хииир лекция. Бас аурулары мен заымдары бар науастарды зерттеу дістері. Туа біткен аурулар. Науасты тексеру дістері
 Скачать 148.64 Kb.
|
|
Бас аурулары мен зақымдары бар науқастарды зерттеу əдістері. Туа біткен аурулар. Науқасты тексеру әдістері — белгілі бір ауруды танып білу үшін, аурудың әртүрлі белгілерін анықтау үшін және ағзадағы өзгерістерін анықттау үшін қолданылатын клиникалық зерттеу әдістері. Аурудың әртүрлі белгілерін анықтау үшін клиникалық зерттеу әдістері қолданылады. Олар науқасты сұрастырудан басталып, дене температурасын өлшеп және одан да күрделі зерттеулер, яғни микроскоппен қанның формалық элементтерін анықтап, ағзаның сұйықтықтарын химиялық зерттеулер, рентген сәулелерімен сәулелендіру және т. б.. жүргізіледі. Сау адамдарда жағымсыз симптомдар болмайды. Ауырсыну, жүрек айну, құсу, дене температурасының көтерілуі, көк бауырдың ұлғаюы белгілі бір сырқаттың көрінісі немесе симптомы болып табылады. Бір симптом мысалы, дене температурасының көтерілуі ағзаның барлығында өзгеріс болып жатқанын, ал іш өту белгілі бір мүшенің қызметінің бұзылғанын, сонымен қатар үлкейген тығыз бауыр мүшенің құрылысының өзгерісін білдіреді. Ауырсынуды және жүрек айнуды сезіну субъективті симптомдарға жатады, олар науқастың ағзасының объективті өзгерістердің нәтижесі болып табылады. Науқасты зерттеу барысында табылатын симптомдарды объективті симптомдар деп айтады. Сондықтан науқасты клиникалық тексеру әдістері субъективті, объективті, зертханалық, аспаптық болып бөлінеді. Бір ғана симптомның көмегімен, ауруды танып білу өте қиын. Диагностикалық қателіктердің көп бөлігі науқасты толық, жүйелі зерттемегенен болады, сондықтан науқасты толық және жүйелі түрде зерттеу диагностиканың бірінші ережесі болып табылады. Науқасты тексеру толық жүру үшін жоспар қояды, яғни науқасты жоспарлы түрде тексереді. Жоспар ең алдымен науқастың шағымдарын сұрастырудан басталып, кейін қарау, пальпация, перкуссия, аускультация жүргізеді. Диагноз қою әдістері негізгі және қосымшаға бөлінеді. Негізгі клиникалық әдістерге сұрастыру, науқасты қарау, сипап – сезу, соққылау, тыңдау жатады. Мейірбике оны әр науқасқа қатысты жүргізу тиіс. Негізгі әдістерден кейін дәрігер ары қарай қандай қосымша тексерулер жүргізу керек екенін шешеді. Қосымша (зертханалы – аспапты) тексерулерді арнайы дайындалған мамандар жүргізеді. Қосымша әдістер (биопсия, эндоскопия, рентген, цитодиагностика және т. б.) негізгі тексеру әдістері сияқты маңыздылығы зор, кейде диагнозды дұрыс қоюға шешуші рөлді атқарады. Науқасты сұрастыру және объективті тексеру күнделікке жазылып отырады және тағайыдалған ем ауру тарихына енгізіледі. Туа біткен аурулар Көптеген туа біткен ауытқулардың айқын себептері жоқ. Кейбіреулері генетикалық, ал басқалары жүктілік кезінде әйелдің денсаулығына байланысты. Сонымен қатар қоршаған орта факторлары да әсер етуі мүмкін. Туа біткен ауытқулар жүктіліктің шамамен 3% -ына әсер етеді. Бұл бұзушылықтардың барлығын азайтуға болады, бірақ олардың барлығы бірдей емес. Құрылымдық ауытқулар Кейбір жиі кездесетін құрылымдық туа біткен ауытқуларға жүрек ақаулары, омыртқа жотасы, еріннің немесе таңдайдың саңылауы және табан сүйектері жатады. Жүрек ақаулары Ең жиі кездесетін туа біткен ауытқулар - жүрек ақаулары. Көпшілігінде айқын себеп жоқ, бірақ егер жүкті әйелде қант диабеті болса немесе жүктілік кезінде темекі шегетін болса, бұл мүмкіндікті арттыруы мүмкін. Жүректің аномалиясы жүректің бір бөлігі құрсақта дұрыс қалыптаспаған кезде пайда болады. Бұл оның қан айналасында қаншалықты жақсы айнала алатындығына әсер етуі мүмкін. Жүректің зақымдалған аймағына байланысты жүрек ақауларының әр түрлі түрлері бар. Жүректің жиі кездесетін ақаулығы - қарыншалар аралық пердесі. Бұл қабырғадағы екі төменгі жүрек камераларын бөлетін тесік. Кейде, тесік уақыт өте келе өздігінен жабылып қалады. Жүрегі ауыр ақаулары бар нәрестелер туылғаннан кейін көп ұзамай операцияға мұқтаж. Аяқтарды азайту Кейде мүшенің бір бөлігі құрсақта толық қалыптаспайды. Аяқтарды қысқарту деп аталатын бұл құрылымдық аномалия аяқтың