Қош келдің - Наурыз. ош келді, з Наурыз!
 Скачать 83.64 Kb.
|
|
«Қош келдің, әз Наурыз!» Мақсаты: «Наурыз» мейрамы туралы түсінік беру арқылы қазақ халқының салт - дәстүрін көрсету және оны құрметтей білуге тәрбиелеу.: Наурыз мерекесінің қазақ даласындағы орны, наурыз мерекесі туралы түсінік беру, Наурыз мерекесін ұлттық салт - дәстүрімізбен, әдет-ғұрпымызбен байланыстыра насихаттап, ұрпақтардың өз ұлтына деген сүйіспеншілігін арттыру. Көрнекілігі: плакаттар, нақыл сөздер. Тілектер: «Ұлық бақты болсын, төрт түлік ақты болсын», «Дастарқан берекелі болсын!», «Жыл басы Наурыз, Мол болсын дәм тұз!» Әуен ойналып тұрады. Барысы: 1 - жүргізуші: Құрметті ұстаздар, ата - аналар, қонақтар. Бәріміздің көптен күткен Наурыз мерекесі келіп қалды. Мерекелеріңіз құтты болсын! Наурыз «жаңа күн» деген сөз. Яғни бұл күн біздің ата - бабаларымыз, арғы тегіміз, мыңдаған жылдардан бері мерекелеп келе жатқан жыл басы мерекесі. Наурыз тойы құтты болсын! Ұлыстың ұлы күні аталған Наурызда еңбектеріңіз өнімді болып, тілектеріңіз қабыл болсын! 2 - жүргізуші: Наурызым қайта оралды аты аңыз, Сұраймыз алғыс та біз, ақы да біз. Үй - дастархан, даламыз сахнамыз, Ұлы мейрам Наурызға шақырамыз! 1 - жүргізуші: Көктем жетті көл - көсір шуақ құрып, Қыс та ұзап барады жылап тұрып. Шатырында үйлердің Наурыз да жүр, Мұз көрпесін ақпанның лақтырып. 2 - жүргізуші: Қайырлы күн, мейрамға жиналған барша қауым. Бүгінгі Ұлыстың ұлы күні - ата - баба сөзімен айтқанда ақ түйенің қарны жарылған күн. Наурыз мейрамы - бұл көктем мен еңбектің мерекесі, күн мен түн теңесетін күн. Бұл мейрам 22 наурыздан 19 сәуірге дейін тойланатын ұзақ мейрам. Көктем мен Жаңа күн мерекесі. Олай болса, бүгінгі «Қош келдің, әз Наурыз!» атты мерекелік думанымызды ашып беру үшін сөз кезегі мектебіміздің директоры Абсаттар ағайға беріледі. ІІ жүргізуші: Қашанда Құт - береке орнасын деп, Тойларда шашу шашу – салты елімнің. Уа, халайық, теріп ал мәмпәсиді, Қабыл қылсын халқымның ақ тілеуін. І жүргізуші: Шашу, шашу көп шашайық шашуды Жауғандай көк аспаннан нөсер жаңбыр. Уа, жамағат жинап ал несібеңді, Ризығың бола берсін көл - көсір! ШАШУ ШАШЫЛАДЫ. 1 - жүргізуші: Алқа - жұртым, той - думан, Ортамызда ашайық. Ән мен күйді төгіп біз, Інжу маржан шашайық! Ән орындалады. 2 - жүргізуші: Наурыз мейрам жүректерге нұр сепкен, Маңдайымнан сүйіп жатыр күн көктем. Жарығыңмен, шуағыңмен Күн - Ана, Алып келдің жер бетіне гүл көктем. 1 - жүргізуші: Жыр сыйлайық, нұр сыйлайық тірлікке, Қастерледік қадіріңді білдік де. Құтты болсын ұлыс күн жұмылдырған, Бәрімізді ынтымақ пен бірлікке. 2 - жүргізуші: Ана жақтан аттың дыбыры естіледі, кім екен келе жатқан? Әуен ойналып тұрады. Ортаға Алдар көсе, Қожанасыр, Тазша бала шығады. Алдар: - Уа, халайық! Тойға келіңдер, тойға! Қожанасыр: - Нұрлы Наурыз тойына келіңдер! Тазша бала: - Уа, балалар! Жылан жылының айтулы тойы, біздің мектептің Наруыз мерекесіне келіңдер. Алдар көсе: - Әй, ағайын, ағайын! Той деп жар салайын, Наурыз тойға келіңдер, Мен де бірге барайын! Қожанасыр: - Ағайын тойға келіңдер, Мерекені көріңдер. Жылан жылы келді еліме, Той көрімдік беріңдер! Тазша бала: - Алдар аға, бүгінгі тойға тіпті өлеңдетіп, сықиып киініп келіпсіз ғой. Жел бір жағынан кіріп, екінші жағынан шығып кететін шұрық тесік әйгілі шапаныңыз қайда? Алдар көсе: - Биыл жылан жылын үлкен табыстармен қарсы алып жатқанда жыртық шапан менің теңім бе? Қожанасыр: - Тотыша тақылдаған мұның кім? Алдар көсе: - Қожеке, танымадыңыз ба? Бұл Тазша бала ғой. Қожанасыр: - Тазша баламысың, ей. Келші бауырым, құшағыма қысайын. Екеуі құшақтасып, Наурыз мерекесімен құттықтайды. - Наурыз құтты болсын! Жылан жылы елімізге бақ - береке әкелсін! Халқымыз ұлыс күнді «жыл басы» деп санайды. 21 наурыз түні даланы Қызыр ата аралайды екен. Қызыр - адамдарға дәулет дарытып, бақ қондыратын, ақсақал кейіпінде көрінетін қиял ғажайып адам. Қожанасыр: Уа, бәрекелді, алыстан ат артып, атты шаршатып, етікті тоздырып жеткенде мынадай мейрамға тап боларымды кім білген? Ассалаумағалейкум, халқым менің, Ардақты Наурыз тойлы салтты елім. Мереке басы болсын берекенің, Игі еңбектің жемісін бәрің жегін! Туа сала атандым Қожанасыр, Мендей аңқау болмас - ау басқа сірә. Наурыз тойы мектепте болады деп, Көк есекті желдірттім мен жетектеп. Алдар көсе: Мен Алдармын, Алдармын? Досымын адал жандардың. Жақсыларға серік боп, Жаманды талай алдадым.(Кеудесіне қол қойып, басын иеді) 1 - жүргізуші: Наурызда әндер шырқайық, Өнер жасқа лайық. Өлеңдеткен жастардың, Әсем әнін тыңдайық! Ән: «» 1 - жүргізуші: Жылан жылы кел төрлет, Ел достығын өркендет. Мол болсын ырыс, құт, Болсын елде тыныштық. 2 - жүргізуші: Әр күніміз жақсы болсын, Достығымыз берік болсын. Білім - өнер серік болсын, Ұлыс оң болсын, ақ мол болсын. 