Опухоли. Денсаулық туралы кодекс. 14. 09. 2018 Эабж мо 23. 0 нсасы) Копия электронного документа. Положительный результат проверки эцп
 Скачать 182.51 Kb.
|
|
6. Тиісті саладағы заңнамалық актілерге жүргізілген құқықтық мониторинг нәтижелері Аталған мәселелер бойынша заңнамалық актілерге уәкілетті орган жүргізген құқықтық мониторинг нәтижелері осы тұжырымдамада ескерілген. 7. Заң жобасы қабылданған жағдайда болжалды құқықтық және әлеуметтік-экономикалық салдар. Кодексті қабылдау оң құқықтық және әлеуметтік-экономикалық салдарларға алып келеді, нақты: - азаматтардың қауіпсіз, тиімсіз және сапалы медициналық көмекке құқықтарының теңдігін қамтамасыз ету, сондай-ақ медициналық көмектің қолжетімділігін қамтамасыз ету; - жеке және қоғамдық денсаулықтың сақтау және нығайту үшін халықтың, мемлекеттің және жұмыс берушілердің ортақ жауапкершілігі; - денсаулық сақтау жүйесінің қызметіндегі профилактикалық бағыттың басымдығы; - халық денсаулығын, дәрілік заттардың қауіпсіздігін, тиімділігін және сапасын ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету факторларына жатқызу; - заттардың қауіпсіз, тиімді және сапалы дәрілік заттардың, медициналық мақсаттағы бұйымдардың қолжетімділігін қамтамасыз ету; - денсаулық сақтау жүйесіне жаңа инвестиция тарту және мемлекеттік-жекешелік әріптестікті дамыту. 8. Басқа заңнамалық актілерді әзірленіп жатқан заң жобасына бір мезгілде (кейіннен) сәйкес келтіру қажеттiлiгi Кодекс жобасын әзірлеу «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексін және «Йод тапшылығы ауруларының алдын алу туралы» 2003 жылғы 14 қазандағы және «Алкоголизмге, нашақорлық пен уытқұмарлық дертiне шалдыққан ауруларды ерiксiз емдеу туралы» 1995 жылғы 7 сәуірдегі Қазақстан Республикасының заңдарын жоюға қоюды, сондай-ақ кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізуді, атап айтқанда: Қылмыстық, Кәсіпкерлік, Еңбек, Бюджет кодекстері және «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» Кодекс, «Мемлекеттік мүлік туралы», «Білім туралы», «Ғылым туралы», «Өзін-өзі реттеу туралы», «Коммерциялық емес ұйымдар туралы», «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы», «Рұқсаттар және хабарламалар туралы», «Мемлекеттік-жекешелік әріптестік туралы», «Ақпараттандыру туралы», «Дербес деректер және оларды қорғау туралы» және «Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы» Қазақстан Республикасының заңдары. 9. Заң жобасы нысанасының өзге нормативтiк құқықтық актілермен реттелуі «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексі және «Йод тапшылығы ауруларының алдын алу туралы» 2003 жылғы 14 қазандағы және «Алкоголизмге, нашақорлық пен уытқұмарлық дертiне шалдыққан ауруларды ерiксiз емдеу туралы» 1995 жылғы 7 сәуірдегі Қазақстан Республикасының заңдары. 10. Қаралып жатқан мәселе бойынша халықаралық тәжiрибенiң бар болуы Қоғамдық денсаулық сақтау Сонымен, Еуропада темекі өніміне сұранысты, алкогольді теріс пайдалануды, дұрыс тамақтанбауды төмендету бойынша іс-шараларға бағытталған ИЕА-мен күрес бойынша ұлттық интеграцияланған іс-қимыл стратегиясы/жоспары қолданыста. Оған қоса, ИЕА-мен күресте халықты саламатты өмір салтына үйретуге, сондай-ақ халықты дене белсенділігімен айналысуға тарту бойынша ауқымды науқан жүргізуге үлкен мән беріледі. Ұлыбританияда 2017 жылдан бастап құрамында тұздың, қанттың және транс-майлардың жоғары мөлшері бар «зиянды» тамақ өнімдерін күндізгі уақытта жарнамалауға тыйым салынған. Еуропада денсаулық үшін зиянды заттары бар өнімдердің қаптамаларында таңбалау тамақ өнімдерін өндірушілер үшін міндетті шарт болып табылады. Финляндияда 2010 жылдан бастап тәтті өнімдерге және алкогольге салық енгізілген, сондай-ақ тұздалған өнімдерге тыйым салынған, бұл ИЕА-дан болатын сырқаттанушылықтың 80%-ға төмендеуіне және финдердің күтілетін өмір сүру ұзақтығын 1980 жылдармен салыстырғанда 10 жылға дейін ұзартуға алып келді. Канадада ұнның фортификациясы 2010 жылдан бастап жүйке жүйесі аурулары бар балалардың тууы 2 есе төмендетті. Ведомствоаралық өзара іс-қимылдың арқасында Финляндияда халықтың дене белсенділігінің өсуі денсаулық сақтау жүйесіне жыл сайын шамамен 5,5 млрд $ үнемдеу әкеледі. Жастар денсаулық орталықтарының күшейтілген жұмысы Эстонияда жасөспірімдер арасында АИТВ таралуын 5 жыл ішінде (2000 – 2005 жж.) 43,6%-дан 1,8%-ға дейін төмендетуге ықпал етті, жасөспірімдердің түсік тастау саны 2000 жылдан бастап 2013 жылға дейін 33%-дан 16,8%-,а дейін қысқарды. Исландияда жасөспірімдер арасында девианттық мінез-құлықпен күрес бойынша жастар жобасын жүргізу жасөспірімдердің спирт ішімдіктерін тұтынуы 42%-дан (1998 ж.) 5%-ға дейін (2016 ж.), ал өмірінде бір рет есірткі заттарын тұтынуы 17%-дан 7%-ға төмендетті. Канада, Австралия және Ұлыбританияда темекі бұйымдарына акциздерді арттыруы соңғы 10 жылда ИЕА-ларды 4 есе төмендетуге алып келді. Австралияда БАҚ-тың кең ауқымды науқандардың арқасында соңғы 10 жыл ішінде халық арасында темекі шегудің таралуы 23,6%-дан 17,3%-ға дейін төмендеді. АҚШ-та Калифорния, Миссисипи, Батыс Вирджиния штаттарында егулер кестесін 100% сақтау байқалып отыр. Медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру Елдердің халықаралық тәжірибесіне сәйкес стратегиялық әріптестік көшбасшыларды медицинаның көптеген бағыттары бойынша оқытуға және дамытуға, клиникалық тәжірибені жақсартуға, осы елдердің кадрлық әлеуетін күшейтуге, нақты бағыттар бойынша институционалдық реформалар жүргізуге, ғылымның дамуын ынталандыруға және зерттеушілерге халықаралық гранттар алуға мүмкіндік берді. Мысалы, Мубадала Даму Клиникасы мен Кливленд клиникасы (АҚШ) арасындағы 2006 жылғы келісімнің негізінде