кәдімгі өлшемнен кіші немесе мүлдем жоқ екенін білдіреді. Мысалы, сәбидің саусағы, аяқ табы немесе қолы әдеттегіден қысқа болуы мүмкін. Аяқ-қолы кішігірім қысқарған адамдар оның күнделікті өмірге әсер етпейтінін байқауы мүмкін. Алайда, басқалары белгілі бір қозғалыстарды шектеулі, қиынырақ немесе мүмкін емес деп санайды. Физикалық терапия, сынықтар немесе протездеу көмектесе алады. Аяқ-қолды төмендетудің себебі белгісіз. Жүктілік кезінде химиялық заттардың немесе инфекциялардың әсер етуі мүмкіндікті арттыруы мүмкін Ерін немесе таңдай саңылауы Егер ауыздың немесе еріннің төбесін құрайтын тіндер дұрыс қосылмаса, бұл еріннің немесе таңдайдың саңылауын тудыруы мүмкін. Кейбір нәрестелерде екеуі де болуы Ми абсцессі, бет фурункулы, жарақаттан кейін туындайтын менингит. Церебральды қол жетімділік ми паренхимасы ішіндегі, яғни ми тініндегі фокалды инфекция ретінде анықталады. Сонымен қатар, бұл зардап шеккен адамның өміріне қауіп төндіретін медициналық жедел жәрдемді білдіретін интракраниальды іріңдеудің түрі. Әдетте мидың абсцессі мидың ұлпасының қабынуымен локализацияланған ишемиялық немесе некротикалық аймақты көрсетуден басталады. Осыдан кейін лейкоциттердің антигендерін тұндыру жүреді. Лейкоциттердің антигендері иммундық функцияны орындайды және сондықтан денені инфекцияны қоздырғыштардан қорғауға тырысады. Макроскопиялық деңгейде агенттердің бұл түрінің шөгуі іріңнің болуымен көрінеді. Ірің - бұл қабынған тіндерден бөлінетін немесе іріңдеп тұратын сарғыш немесе жасыл түске боялған қою сұйықтық. Әдетте, бұл зат сарысудан, лейкоциттерден, өлі жасушалардан және басқа агенттерден тұрады. Біздің жүйке жүйеміз (ОЖЖ) жүйке тініне әсер ететін кез келген зақымдануға немесе жарақат алуға шынымен де сезімтал. Осылайша, инфекциялық процестер ми тіндеріне және оған іргелес құрылымдарға әсер еткенде неврологиялық белгілердің алуан түрін тудыруы мүмкін. Жергілікті инфекцияның осы түрінен зардап шегетін пациенттер әдетте ерекше емес клиникалық көріністі ұсынады. Мидың абсцессіне тән белгілер мен белгілер жасырын түрде пайда болады, бірнеше күн немесе апта ішінде дамиды, әдетте симптомдардың ұзақтығы кем дегенде екі апта. Ми абсцессінің клиникалық ағымына әдетте мыналар жатады: • Интракраниальды гипертензия: интракраниальды қойма ішінде цереброспинальды сұйықтық (CSF) көрсететін қысымның жоғарылауы. • Интрацеребральды ісік синдромы: іріңді капсуланың болуы ісік массасының пайда болуымен бірдей әрекет етуі мүмкін, бұл жүйке тіндерінің қысылуына әкеліп соқтырады және соның салдарынан әр түрлі неврологиялық симптомдар дамиды (эпилепсиялық ұстамалар, когнитивтік жетіспеушіліктер, моторлық бұзылыстар және т.б.). .). • Бас ауруы: әдетте ауыр және тұрақты бас ауруы. Әдетте бұл симптом зардап шеккендердің көпшілігінде кездеседі және бір жақты немесе екі жақты болуы мүмкін. Бас ауруы әдетте біртіндеп басталады. • Жүрек айнуы және құсу: Жалпы әлсіздік, жүрек айну және қайталанатын құсу әдетте зардап шеккен адамдардың 50% -дан астамында болады. • Жалпы ұстамалар: эпилепсиялық ұстамалар немесе бөліністер сирек кездеседі, шамамен 30% жағдайда болады. • Папиллярлы ісіну: көздің артқы жағында орналасқан оптикалық дискінің қабыну процесі, ол арқылы ми тініне жету үшін оптикалық нерв жетеді. Алдыңғы сияқты, бұл шамамен 25% жағдайда кездесетін сирек кездесетін симптом. • Орташа температура: температураның көтерілуі әдетте қалыпты және шамамен 50% жағдайда болады. Фурункул Фурункулез (лат. furunculus чирей + -osis) - стафилодермия, дененің әртүрлі учаскелерінде әртүрлі даму сатыларында жаңа фурункулдердің тұрақты пайда болуымен сипатталады. Сондықтан ауру созылмалы қайталанатын қабыну процесі ретінде анықталады. Фурункулездің ең жиі кездесетін жері-бет (мұрын және жақ аймағы), мойын, иық, жамбас, бөкселер. Ауру әдетте терінің жарақаттану орындарында дамиды, тіпті ең аз, жеке ошақ түрінде; көптеген ошақтар сирек кездеседі. Бейімділік факторлары жеке фурункул сияқты (терінің ластануы, жарылуы, тер және май бездерінің жоғары секрециясы және т.