1 - жүргізуші: Ана деген адамға Атамекен, Әр адам анаменен адам екен Бір өзіңе көрсеткен жақсылығым, Бір күнгі тәтті ұйқыдан садаға екен,- дей келе келесі кезекті әсем әнге береміз. Ән: 2 - жүргізуші: Жай далаға алаша, Наурыз келді тамаша. Ағайлар мен апайлар, Қуанып жүр балаша – 1 - жүргізуші: Күй де шертіп, ән салып, Наурыз тойды қарсы алып. Болсын дейміз шаттық мол, Бейсен апай ән салып – дей келе келесі әнді әжелердің орындауында тамашалаңыздар. 2 - жүргізуші: - Мол, мол болсын ырыс құт, Жасай берсін туыстық. Дейді атам,- салтанат, Құра берсін тыныштық. 1 - жүргізуші: Қонақтарымыз ағылсын, Ортамыздан табылсын. Барлық тілек құдайдың, Құлағына шалынсын!- деп келесі кезекті қонақтарымызға шашу ретінде әсем ән сыйлаймыз. 2 - жүргізуші: Наурыз шаттық әніміз, Салтанатты сәніміз. Ән салып жас - кәріміз, Ән салайық бәріміз Ән: «» І жүргізуші: Келіңдер, Наурыз тойға бәрің бүгін, Аямай өнерпаздар ән мен жырын. Тойлайық халық тойын Наурызымның, Шуағын жерге төккен бақыт күнін. ІІ жүргізуші: Келіңдер, Наурыз күнін қарсы алайық, Билейік, жыр жырлайық ән салайық. ҚаҺарлы қыстан өтіп Наурыз келді, Арқаңды кеңге созшы, уа халайық! І жүргізуші: Қанекей, қарсы алайық жылдың басын, Қосылып жасқа жасың, басқа басың. Барайық келер жылға төрт көз түгел, Аман боп алыс, жақын, кәрі - жасың. ІІ жүргізуші: Ұлыс күні қазан толса, Ол жылы ақ мол болар, Ұлы кісіден бата алса, Сонда олжалы жол болар. - деп бүгінгі тойға үлкендерден бата сұрайық. І жүргізуші: Білесіңдер ме? Наурыз тойының өзіне тән үлкен ырым асы – Наурыз көже. Наурыз көже жеті түрлі дәмді астың құрамынан жасалады. Оның мәні жаңа жылда тойымшылық, молшылық, татымды өмір болсын деген ырымды, тілекті паш етеді. Наурыз тойындағы тағамдарда көбінесе ақ тамақ басым болады. өйткені бұл кезде төрт түлік төлдеп, ақ молайған кез. ІІ жүргізуші: Ата салтын бабамның, Алып келді ұлыс күн. Бір анадан туғандай, Бір ұядан ұшқандай. Бір аспанның астында, Бір дастархан басында. Береке - бірлік болсын деп, Көп көжеден дәм татып, Күшейтейік бірлікті. Алдар көсе Наурыз бата беру Ұлыс оң болсын! Ақ мол болсын! Ұлыс бақты болсын! Төрт түлік ақты болсын. Ұлыстың ұлы күніңде, Ұлын оңға қонсын, Менің берген бұл батам, Алланың құлағына шалынсын! Әумин! І жүргізуші: Барлықтарыңыздың наурыз көжеден дәм татуға шақырамыз! Мереке құтты болсын! Қазақ халқының ұлы мерекесі Наурыз мейрамына да аз күн қалды. Назарларыңызға мектепалды дайындық топтары үшін 22 наурыз мейрамына арналған "Күлімде, Наурыз күлімде" атты сценарий ұсынамыз. (Зал наурыз мерекесіне сай безендіріледі, Н.Тілендиевтің «Ата толғауы» күйі ойнатылып тұрады). Жүргізуші: Құрметті ата-аналар, қонақтар, балалар, Наурыз мейрамы құтты болсын! Сіздерге денсаулық, бақыт тілейміз, ақ мол болсын! Олай болса бүгінгі наурыз мерекесіне арналған «Күлімде, Наурыз күлімде» атты ойын-сауық шарамызды бастайық! Жүргізуші: Той дабылын қағып тұрған Мұнда біз бар Тыңдамағандарыңыз, тыңдаңыздар. Наурыз тойы басталды, Бір орында тұрмаңыздар. Уа, жараңдар, жараңдар! Көңілің бар алаңдар. Ата менен анаң бар Наурыз тойы басталды Бәрің бері қараңдар. (Ата-аналар мен қонақтарды наурыз мерекесімен құттықтау сөз мектепалды даярлық тобымыздың тәрбиешісі _________________ беріледі. Жүргізуші: Ұлы халқым есептескен Ата салтын ешкім теппеген, аттап кетпеген Мың пәледен құтқарады бір бата Адам болмас бата естіп өспеген. Ұлы күнде, халайық, Қалай қарап қалайық Сәйгүліктей ағайық Жасын болып жанайық! Ортамызға атамызды шақырып Ақ батасын алайық! ( Ортаға бата беру үшін Дархан әкені шақырамыз). Ұлыс бақты болсын. Әр күніміз жақсы болсын Достығымыз берік болсын. Ұлыс оң болсын Ақ мол болсын. Қайда барсаң, жол болсын. Ұлыс бақты болсын Төрт түлік ақты болсын! Ұлыс береке берсін. Пәле-жала жерге енсін. Қайғы-уайым жоқ болсын. Ұлыстың ұлы күні құтты болсын! 1-оқушы: Наурызым – салтым, жоғалып қайта табылған Шырағым болып алдымнан бүгін жағылған. Бабамның үні ақ бата беріп жеткізген Әр қадамыңнан жаныма мейірім табылған. 2-оқушы: Қыс өтіп, қар еріп, Құлпыра көктем жетіп Шаруаның кенелген Мейрамы ежелден Құтты болсын, бұл Наурыз! Жүргізуші: Армысыз, әлемнің алтын шырағы Күн Ана! Қош келдіңіз! Төрге шығыңыз. Күн Ана: – О, қасиетті Жер-Ана! Адамзат үшін саған басымды иемін. Мен сенің табиғат байлығыңа енетін тау-тасыңнан, жан-жануарыңнан бастап адамдарыңа дейін қуаныш-нұрын сеуіп, әр жүрекке шат-күлкі сыйлап, сіз үшін өзімнің гүл көктемімді, Ару көктемімді шақырғалы тұрмын. Жүргізуші: Бүгін ұлыстың ұлы күні! Ата-бабаларымыздың сөзімен айтсақ ақ түйенің қарны жарылған күн – Наурыз. Салтанатты Наурызды ортаға шақырайық. Шашу шашу – Жадыра ана. Наурыз келсе, құт келгені, халайық! Есік ашып, шашу шашып Ел болып қарсы алайық! Күн – Ана: Зарыға күткен. Жаңа жылым да келді-ау! Жаңа жылым жарылқа, ескі жылым, есірке, Ұрпағымды аман ет! Жамандық әрі кет, әрі кет! (алыстайды) Ару көктемім, келе ғой! Наурыз – көктем: Сәлем анам – алтын күн! Нұр шуағы халқымның Ашық болсын аспаның, Аман болсын жас-нәрің! О, халайық! Жараңдар! Қане, бері қараңдар! Мешін жылы баршаңды Кенелтсін зор бақытқа Білмеңдер бір шаршауды Бөлеңіздер шаттыққа. Ән: «Наурыз біздің жаңа жыл». Көрініс: «Бесікке салу». 