ПРИНСИПХОИ ИДОРАКУНИИ ДАВЛАТИ ЗИЛОЛА 2018. Дипломї мавзЪ принсипои идораи давлатї мафум ва хосиятои он

• Название: Дипломї мавзЪ принсипои идораи давлатї мафум ва хосиятои он
• Анкор: Dgshdj
• Дата: 26.05.2022
• Размер: 160.42 Kb.
• Имя файла: ПРИНСИПХОИ ИДОРАКУНИИ ДАВЛАТИ ЗИЛОЛА 2018.docx
• Тип: Диплом; #550744
• страница: 4 из 4

§ 2.3. Масъалањо ва роњњои амалишавии принсипњои идораи давлатї дар шароити Тољикистони муосир.

Љумњурии Тољикистон давлати соњибихтиёр, демократї, њуќуќбунёд, дунявї ва ягона мебошад.Тољикистон давлати иљтимої буда, барои њар як инсон шароити зиндагии арзанда ва инкишофи озодонаро фароњам меорад.¹

Дар њар як давлати муосири демократї идоракунии давлатї вазифаи аввалиндараљаи он мебошад ва амалинамоии дурусти он барои мављудият ва нигоњ доштани устувории сиёсии њокимияти давлатї хеле зарур мебошад.

Љумњурии Тољикистон низ истисно нест ва њарчанд кўшиш менамояд, ки бисёре аз принсипњои идораи давлатиро дар таљрибаи худ амалї созад.

Дар Љумњурии Тољикистон ду намуди принсипњо вуљуд дарад, ки ба идораи давлатї алоќамандї дорад: асосї ва хусусї.

Ба гурўњи асосї принсипњое дохил мешаванд, ки дар Конститутсияи Љумњурии Тољикистон дарљ гардидааст ва дар дигар санадњои меъёрї њуќуќие, ки барои њамаи соњањои идоранамої умумї мебошад: сафарбарнамоии иљтимої,афзалиятнокии шахс, њуќуќу озодињои он, ќонуният, шаффофият, оммавї, байналмиллалї, муттањидсозии марказикунонї ва ѓайримарказикунонї, масъулият, касбият, илмї.

Ба гурўњи хусусї ду намуди принсипњо дохил мешавад: принсипњои сохтори идораи давлатї ва принсипњои фаъолияти дастгоњи идоранамої.

Аммо дар Конститутсия овардани ин ва ё он мафњум кофї нест, њатто агар характерї базавї ва фундаменталї дошта бошад. Бояд барои ба даст овардани њадафњои гузошташуда чорањои самаранокро амалї намуд, аз он љумла бо истифодаи воситањои ќонунї. Хусусияти рушди ќонуни конситутсионї ин динамикї будани он, навсозии васеъ ва рушди њуќуќи меъёрии таркибии он мебошад. Дар робита ба ин, хеле муњим аст, ки ќонуни конститутсионї зарурияти рушди љомеаро ба таври кофї инъикос намояд ва ѓайр аз ин барои рушди он мусоидат намояд, ки асоси илмї дошта бошад.

Бисёре аз ин принсипњо танњо расмї мебошанд, зеро ки дар таљриба он пурра амалї намегардад.

Тољикистон чї тавре ки дар конститутсия ишора гардилааст давлати иљтимої мебошад. Ин меъёр сохторњои хукуматиро ўњдадор менамояд, ки сиёсати иљтимоии фаъолро ба роњ монад, дар соњаи иќтисодиёт бошад, онро устувор намояд. Махсусан, дар моддаи 5-уми ќонуни асосии Љумњурии Тољикистон чунин дарљ гардидааст,ки «инсон, њуќуќ ва озодињои он арзиши олї мебошанд ва њуќуќу озодињои инсон ва шањрвандро давлат эътироф, риоя ва њифз менамояд». Барои чунин намуди давлати иљтимоие, ки Тољикистон таъсис доданї њасанд, дар муќоиса бо давлатњои сотсиалистї чунин хосиятњо хос аст: он барои мављудияти љомеа масъулиятпазир аст, дар он фард дар назди шахсиятњо ва умуман љомеа ўњдадор аст, ин чунин давлате мебошад, ки ба инсон ёрї мерасонад, њаёти арзандаи онро таъмин месозад. Давлати иљтимої-ин на танњо нафаќа ва кумакпулї, ки албатта, хеле муњим мебошад. Иљро намудани вазифањои њимояи иљтимоии давлат на бояд хусусиятњои номуташаккилона,бетартибона ва ёридињандаро дарбар гирад. Пеш аз њама амалишавии принсипњои муайяни озодии иќтисодии инсон ва њуќуќи соњибкорї, шахсони кирояи мењнат, масъулияти давлат барои коркард ва риояи ќонунњои фаъолият дар бозор, барои ташкили шароити мусоид барои батанзимдарории њаёти иќтисодї ва иљтимої, таъмини принсипи баробарии њамаи шаклњои моликият ањамияти калонро дорад. Принсипи ёрирасон бештар ба шахсони ѓайри ќобили мењнат зарур аст, на ба он шахсоне, ки кор кардан намехоњанд.