б.), сондай-ақ иммундық мәртебенің әлсіреуі (нейтрофилдердің хемотаксисінің ақауы, гипогаммаглобулинемия, тимомаға, қант диабетіне байланысты иммундық тапшылық жағдайы және т. б.). Фурункулез басқа тері ауруларының асқынуы болып табылатын жағдайлар жиі кездеседі, мысалы, экзема немесе қышыма. Жеке фурункулдар жеке ретінде дамиды: теріде 3-5 см диаметрге жететін ашық қызыл түсті терең ауыр пустула пайда болады. 10-20 күннен кейін іріңді-некроздық массалардың көп бөлінуімен қатар жүретін фурункулды ашу жүргізіледі. Процесс ошақты кесумен аяқталады. Бірен-саран фурункул мен фурункулез арасындағы айырмашылық көптеген фурункулов пайда болған кезде науқастың жалпы жағдайының нашарлауы мүмкін: қызба пайда болуы мүмкін, науқас жалпы әлсіздікке, бас ауруына шағымданады. Қан талдауы лейкоцитозды, жедел ЭТЖ анықтайды. Аурудың мүмкін болатын асқынулары, әдетте, оның басында (бетінде), мойынында орналасқан кезде пайда болады: менингит, ми синусының тромбофлебит, сепсис. Жарақаттан кейінгі менингит Бактериялық менингит - бұл бактериялардың инфекциясына байланысты мидың кейбір бөліктеріне, мысалы, арахноидты немесе субарахноидальды аймаққа қабыну шабуыл жасайтын жағдай. Ауру барлық жастағы адамдарға әсер етуі мүмкін, алайда қабынуға әсіресе осал пациенттер тобында 5 жасқа дейінгі балалар мен мектеп жасындағылар бар. Менингитке әкелетін негізгі қоздырғыштар менингококктар мен пневмококктар болып табылады. Зардап шеккен адамдар жоғары температура мен құсумен күреседі. Бактериялық менингит түріндегі ауру - бұл бактериялардың ми қабығына енуінен туындайтын жедел жұқпалы ауру. Инфекция қай жерде таралады? инфекция бас сүйегінің сүйектерінің сынуы нәтижесінде пайда болуы мүмкін, содан кейін сүйектерде пайда болған жарықтар ол арқылы өтетін бактерияларға әкеледі. Қоздырғыштар ортаңғы құлақтан, мысалы, этмоидты сүйектің тасты бөлігінің сынуы кезінде өтуі мүмкін; инфекция ауа тамшылары арқылы таралуы мүмкін; қан арқылы инфекция – ол мүлдем басқа жерде дамып, қан арқылы орталық жүйке жүйесіне тасымалданатын бактерияларды таратуы мүмкін; инфекция нашар емделген немесе емделмеген инфекциялардан туындауы мүмкін, мысалы, құлақтың немесе мұрын қуысының іріңді инфекциясы. БАКТЕРИЯЛЫҚ МЕНИНГИТТІҢ БЕЛГІЛЕРІ. Ауру кез келген жаста кездеседі және жиі ауыр. Симптомдардың басталуы тез (бас ауруы, қызба, құсу), ал қабыну толық менингеальды синдроммен жүреді, көбінесе сананың бұзылуымен, құрысулармен және параличпен. Бактериялық менингит, әдетте, жүйелі инфекция, отит, синусит және бас сүйек жарақаты кезінде қайталама инфекция болып табылады. Бас сүйек сынықтары. БМЖЖ. Түрлері, клиникасы, медициналық алғашқы көмек көрсету, емдеу. Бас сүйегінің сынуы – бас сүйегінің кез келген сынуы, бас сүйек деп те аталады. Бас сүйегінің сынуының көптеген түрлері бар, бірақ бір ғана негізгі себеп: сүйекті сындыруға жеткілікті күшті соққы немесе бастың соққысы. Мидың жарақаты да сынықпен бірге жүруі мүмкін, бірақ бұл әрдайым бола бермейді. Бас сүйегінің сыну түрлері Бас сүйегінің сыну түрі соққы күшіне, бас сүйегіне әсер ету орнына және баспен соқтығысатын заттың пішініне байланысты. Қатты, доғал бетке, мысалы, жерге қарағанда, меңзегіш нысанның бас сүйекке ену ықтималдығы жоғары. Сынықтың әртүрлі түрлері әртүрлі деңгейдегі жарақаттар мен жарақаттарға әкеледі. Бас сүйегінің дене картасын қараңыз. Жабық сынық Жабық сынықпен, сондай-ақ қарапайым сынық деп аталады, сынық аймағын жабатын тері сынбайды немесе кесілмейді. Ашық сынық Құрама сынық деп те аталады, ашық сынық тері сынғанда және сүйек шыққан кезде пайда болады. Депрессиялық факт Бұл бас сүйегінің ми қуысына енуіне немесе кеңеюіне әкелетін сынуды білдіреді. Базальды сынық Базальды сынық бас сүйегінің түбінде пайда болады: көздің, құлақтың, мұрынның айналасындағы аймақтар немесе мойынның жоғарғы жағында, омыртқаның жанында. Басқа түрлері Жоғарыда аталған түрлерден басқа, сынықтар келесідей жіктелуі мүмкін: сызықтық (түзу сызықта) ұсақталған (үш немесе одан да көп бөліктерге бөлінген) Бас сүйегінің сыну себептері Бас сүйегінің сынуы сүйекті сындыратын күшті күш бас сүйегіне