мбм и л. у цэнтры навуч дзейнасці знах моная асоба вучня з яго ядром
 Скачать 0.8 Mb.
|
|
1.Інавацыйныя працэсы ў навучанні малодшых школьнікаў беларускай мове. Асобасны падыход у выкладанні мовы Асобасны падыход у МВБМ – такі змест і арганіз навуч, калі у школь-ў фармір гуманістыч, індывід развітая, этыка-маўленчая камунікат ядро у выглядзе уяўленняў, ведаў маўленча-камунікат здольнасцей, скірав на задавальненне патрэбы асобы у суразмоўніцтве. Характарыз: ? ¤у цэнтры навуч дзейнасці знах моўная асоба вучня з яго ядром; ? ¤ мова разгляд як сродак фармір і развіц асобы чалавека; ? ¤навуч харак-ца як суб’ект суб’ектнае узаемадзеянне у працэсе зносін; ? ¤устанаўлів дэмакратыч стыль узаемаадносін п/ж наст і вучнем; ? ¤ствар спрыяльныя умовы для праялення індывід асобы. Структ моўнай асобы на думку Караулава: вербальна-семантыч(свабоднае валоданне мовай), кагнетыўнае, прагматычны(забяспеч-ца дзейнасна-камунікат патрэбы). Прынцыпы: 1)скіраванасць мэт навучання на асэнсаванне БМ як этнакультурнага гістар.асяродзя і на індыв.патрабаванні асобы; 2)асобасна-арыентаваны змест моўнай адукацыі павінен садзейнічаць развіццю пазнаваўчых, моўных і маўленча-камун.індывід-х здольнасцей; 3)арыентацыя працэса навучання на засваенне літ.нормы; 4)забеспячэнне інтэлектуальнага, эстэт-га і індыв-га разв. дзяцей. 2.Метады навучання грамаце. Метад навучання грамаце ў распрацоўцы К.Дз.Ушынскага Якуб Колас пра навучанне грамаце . Метад навуч грамаце – сукупнасць розных відаў маўленч дзейнасці(слуханне, гаварэнне, чытанне, пісьмо), як выконваецца вучнямі пад кіраўніцт наст з мэтай авалодання элементамі чыт і пісьма. Па відах дзейнасці:аналітычны, сінтэтычны, аналіт-сінтэт. Па зыходных моўных адзінках: літарныя (завучванне літар, аб’ядненне у склады , чытанне па складах з папярэднім назыв літар, склада, цэлага сл. Затрачв 1 год, на 2-гі год чытане словамі без назыв складоў і літар. Да пісьма – на 3-м годзе навуч.); гукавы (пачын з вывуч гукаў, потым літар, калі назапашваеца колькасць гукаў пачын спалучэнне іх), складовыя(падзел склад на гукі, злуч гукі у склады, чыт склад, іх вымаўленне), метад цэлых слоў. Ушынскага - “метад пісьма-чытання”. Лічыў, што пісьмо павінна папярэджваць чытанне. Дзеці знаем з рукапіс шрыфтам, а праз 10-15 урокаў з друкав літарамі. Аб’ядн аналіз і сінтэз, увеў сістэму аналіт і сінтэт практыкав з гукамі, складамі, словамі, адмовіўся ад алфавіт парадку вывуч гукаў і літар. 3.Метад навучання грамаце ў сучаснай школе. Граматычная і арфаграфічная падрыхтоўка вучняў у перыяд навучання грамаце. Навуч грамаце – спецыфічны раздзел у навуч м, ен мае і свай метад навуч - гукавы аналіт-сінтэт. 1)з пункту гледж мэт фармірав асобы(навуч гармаце носіць выхаваўчы і развіц характ), 2)з пункту гледж псіх-лінгвіст(за аснову бярэцца гук, літара уводзіцца як абазначэнне гука, увага надаецца выдзяленню гукаў у слове; за адзінку чыт і пісьма бярэцца склад). 3)з пункту гледжання арганізацыйнага(вызнач пэўная пасляд вывуч гукаў і літар, выдзял дабуквар і буквар перыяды навуч грам, пісьмо не адрыв ад чыт, а ідзе // з ім). 