денсаулық сақтау секторын әлемдік деңгейге жеткізу үшін «Экономикалық пайым 2030» Абу Даби мемлекеттік бағдарламасын қолдау үшін Кливленд және Абу Даби (Cleveland Clinic Abu Dhabi) клиникасы құрылды. Медициналық білім беру ұйымдарының арасындағы стратегиялық әріптестіктің халықаралық тәжірибесін Сингапур мысалында да байқауға болады. Елді Азияның биомедициналық орталығы (хаб) ретінде айқындау мақсатында бомедициналық ғылым саласында елдік бастаманы қолдау үшін қажетті жоғары білікті медицина көшбасшыларын алу үшін Дьюк Университетімен (Duke-NUS medical school) бірлесіп жоғары оқу орнынан кейінгі медицина мектебі құрылды. Елеулі прогрестен кейін 2016 жылғы 2 маусымда Сингапурда үшінші келісімге қол қою арқылы бұл ынтымақтастықты кеңейту расталды. Duke-NUS медицина мектебі Сингапур Ұлттық Университеті жүйесінің бөлігі болып табылады, алайда Басқарушы кеңестің, оның ішінде академиялық кеңес қабылдаған кез-келген шешімге вето қою құқығы бар Дьюк Университеті өкілінің бақылауында болуы оны бірегей етіп отыр. Әлемдік тәжірибе ғылымның, практика мен білімнің интеграциясы жағдайында заманауи білім алу және дәрігердің бәсекеге қабілеттігін даярлау үшін тиімді орта құру мүмкін болатынын көрсетіп отыр. Дамыған елдерде медицина мектебінің (ЖОО-ның) жұмыс істеуінің негізгі шарттарының бірі клиникалық дайындық үшін қажетті инфрақұрылым – университеттік клиниканың болуы. Францияда университеттік ауруханалық орталықтар университеттің құрылымына кіретін және дербес ұйым болып табылатын, университетпен қандай да бір келісіммен байланыстағы медициналық ұйымдар болып табылады. CHU – өңірлік мемлекеттік орталықтар. Олар 32 мекемені біріктіретін бүкіл ел бойынша Бірыңғай желіні құрайды. Орташа елдің әрбір өңіріне бір университеттік ауруханалық орталық тиісті. Университеттік ауруханалық орталықтар персоналының бөлігі бір мезгілде екі ұйымға жұмыс істейтін және екі жалақы алатын медицина қызметкерлері, сондай-ақ оқытушылар болып табылады. Университеттік клиникалық орталықтарының бірыңғай желісі елдің мемлекеттік медициналық мекемелеріне емдеуге жатқызудың үштен бір бөлігін және аурулардың барлық түрлері бойынша кезек күттірмейтін көмек, үйдегі көмек, медициналық алғашқы көмек саласында дәрігерлік қызметтердің түгел кешенін қамтамасыз етеді. CHU қаржыландыруды мемлекет әлеуметтік сақтандыру, қайырымдылық ұйымдарының қаражаты есебінен жүзеге асырады. Германиядағы университеттік клиникалар әлемдегі ескі клиникалар болып табылады. Елді алғашқы университеттік клиникалар XVIII ғасырда пада болды. Қазіргі уақытта Германияда барлық федералдық жерлерде, елдің барлық өңірлерінде орналасқан 40 университеттік клиника бар. Жыл сайын Германияның университеттік клиникалары стационарда 1,7 миллион пациентке қызмет көрсетеді. Бұл ретті медициналық көмектің күрделі және кешенді түрлері көбінесе университеттік клиникаларда көрсетіледі. Германияда университеттік клиникаларды қаржыландыру әдетте үш көзден: жергілікті бюджет, федералдық үкімет пен ғылыми ұйымдар және мамандандырылған қорлар қаражаты есебінен жүзеге асырылады. Ұлыбританияның университеттік клиникалары (University Hospitals или Teaching Hospitals) Ұлттық денсаулық сақтау жүйесіне (National Health Service) кіреді. Ұлыбританияның ауруханаларын NHS шеңберінде ауруханалық тресттер - Acute Trusts басқарады, олар пациенттерге көрсетілетін медициналық қызметтердің сапасын және бөлінген қаражаттың ұтымды пайдалануын қамтамасыз етеді, сондай-ақ ауруханаларды дамыту стратегиясын айқындайды. Кейбір Acute Trusts мамандандырылған сипаттағы қызметтер ұсыну бойынша өңірлік және ұлттық орталық болып табылады, басқалары университтермен және мектептермен байланысты және медицина кадрларын даярлауға қатысады. Дәрігерлік практиканы өтуге жас мамандарға жәрдемдесетін жетекші ұлттық орган – Ұлыбританияның Университеттік клиникалар қауымдастығы (Association of UK University Hospitals) болып табылады. Қауымдастыққа 43 трест кіреді. Бұл ретте бір трест бірнеше университеттік клиника мен ауруханалар үшін жауап береді. АҚШ-та мыңнан астам оқу клиникалары жұмыс істейді, 400 жетекші клиника білім беру мекемелері мен Американдық медицина ЖОО-лары қауымдастығының денсаулық сақтау жүйесі жанындағы Клиникалар кеңесінің (Council of Teaching Hospitals and Health Systems, COTH) құрамына кіреді. Заманауи жағдайда академиялық құрылымдар мен университеттік клиникалардың әріптестігі негізінде білімнің, ғылым мен практиканың үштұғырлығын қамтамасыз ету механизмдерін дамыту академиялық медицина орталықтарын (бұдан әрі – АМО) құруға алып келді. Қазіргі уақытта АҚШ-та 119 академиялық медицина орталығы бар. АМО басшылықтың шоғырландырылған құрылымын және құндылықтары академиялық, зерттеу және емдеу компоненттерін қамтитын жалпы жүйелі әкімшілік инфрақұрылымды білдіреді. Аталған компоненттерді бір басшылыққа интеграциялау ұйым қызметтерінің спектрін кеңейтуге, медицина қызметкерлерінің әлеуетін арттыруға, нәтижелерін кейіннен медициналық көмек көрсету процесіне енгізе отырып ғылыми зерттеулер жүргізуге мүмкіндік береді. Университеттік клиника – медициналық инновациялар мен ғылым орталығы ғана емес, сондай-ақ ол «дәрігер-ғалым-педагог» моделін дамыту үшін негіз болып табылады. Білім беру және ғылыми ізденістер процесіне үздік практика мамандары, ғылыми қызметкерлер мен оқытушылар ынталандыра отырып тартылады және практикалық жұмыс және клиникалық зерттеулер жүргізу мүмкіндігін алады. Бұл дәрігерлік кадрларды (бір тараптан дәрігер, оқытушы, ғалым) оңтайлы пайдалануға, кадрлардың жоғары материалдық және кәсіби ынталандырылуын қамтамасыз етуге және бүгінгі күні әлемдік денсаулық