практика экономика. Практика (2). экономика, Ксіпкерлік, Кшбасшылы Жне инновациялар Есептеу техникасы жне бадарламалы амтамасыз ету

• Название: экономика, Ксіпкерлік, Кшбасшылы Жне инновациялар Есептеу техникасы жне бадарламалы амтамасыз ету
• Анкор: практика экономика
• Дата: 01.04.2022
• Размер: 127.61 Kb.
• Имя файла: Практика (2).docx
• Тип: Документы; #433335
• страница: 6 из 11

Практикалық жұмыс №3. Кәсіпорынның айналма қаражаты

Мақсаты: кәсіпорынның айналма қаражатының тиімді пайдалануын талдап есептеуді үйрену және олардың керектігін табу болады.

1. Қысқаша теориялық бөлімі

Айналым қаражаттары - бұл өндірістің айналма қорларын құруға аванс ретінде берген ұйымның және айналу қорының жинақталған біртұтас ақшалай қаражаты. Бұлар ақша қаражаттарының үздіксіз шеңбер айналып тұруын қамтамасыз етеді.

Бұл өндіріс қорының өдірістің әр циклінде толық пайдаланатын бөлігі және өзінің бағасын толығымен жаңадан шыққан өнімге енгізеді.

1. 
   сурет – Айналма қаражатының құрылымы
   

Айналма қаражатының мөлшері өндіріс көлемінен және олардың айналым ұзақтығына байланысты осыған байланысты айналма қаражатының тиімді пайдалануы, олардың қозғалу жылдамдығына айналып оралуы мен сипатталады.

Айналма қаражатының айналып оралуы деп, өндіріс процесінің өнім шығыуынан бастап, шығарылыған өнімнің сатылуы түсіндіріледі, яғни, қаражаттың бір толық шеңбер айналмасының ұзақтығы.

Шеңбер айналмасының көрсеткіштері:

• 
  шеңбер айналмасының коэффициенті;
  
• 
  бір айналымның ұзақтығы;
  
• 
  айналымдағы айналым қаражатының сыйымдылық коэффициенті.
  

1. 
   Шеңбер айналымының коэффициенті:
   

(4.1)
бұл жерде – шеңбер айналмасы коэффициенті;

– есеп мерзіміндегі айналма қаражатының орташа қалдығы;

– есеп мерзіміндегі сатылған өнім көлемі.

2. 
   Бір айналымның ұзақтығы:
   

(4.2)

бұл жерде – бір айналымның ұзақтығы, күндер; Т – шеңбер айналмасының мерзімі; (30, 90, 180, 360 күн).

3. 
   Айналымдағы айналым қаражатының сыйымдылық коэффициенті:
   

. (4.3)


Айналма қаражатының сыйымдылық коэффициенті шеңбер айналмасының коэффициентіне керісінше қатынасы. Ол 1 теңге табысты алу үшін жұмсалған айналма қаражатының сомасын сипаттайды:
теңге , (4.4)


бұл жерде – сыйымдылық коэффициенті;

– айналма қаражатының орташа жылдық бағасы;

– негізгі өндіріс ісінен табыс.

Шеңбер айналмасын жылдамдату тиімділігі, ақша қаражатын босату (бір айналымның ұзақтығын қысқарту арқылы), олардың керектігін азайту (тиімді пайдалануға байланысты) болады.

Қаражат мөлшерін босату төменгі формуламен табылады:


( ) ( ) (4.5)

бұл жерде , – бір айналым ұзақтығы (салыстыру мерзімдегі) немесе бір мерзімдегі жоспарлау мен есептеу деректерін салыстырғанда көрсеткіш.
Шығын нормасы – бұл максималды, қазіргі өндіріс жағдайында, бір өнім бірлігін шығару үшін керекті ресурс шығыны.

Шығын нормасы, өнімдегі заттық таза салмағының, заттың пайдалану коэффициентіне қатынасы:
^Нресурс^=Чтаза салмақ^/Кзат пайдалану^{, немесе Н}ресурс^{= Ч}таза салмақ^+Оқалдық^,

немесе Н_ресурс= M_і/q, (4.6)
бұл жерде Ч_{таза салмақ} – өнімдегі заттың таза салмағы; К_{зат пайдалану} – заттың пайдалану коэффициенті;

M_і – заттың жалпы i-ші ресурстағы шығын мөлшері; q – шығарылған өнімдердің саны.
Заттардың пайдалану коэффициенті:
^Кзат пайдалану ^=Чтаза салмақ^{/ Н}ресурс^{. (4.7)} Жалпы өндіріс зонасының нормативі (H_жалпы):

^Hжалпы^=Зағым^+Зкау^+Зкөлік^+Зтех^+Здайын.^{, (4.8)}
бұл жерде З_ағым – зат ресурсының күнделікті қоры; З_кау – өндіріс қорын қауіпсіздендіру;

З_көлік – көлік қоры;

З_тех – технологиялық қоры; З_дайын – дайындау қоры.
Күнделікті зонасы (З_ағым) – өндірісте толық пайдалануға және үздіксіз жұмыс істеуге дайындалған заттардың тұрақты қоры. Оның мөлшері заттардың орташа күндік керектігіне, заттардың пайдалану жиіліктігіне және қортағы заттардың ұсталу коэффициентіне байланысты.

З_ағым=Q_күн И_өнд К_қ, (4.9)

бұл жерде, Q_күн – заттар ресурстарының күнделікті керектігі; И_өнд – заттар ресурстарын өндіріп әкелу жиілігі;

К_қ – қордағы заттардың ұсталу коэффициенті. Қауіпсіздік және көлік қоры:

З_қау=0,5 З_ағым , (4.10)

немесе З_қау=Q_күн З_күн ,


күн
З_күн=Q_сут З^* ,
бұл жерде, З_күн – қауіпсіздік қорының нормасы (күн);

З
*

күн

– жүк және ақпарат арасындағы күндер.

Кәсіпорынның жалпы өнімі, қоймадағы дайын өнімнің (ГП), көрсеткен өндіріс қызметтерінің (У_пх), өзінің пайдалануына шығарған жартылай фабрикаттардың (ПФ) және де басқа да пайдаланушыларға сатуға арналған (ПФ_ст), сонымен қатар, өндірістен жыл аяғында толық шықпаған (НЗП) қалдықтардың бағаларының қосындысы арқылы табылады.

Тауар өнімі (ТП) – бұл өнім сыртқа сатуға арналған. Төменгі формуламен анықталады:
ТП = ГП+У_пх+ ПФ_ст . (4.11)
Сатылған өнім арқылы қоймада қалған дайын өнімнің мөлшерін табады.
РП=ТП+ГП_онг-ГП_окг . (4.12)