соғылған кезде пайда болады. Бастың кез келген түрі бас сүйегінің сынуына әкелуі мүмкін. Бұған затпен соғу, құлау және жерге соғу, көлік апатында басын жарақаттау немесе кез келген басқа жарақаттар жатады. Егер сізде бас жарақатының белгілері болса, медициналық көмекке жүгініңіз. Бас сүйегінің сыну белгілері Кейбір жағдайларда, ашық немесе депрессиялық сынықтағы сияқты, бас сүйегінің сынғанын оңай байқауға болады. Дегенмен, кейде сыну анық емес. Бас сүйегінің сынықтарын диагностикалау Дәрігер тек бастың физикалық тексеруін орындау арқылы сынуды анықтай алады. Дегенмен, зақымдану дәрежесі мен нақты сипатын диагностикалау пайдалы. Бұл нақты диагностикалық құралдарды қажет етеді. Дәрігерлер сізде бар сынықтың түрін және оның қаншалықты созылатынын нақтырақ білу үшін әртүрлі бейнелеу сынақтарын пайдалана алады. Рентген сәулелері, КТ және МРТ денені бейнелеудің әдеттегі әдістері болып табылады және дәрігерге бас сүйегінің сынықтарын диагностикалауға көмектеседі. Рентген суреті сүйектің суретін береді. МРТ сүйек пен жұмсақ тіннің суретін алады. Бұл дәрігерге бас сүйегінің сынығын да, миды да көруге мүмкіндік береді. Ең көп қолданылатын құрал – КТ немесе CAT сканерлеу. Бұл сынақ, әдетте, сынықтың және мидың кез келген зақымдалуының ең айқын суретін қамтамасыз етеді, өйткені ол 3-D кескінін жасайды. Бас сүйегінің сынықтарын емдеу Бас сүйегінің сынықтары басқа сүйек сынықтары сияқты басқарылмайды. Емдеу бірнеше факторларға байланысты болады. Сіздің дәрігеріңіз жасыңызды, денсаулығыңызды және медициналық тарихыңызды, сондай-ақ сынық түрін, оның ауырлығын және нәтижесінде пайда болған ми жарақаттарын ескереді. Бас сүйегінің сынықтары тым ауыр емес және осы жағдайлардың көпшілігінде бас сүйегі өзін-өзі емдейді. Кейбір жағдайларда, мысалы, базальды бас сүйегінің сынықтарында, ауырсынуды емдеуге арналған дәрі-дәрмек қажет болуы мүмкін. Есірткі кейде қажет болуы мүмкін болса да, бас сүйегінің сынығы бар адамдардың көпшілігіне қысқа курс үшін ацетаминофен (Тиленол) сияқты рецептсіз дәрі-дәрмектер қажет. Ми сауыты мен бет бөлімдері бөлінеді. Ми сауыты бөлімі бірімен-бірі берік байлансқан маңдай,төбе,самай,шүйде. Жаңа туған нәрестенің маңдай бөлімінде білкілдеп тұратын жұмсақ жері-еңбегі(родничок). Пішіні ромбы тәрізді, тынысалу қозғалысы әсерінен бүлкілдейді. Ми сауыты бліміндегі сүйектер бірден қатаймай, бірнеше даму сатысынан өтеді. Алдымен жұқа жарғақты, содаң соң шеміршекті,ең сонында сүйекке айналады. Нәрестенің маңдай тұсы жарғақты,мұндай жерлерсамайдың тұсында да болады. Бала 2 жасқа елгенде сүйек қатая бастайды. Жақ сүйектің сынуы жəне буынының шығуы, стоматит, паротит, нома. Бас пен мойынның қабыну аурулары. Төменгі жақ сүйегі доға тәріздес қозғалмалы тығыз сүйек. Екі симметриялы бөліктен тұрады. Сүйек тығыз тінінен құралып, аралығында аздаған кемік тіндері болады. Денесі жоғары қарай альвеолды өсіндіге ұласып, тіс ұясының қабырғаларын құрайды. Альвеолды өсіндінің қабығы сүйек қабығымен тығыз байланысып, қозғалмайды. Төменгі жақ сүйегінің ішінде қан тамыры және төменгі альвеолды нерв жүретін өзегі бар. Ми сауытымен бұл сүйек самай-төменгі жақ буыны арқылы байланысады. Сынықтың қай жерде болуына және оның түріне байланысты аурулардың шағымдары әртүрлі болады. Барлық жағдайда да олар төменгі жақтың анық бір жерінде пайда болатын ауыру сезіміне шағым жасайды. Бұл жақ қозғалысында, тамақты тістегенде және шайнағанда ұлғая түседі. Кейде төменгі еріннің сезімталдығы жойылады (бұл нерв қан тамырларының қысылуына немесе үзілуіне байланысты). Тістеу бұзылып және ауыздан қан ағуы ықтимал. Осылармен қатар бас айналып, ауырып, құсқысы келеді, кейде құсуы мүмкін Буын шығуы — буын сүйектерінің өз орнынан қозғалуы. Буын толық және жартылай шығуы мүмкін. Әдетте екі сүйек буын қалтасында бір-бірімен түйісіп, беттесіп тұрады. Кейде баланың буыны іштен шығып тууы, күнделікті өмірде жарақаттанудан және түрлі ауру салдарынан шығуы мүмкін. Буынның іштен шығып тууы, көбінесе, жамбас, иық, шынтақ буынында жиі кездеседі. Ол жамбас, ұршық буынының толық өсіп-жетілмеуіне