сақтауда үздік кәсіби даму стандарты болып табылатын медицина кадрларын мансаптық ғылыми-педагогикалық дамыту моделін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Медицина саласындағы зерттеулер жүйесін дамыту және биоэтикалық сараптама сапасын арттыру Кодекс жобасын әзірлеу кезінде жекелеген мәселелер бойынша сертификаттау және аккредиттеу негізінде биоэтика жөніндегі комиссиялар қызметінің сапасын арттыру бөлігінде шетелдік тәжірибе зерделенді және ескерілген болатын. Биоэтика жөніндегі комиссиялар міндетіне адамның денсаулық пен өмірге құқығын қорғау мақсатында адамды тартумен жүргізілетін барлық ғылыми зерттеулерге тәуелсіз этикалық бақылау жүргізу кіретін арнайы құрылымдар болып табылады. Олар әлем бойынша жұмыс істейді, дамып келеді және өзара іс-қимыл жасайды. Қазіргі уақытта биоэтика жөніндегі комиссияларды халықаралық аккредиттеу (немесе) сертификаттау бағдарламаларын ұсынатын бірқатар ұйымдар бар. Мысалы, Адамдарға жүргізілетін зерттеулерді қорғау бағдарламаларын аккредиттеу қауымдастығы Inc. (AAHRPP), Адамдарға жүргізілетін зерттеулерді қорғау бағдарламасы (ALION). Екі ұйым Америка Құрама Штаттарында құрылған. Бұл бағдарламалар этикалық комиссияларды ұлттық аккредитттеу/ сертификаттау жүйелерінің болуына ықпал етпейді, алайда адамдарға жүргізілетін зерттеулерді қорғау бағдарламаларына бағдарланған, сондай-ақ осы ұйым жүргізетін немесе қарайтын зерттеулерде субъектілердің құқықтарын қорғау бойынша міндеттері бар жекелеген адамдарды, комитеттер мен бөлімшелерді қамтитын ұйымдардың болуына ықпал етпейді. Бұл аккредиттеуші бағдарламалардың ауқымы этика жөніндегі комитеттердің шегінен тыс шығып отыр. Олар жалпы танылған этикалық нормаларға негізделеді. Бұл бағдарламалар адамдарға жүргізілетін зерттеулерді қорғау бағдарламаларын іске асыратын ұйымдарға пайда тигізуі мүмкін. Алайда, адамдарға жүргізілетін зерттеулерді этикалық комиссияларды және тануды (аккредитттеу/ сертификаттау) қамтамасыз етуді ұлттық қадағалау жүйелерін алмастыруға талпынбайды. Сонымен Канадада этикалық комиссиялар қызметінің сапасын бақылау мақсатында Комитет тағайындалды. Комитет этикалық комиссияларды аккредитттеу үшін жауапты болуы тиіс бірыңғай орталықтандырылған қадағалау жүйесі пайдасына тұжырымға келді. Комитет бұл функциялар жүйені тұрақты жақсартуы тиіс деген пікірге келді. Австралия, Жаңа Зеландия және Ұлыбританияда біршама уақыт бақылау жүйесі, оның ішінде этика жөніндегі комитеттерді аккредиттеу жүргізіледі, сондай-ақ этика жөніндегі комиссиялардың қызметін бағалау жөніндегі комитеттер құрылған. Кодекс жобасын әзірлеу кезінде жекелеген мәселелер бойынша биобанктердің қызметі бөлігінде шетелдік тәжірибе зерделенді және ескерілген болатын. ХХ ғасырдың 90-жылдарына дейін биоматериалды жинаудың мамандандырылған әдістері, биоматериалды ұзақ мерзімді сақтау үшін үй-жайлары, деректерді кешенді іздеу және үлгілерді беру жүйелері бар мамандандырылған орталықтарды (биобанктерді) құруға кірісті, бұл зерттеу міндеттерін шешу үшін медициналық және ғылыми-зерттеу орталықтарының материалдарды пайдалануына мүмкіндік берді. Әлемде ұлттық масштабтағы бірнеше ірі және жүзден асатын шағын биобанктер бар. Биобанктерде биологиялық сұйықтықтардың (қан, плазма, сілекей, несеп) және тіндердің, сондай-ақ ДНК, РНК және басқа биологиялық заттардың үлгілері сақталады. Мысалы, 17 өңірлік корея биобанктерімен интеграцияланған Ұлттық Корея биобанкінде (NBK) 525 мыңнан астам биоүлгі бар. Биобанктер коллекциясы себептері әлі күнге дейін анықталмаған ауруларды зерттеу, диагностикалық және прогностикалық тесттерді жасау, аурулардың биомаркерлерін анықтау, сондай-ақ жаңа дәрілік заттарды әзірлеу үшін пайдаланылады. Сирек кездесетін ауруларға мамандандырылған банктер, егіз тіркелімдері, популяциялық зерттеулерге бағдарланған банктер бар, онда кең таралған аурулар пайда болған кезде ең алдымен гендердің қабілетін айқындау үшін халықтың әртүрлі топтарын генетикалық қарап-тексеру жүргізеді. Швецияның Ұлттық биоанктер бағдарламасы жыл сайын медициналық қарап-тексерулер барысында алынатын 3-4 миллиондық биоүлгілредің сақталуын қамтамасыз етеді. Британдық UK Biobank 2006 жылдан бастап 2010 жылға дейін 40-69 жас аралығындағы 500 мыңнан астам адамның медициналық деректер жинаған болатын. Халықаралық деңгейде биобанктерге техникалық, заңнамалық, этикалық сараптама мен бақылауды осы мақсатта құрылған ISBER (International society for biological and environmental repositories) жүзеге асырады. Одан басқа, барлық процестердің тиісті сапасына кепілдік беретін, аккредиттеу, рұқсаттар және сертификаттауды жүзеге асыратын көптеген ұйымдар бар. Біздің елде биобанктеу бойынша ешқандай стандарттар мен қағидалар жоқ. Фармацевтикалық қызмет және дәрілік заттар мен медициналық мақсаттағы бұйымдардың айналысы Бүкіл әлемде фармацевтикалық сала мемлекеттік проблемаларды мемлекеттік реттеудің стратегиялық ең маңызды және басым салаларының бірі болып табылады. Еуропалық одақ шеңберінде қабылданған актілерге сәйкес Одақтағы немесе ЕО-ға кірмейтін елдердегі өндірушілер, сондай-ақ ЕО аумағында медициналық қолдану үшін дәрілік препараттарды тарататын көтерме дистрибьюторлары да тұрақты инспекцияларға жатады. Мүше елдердің уәкілетті органдары олардың аумағында орналасқан фармацевтикалық субстанциялар өндірушілерінің, импортерлерінің немесе дистрибьюторларының үй-жайларын қажетті жиілікпен инспекция жүргізуді көздейтін бағалау жүйесі және оларды кейіннен тиімді бақылау бар. Бұл ретте инспекциялар жиілігі жалпы талаптармен (3 жылда 1 рет) ғана емес, сондай-ақ өндірістің ерекшеліктерімен – тиісті практика қағидалары мен нұсқаулықтарының