4)з пункту гледжання перспектыў навуч (сістэматыч увядзенне прапедэўтыч элементаў граматыкі, словаўтвар, арфаграфіі, лексікалогіі). 5) з пункту гледжання задач выхавання(выхав задача уключаецца у сіст работы па буквары) Новыя рысы суч.метаду навуч. пісьму: 1.дыфірын-ны і індыв-ны падыход да вучняў; 2.сістэматычнае ўвядзенне граматыкі, словаўтварэння, арфаграфіі, лексік-іі; 3.уводзіцца склада-гукавы аналіз слова; 4.уводзяцца элементы мадэліравання, т.е. выкарыст-ца мадэлі слоў,сказаў,гука 5.выхаваўчыя задачы ўключаюцца ў сістэму працы па буквары. Метад навучання грамаце ў сучаснай школе. Граматычная і арфаграфічная падрыхтоўка вучняў у перыяд навучання грамаце. Навуч грамаце – спецыфічны раздзел у навуч м, ен мае і свай метад навуч - гукавы аналіт-сінтэт. 1)з пункту гледж мэт фармірав асобы(навуч гармаце носіць выхаваўчы і развіц характ), 2)з пункту гледж псіх-лінгвіст(за аснову бярэцца гук, літара уводзіцца як абазначэнне гука, увага надаецца выдзяленню гукаў у слове; за адзінку чыт і пісьма бярэцца склад). 3)з пункту гледжання арганізацыйнага(вызнач пэўная пасляд вывуч гукаў і літар, выдзял дабуквар і буквар перыяды навуч грам, пісьмо не адрыв ад чыт, а ідзе // з ім). 4)з пункту гледжання перспектыў навуч (сістэматыч увядзенне прапедэўтыч элементаў граматыкі, словаўтвар, арфаграфіі, лексікалогіі). 5) з пункту гледжання задач выхавання(выхав задача уключаецца у сіст работы па буквары) Новыя рысы суч.метаду навуч. пісьму: 1.дыфірын-ны і індыв-ны падыход да вучняў; 2.сістэматычнае ўвядзенне граматыкі, словаўтварэння, арфаграфіі, лексік-іі; 3.уводзіцца склада-гукавы аналіз слова; 4.уводзяцца элементы мадэліравання, т.е. выкарыст-ца мадэлі слоў,сказаў,гука 5.выхаваўчыя задачы ўключаюцца ў сістэму працы па буквары. 4. Задачы навучання пісьму у перыяд навучання грамаце. 1.Дзеці вучацца правільна сядзець, трымаць сшытак, карыстацца ручкай. 2.Асэнсоўваць словы, успрынятыя на слых або зрокава, падзяляюць іх на гукі 3.Вучацца пісаць у адпаведнасці з пропісямі усе літары бел. Алфавіта: маленькія і вялікія, злучаюць літары паміж сабой, пераводзяць друкав. Тэкст у рукапісны. 4.Вучацца спісваць і пісаць пад дыктоўку словы, напісанне якіх не разыходзіцца з вымаўленнем. 5.Запісваць уласныя сказы, узятыя з вусна складзенага апавядання. 5.Заканамернасці навучання грамаце: 1) жывая мова вучня – аснова для фармірав. навыкаў элем. чыт. і пісьма; 2) навуч. пав. праводз-ца з улікам спецыфікі фанетычн.і граф. сістэм той мовы, на якой прав. навуч.; 3) чыт. і пісьмо вучня адрознів. ад даросл., пісьменнага чалав.; 4) сінхроннае навучанне; 5) улік гістарычнага мінулага методыкі; 6) навучанне ва узаемасувязі з развіццем мовы; 7) праграмны мат-л для развіцця пачуццяў патрыятызму; 8) больш разнастайныя пачуццевыя успрыманні вучэб. мат-ла; 9) улік індыв. і ўростав. асаблів. дз.; 10) навучанне носіць развіццевы х-р. Прынцыпы навучання грамаце: 1) навучаць патрэбна на аснове вуснай мовы; 2) прынц. увагі на ур. граматы да працы, накір. на авалод. склада-гукавой і склада-літітарнай