонийро муайян намоед.

Љавоб 96,96%

Аз рўйи мављудияти нитроген ба 1кг карбамид кг сулфати аммоний рост меояд.

Супоришњои тестї

( Са(РО4)2 + H2SO4 = ( Са(РО4)2 + СаSO4

Н3РО4 + Са(ОН) 2 = СаНРО4 х 2Н2О

Н3РО4 + СаСО3 + Н2О = СаНРО4 + 2Н2О +СО2

( Са(РО4)2 + H3PO4 = 3Са(Н 2РО4)2

Ҳалли масъалањо оиди техналогияи истењсоли , силикатњо (шиша, семент, хишт)

Саноати силикатњо се соњаи асосиашро дар бар мегирад

Истењсоли сафол истењсоли шиша ва истењсоли моддањои васлкунанда

Истењсоли моддањо ба таркиби химиявии алюмосиликатњо вобаста аст. Таркиби шишаи силикати чунин аст:

Моддањои сахт ки панљараи кристаллиашон бетартиб љойгиршудаанд шиша номида мешавад.

КR2O × 1R2O × mRO2 дар ин љо К, I m

R2O = Na2O K2O

RO = CaO, BaO ,MgO, PbO

RO2= SiO ( B2O3 , Al2O3)

Усулњоиистењсолишишачунинаст:

Алюмосиликатњоротоњарорати 11500 С- 12000 Сгармкардандбамоеъмубадалмекунандбаъдтоњарорати 1400 -1520 гармкардагазњояшропуррахориљмекнанд.Зинаидигаринтоњарорати 2000 -3000Схунукнамудамоеъичаспакњосилмекунандбаъдонродарколбањобашишатабдилмедињанд.

Истењсолихишташёихомбароиистењсолихиштгиласттаркибигил 3-5% Al2O3 40-50% SiO2 ваазпайвастагињоиоњан, кидарваќтипухтанбаFe2O3 мубадалгаштарангисурхипастромегирад.

Барои њисоб кардани истењсоли моддањо аз формулањо мебароранд. Модулаи гидровлеки (m) – ки он нисбати оксиди СаО-ро дар таркиби гил муайн мекунад.
m=СаО/((SiO2+Al2O3+Fe2O3 )% )

Муодилаисиликати (m)
n=(SiO2%)/((Al2O3+Fe2O3))

Муодилаигилхоњ (Р)

Р= Al2O3/Fe2O3

Бузургињоиm, nварбароипортлондиментчунинмешаванд.

m = 1,9 -2,4 ; n= 1,7 – 3,5; р= 7,0-3,0

Тавсифи умумии сементро бо формулаи

ЗМ= (( СаОумуми-СаО озод )–( 1,65Al2O3+0,3Fe2O3 +0,7 SO2 )/(2,8 (SiO2 умуми- SiO2озод))

Њалли масъалахо оиди истењсоли электро химиявиї

Раванди осиду барќароршави ки зимини аз мањлул ё гудохтаи электоролитњо гузаштани љараёни барќ њосил мешавад.Электролиз меноманд.

Љаврёни электрохимиявиро ба таври умумии чунин ишорат мекунанд.

Љараёни барќ љараёни химияви

Гудохтањо 1 электролиз 2 мањлул

К(-) Na + + CL- (Анод) (Катод) (-) Na + + CL- (Анод)

Na + + 1е CL- 2 CL= CL2 +2е-

2Н2О + 2е- = Н2+ 2 Na 2 CL= CL2 +2е-

Раванди натиљавии барќ Раванди натиљавии барќ

2КаCL 2К+ CL2 2КаCL + НОН = CL2 + Н2 + 2КаОН

Њолатњои равандњои электородњо ќатори шидатноки филизот (металл)

Дар катод

Н+, К+, Са+ Na + , Mg⁺,AL⁺³,Zu²⁺,Cr⁺³,Fe²⁺,Ni²⁺,Sn²⁺,Pb²⁺

(H) Cu²⁺,Ag⁺,Ag ²⁺,Pt²⁺, Au³⁺

ДармахлулиобиэњтимолиятиљудоБарќарорнамешавадшавииМеваН₂мешавад. хориљмешавадљойдорадМељудомешавад .

Њаллимасъалањоинамунавї

Масъалаи 1 ДарнатиљаиэлекторолизимањлулњоиобиNa₂SO₄NiCL₂CuSO₄ (анодазангишт) Кадомравандњоиоксидубарќароршавимегузаранд:

Њал: Диссотсиатсияи электролити мањлули обии Na₂SO₄ чунин мешавад.

N a₂SO₄2Na⁺ + SO₄^2-

Н ₂О Н⁺ + ОН^-

Ионњои мувофиќро дар катод ва анод навишта аз рўи ќоидаи безараршавии онњо раванди оксиду барќароршави онњо раванди оксиду барќароршавиро менависем.

К атод (-) 2Na⁺ 2Н⁺ +2е- 2Н –Н₂

Анод (+) SO₄^2- НОН^- 4е- 2Н₂О + О₂

N a₂SO₄ + 2Н₂О Na₂SO₄+ 2Н₂ + О₂
МањлулиNiCL₂

N iCL₂ Ni²⁺ + 2CL₂

H OH H⁺ + OH^-

Кадод (-) Анод (+)

N i²⁺ +2е^-Ni 2CL₂ -2е- 2 CL₂

Н⁺ ОН^-

N