сақталмау қаупі неғұрлым жоғары болса (кез-келген себептер бойынша, объективті, сондай-ақ субъективті), инспекциялар жиілігі соғұрлым жоғары. Тиісті өндірістік практика мен тиісті дистрибьюторлық практикалардың қағидаттары мен нұсқаулығын қоса алғанда, заң талаптарын сақтамау негіздері болған жағдайда, уәкілетті органның ЕО-ға мүше емес елдердегі өндірушілер фармацевтикалық субстанциялар өндірушілерінің, импортерлерінің немесе дистрибьюторларының, сондай-ақ қосалқы заттардың өндірушілері мен импортерлерінің үй-жайларына инспекция жүргізуге құқығы бар. Жеке мүше мемлекет уәкілетті органының талабы бойынша инспекциялардан басқа фармацевтикалық инспекциялар Одақта және оған кірмейтін елдерде, ЕО-ға, ЕК немесе Дәрілік заттар жөніндегі еуропалық агенттігіне (EMA) мүше кез-келген елдің сұрау салуы бойынша жүргізілуі мүмкін. Одан басқа, инспекциялар тіркеу куәліктері ұстаушыларының үй-жайларында жүргізілуі мүмкін. Өндірушінің арнайы сұрау салуы бойынша мүдделі мүше мемлекеттің уәкілетті органы бастапқы материалдарды өндірушілердің инспекциясын жүргізуге құқылы. Бұл ретте фармацевтикалық инспекциялар жүргізетін уәкілетті органның өкілдеріне (инспекторлар) мынадай құқықтар беріледі: • дәрілік препараттарды, фармацевтикалық субстанцияларды және қосалқы заттар өндірушілерінің өндірісі мен кәсіпорындарын, сондай-ақ фармацевтикалық инспекциялар жүргізу мақсатында лицензия иеленушілері өндіріске тартқан кез-келген зертханаларды инспекциялауға; • дәрілік заттардың сапасын бақылау жөніндегі ресми зертхананың және осы мақсаттар үшін мүше мемлекет таңдаған зертхананың тәуелсіз сынақ жүргізуі мақсатында үлгілерін іріктеу; • GxP сәйкес фармацевтикалық инспекция пәніне қатысты кез-келген құжаттарды бағалау. Инспекция жүргізудің әдістемелік базасы (терминдер мен анықтамаларды, процедуралардың сипатын, оқытуды, инспекцияның түрлерін, сертификаттар нысандарын, хабарламаларды, рұқсаттар мен хабарландыруды және басқаларды қоса алғанда) ЕК және EMA құрайтын және тұрақты жаңартатын Инспекциялар және ақпаратпен алмасу қоғамдастығының Процедуралар жинағы болып табылады. Фармацевтикалық инспекция қорытындылары бойынша сертификат беру немесе өндіріс жағдайын тиісті өндірістік практиканың қағидаттары мен қағидаларына сәйкестікке келтіру қажеттілігі туралы шешім қабылданады. Соңғы жағдайда, сәйкестік санаттарына қарай өндірістік процесті тоқтату және (немесе) дәрілік препаратты (өзге материалды) айналыстан алып тастау мүмкін. Фармацевтикалық нарықтағы баға процестері өте күрделі және алуан түрлі. Бір жағынан, баға саясаты мемлекеттің экономикалық саясатының құрамдас бөлігі болып табылады, екінші жағынан – дәрілік заттардың құнын айқындау кезінде бірқатар әлеуметтік, заң және моральдық аспектілерді ескеру қажет. Өндірістік және нарық факторларынан басқа, ДЗ-ға бағаны қалыптастыруға реттеушілік және қаржы-заңнамалық механизмдер айтарлықтай ықпал етеді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) ресми баяндамаларының деректері бойынша ЕЭО елдерінде дәрілік қамтамасыз ету жақсы ұйымдастырылған, сондай-ақ қатал бақыланып, реттеледі. Фармацевтикалық нарықты реттеудің өзге құралдарының (ДЗ лицензиялау, реттеу) арасында жетекші орында бағаларды реттеу болып отыр. Еуропада мемлекеттер ДЗ көтерме және бөлшек саудада өткізуді, оларды дұрыс бөлуді және пайдалануды реттейді, табыс нормасын айқындайды. Еуропаның барлық елдерінде дәрілік заттарға бағалар фармацевтикалық салаға қатысушыларға әсер етудің құралдары мен әдістеріне қарай әртүрлі нысандарда реттеледі. Мемлекет есебінен төленетін және дәрігердің рецептісі бойынша өткізілетін дәрілік заттарға, сондай-ақ дәрігер жазып берген рецептіні ұсынуды талап етпейтін еркін сатылатын рецептісіз босатылатын дәрілік заттарға да бағалар реттеуге жататынын айтып кету қажет. Мемлекеттің мақсаты: ДЗ-ға жұмсалатын шығыстарға бақылау және қабылданған бюджет қаражаты шеңберінде шығыстарды ұстап тұру механизмін құру болса да, еуропа елдері осы шешімдердің комбинациясын пайдаланып отыр. Мысалы, Германияда референтті бағаларды есептеу бірнеше кезеңде жүзеге асырылады. Алдымен әрбір өзара алмасатын дәрілік зат үшін барлық дайын нысандары, қаптама мөлшерлері және дозалау бойынша тәуліктік қабылдаумен байланысты шығындары есептеледі. Одан әрі бірдей белсенді заты бар барлық препараттар бойынша, одан соң өзара алмасатын топтың дәрілері бойынша орташа тәуліктік медиана бағалар айқындалады. Қорытындысында референттік бағамен топқа орташа тәуліктік дозаның құны медиана мәніне тең немесе оған жақын дәрінің бағасы қойылады. Швецияда референттік баға ең арзан генерик препараттың құнына 10% қосумен айқындалады. Данияда референттік баға аталған фармакотерапевтикалық топтың екі ең арзан дәрісі бағаларының орташа арифметикалық мәні ретінде есептеледі. Канадада референттік баға қалыптастыру патенттік қорғалатын дәрілерге қатысты қолданылады. Оларға бағалар халықаралық референттік баға қағидатына сәйкес алты еуропа елінің (Ұлыбритания, Германия, Франция, Италия, Швейцария, Швеция) және АҚШ-тың ұқсас дәрілер бағасы қоржынымен салыстырғанда белгіленеді. Канада нарығына шығарылатын инновациялық препаратқа баға халықаралық қоржындағы медиана бағадан жоғары, ал патенттелген препараттардың барлық санаттарының бағасы көрсетілген 7 елдегі сондай дәрілерге ең жоғары бағалардан аспауы қажет. Нарықтағы патенттелген дәрілік препараттарға бағаларды арттыру инфляция деңгейі шегінде ғана мүмкін. Канадада ДЗ-ға бағаларды бақылауды федералдық деңгейде тәуелсіз орган Патенттелген дәрілерге бағаларды қарау жөніндегі федералдық палата жүзеге асырады. Палата бағаларды белгілемейді. Оның