Мањз дар њамин принсипи самти иљтимоии идоракунии давлатї зоњир мегардад ва инчунин принсипи афзалиятнокии инсон, њуќуќ ва озодињои он.

Принсипи ќонуният дар назар дорад, ки идораи давлати на танњо хусусияти иљроияро дорад, балки ба таври љиддї аз ќонунгузории љорї асос меёбад, яъне Конститутсияи Љумњурии Тољикистон, актњои Президенти Љумњурии Тољикистон, ќонун ва дигар актњои њуќуќї риоя мегардад.

Барои давлати иљтимої сиёсате хос аст, ки баробарии иљтимоиро таъмин намуда метавонад. Барои расидан ба ин њадафњо воситањои гуногун истифода мегардад- њуќуќї, иќтисодї, ташкилї ва ѓ. Бо њамин тарз, баробарии њама дар назди ќонун ва њуќуќ бидуни ягон дискриминасияи њимояи баробари њуќуќ ва манфиатњои ќонунї муайян мегардад.

Ин яке аз принсипњое мебошад, ки дар таљриба ба таври самаранок амалї мегардад ва дар шакли комил ва дар њаљми пурра риоя мегардад.

Принсипи шаффофият маънои онро дорад, ки шањрвандон њаќ доранд, ки дар бораи фаъолият ва хулосањои маќомотњои њокимият хабардор бошанд. Чї тавре, ки дар моддаи 1-и ќонуни Љумњурии Тољикистон Дар бораи њуќуќи дастрасї ба иттилоот омада шудааст, «Мақсади Қонуни мазкур фароҳам овардани шароити ҳуқуқӣ барои амалӣ гардонидани ҳуқуқи ҳар шаҳрванд ба ҷустуҷўи озодонаи иттилоот ва ба даст даровардани он, ҳамчунин таъмини ошкорои иттилоотии фаъолияти мақомоти давлатӣ ва ташкилоту мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот мебошад.»¹

Аммо чї тавре, ки таљриба нишон медињад шањрвандон наметавонанд, ки ба таври озод ва бидуни ягон монеъа ба њуљатњое, ки дорои иттилоот дар бораи хулосањои давлатї ва фаъолияти маќомотњои давлатї мебошад, дастрасї пайдо намоянд. Њамаи он њуљљатњои муњим ва ањамиятнок махфї мебошанд ва дастрасї ба онњо танњо вакилон ва маќомоти њивзи њуќуќ доранд.

Принсипи мазкур дар бисёре аз њуљатњои њуќуќї омада яке аз принсипњои бунёдии плюрализми сиёсї мебошад.

Принсипи оммавї бо он муайян карда мешавад, ки халќ манбаи ягонаи њокимияти давлатї мебошад ва инчунин иштироки шањрвандон дар амали намудани идораи давлатї. Љињати хуќуќии он дар моддањои 6,27,29,40- и Конститутсияи Љумњурии Тољикистон дарљ гардида аст.

Аммо дар воќеият бошад, мардум ќариб, ки дар њаёти сиёсии давлат иштирок намеварзанд, балки онњо танњо вазифаи шањрвандии худро ба воситаи иштирок дар интихобот ва раъйпурсї иљро менамоянд.