стр-ры слова; 3) улік псіхафізіялаг. асабл. вучняў; 4) сінхроннасць у навучанні; 5) улік гістар. мінулага; 6) развіцце мовы мал. шк-у; 7) пр. выхоўваючага навуч.; 8) пр. нагляднасці; 9) пр. індывідуаліз. і дыферэнцыяцыі навуч.; 10) пр. самастойнасці і актыўнасці вучняў у навуч. пры кіруючай ролі наст. 6. Падрыхтоўчы перыяд у навучанні грамаце, Задачы: авалодаць тэрмінамі- падрыхтоўка да глыбокага вывучэння граматы Пераход да вуч дзейнасці Вычыць аналізу: на сух выдзелі сказ, запішы Падрыхтаваць руку Мова пісьмовая і пвусная Сказ і слова Гукі і літары Скад. Націск Развіццё маўлення і мыслення вучняў у гэты перыяд. Узбагачаць слоўнік Правільна будаваць сказы Гукавая культура Навучанне першапачатковаму аналізу і сінтэзу мовы. Азнаямленне вучняў са сказам – колькі думак - схема, словам , складам – практычна. Развіццё ўвагі вучняў да гукаў мовы. Падрыхтоўчыя практыкаванні для выпрацоўкі правільнай тзхнікі чытання і пісьма. Як сядзім Лінія, радок Развіцце мелкіх мшц Новы буквар А.Клышкі. (акцэнт на чытанне, больш якасная падрыхтоўка, максімальная рознабаковая ўвага да гукаў і літар). 1 частка.Уступная. 1 урок. – мова вусная і пісьмовая. 2 урок. - мова складаецца са сказаў (схема). 3 урок. - сказы са слоў. 4 урок. - склад слова. 5 урок. - зычны гук. Сімвалы гукаў раскрыццё роту, становішча вуснаў (галосны, зычны цвёрды, зычны мяккі). Не даецца ў 1 частцы зліяння галоснага, націск, складовае дзяленне. 2 частка. Знаёмства з літарамі. (кардынальна зменены парадак вывучэння літар) знаёмства з 20 зычнымі літарамі: 1 урок - 2 літары, 2 урок - 2 літары, 3 урок - замацаванне. Гука-літарны аналіз (у рабочай зоне тужка літар пастаянна) параўнанне па першай літары параўнанне па апошняй літары зліянні і злучэнні. 7. .Букварны перыяд ў навучанні грамаце Букварны перыяд складаецца з 4 ступеней. Работа на кожнай з іх мае сваі асаблівасці: ускладняюцца матэрыялы і характар склада-гукавога аналізу, павышаецца ўзровень сфарміраванасці навыку чытання, паглыбляецца сэнсавы разбор прачытаннага.Урокі на першай ступені асноўнага перыяду у многіх адносінах аднатыпныя.Па прадметных малюнках у двух словах выдзяляюцца цвердыя і мяккія зычныя. Дзеці практыкуюцца ва ўспрыманні выдзеленых гукаў на слых, вызначаецца месца гука ў слове.Вучні знаемяцца з літарамі для абазначэння ахарактарызаваных гукаў.Далей ідзе навучанне чытанню складоў ЗГ па складовай табліцы. 8.Урокі навучання грамаце ў падрыхтоўчы перыяд Падр. Перыяд склад. З бязлітарнай ступені і ступені вывучэння пяці галосных гукаў і іх літарных абазначэнняў.На першай ступені дзеці да знаемства з літарамі авалодваюць такімі важнымі паняццямі як мова, сказ, слова, склад, націск, гук, галосныя і зачныя гукі; апіраючыся на ўмоўныя графічныя схемы, яны аналізуюць сказы, словы, склады,удакладняюць і ўзбагачаюць свой слоўнік і мову ўцэлым.На уроках пісьма у гэты час дзеці практыкуюцца у напісанні розных ліній, фігур, узорау, што спрыяе умацаванню кісці рукі, развіццю вокамера.