міндеті өндіруші патенттелген ДЗ-ға белгілейтін бағалардың артпауына жол бермеу болып табылады. Палата негізінен патенттелген дәрілерге, ал патенттелмеген дәрілерге бағаларды біршама төмен деңгейде бақылайды. Бағаларды реттеу кезінде әртүрлі тәсілдер: формулярларды пайдалану, дженериктерден бас тарту, ағаларды препараттар туралы пікірлер бойынша белгілеу, бағаларды ұстап тұру, зауыттарда, дәріханаларда үстеме бағаға бақылау, шығыстарды жоспарлау қолданылуы мүмкін. Палата денсаулық сақтау министрі мен парламент алдында есеп береді. Жалпы бағаны асыру мынадай белгі бойынша айқындалады: емдеуге жұмсалатын шығындар фармакотерапевтикалық топ айқындаған ұқсас ДЗ-ның бағасынан жоғары болмауы үшін дәрілерге баға шектелуі мүмкін. Фармацевтикалық өнімнің сапасы өндіріс сатысында қойылатыны жалпыға мәлім және фармацевтикалық өнімнің қауіпсіздік мәселелері денсаулық сақтау үшін алдыңғы қатарлы мәнге ие. Осыған байланысты, дәрілік заттардың түпнұсқалылығын бақылау технологиялары фармацевтикалық өнімді жеткізу тізбегінінің тұтастығын сақтау үшін үлес қосуы мүмкін. Бүгінгі күні бірқатар елдерде мақсаты дәрілік заттарды верификациялау және олардың бақылау жүйесін құру болып табылатын әлемдік үрдістер байқалып отыр. 2011 жылы Еуропалық одақ (бұдан әрі – ЕО) дәрілік заттардың қауіпсіздігін және фармацевтикалық өнімді жеткізу желісінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған нормативтік және регламентациялық шараларды әзірлеуге кірісті. Осыған байланысты, Еуропалық парламенттің және Еуропа Кеңесінің 2011/62/ЕО Директивасы әзірленді, ол дәрілік заттарды жеткізу тізбегінде бақылау және жалған дәрілік заттарды өткізуді болдырмау бойынша шараларды қатаңдатуға бағытталған. Бұл ретте, ЕК сериализациялау әдістерін пайдалануға талаптар белгілемейді, әрбір ел өз моделін енгізуге құқылы (штрих-кодтың 2D, RFID және басқалар). Атап айтқанда, № 2011/62/EU Директивасы мыналарды көздейді: бірегей идентификаторды өндіруші рецептілік препараттарда таңбалауы қажет; төмен бағасына байланысты кодтауды қажет етпейтін рецептілік препараттардың «тізімін» жүргізу, шектелген шығару, жалған өнім шығарудың физикалық мүмкін болмауы; жоғары бағасына, үлкен сұранысқа, сауда белгісінің танымал болуына және жалған дәрілік заттардың дәрілерді жеткізу тізбегіне өту жағдайларының болуына байланысты кодтауды қажет етпейтін рецептілік препараттардың «тізімін» жүргізу; Екі тізімді де ЕО деңгейінде пайдалану жоспарлануда. Бұл ретте өндірушілердің дәрілік заттарды кодтау бойынша шешім қабылдауға мүмкіндігі болмайды. Жалпы, Директива дәрілік заттармен қамтамасыз ету тізбегінде қауіпсіздік деңгейін арттыру үшін ықтимал ұзақ мерзімді стратегияны көрсетеді. Атап айтқанда, технологияны қолдау контрафакті проблемаларын шешудегі негізгі элемент ретінде айқындалады. Бұл халықаралық қауымдастықтың өсіп келе жатқан түсіністігін, бұл тұтынушылардың денсаулығын сақтау және қауіпсіздігі мақсатында өнімді бірдейлендіру және бақылау әлеуетін ұлғайтады, контрафактіге қарсы күрестегі технологиялардың маңызды рөлін көрсетіп отыр. Бақылау жүйесі рецепті бойынша босатылатын барлық дәрілік препараттарды қамтитын ел Түркия болып табылады. ITS (İlaç takip sistemi) – Түркияның дәрілік заттарын қадағалау және бақылау жүйесі (бұдан әрі - Жүйе), ол дәрілік заттарды бақылау бойынша табысты іске асырылған әлемдегі алғашқы жүйе болып табылады. Жүйе өндірушіден пациентке дейін жеткізудің сенімді заңды тізбегін қамтамасыз ету үшін дәрілік заттың әрбір қаптамасын бақылауға мүмкіндік береді. Жүйені енгізу үшін мынадай негізгі жұмыстар орындалды: - жүйені пайдалану тәртібін регламенттейтін нормативтік құқықтық актілер мен әдіснама әзірлеу; - Data-matrix форматында екі өлшемдік код түрінде әрбір қаптамаға бірегей таңбалау түсіру механизмдерін енгізу; - бірегей белгілер бойынша деректерді жинау, өңдеу және сақтау үшін «ITS» орталықтандырылған дерекқор әзірлеу және оны енгізу; - бірегей белгілер бойынша логистикалық тізбекке қатысушылар арасында деректерді беру процесін автоматтандыру үшін «PTS» веб-сервистерін әзірлеу және оларды енгізу; - халық үшін әрбір ДЗ бірлігі туралы ақпарат алуға мүмкіндік беретін мобильдік қосымшаны әзірлеу және оны енгізу («халықтық бақылау» функциясын орындау үшін); Бірегейлікті қамтамасыз ету үшін препараттың әрбір қаптамасына Data-matrix форматында екі өлшемдік код түсіріледі. Аталған технология таңбалаудың барлық мүмкін әдістерінің (сызықтық штрих-код, QR, RFID және басқалар) арасында ең үнемді, сенімді және барынша қолайлы әдіс болып табылады. Жүйенің иесі Түркия Денсаулық сақтау министрлігі болып табылады. Бұл ретте, 2010 жылға дейін Жүйенің әзірлеушісі Агенттік болған. Барлық мүдделі тараптарды интеграциялау процесін жеңілдету мақсатында Жүйені енгізу екі кезеңге бөлінді. Бірінші кезең барысында (2010 жылдан бастап 2011 жылға дейін) 2 міндетті хабарламаны (процестерді) есепке алу автоматтандырылды: тауарды жүйеде өндірушінің/импортердің тіркеуі; мемлекеттік сақтандыру желісі бойынша тауарды дәріханалардың/ауруханадардың беруі. Сатып алу, қатару, сату, тұтыну, жою сияқты операциялар міндетті болмай қалды. Босатылған ДЗ туралы дәріханалардан және ауруханалардан ақпарат кейіннен шығындарды өтеу үшін мемлекеттік сақтандыру жүйесін реттеушіге беріліп отырған. Жүйеде ДЗ босату туралы ақпарат болмаған жағдайда, мемлекет сақтандыру төлемдерін жүргізбеген. Осылайша, сақтандыру жүйесіне интеграцияға дайын дистрибьюторлық компаниялар, дәріханалар және емдеу мекемелері ғана қатыса алады. 