Принсипи мовофиќгардониии нишон медињад, ки дар идоранамоии давлатї марказикунонї ва ѓайримарказикунонї мављуд аст.

Дар Љумњурии Тољикистон мувофиќи моддаи 9-и Конститутсия таљзияи њокимият мављуд аст. Њокимияти давлати дар асоси таљзияи он ба њокимияти ќонунбарор, иљроия ва судї амалї мегардад. Маќомотњои давлатї дар доираи салоњиятњои худ мустаќил буда, онњо бо якдигар њамкорї менамоянд ва якдигарро дар шакли мўътадил нигоњ медоранд. Бо њамин тариќ, њар як маќомоте, ки ба ин ва ё он шохаи њокимият тааллуќ дорад ( масалан, суди мањаллї, маъмурияти мањаллї ва ѓ.), маќомоти њокимияти давлатї мебошад.

Марказикунонї дар амалї гардидани идораи маќомотњои болої дар муносибат ба маќомотњои поёнї зоњир мегардад, яъне аз боло ба поён. Поёнї - ин маќомотњо, ташкилотњо, муассисањое , ки на танњо дар тобеъияти иерархї меистанд, балки субъектњои «фармонбардор» номидашуда мебошанд.

Ин чунин маќомотњое мебошанд, ба монанди: Вазорати молия, Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуѓли аҳолї, раёсати БДА ВКД ва ѓ. Марказикунонї – амалишавии идораи давлатї, пеш аз њама аз марказ: Президенти Љумњурии Тољикистон, Шўрои Вазирони ЉТ, маќомотњои љумњуриявии идораи давлатї. Чунин идоранамої таъсири худро ба тамоми њудудњои љумњурї ва ба тамоми ташкилотњои давлатї пањн менамояд.

Ѓайримарказикунонї дар идораи давлатї- ин кўчонидани салоњдид аз маркази маќомоти идоракуниии мањаллї ва худидоракунии мањаллї мебошад. Онњо чунин мебошанд: комитетњои иљроияи мањаллї, маъмурияти мањаллї, Шўрои мањаллї ва ѓ. Хусусияти ин маќомотњо дар он аст, ки онњо барои њалли масъалањои ањамияти мањаллидошта, ки аз манфиатњои умумидавлатї ва манфиатњои ањолии њудуди дахлдор бармеоянд, муќаррар шудаанд.

Ин принсипи системавї мебошад ва он пурра дар Љумњурии Тољикистон амалї мегардад. Ин принсип устуѓони сохти њамаи сохторњои дастгоњи давлатї мебошад.

Принсипи масъулиятнокї дар моддаи 14-уми Коститутсияи Љумњурии Тољикистон инъикос гардидааст. Дар он муайян шудааст, ки « њуќуќ ва озодињои инсон ва шањрванд бевосита амалї мешаванд. Онњо маќсад, мазмун ва татбиќи ќонунњо, фаъолияти њокимияти ќонунгузор, иљроия, мањаллї ва маќомоти худидоракунии мањаллиро муайян мекунанд ва ба воситаи њокимияти судї таъмин мегарданд.

Мањдуд кардани њуќуќ ва озодињои шањрванд танњо ба маќсади таъмини њуќуќ ва озодии дигарон, тартиботи љамъиятї, њимояи сохти конститутсионї ва тамомияти арзии љумњурї раво дониста мешавад.»¹ Ин принсип маънои онро дорад, ки дар њолати иљро нашудани вазифањои давлат шањрванд масъулиятпазир мебошад.

Принсипи илмї яке аз принсипњои муњими идоранамої мебошад, ки дар Конститутсия дарљ нагардидааст. Вобаста ба ин, ба њама маълум аст, ки масалан системаи идоранамої, шумора ва номгўи штатњои вазифањо бояд ќатъиян дар асоси илмї шакл гирад.²

Њамин тариќ, дар боби мазкур мо шаклњои гуногуни таснифоти принсипњои идораи давлатиро дида баромадем ( умумисистемавї, сохторї: сохторї-њадафї, сохторї-функсионалї, сохторї-ташкилї, сохторї-раванднокї).