У моўную практыку уводзіцца неабходная для навучання пісьму тэрмналогія(ніжняя верхн лінейка, лінія, авал.), засвойваюцца правілы правільнай пасадкі. На другой ступені падр. Перыяду вывучаюцца 5 галосных гукаў і іх літарныя абазначэнні 9. 11.Тыпы ўрокаў чытання: Паведамлення новых ведаў? Паўтарэння? Замацавання? праверкі і ацэнкі ведаў? абугульнення і сістэматызацыі? камбінаваны ўрок.? 10.Прынцыпы пабудовы буквара Буквар-асноўны сродак навучання элементарнаму чытанню.Матэрыял буквара па сваім характары дзеліцца на тэкставы(літары, склады, словы, сказы і звязныя тэксты) і пазатэкставы (ілюстрацыі, схемы сказаў і слоў, складовыя табліцы і інш). Ілюстрацыі і схемы сказаў і слоў выкарыстоўваюцца толькі у першым раздзеле, чкі адпавядае падрыхтоўчаму перыяду, гэтыя ж і ўсе астатнія знаходзяць сваё прымяненне ў другім раздзеле, які прызначан для навучання чытанню ў асноўны перыяд. Адрозненні ад папярэднікаў: 1. Іншая паслядоўнасць у размеркаванні гукаў і літар для вывучэння(прынцып частотнасці моўных адзінак) 2.Функцыянальнае размеркаванне матэрыялу для гукавога аналізу, для чытання, для развіцця мовы. 3.Прымяненне графічных схем- мадэлей сказаў і слоў. 4.У слупкі уключаюцца толькі цяжкія для чытання словы, якія сустрэнуцца у звязным тэксце 5. Шырокае выкарыстанне дзіцячага фальклору(казкі, загадкі, прыказкі, скарагаворкі і г.) і матэрыялу для моўных гульняў( лато, рэбусы, рассыпаныя словы) 6.Увядзенне прапедэутычных элементау граматыкі, словаутварэння, арфаграфіі, лексікалогіі. 7.Наяунасць багатага матэрыялу для дэферынцыраванага і індывідуальнага падыходу пры навучанні чытанню. 8.Строгае захаванне такога прынцыпу, як тэматычнае адзінства кожнай старонкі і ідэйна- тэматычная цэласнасць усяго падручніка. 11. Задачы урокау чытання пазакласнае чытанне · Выхоувать сродками чытання грамацкия ,духойныя, маральна эстэтычныя пачуцци, далучаць да нац спадчыны, культуры · Развиваць эмац – пачуцёвую сферу, творчае уяуленне, вобразнае мысленне, творч здольнасци вучняу · Фармир мауленчай дзейнасц на бел мове узбагачать слоун запас · Развиваць цикавасць да книг бел письменникау · Вучыць асенсаываннаму правильнаму чыт. Выразна и сам сабе · Фарм. Чытацких уменняу Прынцыпы адбору книг для пазакл чыт: ? Киравацца выхавауч задачами. Книги пра сямью, радзиму, школу, таварышчау, ахова прыроды, дружба народау ? Падбираць творы розных жанрау и на розня тэмы ? Уличваць узроставыя асабливасци дзяцей ? Прынцып индывидуальнай зацикауленнасци ? Узорныя книги, якия атрымали станоучую ацэнку у крытыцы ? Пазакласнае чыт. Связанна з класным. Мэта пазакл чыт – узброиць вучняу суммай ВУН, развиць жаданне и прывычку чытаць , пазнаёмиць з дзицячай лит-рай, сфармираваць интарэс да книги як да крыницы ведау . Настауник павинен выхаваць актыунага чытача, яки зможа сам выбраць книгу, прачытаць яе разабрацца, ацаниць, и будзе чытаць мастацкую, навуковую и папулярную лит-ру, и газеты, часописы. 12.Прынцыпы арганізацыі ўрокаў чытання 1.урокі чытання павінны садзейнічаць выпрацоўцы і удасканаленню навыкау чытання 2.выхаванню ўдумлівага чытача, які ўмее працаваць з кнігай і любіць кнігу. 3.