3-оқушы: Көктем тойы – әнніміз, Көркем өнер сәніміз Өлең-әнмен той сәнін Өрнектейміз бәріміз. Жарқыраған жас нұрлы, Жаса, наурыз, дәстүрлі. Наурыз – көктем: Жайнатамын бар гүлді. Сайратамын бұлбұлды – Төгілтіп ән-жырымды Мейрам етем бұл күнді. Би: «Гүлдер». 4-оқушы: Наурызда күлімдеп Күн нұры төгілді Өзгеше бүгін леп Желпітер көңілді. 5-оқушы: Наурызды халқымыз Жыл басы санайды. Көнермес салтымыз Көктемдей арайлы. Көрініс: «Тұсау кесер» 6-оқушы: Әнім де саған, білім де, Құт қонақ өзің үйім де Қуаныш сыйлап еліме Күлімде, Наурыз, күлімде Наурыз жылы мешін жылы, Құтты болсын халайық Ұлыстың ұлы күні Шырқап әнге салайық. Ән: «Бақытты балалық шақ». 7-оқушы: Наурыз – гүл көктем Сәнді еді арайлы Күлімдеп күн көктем Нұр шашып қарайды. Бусанып жерім бай Төсінде қалқып ән Наурыз көңілді ән Шаттығы шалқыған. Жүргізуші: Халқының әдеп-салтына Ойлана қарап түйін түй. Шаттығын сыйлап жалпыға Жалғаса берсін ән-күй, би! Би: «Жорға». 8-оқушы: Өніп еккен дәніміз. Бүршік жарды бағымыз. Сәскеде – жаз Түнде – қыс Секілді екен наурыз. Төлдеп жатыр малымыз Қазан толы сары уыз. 9-оқушы: Наурыз тойын әдемі Әжем еске түсірді Біздерге арнап әдейі Наурыз көже пісірді. Ашылды да кебеже Дәм әзірлеу басталды. Әжем наурыз көжеге Жеті түрлі ас салды. (Ортаға әже шығып Наурыз көже әкеледі). Әже: Ашық болсын қас қабақ, Таспен атқанды аспен ат Бейтаныс та, таныс та Бүгін төрде бас қонақ Арпа, бидай, тары бар Қатық, малта тағы бар Ішілетін, жейтінің Бұл көжеде бәрі бар 10-оқушы: Күн мен түн теңелді Жер шуаққа кенелді Соны тойлар ел енді Наурыз тойы салтымыз, «Көгерсін» деп халқымыз Көшеге тал егеді. Әже: Ау, аталар, аналар! Айналайын балалар! Жеп-ішсін деп тамсанып Жеті түрлі дәм салып Наурыз көже пісірдім Құйдым алтын табаққа Құлшыныңдар тамаққа Бұл көжеден татыңдар Бар қызыққа батыңдар. 11-оқушы: Ұлыс күні қазан толсаа Ол жылы ақ мол болар Ұлы кісіден бата алса Сонда олжалы жол болар Ән: «Біз – өмірдің гүліміз». Жүргізуші: Ән қосылсын сәніңе! Ырысты боп жаңа жыл! Бақ дарысын бәріңе! Ой қосылып ойыңа Бас қосылып бойыңа Аман-есен жетейік Келер Наурыз тойына. Келесі Наурыз тойында кездескенше қош сау болыңыздар! Қош келдің – әз Наурыз! Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы Балтабай ауылы «Балтабай орта мектебі - мектепке дейінгі шағын орталығымен» коммуналдық мемлекеттік мекемесі Сабақтың тақырыбы: Қош келдің – әз Наурыз! Мақсаты: Оқушыларға Ұлыстың ұлы күні туралы және дүниежүзілік халықтардың Наурыз мерекесін тойлауы туралы толық мағлұмат беру. Халқымыздың салт – дәстүрін, әдет – ғұрыпын үйрете отырып, Наурыз қазақтың ұлттық мейрамы екенін ашып көрсету . Көрнекілігі: Сахананың мерекеге сай безендірілуі, нақыл сөздер, ұлттық ойындар, ұлттық тағам. Музыка ойналып ортаға жүргізушілер шығады. 1 – жүргізуші: Уа, халайық, халайық! Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мерекелеріңіз құтты болсын! Наурыз мейрамына шақырамыз! Келіңіздер, тамашаны көріңіздер! 2 – жүргізуші:Тыңдаңыздар, тыңдаңыздар, Босқа қарап тұрмаңыздар, Наурыз тойы басталды. Береке де осында. Мереке де осында. Ән: «Құтты болсын әз Наурыз» Қызыр ата: Уа, ағайын! Бүгінгі күні мен түн, жарлы мен бай, хан мен қара теңескен қасиетті Наурыз мерекесі баршаңызға құт әкелсін! Жер – Ананы мекен еткен барша мұсылмандардың қасиетті - әз Наурыз әр отбасына береке әкелсін. Жыл 12 ай, 365 күн асыға, аңсай күткен, жер жүзі мейірге, жылылыққа шомылған, қыз – бозбала құлпырған киелі Наурыз сендерді шпаттыққа бөлесін! (Осы кезде Тазша бала мен Алдаркөсе ортаға шығады). Тазша бала:Ассаламағалейкум, Қызыр ата! Қызыр ата:Уағалейкумассалам, Алдар көсе, Тазша балам, екеулеріңнің бастарың қосылып қалыптығой, жақсылыққа болғай. Тазша бала:Қызыр ата, біз жай қыдырып жүрген жоқпыз, ұлттық дәстүр, ән - жырды еске түсіріп, жастарға таныстырып жүрміз. Мен Алдармын, Алдармын, Бұл не қылған адамдар? Сайтанды да алдаймын. Бұл кім десем, батыр, Уа, жараңдар, жараңдар, Шығайбай ғой, апыр –ау! Ана жаққа қараңдар. Меңсұлу қыз қасында, Той қазанын көтерген, Шық бермес қой расында. Алдар көсе: (шапанымен қазанды жауып жатқан Шығайбайдың қасына келіп) Не істеп отырсың, байеке? Жұмыртқа басқан тауықтай Қазанға жапқан шапаның, Отқа жанса қауіп қой. Шығайбай:қазан жоқ бұл жерде... Алдар көсе:Қуын қара байекеңнің, Наурыз тойында қазанын қорғамақ! (сол кезде дабыл қағылды) Алдар көсе: Аттан, Аттаныңдар! Байеке, бол, тез аттан, Қасқыр шапты қойыңа! Шығайбай: Ойпырмай, бұл қалай! (алқына жүгіріп шығып кетеді). Алдар көсе: Бай асығыс кетті ғой қасқыр қуып, Алыңдар, тамақ суып қалмасын. Қызыр ата, байқаған шығарсыз өнерімді? Қызыр ата: Алдарым – ай, мына тұрған мені де алдап кететін түрің бар – ау! Тазша бала:Менің де қолымнан келмейтін іс жоқ. Мереке қонақтарын би билетіп, ойын ойнатып жіберем! Қызыр ата: Жарайсың, Тазша бала, ойыныңды ойнатарсың, енді балалардың өнерін тамашалайық. 