Инчунин мо муайян намудем, ки дар Љумњурии Тољикистон принсипњои асосї ва хусусї људо мегардад. Ба принсипњои асосї принсипњое дохил мешаванд, ки дар Конститутсияи Љумњурии Тољикистон ва дигар санадњои меъёрї њуќуќї дарљ гардидааст ва барои њамаи соњањои идоранамої умумї мебошад:

1. 
   сафарбарнамоии иљтимої;
   
2. 
   афзалиятнокии инсон, њуќуќ ва озодињои он;
   
3. 
   ќонуният;
   
4. 
   шаффофият;
   
5. 
   оммавї;
   
6. 
   байналмиллалї;
   
7. 
   мутањхидсозии марказкунонї ва ѓайримарказонї;
   
8. 
   масъулиятнокї;
   
9. 
   касбият;
   
10. 
    илмї;
    

Принсипњои хусусї, дар ќатори худ, ба ду намуд људо мешавад: принсипи сохти системаи идораи давлатї ва принсипи фаъолияти дастгоњи идора. Мо дида баромадем, ки чї тавр баъзе аз ин принсипњо дар Љумњурии Тољикистон амалї мегардад.

Хулоса

Дар њама давру замон ва њама гуна шароит принсипњои идоракунии давлатї барои њар як давлати соњибистиќлол муњим ва зарурї ба њисоб меравад. Махсусан принсипњои идоракунии давлати дар доираи илмњои сиёсї омўзиши амиќи худро пайдо намуда истодааст. Таносуб ва муносибатњои байнињамдигарии сиёсат ва принсипњои идоранамоии давлатї хосияти мушаххас дорад. Вай аз омилњои гуногун ва зиёде вобаста аст. Пеш аз њама ба он сатњи ташкили њокимияти сиёсї, шакли идоракунии давлатї, навъ ва шаклњои режими сиёсї таъсир мерасонад.

Вазъи муњимтарин ва аввалиндараљаи тањќиќи системаи идоракунии давлатї, муайян намудани таркиби он мебошад, ки одатан он кори содда нест. Ба сифати принсипњои системаи идоракунї маљмўи объектњое дар назар аст, ки нисбати он тарзњои гуногуни тањлил пеша мегардад ва мантќан таркиботи мухталифи сифати унсурон њосил мегардад. Дар аввал бояд таркиби аќллї зерсистемаи идоракунии давлатї бояд муайян гардад. Ба сифати объекти принсипњои идоракунии давлатї бояд раванду њодисањои объективї, воќеъї ки новобаста ба мањкоми муњаќќиќ мављуданд, баромад менамоянд. Њолати мазкур дар сотсиология бештар ба таври барљаста зоњир мегардад. Дар он умумиятњои гуногуни иљтимої ба сифати объекти идоракунї шинохта шудаанд.

Чи тавре, ки ќайд гардид шинохт ва дуруст риоя намудани принсипњои идоракунии давлатї муњим ва зарўрї ба њисоб меравад. Љумњурии Тољикистон низ баъди ба давт овардани истиќлолияти худ кўшиши дар амал тадбиќ намудани принсипњои идоракунии давлатиро намуда истодааст. Аммо то њол баъзе камбудињо дар ин соња дида мешавад, ки бояд зудтар њалли худро пайдо намоянд. Аз њамин рў элитаи сиёсии Тољикистонро зарур меояд, ки барои пурра муайян намудани принсипњои мазкур кўшиш намоянд.
Адабиёт

Китобњо

1. 
   
   
2. 
   Азизќулова Г.С., Њакимов Н. Таърихи давлат ва њуќуќи халќи тољик. Душанбе, 2002.
   
3. 
   Аминджанов Б.С. Станавление и развитие органов местного самауправления в Республике Таджикистан. Автореф. на соиск. учен. степ. к.ю.н. М., 2009.
   
4. 
   Атаманчук Г. В. Теория государственного управления. М., 1997.
   
5. 
   Атаманчук Г.В. Государственное управление: организациональные вопросы. Соли нашрша ёв
   
6. 
   Забелов, С. М. Правовое регулирование государственного управления / С.М. Забелов. – Минск: Акад. управления при Президенте Респ. Беларусь, 2004.
   