пашырэнню і паглыбленню ведаў вучняў пра навакольнае жыцце, фарміраванню элементаў навуковага светапогляду. 4. развіццю мовы і мыслення. 5.фарміраванню элементаў літаратуразнаўчых паняцця 13. Этапы працы з мастацкім творам на ўроках літаратурнага чытання, Разнастайнасць заняткаў пры аналізе тэксту. задачы, вызначаныя праграмай. Большая частка ўрока адводзіцца чытанню і рабоце з тэкстам. Чытанне як асноўны занятак на ўроку. Першы этап (першы сінтэз). падрыхтоўка вучняў да ўспрымання мастацкага тво-ра, знаёмства з канкрэтным зместам, сюжэтнай лініяй. Выясненне эмацыянальнага ўздзеяння Другі этап (аналіз). устанаўленне прычынна-выніковых сувязен у развіцці сюжэта; выясненне матываў паводзін дзеючых асоб (чаму так зрабілі і як гэта іх характарызуе), раскрыццё кампазіцыі твора, аналіз выяўленчых сродкаў у адзін-стве з раскрыццём канкрэтнага зместу і ацэнкі матываў паводзін герояў Трэці этап (другі сінтэз). абагульненне характэрных рыс дзеючых асоб, супастаўлене герояў і ацэнка іх, выясненне ідэйнай накіраванасці твора, ацэнка мастацкага твора як крыніцы пазнання навакольнай рэчаіснасці і як твора мастацтва ,Змест і месца слоўнікавай працы. этапы:падрыхтоўка да ўспрымання твора; пашырыць уяўленні вучняў пра факты, падзеі, з'явы, пазнаёміць з жыццём пісьменніка, падрыхтаваць да эмацыянальнага ўспрымання твора; расказ (паведамленне) настаўніка, дэманстрацыя фільмаў, экскурсія, праслухоўванне музыкі, песень, партрэт пісь'менніка, выстаўка кніг, экскурсіі чытанне твора і правер-ка першага ўспрымання; --асэнсаваць задуму пісьменніка, характары і ўзаемаадносіны паміж персанажамі. выраз-нае чытанне настаўніка , падрыхтаванага вучня, праслухоўванне грамзапісу, чы-танне сам сабе паўторнае чытанне і аналіз твора, навучанне складанню плана прачытанага. узаемазвязаны разгляд зместу і выяўленчых сродкаў твора. ўсвядомі-лі выказаныя ў творы думкі і лагічныя сувязі паміж імі (прасторавыя, часавыя, прычынныя), засвоілі канкрэт-ны змест (развіццё дзеяння, сюжэта), кампазіцыю твоР'а, матывы паводзін персанажаў і іх характэрныя рысы, выдзелілі асноўную думку і зрабілі абагульненне. раскрываюцца вобразныя выразы, вядуцца, віды работы з тэкстам--- выбарачнае чытанне(вусныя ці графічныя малюнкі і па-дабраныя з твора подпісы да іх), гутар-ка (па пытаннях настаўніка і вучняў), ілюстраванне тэксту, складанне плана, падрыхтоўка пераказу і апа-вядання пра героя. гутарка з мэтай вызначэння галоўнай думкі твора і ўстанаўлення адноін вучняў да прачытанага; падрых-тоўка да выразнага чытання і выразнае чытанне твора, падрыхтоўка пераказу ці апавядання пра героя. Віды пераказаў на ўроках чытання. Творчыя заданіі Вуснае маляваннена(графічнае маля-ванне, экранізацыя.:вызначаюць кадры, подпісы да іх і нават музыку). віды драматызацыі: чы-танне па ролях, чытанне дыялогаў, калектыўная дэкла-мацыя, пантаміма, інсцэніраванне. Этапы працы з мастац творам на уроках літ чыт. Разнастайнасць заняткаў пры аналізе. Чытанне як асноўны занятак на ўроку. Першы этап (першы сінтэз). падрыхтоўка вучняў да ўспрымання мастацкага твора, знаёмства з