1-жүргізуші:Ұлыс күні кәрі жас Құшақтасып көріскен. Жаңа ағытқан қозыдай, Жамырасып өрістен. Сақтай гөр деп істен, Ақсақал бата беріскен. 2-жүргізуші: Батаменен ел көгерер, Жаңбырменен жер көгерер. Кезекті бата сайысына берейік. (Әр топ өз өнерін көрсетеді). Ата – аналар бата сайысы. 1-жүргізуші: Билейік, жыр жырлайық, ән салайық Қаһарлы қыстан өтіп Наурыз келді. 2-жүргізуші:Келесі сайысымыз салт – дәстүрге байланысты өнерлерін көрсету. Қазақ өнерінің бір туындысы болып саналатын мақал – мәтел, жұмбақ, жаңылтпаш айтып жарысайық. Туған жердей жер болмас. Ата – аналар Бесікке салу, Тұсаукесер рәсімін. 1-жүргізуші: Жүріңдер Наурыз тойға басып аяқ, Қалыс адам болмасын некен – саяқ. Ән шырқап, би белейік қауым болып, Тұрмайтын уақыт келді өнерді аяп. Би: қыздар тобы «Көңіл толқыны» (Алдар көсе мен Тазша бала келе жатыр) Алдар көсе:Күн күлімдеп нұрын шашар, шуағын, Құтты болсын Наурыз айы, қадамың. Бүгін бізде салтанат, қызық ойын, Халқым – ау құтты болсын жаңа жылың! Тазша бала:Балалар, балалар Енді маған қараңдар, Наурызды тойлайық, Қызық ойын ойнайық. ән: Достарым 1) Арқан тарту 2) Теңге ілу 2-жүргізуші: Жұтқанда қуанасың таза ауаны, Құлаққа естілгендей жах әуені. Жыл сайын тойланатын мәңгі – бақи, Наурызың құтты болсын, қазақ елі! 1-жүргізуші:Наурыз келсе барлығы жарасады. Жарасады табиғат жасарады. Алпыс төлдің анасы ақ жүрекпен Аластатып пәледен босағаны. Алас! Ән: Наурызым – нақыл жыр. Сен қазақ халқының салт – дәстүрін білесің бе? 1-жүргізуші:Әрине білемін. 2-жүргізуші:Наурыз мейрамы туралы не білесің? 1-жүргізуші:Наурыз мейрамы – өте ерте заманнан бері халықтар тойлап келе жатқан мереке. Ол парсылардың «Наурыз» жаңа күн деген сөзінен шыққан. Күн мен түн теңелген, малдың аузы көкке тиген ырыстың басын қазақ елі «Ұлыстың ұлы күні» деп атайды екен. 2-жүргізуші: Наурыз мейрамы бір ай тойланады. Қазақтар бұл күндері бірін – бірі жаңа жылмен құттықтап, қонаққа шақырады. Әр үйде неше түрлі тамақ дайындалады, наурыз көже пісіріледі. Тамақтың алдында аруақтарға арнап, міндетті түрде құран оқиды.Ең соңында үйдегі үлкен кісі жаңа жылды жақсылыққа жорып бата береді. 1-жүргізуші: Қызыр атаны шақырып бата сұрайық. 2-жүргізуші:Ата, бүгінгі думанға сонау алыстан ат арылтып келгеніңізге орай ала келген ақ батаңыз да бар болар. Мына отырған халықтарға ақ батаңызды беріңіз! Қызыр ата:Елдеріңнің іргесі берік болсын, Жасқа құрмет, кәріге күтім болсын. Сөздерің серттей берік болсын Өмірлерің көңілді болсын Қазақ елі атауы баршамызға Мәңгілік ел болуға бастау болсын. Төрт түлік төлді болсын, Теңгеміз құнды болсын. Пейілдерің кең болсын, Отбасына бақыт келсін, Таудай талап берсін, Бармақтай бақ берсін. Ұлыс оң болсын! Қайда жүрсеңде жол болсын! 1-жүргізуші:Қызыр атамныңақ батасына мың да бір алғыс! 2-жүргізуші: Жыр сыйлаған, нұр сыйлаған тіолікке, Қастерлейік, қадіріңді білдік пе? Құтты болсын, Ұлыс күні – халайық Біріктірген ынтымақ пен бірлікке Әжемнің әуені:Ой, аталар, аналар Айналайын балалар! Тоя ішсін деп тамсанып Жеті түрлі дәм салып Наурыз көже пісірдік Оттан қазан түсірдік. Бал көжеден татыңдар, Бар қызыққа батыңдар. Көктем – Наурыз тойында Құмар болып ойынға, Іске үлес қоспаған Ішер бір-пқ тостаған. Еңбекқорға талапты Қоямын бас табақты Асқан кәрі – жасыңды, Шақырып ием басымды. Ән: Жау – жау жаңбыр. 1-жүргізуші:Шапағатын аямай бұл жақта аспан Жадырайды әр адам мұң шақпастан. Оу, ағайын, келіңдер, бүгін бізде, Наурыз көже, құрт – қатық, тары қосқан. 2-жүргізуші: Ұлыс оң болсын Қайда барсаң жол болсын. Ұлыс береке берсін Бәле – жала жерге енсін! 1-жүргізуші: Келген жаңа жылымыз Қамбар ата түлегі Жылқы деген жануар. Жалын төсеп кәріге Қанат болар бәріне. Жайлы болып жылымыз, Өркендей берсін еліміз. Ырысты боп жылымыз Бақ дарысын жеріміз. 2-жүргізуші:Наурыз мерекесіәрқайсымызғакөтеріңкі көңіл күй, қажымас қайрат, өшпес үмітпен шексіз махаббат әкелсін. Өмірлеріңіз қуаныш пен шаттыққа толы болсын. 1-жүргізуші:Бұл жыл баршамызға естеріңізде қаларлықтай қымбат естеліктерге толы болсын! Көңілдеріңізге береке, ынтымақ, достық пен күлкі ұяласын! Ұлыс оң болсын. 2-жүргізуші: Ой қосылсын ойыңа, Бой қосылсын бойыңа. Аман – есен жетейік Келесі Наурыз тойына! Хор: ата -ананы тыңдайық. Дариға әжемнің әуені: Қазақ дастарханы. Наурыз – берекем, наурыз - мерекем !!! Мақсаты: Ұлыстың ұлы күні Наурыз мерекесі туралы білімдерін тереңдету. Оқушылардың тілін, мәнерлеп өлең оқу, ән салу, би билеу, сөйлеу мәдениетін, сөздік қорын дамыту. Оқушыларды елін сүюге, дәстүрлі мерекелерді құрметтей білуге тәрбиелеу. Кіріспе Аида: Құрметті ұстаздар, қадірлі қонақтар, қымбатты ата-аналар! Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мейрамы құтты болсын! Наурыз – көнеден келе жатқан мейрам. Күні бүгінге дейін жер шарындағы көптеген халықтардың дәстүрлі мейрамына айналған. Наурыз – бақыттың бастамасы, жақсылықтың жаршысы, өмірге нұр сыйлаған, сезімге гүл сыйлаған, халық қастерлейтін күн. Ұлыстың ұлы күні құтты болсын, ағайын! Алтынбек: Уа халайық! Бүгін Ұлыстың ұлы күні. Ақ түйенің қарыны жарылған күн. Наурыз күн мен түннің теңелер мезгілі. Қар еріп, жер жүзі көктеп, көгеріп, тіршілік атаулыға жан бітіп, жасаратын шақ. Бұл аталарымыз бен әжелеріміз үй-үйді аралап, Наурыз көжеден дәм тататын күн. Аида: «Ұлыс оң болсын, ақ мол болсын! Ұлыс бақты болсын, төрт түлік ақты болсын» десіп, өткенге салауат айтып, келер күннен береке тілеп, ақ көңі, адал жүрекпен дос құшақтарды айқастырып табысатын қасиетті күн – Наурыз мерекесі құтты болсын, ағайын! Алтынбек: Кел,балалар ойнайық, Наурыз тойын тойлайық... Баянды боп мереке, Қыр гүліндей жайнайық...-, демекші, бүгінгі 5а-сыныбында өткелі отырған «Наурыз – мерекем, наурыз - берекем!» атты мерекелік думанымызға қош келдіңіздер! Айда: Бұл әлемде мереке көп, Қуанышты, әдемі! Ал біз үшін ең жақсысы Қымбатты Наурыз мейрамы! Алтынбек: «Құлақтан кіріп бойды алар, Әсем ән мен тәтті күй. Көңілге түрлі ой салар, Әнді сүйсең менше сүй», - деп Абай атамыз жырлағандай, ортаға әнші қызымыз Кабир Әсемді шақырамыз. Ән: «Қазақы дастархан» Аида: Ұлыстың ұлы күніне байланысты халықтың әдет-ғұрыптары мен жол-жоралары, салт-дәстүрлері бар. Ендеше, құрметті қонақтар, наурыз күні дүние есігін ашқан сәбиіміздің ат қою, шілдехана тойынан көрініс тамашалаңыздар! Алтынбек: Балалар Наурыз мейрамы – жыл басы. Бұл ежелден келе жатқан мереке. Біздің ата – бабаларымыз үшін жыл басы көктемнен басталады. Аида: Көргенге қуанасың таза ауаны, Құлаққа естілгенде жаз әуені Жыл сайын тойланатын мәңгі бақи, Наурызым құтты болсын қазақ елі! Алтынбек: Той дегенде қазақтың жаны кірер, Бағаңды жас білмесе, кәрі білер. Наурызың құтты болсын, нар ағалар, Наурызың құтты болсын, бар інілер. Аида: Жылдың басы – Наурыз, Жырдың басы – Наурыз Наурызға біз арнап, Жырдан шашу шашамыз. Құрметті ағайын, оқушыларымыздың жыр шашуын қабыл алыңыздар! Алтынбек: Ал халайық тұрмайық, Әндетейік шырқайық. Дөңгелесін бишілер, Ортамызды ашайық. Ендігі тамашалайтындарыңыз, би «Балбырауын» Қол соғып, қошеметпен қарсы алыңыздар! Аида: Желпіген аққу құстың қанатындай, Бақ келіп ақ үйлерге қонатындай. Қасиетті наурыз тойы пәктігіңнің, Тойы деп айтуға да болатындай. Құрметті тойшы қауым, келесі кезекте Ахмет Жұбановтың «Қарлығашым» күйі. Орындайтын: Хибатова Наргиза. Алтынбек: 22 – наурыз – аспан денелері өздерінің бастапқы нүктелеріне келіп, күн мен түн теңелетін, жан – жануарлар төлдеп, адамдардың аузы аққа тиетін, жер үстіне шаттық орнаған күн. Аида: Наурыз күні атқа мінген жігіттер елді аралап жарапазан айтқан. Игі тілекпен әндете келген жарапазаншыларға адамдар бауырсақ, құрт, ірімшік, ұсынып, шапан жауып, белдеріне жібек орамал таққан. Әли: Айтамыз жарапазан отбасына, Тілейміз денсаулықты бас – басыңа. Тілесек денсаулықты бас – басыңа, Амандық келер әр күн отбасыңа. Айтамыз жарапазан ауылыңа, Береке, бірлік берсін қауымыңа. Береке, бірлік берсе қауымыңа, Бас имес кімдер келіп ауылыңа Алтынбек: Айтамыз жарапазан еліңізге, Байлаңыз жақсы орамал белімізге. Байласаң жақсы орамал белімізге, Кетеміз мақтай - мақтай елімізге. Айтқанмен жарапазан тоямыз ба? Дәстүрін халқымыздың қоямыз ба? Дәстүрін халқымыздың біз ұмытсақ, Дүниеде екі бірдей оңамыз ба? Мұғалім: Наурыз тойдың межесі Әжелердің көжесі Қане, ішіп қойыңыз... (Қонақтарға көже үлестіру) Аида: Кел, Наурыз келешекті жарқын шолып, Барыстай ұрпақтарға даңқың қонып. Қазақстан болғанда – Ғажапстан, Қол соғып қуаналық халқым болып. Қадірменді халайық, ендігі тамашалайтындарыңыз, би «Қара жорға» Алтынбек: Жаңа жыл, жаңа тарих баспалдағы, Алатын асуларын асқардағы. Қазақтың кең көсілген даласында Жазылсын болашақтың дастандары. Аида: Жақсылық жүрегіне жыр еселер, Биікке шарықтатар киелі өнер, Наурызың құтты болсын, апа - әкелер, Наурызың құтты болсын, ата - әжелер. Ендеше, тойшы қауым, бүгінгі наурыз тойымыздың наурыз батасын жасы үлкен ата-әжелерімізден сұраймыз. Наурыз бата: Уағалайкум ас салам! Кеңпейілді қазақ елім! Кемелденген ғажап елім! Ұлыс күні құтты болсын! Ел іргесі мықты болсын! Бақыт әкеп ұлыс күні, Баянды боп тыныштығы, Әнші құстар баққа қонсын! Алтын табақ аққа толсын! Шаттығының сәтті күнін, Татулықтың тәттілігін, Көрсін ұрпақ қайырымды! Бұлт шалмасын ай – күнімді! Жаңа күнім жадырасын! Төл көбейіп, жамырасын! Еккен егін өнімімен, Еңбегіңнің сенімімен Тірлігіңнің жемісімен, Бірлігіңнің жеңісімен Бағы жанып кәрі – жастың, Басынан бақ арылмасын! Орындалып ойларымыз, Тойға ұлассын тойларымыз! Әумин! Алтынбек: Осы айтылғандар бір Алланың құлағына шалынып, періштелер «әумин» десін! Аида: Қадірменді халайық, Демеңіз біз өнерді аяп қалды, Мезгіл де біраз жерге таяп қалды. Қош болып тұрыңыздар