байланысты және Буын шығуының өте жиі кездесетін түрі оқыс жағдайда жарақаттанудан болады. Буын шығуында оны қоршаған сіңірлер, қалталар, сүйектің түйіскен жеріндегі тері зақымданып, тіпті сүйегінің сынуы да мүмкін. Мұндайда сүйек қана тайып қоймайды, сонымен қатар буынға жақын орналасқан қан тамыры және жүйке талшықтары да зақымдануы мүмкін. Буынның патологиялық шығуы түрлі буын ауруының салдарынан (артрит, полиартрит, жүйке аурулары) болады. Шыққан буынды тек маман дәрігерге көрсетіп емдеу қажет. Шыққан буынды орнына салып, таңғышпен байлау керек. Мезгілінде емделмеген, орнына түспеген буын ескірген шығу деп аталады. Мұндай буын тек операция арқылы қалпына келтіріледі. Стоматит (көне грекше: στόμα – ауыз) – ауыздың шырышты-кілегей қабығының қабынуы. Клиникалық ағымына қарай стоматиттың жедел және созылмалы түрлері бар. Егер қабыну тілде болса – глоссит, ал қызыл иекте болса – гингивит деп атайды. Аурудың пайда болу себептері: механика, физика және химия жарақаттану, улану (мысалы, темекіні көп тарту, мөлшерден тыс арақ-шарап қабылдау, өте ыстық не өте салқын, сондай-ақ, өте қышқыл не өте тұзды тағам ішу); түрлі жұқпалы ауруларға (қызылша, кандидоз, тұмау, т.б.) шалдығу; дәрі-дәрмек аллергиясы; дәрумен жетіспеушілік (гиповитаминоз); жүйке жүйелерінің, ішкі органдардың созылмалы аурулары, ағзада зат алмасу процесінің және ішкі секреция бездері қызметінің бұзылуы, т.б. Сондай-ақ стоматит жыныстық жетілу кезінде немесе ақыл тіс кеш шыққанда дамиды. Стоматиттің қай түрінде де ауыздың шырышты қабығы қызарады, сілекей аға бастайды, жақасты лимфа түйіндерінің айналасындағы тіндер ісінеді. Дақ, бөртпе, бұдыр-төмпешіктер пайда болып, кейде олар іріңдеп, жараға айналуы мүмкін. Стоматитті емдеу тәсілдері аурудың негізгі себебіне қарсы бағытталады. Ауру белгісі пайда болысымен ауыз қуысын көмір тотығы, фурациллин, калий перманганаты (ашық қызғылт түсті) ерітінділерімен шаю керек. Физиотерапия жолымен, шырғанақ майымен де емделеді. ==Акрил стоматиті==. Акрилден ауыздың қабынуы. Протез базисінде акрилды пластмассаның монамері мөлшерден көп болған соң, шырышты қабыққа зиян тигізіп, ауыз қуысының қабынуына әкеп соғады. Паротит (мысқыл, шықшыт безінің қабынуы) — мысқылмен ауырып жүрген адаммен қарым-қатынас жасағаннан кейін мұнымен ауырмаған адамда 2 немесе 3 аптадан кейін оның алғашқы белгілері байқала бастайды. Бұл ауруда дене қызуы көтеріледі және жұтынғанда немесе тамақ жеген кезде ауырады. 2 күннен кейін құлақтың артында және жақтың қуысында жеңіл ісіктер пайда бола бастайды. Көбінесе алдымен бір жағында, содан кейін екінші жағында байқалады. Емдеу жолдары. Шамамен 10 күннен кейін ісік өзінен-өзі кетеді, дәріні қабылдаудың қажеті жоқ. Қызуды түсіру үшін және ауруды жеңілдету үшін парацетамол немесе аспиринді қабылдаған дұрыс. Баланы жеңіл әрі құнарлы аспен тамақтандырыңыз және ауызын шайғызып тұруыңыз қажет (тазалықта ұстаған дұрыс). Асқынып кету. урудың бірінші аптасынан кейін үлкен адамдарда немесе 11 жастан асқан балаларда іштің төменгі жағы ауыруы немесе ер адамдарда аталық үрық безінің ісінуі мүмкін. мұндай ісіктері бар адамдар абыржымай, ауруды жеңілдетіп ісікті азайту үшін сол жерге суық компресс, мұз кесегін немесе ылғал шүберек басуы керек Егер менингит белгілері пайда бола бастаса, дереу дәрігерге қаралыңыз. Жегі, нома (грек. nome — жара, ойық, жараның жайылуы; синонимі — қатерлі ісік) — дымқыл гангренаның жайылмалы түрі. Организмнің қорғаныс күштерінің әлсіреуінен пайда болады. Көбінесе адамның бетінде, кейде құлақтың қалқан шеміршегінде, мойнында, жыныс мүшелерінде, т.б. пайда болады. Жегі ауыздың кілегей қабығын шірітіп, бірте-бірте ұрт, ерін және таңдайдың кілегей қабықтары мен еттерін жидітіп түсіреді. Негізінен 2 — 15 жас аралығындағы ауыр инфекциялық (қызылша, көк жөтел, дизентерия, күл, сүзек, т.б.) аурулардан кейін жүдеген балалар жиі шалдығады. Аурудың негізгі себептері толық анықталмағанымен, ауруды туғызатын Clostrіdіum pertrіngens бактериясы деп есептеледі. Жегінің клиникалық белгісі: езудің кілегей қабатында бұлыңғыр не геморрагиялық С-қа дейін көтеріледі. Жегіні емдеуқұрамдас көпіршік, кейін кішкентай күлдіреген жара не қара көк дақ пайда болады. 