канкрэтным зместам, Другі этап (аналіз). устанаўленне прычынна-выніковых сувязей у развіцці сюжэта; выясненне матываў паводзін дзеючых асоб, раскрыццё кампазіцыі твора. Трэці этап (другі сінтэз). абагульненне характэрных рыс дзеючых асоб, супастаўлене герояў і ацэнка іх, выясненне ідэйнай накіраванасці твора, Заняткі пры аналізе: матывы паводзін персанажаў і іх характэрныя рысы, асноўную думку, гутарка па пытаннях настаўніка, ілюстраванне тэксту, складанне плана, падрыхтоўка пераказу і апа-вядання пра героя. 14. Выразнае чытанне вобразная перадача тэксту чытачом у адпаведнасці з заду-май пісьменніка..Патрабаванне Захаванне граматычных паўз. лагічных і псіхалагічных паўз лагічнага (сэнсавага) націску. Улік тэмпу і рытму чытання. казкі, байкі, апавя-данні — чытаюцца пераважна павольным тэмпам, лірьпьныя творы — больш хуткім. Выкарыстанне інтанацыі. пачуцці, эмоцыі, на-строй. дыкцыя, дыханне, тэмп, моцнасць голаса, правільнае літаратурнае вымаўленне, падтэкст. Прыёмы навучання аналіз зместу твора, выясненне матываў паводзія дзеючых асоб, вызначэнне галоўнай думкі твора, вуснае маляванне, падбор загалоўкаў, вызначыць тон чы-тання кожнага ўрыўка, работа з вобразнымі сродкамі ,абагульняльную гутарку-- зразумець задуму аўтара ,узорнае чытанне. Аналіз узораў чытання ,практыкаванні ў гучным чытанні пад кантролем настаўніка і вучняў. Чытанне дыялогаў, чытанне па ролях , размётка тэксту, калектыўную . 15. Правільнае чытанне беспамылковае і плаўнае чытанне слоў і сказаў, Тыповыя памылкі перастаноўкі ,пропускі слоўг складоў, гукаў, чытанне без захаваннем норм літаратурнага вымаўлення. Прыёмы раскрыццё лекс.знач сл., паскладовае чытанне, чытанне сам сабе з мэтай; складанне слоў з разразной азбукі; чытанне цяжкіх слоў, на плакаце ці на дош-цы; па складовай табл; склада-літарны і гукавы аналіз слоў; артыкуляцыі гукаў; харавое паўторнае чытанне ,сістэматычны кантроль, своечасовае выпраўленне, чытанне і завучванне скорагаворак, паўторнае чытанне: падрыхтоўка да гутаркі, да складання плана, да пераказу, да вызначэння вобразных сродкаў мовы, да лексічнага ана-лізу, да выразнага чытання ---- «сінтэз паміж успрыманнем, вымаўленнем і асэнсаваннем зместу прачытанага» 16. Свядомасць чытання прадугледжвае разуменне вучнямі зместу твора, яго ідэйнай накіраванасці, вобразаў, а таксама ўстанаўленне ўласных адносін да герояў, падзей, з’яў,фактаў, пададзеных у творы.Для таго каб чытанне было свядомым, вучні павінны разумець значэнне ўсіх слоў, сэнс сказаў, з якіх склад. Тэкст, сувязі частак тэксту. Выпрацоўцы свядомасці чытання дапамагаюць розныя віды заняткаў на уроках чытання: падрыхтоўка да успрымання твора( уступная гутарка, расказ, паведамленне настауніка), слоунікавая работа, работа з нагляднымі дапаможнікамі, праверка непасрэдных уражанняў ад прачытаннага,чытанне і аналіз твора,работа з вобразнымі сродкамі мовы, усведамленне ідэйнага хместу, дзяленне твору на часткі, Падбор загалоўкаў, складанне плана,падрыхтоўка розных відаў пераказу, выразнае чытанне, абагульняльная гутарка, творчыя работы. |