2012 жылы фармацевтикалық нарықтың барлық қатысушыларын: өндірушілерді, қойма дистрибьюторларын, ауруханаларды, дәріханаларды қамтыған жүйені енгізудің екінші кезеңі басталды. Мемлекет барлық дистрибьюторлық компанияларға сатып алу және сату операциясы жүйесінде тіркелуге міндеттеме берді. Сәйкесінше, фармацевтикалық нарыққа барлық қатысушылар бойынша барлық операциялар Жүйесінде есепке алу автоматтандырылған. Енгізудің бірінші кезеңінің нәтижелері бойынша өндірушілер мен дәріханалар/ауруханалар Жүйеде жұмыс істегендіктен, енгізудің екінші кезеңінің негізгі проблемалары дистрибьюторлық компаниялармен байланысты болған. Енгізудің мынадай проблемалары анықталды: - Түркияның фармацевтикалық нарығында жүйені енгізуге кедергі келтірген екі негізгі дистрибьюторлық компания болды: Selçuk Ecza Deposu ç.ş. (43%), Hedef Alliance (27%); - көптеген шағын дистрибьюторлық компаниялардың біліктілігі төмен деңгейде болды. Жүйені енгізудің толық циклі 2012 жылы аяқталды. 2014 жылдан бастап енгізудің барлық кезеңдерінің аяқталуы бойынша ДЗ түпнұсқалылығын тексеру мақсатында халық үшін мобильдік қосымша іске қосылды. Қаптамалардың штрих кодтарынан деректерді сканирлеуге негізделген мобильдік қосымшаның көмегімен кез-келген адам ДЗ таңбалауында көрсетілген деректердің сәйкестігіне көз жеткізе алады (өндіруші, қолданылу мерзімі, нақты бағасы, дәріханалар/ауруханалар бойынша қалдық және басқалар). Қосымша барлық негізгі платформаларда қолжетімді: AppStore, Google Play, Windows Phone және Windows Store. Енгізу аяқталғаннан кейін жүйені сүйемелдеу «TIGA information Technologies» АТ компаниясына аутсорсингке берілді. Сүйемелдеу Жүйе бойынша ағымдағы жұмыстарды ғана емес, сондай-ақ жүргізілген талдау, мемлекеттік құрылымдардың тапсырмалары қорытындылары бойынша оны жетілдіруді қамтиды. Мысалы, алда болатын медициналық бұйымдарды және косметикалық заттарды қамту, ол бойынша шешім қабылдау мүмкіндігімен Жүйені өзгерту, қауіптерді басқару құралдарын енгізу және басқалар. 2017 жылғы 1 ақпаннан бастап Ресейде дәрілерді арнайы бақылау белгілерімен таңбалау бойынша эксперимент басталды, ол 2017 жылғы 31 желтоқсанға дейін өтті. Эксперименттің үйлестірушісі Денсаулық сақтау министрлігі, ал құрылатын таңбалау жүйесінің операторы – Ресейдің Федералдық салық қызметі болып табылады. Таңбалауды енгізу мақсаты – контрафактілік және жалған өнімнің өндірісіне және оның айналысына қарсы іс-қимыл болып табылады. Эксперимент нәтижесінде дәрілік заттардың айналысын ақпараттық мониторингтеу жүйесі әзірленді. Сатып алушы дәріні дәріханада сатып алу кезінде тексере алады – ол үшін арнайы сканермен немесе смартфонмен екі өлшемдік штрих-кодты сканерлеу жеткілікті. Бастапқы кезеңде 60-тан астам дәрілік препарат атауын, оның ішінде шығындылығы жоғары нозологияларды емдеуге арналған препараттардың 10 сауда атауын және өмірлік қажеті бар және ең маңызды препараттар тізбесінен дәрілік заттардың 30-дан астам сауда атауын таңбалау жоспарлануда. Пилоттық жобаға қатысуға дайындығын 23 дәрілік заттар өндірушісі, төрт ірі фармацевтикалық дистрибьютор, 30-дан астам медициналық ұйым және дәрілік препараттардың бөлшек сауда ұйымы, оның ішінде федералдық және өңірлік масштабтағы дәріхана желілері білдірді. Шығарылатын дәрілік препараттарды 100% таңбалау кезінде мониторинг жүйесі жылына дәрілік препараттардың шамамен 6 млрд. қаптамасын бақылайды және айналысқа 350 қатысушыны қамтитын болады, олардың ішінде дәрілік заттардың 1000 отандық және шетелдік өндірушісі, 100 мыңнан астам медициналық және 250 мыңнан астам дәріханалық ұйым. Осылайша, Кодекс жобасында фармацевтикалық инспекцияларға, медициналық өнімді бақылау жүйесін енгізуге және дәрілік заттарға мемлекеттік реттеу жүйесін енгізуге қатысты ұсынылатын жаңалықтар мен толықтырулар ұлттық заңнаманы халықаралық нормалар мен талаптарға үйлестіру процестеріне жәрдемдеседі және реттеушілік органдар, сондай-ақ фармацевтикалық нарық субъектілерінің тарапынан іс-қимылдардың тиімділігіне, келісімділігіне және ашықтығына қол жеткізуге мүмкіндік береді. Электрондық сатып алу алаңының жұмыс істеуінің зор халықаралық және отандық тәжірибесі бар. Бұл халықаралық ұйымдар, сондай-ақ жекелеген елдер (еуропалық, АҚШ, Канада) деңгейінде сатып алу. ДДҰ қайта мамандандырған препараттарын сатып алуды еуропалық елдер кең пайдаланады және қысқа мерзімде сапалы медициналық өнімді сатып алуға мүмкіндік береді. Жыл сайын ЮНИСЕФ, ЖИТС-ке, туберкулезге және безгекке қарсы күрес жөніндегі жаһандық қор, ЮНЭЙДС сияқты халықаралық сатып алатын ұйымдар немесе олар арқылы оларды кейіннен елдерде тарату үшін құны миллиардтаған АҚШ долларымен есептелетін дәрілік заттар сатып алынады. Сонымен қатар, NICE, EMA, BNF тиімді емдеу үшін ұзақ мерзімді негізде дәрілік терапияны алмастыру ұсынылмайтын, көтере алмаушылық немесе өмірлік көрсетілімдер жағдайында жекелеген пациенттер үшін дәрілік заттарды сатып алу кезінде пациентке бағдарлану қағидатын сақтау қажеттілігі туралы ұсынымдары бар. Сонымен, NICE ұсынымдарына сәйкес дәрілерді тағайындау артықшылықтардың қауіптен асып түсуі жағдайларымен шектелуі қажет. Логистикалық желіні құру өндірушіден тұтынушыға дейін түгел логистикалық тізбекте дәрілердің сақталуына кепілдік беру қажеттілігімен, еуропалық талаптармен, ЕЫДҰ елдерінің талаптарымен үйлестірумен байланысты. Халықаралық практикада NHS National Services Scotland (Шотландия), Pharmaniaga Logistics (Малайзия) сияқты ұлттық дистрибьюторлардың логистикалық желісі бар. Медицина және фармацевтика қызметкерлерінің құқықтары мен міндеттерін жетілдіру бойынша Украинада Дәрігер кодексінде дәрігердің (практик пен ғалымның) кәсіптік қызметінің негізгі мақсаты перинаталдық және перинаталдық кезеңнен кейінгі кезеңде адам денсаулығы мен өмірін