2 — 3 күннен кейін пайда болған дақ ұрттың терісіне, ерінге, қызыл иек еттеріне жайылады. Жарақаттанған жердің айналасы ақшыл балауыз тәрізді болып, сол жерді басқанда саусақтың ізі қалады. Дене темп-расы 38 — 39 организмнің қарсы тұру күштерін күшейтуге бағытталу керек. Ол үшін калориясы жоғары, поливитаминдерге бай тағам ішу; марганцовка, бор қышқылы, сутек асқын тотығы ертіндісімен ауызды шаю және жергілікті ем жасау, ал ауру асқынып кеткен жағдайда пластикалық операция жасау керек. Бас сүйегі мен бас миының зақымдануы механикалық жарақаттардың аса ауыр түріне жатады. Бас сүйегі мен бас миының жарақаттары ашық және жабық болып бөлінеді. Бас сүйегі мен бас миының жарақаттануы шартты түрде үш топқа бөлінеді: жұмсақ ұлпалардың жаралануы, өте алмайтын (қатты ми қабы жарақаттанбайды) және (қатты ми қабы зақымданады). Бас миын зақымдаған заттардың сипаты бойынша ол мидың шайқалуы, соғылу және қысылуы болып бөлінеді Мойын мен өңеш аурулары мен зақымдары бар науқастарды зерттеу əдістері. Туа біткен патология. Мойын мен өңештің жарақаттануы Өңеш әр түрлі себептерге байланысты қабынуы және тітіркенуі мүмкін. Өңеш қабынған кезде қабырғалар ісінеді, қызарады және ауырады - бұл әдетте асқазан қышқылының қышқылдық рефлюксіне, препараттың жанама әсерлеріне, бактериялық немесе вирустық инфекцияларға байланысты болады. Қышқыл рефлюкс - бұл асқазан мен асқазан қышқылының кейбір бөліктері өңештің төменгі қақпақшасынан өтіп, өңешке еніп кетуі - бұл қышқыл өңеш қабырғаларының ішкі жағын күйдіреді және тітіркендіреді, бұл өз кезегінде тән «күйдіруге» негіз болады. Өңештің қабынуы келесі белгілерді тудыруы мүмкін: кеуде ауыруы қыжылдау Ол дауысты жөтел Жүрек айнуы Тәбеттің төмендеуі құсу Жұтылу қиындықтары Жұтылу кезінде ауырсыну Қышқыл көтеріліс Жұтқыншақ Өңештің емделмеген қабынуы жараға, тыртық тініне және өңештің тарылуына әкелуі мүмкін - соңғысы өмірге қауіп төндіруі мүмкін. Өңештің қабынуын емдеу қандай себепке байланысты екеніне байланысты. Егер оның себебі, мысалы, қышқылдық рефлюкс болса, онда шешім аз алкоголь, тәттілер және майлы тағамдармен жақсы диетада жатыр, осылайша асқазан қышқылы аз өндіріледі. Әдетте эзофагит екі-төрт аптаның ішінде дұрыс емделгенде жақсарады. Егер сізде иммундық жүйе әлсіресе немесе басқа инфекция болса, бұл одан да көп уақытты алуы мүмкін. Мойын омыртқасында 7 омыртқа орналасқан. Ол бас бөлігін көтеріп тұрады. Мойын өзінің құрылымына сәйкес орталық ми мен перифериялық арқа арасындағы аймақтың қызметін атқарады. Мойын бөлігіндегі аурулар, бас ауруы, құлақтағы шу, бастың айналуы, күйзеліске түсу, қан тамырларының дистония ауруы, т.б. сырқаттар омыртқаның мойын бөлігімен тығыз байланысты болады. Өңеш жарақаты және өңеш күйігі.Мойынның басқа мүшелерінің жарақаттануымен қоса кездеседі. Сондықтан өңештің сыртқы жарақатын анықтау және емдеу барлық жарақаттарды қоса тексерумен, емдеумен қатар орындалады. Бұл жағдайдағы зор қауіптердің бірі - жарақаттанған өңештен көкірекке инфекцияның жайылуы. Жарақаттанған адамға 2-3 тәулік бойы ауызынан тағам ішкізбейді. Өңештің жарасы ашылып оның айналасы дренажданады.Өңештің іш бөлімінің жарақаттануында жұтынудың қатты ауырсынуы, қанды кұсық, қызу көтерілуі, жүрек жағдайы нашарлануы, шөлдеу, жарақаттанған адамның жағдайының шапшаң нашарлануы, инфекцияның плевраға, перикардка, көкірекке жайылуы салдарынан науқастың аз уақытта өлуі мүмкін. Бұның алдын алу үшін тезірек өңеш жыртығын ашып, оның жарасын тігу, дренаждау, тампондау қажет. Іріңді плеврит, медиастинит, перитонит басталса плевротомия, медиастинотомия, лапаротомия орындалады.Өңештің ішкі жарақаттануы - жұтылған тағаммен, бөгде затпен, сүйекпен т.б. заттармен өңештің ішкі қабатынан сыртына қарай жарақаттануы. Бұл жарақаттардың өңешті зондпен, эзофагоскоппен тексергенде кездесуі де мүмкін. Жарақат таяз және терең болуы мүмкін. Симптомдары: лоқсу, тері астының эмфиземасы, пневмоторакс, өте ауыр жалпы жағдай, дене көгеруі, тұншығу, тамыр соғуының нашарлануы, зәр азаюы.