7. 
   Ќосимов Г. Љ., Нуриддинов Њ., Искандаров Ќ., Ализода Б. П. Хизмати давлатї дар Љумњурии Тољикистон. Душанбе, 2012.
   
8. 
   
   
9. 
   Мањмудов М.А. Конституционные принсипы защиты семейных прав граждан.//Конституционное развитие Таджикистана и США. Материалы международного научного семинара. ДушанбеУра-тюбе,20-24 июня 1995.
   
10. 
    Муллоев Д. Назарияи идораи давлатї. Душанбе, 2013.
    
11. 
    Назария ва амалияи идоракунї, воситаи таълимї. Душанбе, 269.
    
12. 
    Ойев Х. Хидмати давлатї. Душанбе, 2005.
    
13. 
    Ойев Х. Ҳуқуқи маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон. Соли нашр
    
14. 
    Пигулькин А.В. Система государственного управления: Учебник для вузов. – 3-е изд., перераб. и доп. М., 2004.
    
15. 
    Раззоќов Б.Њ. Идоракунии давлатї дар Љумњурии Тољикистон. Душанбе, 2007.
    
16. 
    Раззоќов Б.Њ. Њуќуќи маъмурии Тољикистон. Душанбе, 2013.
    
17. 
    Раззоқов Б.Њ. Ҳокимияти иҷроияи Ҷумҳурии Тоҷикистон. Дастури илмӣ – методӣ. Душанбе, 2006.
    
18. 
    Сотиволдиев Р.Ш. Назарияи идоракунї. Душанбе, 2005.
    
19. 
    Cоветский энциклопедический словарь М., 1984.
    
20. 
    Тоњиров Ф.Т. Таърихи давлат ва њуќуќи дунёи ќадим. Душанбе, 2003.
    
21. 
    Файоль А.Идоракунии умумии истеҳсолот. М., 1923.
    
22. 
    Чиркин В.И. Государственное управление. Элементарный курс. М., 2002.
    

Њуљљатњо

1. 
   Конститутсия Ҷумҳурии Тоҷикистон (бо таѓйироту иловаҳои тариқи раъйпурсии умумихалқӣ аз 26 сентябри соли 1999, 22 июни соли 2003 ва 22 майи соли 2016 ворид шуда). – Душанбе, 2017. - 85 с. Хотоњай. Ахбори Маљлиси олиро навис мисли ќонунњои пештара
   
2. 
   Ќонуни Љумњурии Тољикистон дар бораи њуќуќи дастрасї ба иттилоот. Давомаш нест.
   
3. 
   Қонунии конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон»// Ахбори Маҷлиси Олӣ. 2001, №4.
   
4. 
   Қонунии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи худидоракунии шаҳрак ва деҳот»//Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон. 2009, №7-8.
   

Журналњо..

Њисобот…

Зилола њамаи адабиётота аз интернет поиск те комеш китобоша кадомеш журналбоша кадомеш газета ё њисобот боша дар љои худашон навис

1^ Ниг.: Зокиров Г. Н. Донишномаи сиёсї. Љилди 1. Душанбе, 2015; Горелов Н. А. Антикризисное управление: Учебник для вузов. - СПб, 2000; CharlesTilly. Mechanism in political processes. 2001; Глухова А.В. Политические процессы и политические процедуры. Политическая стабильность и политические изменения. Уч. пос. по политологии. Воронеж. 2000; Сморгунов Л. В. Государственная политика и управление. М., 2006; Атаманчук Г.В. Государственное управления. М., 2000; Атаманчук Г. В. Теория государственное управление. М., 2004; Лобанов В.В. Государственное управление и общественная политика. СПб.,2004; Василенко Н.И. Административно- государственное управление в странах Запада: США, Англия, Франция, Германия. М.,2001; Глазунова Н. И. Государственное (административное) управление. М., 2004; Пронкин С.В. Государственное управление зарубежных стран. М.,2004.

1^ Ниг: Чиркин В.И. Государственное управление. Элементарный курс. М., 2002. С.14.

1^Ниг.: Атаманчук Г. В. Теория государственного управления. М., 1997. С.21.

1^Ниг.: Атаманчук Г. В. Теория государственного управления. С. 14.