сақтау және қорғау, аурулардың профилактикасы және денсаулықты қалпына келтіру, сондай-ақ емделмейтін аурулар, туу және қайтыс болу кезінде азабын азайту болып табылады. Пациентке деген этикалық қарым-қатынас оның қайтыс болуынан кейін де тоқтатылмайды. Жаңа медициналық технологияларды (адам ағзалары мен тіндерін транспланттау, адам геномына, ұрпақты болу функциясына араласу және басқалар) қолдану кезінде дәрігердің іс-қимылы Украинаның этикалық-құқықтық және заңнамалық нормативтік құқықтық актілерімен, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының, ЮНЕСКО Биоэтикалық комитетінің ұсынымдары мен талаптарымен айқындалады. Дәрігерлердің құқықтарын қорғау үшін Ресейде медицина қызметкерлерін қызметтік міндеттерін орындау кезінде күштеп қол сұғушылықтан сақтау туралы заң әзірленді. Ауылдық жерлердің дәрігерлермен қамтамасыз етілу мәселелерін шешу үшін «Земский доктор» мемлекеттік бағдарламасы қабылданды және 2018 жылдан бастап 2020 жылға дейін қолданыста болады, ол ауылдық жоғары білікті мамандар үшін жеңілдік жағдайларын көздейді. АҚШ-та дәрігердің пациент денсаулығына зиян келтіргені үшін жауапкершілігі штаттың жалпы құқығымен белгіленеді. Елде дәрігердің кәсіптік жауапкершілігі туралы ұлттық (федералдық) заң немесе тиісті емес медициналық практика мәселелеріне (немесе дәрігердің немқұрайлығына) қатысты заң жоқ. Штаттың соттары жеке істерді қарау нәтижесінде қабылданған шешімдер негізінде жалпы құқық қағидаттарын (прецедентті құқық) белгілейді. Осындай қағидат басында ағылшын жалпы құқығынан келген (американдық отарлар аумағында АҚШ зайырлы мемлекеті құрылғанға дейін қолданыста болды); осылайша, бұл қағидаттар ағылшын отары болған Канада мен Австралияның аумағында қолданыстағы қағидаттардан айырмашылығы жоқ. Содан бері, жекелеген елдердің соттары заңнаманы дербес дамытуды жалғастырған, сондықтан әрбір елдің заң, ал АҚШ-та – әрбір штаттың өз ерекшеліктері бар. Оған қарамастан, оның негізінде пациентке зиян келтіргені үшін дәрігерің жауапкершілігі туралы шешім шығарылатын жалпы қағидаттар барлық штаттар үшін жалпы және жалпы және азаматтық құқық жүйелері бар мемлекеттерді қоса алғанда, батыс елдерінің аумағында қолданыстағы құқықтан айырмашылығы жоқ. Дәрігерден зиянды өтеу алу үшін зардап шеккен пациент дәрігердің немқұрайдылығы фактісінің мынадай төрт белгісінің (талап-арыздың төрт элементін) болуын дәлелдеуі қажет: 1) дәрігердің пациентке қатысты сақтық сақтауға ресми міндетінің болуы; 2) дәрігер аталған жағдай үшін белгіленген науқасты диагностикалау мен емдеуге қатысты кәсіби стандартты бұза отырып, осы міндетті орындаған жоқ (кәсіби немқұрайдылығын көрсеткен); 3) пациенттің денсаулығына шын мәнінде зиян келтірілген; 4) пациент денсаулығына келтірілген зиян дәрігердің өз міндеттерін орындамауының (немқұрайдылығы) тікелей салдарлары болып табылады. Медициналық қызметтердің сапасы жөніндегі біріккен комиссия Халықаралық тәжірибе мемлекеттің өз функцияларын беруі өзара ынтымақтастық кезінде ғана табысты болмақ. Мысалы, Германияда Федералдық Біріккен Комитет (ФБК) жұмыс істейді, ол құзыреті шегінде міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде медициналық көмектің барлық секторлары үшін директивалар жасайды. ФБК қабылдаған директивалар әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіндегі барлық субъектілер үшін міндетті. ФБК қаржыландыруды Федералдық парламент жүзеге асырады. Директивалар ФБК пленарлық отырысында (пленум) қабылданады, ол жоғары басқару органы болып табылады. Пленум құрамына құрылтайшылар өкілдері: Неміс дәрігерлер палатасы және Германияның науқастар қауымдастығы (5), Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры қауымдастығының өкілдері (5), тәуелсіз мүшелер (3) и пациенттер қауымдастығының өкілдері (5) кіреді. Осылайша, ФБК шешім қабылдайтын кәсіби тұлғалардың (медицина қызметкерлері) және кәсіпкерлік субъектілерінің мүдделері бар негізгі реттеуші болып табылады. Мемлекет Германияның Неміс дәрігерлер палатасына мамандарды аттестаттау, сертификаттау, сондай-ақ дипломнан кейінгі үздіксіз дайындық жүйесінің ережелерін іске асыру мәселелерін қоса алғанда, кәсіби қызметтің барлық спектріне бақылау берді. Барлық дәрігерлер үшін міндетті мүшелік көзделген. Ұлыбританияда 1858 жылдан бастап заңға сәйкес Біріккен Корольдікте General Medical Council (бұдан әрі – GMC) медициналық ұйымы жұмыс істейді, оған шамамен 200 мың практикалаушы дәрігер біріккен. Реттеу қағидаты квазиреттеу қағидатына негізделеді. Осындай ұйымдардың ерекшелігі тиісті саланы немесе нарық сегментін реттеу болып табылады. GMC негізгі міндеттері: - кәсіби қызмет стандарттарын белгілеу; - ұйымдар мүшелерінің стандарттарды сақтауына мониторинг, стандарттарды бұзғаны үшін санкция қолдану; - тұтынушылардың шағымдарымен жұмыс және дауларды шешу; - мүшелер тізілімін жүргізу. Ұқсас ұйымдар медицинаның әртүрлі салалары үшін құрылған: фармацевтика, қосалқы медицина персоналы, жекелеген медициналық кәсіптер. Ұлыбританияның заңнамасына сәйкес аталған ұйымдарға кірмейтін дәрігерлердің денсаулық сақтау саласындағы практикасы болуы мүмкін. Алайда, британдық дәстүрлер және тарихи өткен шақ салдарынан аталған мамандарға деген сұраныс айтарлықтай төмен, бұл олардың жалақы төлеу деңгейінде байқалады. Статистика бойынша медиктердің 10%-ы ғана Ұлыбританияның тиісті кәсіби ұйымның мүшесі болмай-ақ өзінің қызметін жүзеге асырады. Тағы да бір мысал Жапон медициналық қауымдастығы болып табылады. Ол 19146 жылы құрылған, кейін қазіргі түрінде 1947 жылы қайта құрылған, оның миссиясы дәрігерлердің қызметін басқаруды қамтамасыз ету және барлық жапондық азаматтар үшін жоғары медициналық стандарттарды ілгерілету болып табылады. Жапон медициналық қауымдастығына мүшелік 165 000 адамды құрайды немесе Жапониядағы барлық лицензияланған дәрігерлердің 60%-ы. Жапон медициналық қауымдастығы мүшелердің жарналары есебінен жұмыс істейді, олар үкіметтен қаржылай тәуелсіз болып табылады. Өкілеттіктерді бөлу Жапония Денсаулық сақтау, еңбек және әлеуметтік қамсыздандыру министрлігіне денсаулық сақтау саласындағы саясатты қалыптастыруға, ал медициналық қауымдастыққа пациенттерге медициналық көмек көрсету арқылы азаматтардың денсаулығын сақтауды қамтамасыз етуге және жапондық медиктердің білім деңгейін үздіксіз арттыруға мүмкіндік береді. 