Өңештің жыртылуы тек операциямен емделеді.Өңеш тесілуі : а) cay өңештің инструментпен тесілуі (зонд, эзофагоскоп, шприц, бөгде заттар). б) Аурумен өзгерген өңештің тесілуі (ісік, аневризма).Өңештің тесілуінде оның жыртылуындағыдай симптомдар орын алады. Бірақта бұл симптомдар алғашқыда ауыр емес және анық емес. Перфорацияланған өңештің еттері ісініп қабынуы тесікті қысып одан бос ауаның шығуын бәсеңдетеді. Сондықтан, перфорацияда тері асты эмфиземасы болмашы немесе толық жоқ. Сау өңештің перфорацияға ұшырағанында жедел операция жасалып тесік тігіледі, дренаждалынады. Кажет болса, уақытша қарын жыланкөзі орындалады. Өңештің күюі.а) Өңештің ыстық тағаммен күюі сирек кездеседі және жеңіл өтеді. Оларды тағамды салқындатып қабылдаумен, ауыру сезімін басатын дәрілерді қолданумен емдейді. б) Көбінесе өңештің химиялық күюі кездеседі. Сілтілі немесе қышқыл химиялық сұйықтарды әдейі немесе байқаусыз ішуде байқалады. Күйіктің ауырлығы ішілген заттың концентрациясымен, мөлшерімен, оның өңеште сақталған уақытымен байланысты. Аталынған жағдайларға байланысты өңештің жеңіл (тек ішкі, кілегейлі қабаты) күюі, немесе ауыр терең күйігі кездеседі. Жеңіл күйігі бірнеше тәуліктен соң жазылады. Ауыр күйігінде ҮІІ-VІII тәуліктерде некрозденген кілегейлі қабат шіріп оның астында жеңіл қанағыш грануляциялы жара пайда болады. Келешекте бұл грануляцияланған жара тыртықтанып өңештің көзін бітейді немесе оны тарылтады. Кейде қысқа уақытта өңеш айналасының флегмонасы басталып аурудың өліміне ұшыратады. Ал өте көп және концентрациясы күшті элементті ішкенде өңештің барлық қабаттары шіріп-тесіліп адамның шоктан, уланудан, қан ағудан тез өліп кетуі мүмкін. Симптомдары - өңештің химиялы күйіктерінде алдымен ауыздың, жұтқыншақтың, қарынның, өңештің күшті ауыруы байқалады. Химиялық элемент тыныс жолына да енсе -тұншығу, ентігу, үрейлену байқалады. Лоқсу, қан түкіру, кейде түкірікпен қоса некрозданған өңеш кілегейлі қапшығының үзінділері байқалады. Мойын флегмонасы кездесуі мүмкін. БМК және ЕМІ. Өңешті, карынды ішілген химиялық элементті нейтрализациялайтын ерітіндімен жуу. Сілтімен уланған адамға 3-5% лимон қышқылын ішкізу, мұздай сумен жуу. Қышқылдармен уланғанда сода ерітіндісі, күйдірілген магнезия ішкізіледі. Кан тамырына 5% глюкоза, физиология ерітінідісі егіледі, ауыруды басу үшін морфий пайдаланылады, жүрек жағдайы жақсартылады. Бірінші көмектен соң ауру жедел емханаға жеткізіледі. Емханадағы емдеу - қайталап промедол (морфий), кордиамин егіледі, қарын жуылады, вагосимпатикалы қоршау орындалады. Қышқылдармен күйгендерге қан анализі жасалып, зәрде гематурия бар жоқтығы анықталынады. Қанға 2% натрий бикарбонатының 200-500 мл., 1000 мл Рингер ерітіндісі немесе физиология ерітіндісі егіледі. Сілтімен күйгендерге 1,5-2 л. физиологиялық ерітінді; 10 мл. 10% хлорлы кальций, омнопон, кордиамин, 250 мл. шокқа қарсы ерітінді, 400 мл. полиглюкин. Қан қысымы төмендегенде қан, және мезатон, немесе 0,5-0,75 мл. норадреналин, 75-100 мг. гидрокортизон егіледі. Келешекте өңештің тыртыктанып тарылуына қарсы өңештің буждауы қарастырылады. Өңештің тарылуы. Өңештің тыртықтанып тарылуы көбінесе химиялық күйіктен соң байқалады. Бұның диагнозын (орнын, түрін, мөлшерін) анықтау рентгендік тексеріспен анықталады. Өңеш тарылуын емдеу 3 түрлі тәсілмен орындалады: өңешті бужбен созу, қеңейту; тарылған жерін резекциялау және толық облитерацияланған өңешті жасанды өңешпен алмастыру. Қалқанша без обыры. Өңеш обыры. Клиникасы, диагностикасы, емдеу əдістері. Медициналық алғашқы көмек көрсету, емдеу Қалқанша безінің қатерлі ісігі-бұл қалқанша безінің жасушаларында пайда болатын қатерлі ісік. Қалқанша безінің қатерлі ісігінің бірнеше түрі бар. Кейбіреулері өте баяу өседі, ал басқалары өте агрессивті болуы мүмкін. Қалқанша безінің қатерлі ісігінің көптеген жағдайларын емдеуге болады. Қалқанша безінің қатерлі ісігімен ауыратындардың саны жылдан жылға артып келеді. Бұл өте кішкентай қалқанша безінің пайда болуын анықтауға мүмкіндік беретін жаңа технологиялардың