1^Ниг.: Атаманчук Г. В. Теория государственного управления. С. 15.

2^Ниг.: Атаманчук Г. В. Теория государственного управления. С. 23.

1^ Cоветский энциклопедический словарь М., 1984.

1^ Пигулькин А.В. Система государственного управления: Учебник для вузов. – 3-е изд., перераб. и доп. М., 2004.

1^ Файоль А.Идоракунии умумии истеҳсолот. М., 1923. С. 24-25

2^ Назария ва амалияи идоракунї, воситаи таълимї. Душанбе, С.266 (Соли нашри китоб нест)

1^Назария ва амалияи идоракунї, воситаи таълимї. Душанбе, 269.

1^ Сотиволдиев Р.Ш. Назарияи идоракунї. Душанбе, 2005. С. 21.

1^ Атаманчук Г.В. (Кадом асар )? Асари номбар шуда-С.187.

2^ Њамон љо С.188.

3^ Муллоев Д. Назарияи идораи давлатї. Душанбе, 2013. С.176.

1^Атаманчук Г.В. (кадом асар????????)Асари номбар шуда С.192-193.

1^ Атаманчук Г.В. Государственное управление: организациональные вопросы. С.118

1^ Њамон љо. С.119-120. Номи асарро навис Њамонљо не

1^ Қонунии конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон»// Ахбори Маҷлиси Олӣ. 2001, №4, С.???

1^ Қонунии конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон». Ахбори Маҷлиси Олӣ. 2001, №4, С????

1^ Ќосимов Г. Љ., Нуриддинов Њ., Искандаров Ќ., Ализода Б. П. Хизмати давлатї дар Љумњурии Тољикистон. Душанбе, 2012. С. 48.

2^ Қонунии конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон». Ахбори Маҷлиси Олї. 2001, №4. С?????

1^ Тоњиров Ф.Т. Таърихи давлат ва њуќуќи дунёи ќадим. Душанбе, 2003. С.62.

1^ Азизќулова Г.С., Њакимов Н. Таърихи давлат ва њуќуќи халќи тољик. Душанбе, 2002.С. 98

2^ Конститутсия Ҷумҳурии Тоҷикистон (бо таѓйироту иловаҳои тариқи раъйпурсии умумихалқӣ аз 26 сентябри соли 1999, 22 июни соли 2003 ва 22 майи соли 2016 ворид шуда). – Душанбе, 2017. - 85 с. Хотоњай Ахбори Маљлиси олиро навис мисли ќонунњои пештара

1^ Аминджанов Б.С. Станавление и развитие органов местного самауправления в Республике Таджикистан. Автореф. на соиск. учен. степ. к.ю.н. М., 2009. С.14.

1^ Мањмудов М.А. Конституционные принсипы защиты семейных прав граждан.//Конституционное развитие Таджикистана и США. Материалы международного научного семинара. ДушанбеУра-тюбе,20-24 июня 1995.

2^ Раззоќов Б.Њ. Идоракунии давлатї дар Љумњурии Тољикистон. Душанбе, 2007. С. 136.

1^ Ойев Х. Хидмати давлатї. Душанбе, 2005. С????

1^ Қонунии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи худидоракунии шаҳрак ва деҳот»//Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон. 2009, №7-8. С????

2^ Раззоќов Б.Њ. Њуќуќи маъмурии Тољикистон. Душанбе, 2013.С.198.

1^ Раззоқов Б.Њ. Ҳокимияти иҷроияи Ҷумҳурии Тоҷикистон. Дастури илмӣ – методӣ. Душанбе, 2006. С.????

1^ Ойев Х. Ҳуқуқи маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон. С.364.

1^ Конститутсияи Љумњурии Тољикистон/Боби I. Моддаи 1. Душанбе, 2003. С.???

1^ Ќонуни Љумњурии Тољикистон дар бораи њуќуќи дастрасї ба иттилоот. Давомаш нест.

1^ Конститутсияи Љумњурии Тољикистон. Моддаи 14.

2^ Забелов, С. М. Правовое регулирование государственного управления / С.М. Забелов. – Минск: Акад. управления при Президенте Респ. Беларусь, 2004. С.115.