1987 жылы Дүниежүзілік медициналық қауымдастық Кәсіби дербестік туралы Мадрид декларациясын жариялады. Сол жылы Жапон медициналық қауымдастығы өзін-өзі реттеу негізінде кәсіби дербестік философиясы шеңберінде дәрігерлердің тиімді қатысуын қамтамасыз ету үшін медициналық білім білімнің біліктілігін арттыру бағдарламаларын енгізуді бастады. Бұл жүйеде дәрігерлер ерікті және дербес клиникалық мүмкіндіктерін жақсартуға және денсаулық сақтаудың негізгі проблемаларын зерттеуге талпынады. Ұйымның мақсаттарының бірі медициналық қызмет көрсетудің жоғары сапасын сақтай отырып, дәрігерлер мен пациенттердің арасында сенімді қарым-қатынастарды қамтамасыз ету болып табылады. Қауымдастықтың мақсаттарының бірі олардың кәсіби пікірі бойынша қауымдастық мүшелерінен денсаулық сақтау жүйесін байытуға немесе жақсартуға тиіс ақпарат жинау болып табылады. Нәтижесінде, бұл ақпарат үкіметке медициналық қызметтер саласында реформаларды іске асыру үшін беріледі. Оған қоса, елдің үкіметі арқылы осы жоспарларға қол жеткізу үшін қажетті және жеткілікті қаржыландыруды қамтамасыз ету өте маңызды болып табылады. Жапон медициналық қауымдастығының қызметі этиканың негізгі қағидаттарын орындауға бағытталған. Денсаулық сақтау ұйымдарының міндеттері – ауруларды емдеу, адамдар денсаулығын сақтау және нығайту; және осы міндеттің маңызын түсіну негізінде дәрігер қоғам үшін қызмет етуі тиіс. Жапон медициналық қауымдастығы Жапонияда денсаулық сақтау жүйесін одан әрі жақсартуды ғана өзіне мақсат етіп қоймай, сондай-ақ World Medical Association және CMAAO арқылы халықаралық қызметке өзінің үлесін қосуды көздеп отыр. АҚШ-та кәсіби медициналық қауымдастықтар денсаулық сақтау саласын дамытуда негізге рөлге ие. Олардың саны едәуір жоғары: ұлттық, өңірлік, қалалық қауымдастықтар, жекелеген мамандықтар бойынша қауымдастықтар және басқалары бар. Мемлекеттегі ең ірісі – Американдық медициналық қауымдастық, ол 1847 жылдан бастап жұмыс істейді, негізгі функциялары медицинадағы кәсібиліктің жоғары деңгейін қамтамасыз ету,; дәрігерлер мен пациенттердің құқықтары мен мүдделерін қорғау, медициналық білім беру саласындағы саясатты, этикалық саясатты қалыптастыру және басқалар болып табылады. Ұқсас ұйымдар Франция, Италия, Австрия, Ұлыбританияда және тағы да басқа елдерде бар. Олардың маңызы өте жоғары, өйткені олар кәсіби медициналық қоғамдастықтың денсаулық сақтау саласын басқаруға, мемлекеттің қоғамдық және саяси өміріне қатысуын қамтамасыз етеді. Бұл ретте ұлттық министрліктерге денсаулық сақтау жүйесіне, емдеу мекемелерінің құрылысын басқаруға және оларды материалдық-техникалық қамтамасыз ету, медициналық қауымдастықтардың заңнамалық бекітілген міндеттерін орындауын бақылау функциялары жүктелген. Шетелдердің тәжірибелерін талдау мемлекеттік функцияларды берудің және денсаулық сақтаудағы қоғамдық басқарудың институционалдық негізі ежелден пайда болғанын көрсетті. Сол уақыт аралығында көптеген дамыған елдер қоғамдық басқаруды мемлекеттік басқарумен қатар қолдану әдістерін практикада қолданған. Нәтижесінде, шетелдік дәрігерлер өздерінің кәсіби қауымдастықтары арқылы әрекет ете отырып, медициналық қызметтер ұсынуды ұйымдастырудың жаңа жүйесінің баламалы басқару әдістерінен асып түсетініне сенімді. 11. Заң жобасын iске асырумен байланысты болжалды қаржылық шығындар Демографиялық және эпидемиологиялық болжамдармен, сондай-ақ медицинаны цифрландырумен және аурулардың диагностикасы мен оларды емдеу үшін жаңа технологияларды тұрақты енгізумен байланысты шығыстардың өсуіне байланысты жаһандық сындарды ескере отырып, МӘМС мақсаты – тұрақты дамуды, қаржыландыру ауыртпалығын әділ бөлуді және денсаулық сақтау жүйесінің қауіптерінен кешенді қорғауды қамтамасыз ету болып табылады. ТМККК қаржыландыруға бөлінетін бюджет қаражатын жыл сайын ұлғайтуға қарамастан, соңғы 5 жыл ішінде халықтың денсаулық сақтау қызметтеріне қалтасынан төленетін шығыстардың өсуі байқалады, олар 2017 жылы 678 млрд. теңгені құрды. Қалтасынан төленетін шығыстардың үлесі денсаулық сақтау саласының жалпы шығыстарынан 41%-ға жетті, бұл Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ұсынатын шекті деңгейден екі есе жоғары (20%). Бұл ретте, жеке шығыстардың 30%-дан астамы ТМККК шеңберінде мәлімделген ақылы медициналық қызметтерді сатып алуға бағытталып отыр. Бұл ең алдымен ТМККК-ны толық көлемде қаржыландырмаумен байланысты, ол бүгінгі күні бағалау бойынша 362,5 млрд.теңгені құрайды, оның ішінде амбулаториялық-емханалық көмек бойынша – 164,3 млрд. тг., стационарлық көмек бойынша – 126,1 млрд. тг., оңалту қызметтері бойынша –18,3 млрд. тг. Бүгінгі күні 2030 жылға дейін денсаулық сақтауға жұмсалатын шығыстарды есептеу жүргізілді: 2018 жылы денсаулық сақтауға жұмсалған шығыстар 940,9 млрд. теңгені құрды. 2030 жылы денсаулық сақтауға жұмсалатын шығыстар жинақталған қаражатты ескере отырып 2943,7 млрд. теңгені, оның ішінде ТМККК-ға – 1546,7 млрд. теңгені, МӘМС жүйесінде – 1397,1 млрд. теңгені құрайтын болады. |