мүмкіндігіне байланысты деп саналады. Қазақстанда жыл сайын қалқанша без обырының 700-ден астам жаңа жағдайы тіркеледі, 85-90% жағдайда әйелдерде анықталады. Аурудың себептері және қауіп факторлары: Қалқанша безінің қатерлі ісігі қалқанша безінің жасушалары генетикалық өзгеріске (мутацияға) ұшыраған кезде пайда болады. Мутация жасушалардың тез өсуіне және көбеюіне мүмкіндік береді. Жасушалар қалыпты жасушалар сияқты өлу қабілетін жоғалтады. Қалқанша безінің қалыптан тыс жасушалары ісік түзеді. Қалқанша безінің қатерлі ісігі қаупін арттыратын факторларға мыналар жатады: Әйел жынысы. Қалқанша безінің қатерлі ісігі ерлерге қарағанда әйелдерде жиі кездеседі. Радиацияның жоғары деңгейіне әсер ету. Бас және мойын сәулелік терапиясы қалқанша безінің қатерлі ісігі қаупін арттырады. Кейбір тұқым қуалайтын генетикалық синдромдар. Қалқанша безінің қатерлі ісігі қаупін арттыратын генетикалық синдромдарға отбасылық медиулярлы қалқанша безінің қатерлі ісігі, бірнеше эндокриндік неоплазия, Кауден синдромы және отбасылық аденоматозды полипоз жатады. Белгілері: Қалқанша безінің қатерлі ісігі әдетте аурудың алғашқы кезеңдерінде ешқандай белгілерді тудырмайды. Қалқанша безінің қатерлі ісігі өскен сайын, ол мыналарды тудыруы мүмкін: Мойынға тері арқылы сезінуге болатын тығыздағыш (түйін). Дауысыңыздың өзгеруі, оның ішінде дауыстың қырылдауы. Жұту қиындықтары Мойын мен тамақтың ауыруы Мойын аймағында лимфа түйіндерінің ұлғаюы. Қалқанша безінің қатерлі ісігін диагностикалау: Физикалық тексеру. Бұл дәрігердің тексеруі, оның барысында қалқанша безінің физикалық өзгерістері бағаланады және сауалнама жүргізіледі, соның ішінде радиацияның шамадан тыс әсері және қалқанша безінің ісіктерінің отбасылық тарихы сияқты қауіп факторлары туралы. Қалқанша безінің гормондарына қан анализі. Қан анализі қалқанша безінің қалыпты жұмыс істейтінін анықтауға көмектеседі. Жіңішке инелі аспирациялық қалқанша безінің биопсиясы. Бұл қалқанша безінің патологиялық аймағына жұқа инені енгізу арқылы қалқанша безінің тінін алу. Бұл жағдайда ине ультрадыбыстық датчиктің бақылауымен орнатылады — инені нысанаға дәл енгізу үшін. Иненің көмегімен алынған тіндердің үлгілері зертханада обыр клеткаларын анықтау үшін талданады. Түрлі визуализациялық зерттеулер. Бұл қатерлі ісік қалқанша безінен тыс таралғанын анықтауға мүмкіндік беретін әдістер. Әдістерге ультрадыбыстық (УДЗ), компьютерлік томография (КТ), позитронды-эмиссиялық томография (ПЭТ) кіреді. Генетикалық тестілеу. Қалқанша безінің қатерлі ісігі бар кейбір адамдарда эндокриндік жүйенің қатерлі ісігінің басқа түрлерімен байланысты генетикалық өзгерістер болуы мүмкін. Қалқанша безінің ісік процестерінің отбасылық тарихы болған кезде дәрігер қатерлі ісік ауруының қаупін арттыратын генді анықтау үшін генетикалық тестілеуді ұсынуы мүмкін. Өңеш рагы Өңеш рагының болжамы өте қиын орындалатын қатерлі ісік. Бұл дерт қазақ халқы үшін, әсіресе, Каспий, Арал теңізі аймағындағы тұрғындардың негізгі бір өлім себептері болып табылады. Ауырғандардың 70-80% бірінші жылдың ішінде өліп отырады. Өңеш рагы-cыртқы қабық қорғаныш қабілетін атқара алмайды, сондықтан рак ауруында дерт көрші сау ұлпаларға тез тарайды. Кейінгі жағдайларда ота жасалынбайды. Өңештің кілегей қабыршығы жуан келеді, ол жалпақ жасушалы болады да егде жастағы кәрі адамдарда жиі түлейді. Осы жерде пайда болған рак жалпақ жасушалы рак болып саналады. Өңештің ішкі кілегей қабыршығының астындағы қабат цилиндр тәріздес келеді; ал егер кардий қыспағы жеткіліксіз болған жағдайда асқазандағы қышқыл орта кейін қарай өңешке лақтырып құйылады. Сөйтіп ол өңештің жалпақ жасушалы кілегей қабыршығын шырышты қабыршыққа ауыстырады. Бұдан өнген рак аденокарцинома дейді. Қан және лимфа айналысы. Өңештің мойын тұсы төменгі қалқанша без артериясы арқылы қоректенеді. Кеуде бөліміне аортаның кеуде бөлімінен өңешке арнайы шығатын тармағы келеді; төменгі бөлімі сол жақ асқазан және төменгі диафрагма артериялармен байланыста болады. Қан кілегей қабыршық астында орналасқан вена қантамырлары арқылы кері жүреді. |