көріскенше, Осымен думанымыз аяқталды. Аида: Құрметті қонақтар, баршаңызды «Наурыздың» ақ отауына шақырамыз!!! Наурыз дастарханынан дәм татыңыздар... Тақырыбы: Наурыз – жыл басы! Мақсаты: Наурыз мейрамы туралы түсінік беру арқылы Қазақ халқының салт – дәстүрін көрсету және оны құрметтей білуге тәрбиелеу. Көрнекілігі: қанатты сөздер, киіз үй, дастархан, суреттер көрмесі. Барысы: Кіріспе. Тәрбиеші: Жер әлемді жайнатып, Әнші құстарды сайратып, Наурыз тойын тойлатып, Ұлыстың Ұлы күні келді, ағайын! Той құтты болсын! Ақ мол болсын! Құрметті ата-аналар, балалар бүгінгі Наурыз мейрамына арналған «Наурыз жыл басы!» атты ертеңгілігімізді бастауға рұқсат етіңіздер! Тәрбиеші: Ұлыс күні кәрі-жас, Құшақтасып көріскен, Жаңа ағытқан қозыдай, Жамырасып өріскен. Ұлыс күні қар еріп, Сай-салалар гүрілдеп, Көк шөбі шығып желкілдеп Дүние біткен күлімдеп. Ұлыс күні кәрі жас Құшақтасып көріскен Ортаға екі бала шығады. 1-бала: Ассалаумағалейкум Ұлыс оң болсын Ақ мол болсын! 2-бала: Уағалейкумссалам Ұлыс оң болсын Пәле – жала жерге енсін! Екі бала төс қағыстырып аман – саулық сұрасады. Тәрбиеші: Уа, халайық, халайық Ақ сандықты ашайық Бұл мереке, бұл тойдың Шашуларын шашайық! (бір ата-ана шашу шашады) Тәрбиеші: Наурыз бен құттықтап, Алыс жақын қауышты Көктемдегі жарқын сәт, Көңілдерге ауысты,- дей келе балаларымыздың тақпақтарын тыңдайық. Жантөре: Наурыз тойы салтымыз, Аман болсын халқымыз. Ұлыс оң болсын, ақ мол болсын Наурыз құтты болсын! Аяла: Наурызым — тойлы нұрлы күн, Мерейің асып тұр бүгін. Жерімнің жүзін жылыттың, Елімнің сақта бірлігін! Ерасыл: Наурыз тойы – береке, Наурыз тойы – жыр – аңыз. Қызық думан — мереке, Қызық думан құрамыз. Аяжан: Сәнді көктем нұрымен, Наурыз тойы жырымен. Көңіл гүлдей жайнасын, Наурыз тойы тойлансын. Алима: Күн менен түн теңелді, Жер шуаққа кенелді, Қуанышты ел енді. Наурыз келді салтымыз. Дана: Көгерсін деп халқымыз Көшеге тал егеміз. Жарқырап күніміз, Жайқалып жас гүліміз. Алуа: Жыл басы-Наурыз мереке, Ақ нұрға әлем боянды. Наурыз тойы береке Тіршілік жаңа оянды. Мұхамедали: Жылдың басы Наурыз, Жердің басы Наурыз. Мерекеге арналған Бүгінгі жыр-әніміз. Темирлан: Күттіріп келген жыл басы, Бізбен бірге жырлашы. Дастарханға елімнің, Береке – ырыс сыйлашы. Абылай: Наурыз келді еліме, Наурыз келді жеріме. Байлық, бақыт тілеймін, Бүкіл қазақ еліне. Тәрбиеші: Күлімде. Наурыз, күлімде! Күн менен түн теңеледі бұл күнде. Күн мен Түнді шақырайық ортаға Қуанышың сыйласың бүкіл елге! Көрініс «Күн мен түн» Күн – Дильназ: Сәулесі көп күнмін Түн – Бексұлтан: Жұлдызы көп түнмін Екеуі: Бірдей болып біздер, Теңелеміз бүгін. Түн – Бексұлтан: Ал ертең күн ұзақ. Күн – Дильназ: Түн қысқарар бірақ. Екеуі: Ұйқы қанбай қалып Жүрменедр тек жылап, Күн мен Түн теңеледі Жер шуаққа кеңеледі Соны тойлар ел енді. Әңгімелесу: — Балалар, қазір жылдың қай мезгілі? — Көктем айларын атап шығайық. (Наурыз, сәуір, мамыр) — Көктемде қандай өзгерістерді байқауға болады? — Ауа -райы қандай болады? — Көктемде қандай мейрамдар тойланады? — Иә, балалар, көктемде табиғат ерекше күйге енеді. Көктем- жыл мезгілінің әдемі бір кезеңі. Наурыз айында күн ұзарып, түн қысқарады. Күн көзінің шуағы молаяды. Қар еріп, жыралардан су аға бастайды. Көктем -өте көңілді мезгіл. Күн біртіндеп ұзарады, күн жылиды. Қар, жыраларға су толады. Жылы жақта қыстайтын құстар ұшып келеді. Көктемнің алғашқы күндерінен бастап жер бетіне қылтиып, бой көтеріп гүлдер өседі. Бұлар көктемнің алғашқы гүлдері деп аталады. Бұл бәйшешек, жауқазын, қызғалдақ. Көктемде ұлы мейрамымыз- Наурыз тойланады. Наурыз шығыс күнтізбесінде жаңа жыл басы депт саналады. 21-22 наурызда күн мен түн теңеледі. Наурыз деген сөздің өзі «нау»- жаңа, «рыз»- күн деген сөздерден алынып, жаңа жыл деген ұғымды білдіреді. Адамдар Наурызға дайындалады. олар үй, арық, аула, көшені тазалайды. Ағаш, гүл егеді. Адамдар үйлерінде дастархан жаяды. Ән шырқап, би билеп, ойын ұйымдастырады. Наурыз- бақыттың бастамасы, ұлылықтың ұйытқысы, жақсының жаршысы, ынтымақтың белгісі, өмірге нұр сыйлаған, сезімге гүл сыйлаған халық қастерлейтін күн. Тәрбиеші: Тақпақ айтып, жыл басы. Құлағынды сал, тыңдашы. Бар бөбекке өзіңдей Бейбіт өмір сыйлашы. Аяулым: Наурыз тойы – тамаша, Наурыз тойы – жаңаша. Табиғатта тамаша, Тамылжып тұр жараса. Заманбек: Наурыз тойым, Наурыз тойым. Құтты болсың халайық! Қане, достар, қане, достар, Шырқап әнге салайық. Бекзат: Бата беріп атамыз, Бата беріп әжеміз. Тәтті болып жасаған, Көжеден дәм татамыз. Мөлдір: Бәйшешек гүл ашады, Мұздар сайға қашады. Суға толып өзен-көл, Кемерінен асады. Әсия: Қыс өтіп, қар кетіп, Шырайлы жаз жетіп. Шаруаның кеңелген Мейрамы ежелден – Құтты болсын, Наурыз! Нурали: Наурыз көктем, наурыз жыр, Ана мейірім, шуақ нұр. Жан иесін жаңартқан, Аққан бұлақ, нәзік сыр. Үміт: Наурыз келді – жыл келді, Подробнее instagram.com Go to site  Реклама Тірілтуге гүлдерді. Сәнденеді аналар, Сәбилермен бірге енді. Расул: Көз тігіп Күнге барлығы, Бүршігін жарса әр гүлі. Халыққа бақыт тілеген. Бұл Наурыздың жарлығы. Тәрбиеші: Жарқыраған жас нұрлы, Жаса наурыз дәстүрлі! Осындай байлық елімде, Айтылады жыр әні. Балалардың орындауында «Көктем келді» әні. Көктем келді, көктем келді сағына Бүршік атты алма ағаштар бағымда. Біздің үйге ұя салды, алақай, Былтыр кеткен қарлығаштар тағы да. Қайырмасы: Дала гүлге оранады, Түрлі түске боянады. Нурлы көктем келген кезде, Табиғат та оянады. Көктем келді, көктем келді далама, Қуанып жүр ата-ана да бала да. Қар-мұз еріп, жылғалардан су ағып, Үйрек- қаздар жайылып жүр жағада. Тәрбиеші: — Ал енді балалар! Мен сендерге қазір жұмбақ жасырамын.Жұмбақтың шешуін табыңдар. Дәмді-дәмді тағамдарды жинайды, Қонақтарды көңілдене сыйлайды. (дастархан) — Бұл не? Дұрыс айтасыңдар, балалар! Бұл дастархан. Ал дастарханға қандай қазақтың ұлттық тағамдары қойылады? Қазақтың ұлттық тағамдары, Жасымнан жақын маған бәрі. Теңермес ем оларға мен, Ешбір асты ғаламдағы. Ата-аналардың орындауында «Қазақы дастарханым» атты әнін ұсынамыз. Тәрбиеші: Арпа, бидай, тары бар, Қатық, малта, ағы бар, Ішілетін, жейтінін, Бұл көжеде бәрі бар. — Армысыз, Ару Ана! Ақ мол болсын! Әже, мына Наурыз көжені неше түрлі тағам қосып әзірлейсіз? Соны балаларға айтып берсеңіз. Тәрбиеші: Бауырласқа тәнтіміз, Бұзылмаған салтымыз. Кең даламның ежелгі, Қазақ деген халқымыз Өзге ұлттай біздің де Бар дәстүр мен салтымыз. — Құрметті ата-аналар, «тәрбие – отбасынан басталады» демекші тұрмыстық салт-дәстүрлерге байланысты сіздерге бірнеше сұрақтар ұсынамыз. (қоржындағы нөмерленген асықтарды ұсыну) 1. «Ерулік» беру дегенді қалай түсінесіз? Ерулік-басқа жерден көшіп келген көршілерге сол жерден бұрыннан тұратындар ерулік береді, қонаққа шақырады? 2. «Құдайы қонақ» дегеніміз не? Құдайы қонақ дегеніміз -бейтаныс, шалғай ел, алыс жерден жолаушылап жүрген тосын қонақ. Олар нағыз сауабы тиетін қонақ. 3.Мәйек дегеніміз не? Мәйек дегеніміз- жас қозының ұлтабары. Оны ірімшікті ұйыту үшін пайдаланады. 4. Қымыз мұрындық дегеніміз не? Қымызмұрындық дегеніміз – бұл жаз тойы, мамыр айынан басталып, маусым айына дейін созылатын үлкен той. Осы күні биелер желіге байланып ағайын жекжат бірігіп қымызға шақырады. 5. Тоқымқағар дегеніміз не? Тоқымқағар дегеніміз-жас жігіт алғашқы сапарға шыққанда оның ата-анасы тоқымқығар жасап, мал сойылып,үлкен-кіші шақырып қонақ етеді. 6. Ең көп сақталған ұлттық тығам? Ең көп сақталатын ұлттық тағам-құрт. 7. Бастаңғы дегеніміз не? Бастаңғы дегеніміз- үлкендер жоқ кезде үйде қалған жастар жиналып достарыңа тамақ береді. 8. Соғым сойғанда алсытағы үлкендерге беріп жіберетін ұлттық кәде? Соғым сойғанда алсытағы үлкендерге беріп жіберетін ұлттық кәде – ол сыбаға. 9. Арнайы қонақ дегеніміз не? Арнайы қонақ дегеніміз- алыстан әдейі іздеп келген тума –туыстар, жолдастар. Бұлар нағыз сыйлы, сағына күткен қонақтар. 10. Беташар дегеніміз не? Беташар дегеніміз – жаңа түскен келіннің бетін ашу. Рахмет сіздергі.Ата-аналарды қошеметтеп қояйық. Тәрбиеші: Ертеде қазақ халқы Наурызға арықтарын тазартып, алдын ала дайындалған. Үлкенді-кішілі той ғұрыптарын Наурызда атап өтуге тырысқан. — Қаз басып жүрген баланың тұсау кесу ырымына көңіл аударайық. Бала он екі ай шамасында қаз тұрып, бір-екі аттап үстел жағалап жүреді. Осы кезде балаға арналған қазақ халқында «Тұсау кесер» тойы өткізіледі. Осы тұсау кесер тойынын кішкене көріністі тамашалаңыздар. Жолың болсын деселік, Жолыңа нұр төселік. Жарылқасын алдыңнан, Тұсауынды кеселік. Тәрбиеші: Ал, балалар, балалар Енді маған қараңдар Наурызды тойлайық, Қызық ойын ойнайық. Наурыз мейрамында халық қуанып ұлттық ойын түрлерін ойнап көңіл көтерген. Сонын ішінде «Көкпар», «Қыз қуу», «Арқан тарту» т.б ойындар. Ал, балалар, ендеше «Арқан тарту» ойынын ойнап күшімізді сынап көрелік! Рахмет! Отырамыз! Тәрбиеші: Ұлыс күні қазан толса, Сол жолы ақ мол болар. Ұлы кісіден бата алса Сонда олжалы жол болар. Қазақ халқының ежелгі салт-дәстүрінің бірі – бата-тілек білдіру. «Жаңбырменен жер көгереді, батамен ер көгереді», — деген ой-пікірді уағыздап, кейінгі ұрпағына ықылас білдіріп, ақ ниетпен бата беріп, тілек тілеуді дәстүрге айналдырған. Олай болса, атамыздан бата сұрйық. Қызыр ата бата береді: Ұлыс оң болсын! Ақ мол болсын! Қайда барсаң жол болсын! Ұлыс бақты болсын, Төрт түлік ақты болсын! Ұлыс береке берсін! Бәле-жала жерге енсін! Ұлы халқым тоқ болсын, Көйлектерін көк болсын! Қайғы-уайым жоқ болсын! Қуаныштарын көп болсын! Әумин! (бетін сипап бата береді) Тәрбиеші: Ардақты жиналған қауым Жаны жай жүзі жылы жақсылар Жаңа жыл жаңашылдыққа жақсылыққа жетелесін Жаратқанымыз жарылқап жер жаһанды жақсылық жауласын Жүрегімізде жылулық жоғалмай жаманшылдық, жоқшылық жоламасын Жанұямызға жылулықтың жаңбыры жауғай Жаңа — жыл жемісін жегізсін Жұлдызымыз жарқырап , жақсылықты жағалап жүрейік. Жанымыздағы жүзі жылы жандардан жабығып жабырқамайық, жалғыздық жоғалсын Жақсылыққа жеткізер жүрісімізден жаңылмайық ардақты ағайын Мерекелеріңіз тағыда құтты болсын!!! Тәрбиеші: Келер Наурызғада уайым қайғысыз, тоқшылықпен жетейік — деген игі тілекпен мерекелік бағдарламаны аяқтаймыз. Тақырыбы: 14 – наурыз көрісу Амал мерекесі Мақсаты: Оқушыларды қазағымыздың салт — дәстүрлерінің бірі амал мерекесінің ерекшелігімен таныстыру және үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсетуге сыйластыққа баулу. Жүргізуші: Салеметсіз бе, құрметті ата — аналар, ұстаздар, оқушылар! Бүгінгі наурыз мейрамына арналған 14 — Наурыз көрісу Амал мерекесі атты ашық тәрбие сағатымызды ашық деп жариялаймыз. Бүгінгі Наурыз мейрамында екі мерекенің мазмұны қосарланып жүр: оның бірі қазақша — Жаңа жыл және Күн — Түн теңесімі. Наурыз мерекесін 1988 жылғы ресми мейрамдауды бастағалы бұрынғы 14 наурызда «Амал» атауымен мейрамдалып келген жаңа жыл мерекесі Наурызбен біріктірілді. Бір қызығы, қазақ наурызы 21 — 22 наурызда емес, 14 наурызда аталып келген және ол бейресми түрде елдің біраз өңірін қамтыған еді. Көптен күткен Наурыз тойы арайлы, Нұрға бөлеп міне жатыр маңайды Мал біткеннің бал татыған уызы Қуат болып қанымызғы тарайды. Төрт түлік мал халқымыздың сүйері Көңілімнің күмбірлеген күйі еді. Олай болса сыныбымыздың күйші қызы Торебаева Гулнарды ортамызға шақырамыз «Өмір жолы» Наурыз мерекесіне арналған өлең шумақтары: Қалдыбек, Лаззат, Айжан. Құлақтан кіріп бойды алар, әсем әнмен тәтті күй Көңілге түрлі ой салар, әнді сүйсең менше сүй, демекші Контуаров Атаниязды «Мереке» әнімен ортаға шақырамыз. Би: «Қара жорға» Ән: Ықлас Аслан «Ана — әке» Көрініс: Амал кейбір түсіндірмелерге қарағанда “тоқты” немесе “тоқтының басы” болмаса “қой басының қасқасы” дегенді білдіретін, Тоқты шоқжұлдызындағы ең жарық жұлдыз болып табылады. Арабша “хамәл” – қозы деген сөз. Бұл сөзге ежелгі түркі танымы бойынша қарасақ, ха+мал: “мал” сөзі ұсақ, уақ дегенді білдіреді, яғни бүгінгі қазақша “мал” сөзінің семантикалық мәні о баста “ұсақ мал” екенін ұқтырып тұр. Шамасы, бұл араб тіліне енген ежелгі түркі сөзі болар. — Ата, бір жасыңызбен! — Бар бол, қарағым… Айналайын… 14 наурыз — Көрісу мейрамы. Көрісу күнінде халық қыстан аман — есен шыққанына қуанып, бір — бірімен қол алысады. Таң сібірлеп атысымен, көрісу мерекесін асыға күтіп отырған әрбір отбасы алдын ала дайындалып қойған дастарханын жаяды. Міндетті түрде бауырсақ пісіріп, дастарханға тәтті — пәттісімен қосып үйіп қояды. Отбасының кішілері үлкендеріне қос қолын беріп, көрісіп шығады. Бір – біріне «Бір жасыңмен!» дейді. Ол «Бір жасқа есеюіңмен! Осы жылға аман — есен жетуіңмен!» дегенді білдіреді. Содан кейін әр отбасы көршілерімен көріседі. Жасы кіші отбасы мүшелері жасы үлкен жанұяларға кіріп, көрісіп шығады. Міндетті түрде әр адам үш үйдің есігін ашу керек, яғни түске дейін үш үйге кіріп, көрісіп үлгеруі керек. Бұл жоралғы жыл бойы балаларымыз тоқ жүрсін, дастарханымыз аралас болсын, қарым — қатынасымызға сызат түспесін деген ниеттен туған. — Айткүл әжелерге көрістің бе, балам? — Иә, әже, көрістім. Төлен атамдарға да кірдім. — Жиенғали жезделерің де осы жаңа көрісіп шықты. Соларға бара ғой, құлыным. Түс болып қалды, үш үйдің есігін ашуға үлгермей қаларсың… — Пәлі, әлгі Төлен кіріп шықпады. Жолым кіші демейді бұлар. — Жә, бүгін келмесе, абыр — сабыр боп үлгермеген шығар, ертең кіріп көрісер… Бүгінгі күні Қазақстанның батыс аймағына берік орныққан бұл дәстүр жыл сайын жергілікті халық сағына күтетін бірден — бір салт болып отыр. Бұл күні бауырсақ, тәттілерді оқушылар мен мұғалімдер мектепке де апара береді. Көрісіп болған әр адамға тамақ үйлестіріліп, «Бір жасыңмен!» деген тілек айтылады. 14 наурыз күні басталатын Көрісу мейрамы жыл бойы жалғасын табады. Көрісуде ауылда болмай, ауылға енді келген адамды көрген кезде, амандық — саулықтан кейін «Бір жасыңмен!» деп қол алысуымыз керек. Шаттық пен қуанышқа, ақ бата мен молшылыққа толы бұл мерекеде мәре — сәре болған жұрт осы қарқынмен Жаңа Жылы — 22 наурыз мерекесін қарсы алады.. Ақ тілек бейбітшілік аман болсын! Елім, жұртым қадірлі аман болсын! Туғандай бір анадан жамағаттар Достыққа берік, мықты адал болсын! Наурыз мейрамы құтты болсын! Ұлыс оң болсын! Ақ мол болсын! Жүргізуші: Би: қыздар «Қазақ биі» Өлең шумақтар: Ғани, Айжан, Жақсылық, Жәнібек Ән: Айдарбекұлы Абдулла Би: Вальс қыздар мен ұлдар. Ән: Ауезов Нұржан «Әке» Хор: қыздар «Қазақы дастархан» Осымен құрметті қонақтар! Бүгінгі амал мерекесіне арналған тәрбие сағатымыз аяқталды. Назарларыңызға көп рахмет Сау болыңыздар! Тәрбие сағаты: «Наурыз – Ұлыстың ұлы күні» Мақсаты: Ұлттық дәстүріміз бойынша өтетін Наурыз мерекесінің ерекшелігін, табиғат пен адамнын байланысын, салт-дәстүрін, өз ұлтына деген сүйіспеншілігін арттыру.Қазақтың әдет-ғұрпын, тіліміз бен дінімізді құрметтеуге, имандылыққа тәрбиелеу. |