практика экономика. Практика (2). экономика, Ксіпкерлік, Кшбасшылы Жне инновациялар Есептеу техникасы жне бадарламалы амтамасыз ету

• Название: экономика, Ксіпкерлік, Кшбасшылы Жне инновациялар Есептеу техникасы жне бадарламалы амтамасыз ету
• Анкор: практика экономика
• Дата: 01.04.2022
• Размер: 127.61 Kb.
• Имя файла: Практика (2).docx
• Тип: Документы; #433335
• страница: 2 из 11

Практикалық жұмыс №1. Кәсіпорынның негізгі өндіріс қоры және оларды пайдалану

Мақсаты: негізгі өндіріс қорының құрамын, оны бағалай білу, және кәсіпорынның негізгі өндіріс қорының экономикалық пайдалау тиімділігінің көрсеткіштерін есептеу болады.

1. Қысқаша теориялық бөлімі

Негізгі өндіріс қоры деп, өндіріс процестеріне бірнеше рет қатысатын, өзінің натуралды түрін өзгертпейтін өндіріс құралдарын айтады, барлық пайдалану мерзімінде, олар өзінің бағасын амортизация түрінде өнімнің қызметтің өзіндік құнына біртіндеп кіргізеді. Негізгі өндіріс қорларға үйлер,

құрылыстар, қуатты машиналар, механизмдер, қондырғылар, таратқыштар, көліктер, өлшейтін приборлар, есептеу техникалары, өндіріс құралдардағы мачталар, башнялар, телефон, телеграф, ұялы радиостансалар, кабель желілері және т.б. жатады.

Өндірісте атқаратын міндеттеріне сай негізгі өндіріс қорлары негізгі өндіріс және негізгі өндіріске жатпайтын қорлар болып бөлінеді.

Негізгі өндіріс қорларына негізгі өндіріс процестеріне тікелей қатысатын қорлар жатады немесе олар өндіріс процестеріне жағдай жасайды.

Негізгі өндіріске жатпайтын негізгі қорлар – мәдениет, денсаулық сақтау, білім алу объектілері т.б.

Ұйымда негізгі қорлар тұрақты қозғалыста болады: жаңа қорлар алынады, ескі қорлар жойылады. Осыған байланысты төмендегідей бағалау түрлері бар:

• 
  есепті периодтың басындағы бағасы, Ф_бас;
  
• 
  жыл бойы іске қосылған негізгі қорлардың бағасы, Ф_{іске қосылған};
  
• 
  жыл бойы істен шыққан негізгі қорлардың бағасы, Ф_{істен шыққан};
  
• 
  есеп периодының соңындағы бағасы, Ф_соңы .
  

^Фсоңы^{= Ф}бас^{+ Ф}іске қосылған ^{- Ф}істен шыққан^{. (2.1)} Орташа жылдық бағасы, Ф_орт:

Ф_орт= (Ф_бас+ Ф_соңы)/2. (2.2)
Егер негізгі қорлардың іске қосылған және істен шыққан уақыттары белгілі болса, онда негізгі қорлардың орташа жылдық бағасы төмендегі өрнекпен табылады:
^Форт^{= Ф}бас^{+ (Ф}іске қосылған^·Ч1 ^{- Ф}істен шыққан^·Ч2^{)/12 , (2.3)}
бұл жерде Ч₁ –жыл бойы жаңадан іске қосылған негізгі қорлардың пайдаланған ай саны;

Ч₂ – жыл аяғына дейін істен шыққан уақытынан санағандағы ай саны;
Процестерді санды бағалау:

а) негізгі қорлардың іске қосу коэффициенті:
^Кіске қосу^{= Ф}іске қосылған^{/ Ф}соңы^{·100% . (2.4)} б) негізгі қорлардың істен шығу коэффициенті:

^Кістен шығу^{= Ф}ісктен шыққан^{/ Ф}басы^{·100% . (2.5)}

в) негізгі қорлардың жаңалануын көрсететін, негізгі қорлардың өсу коэффициенті:

^Көсу^{= (Ф}іске қосылған ^+Фісктен шыққан^{)/ Ф}басы^{·100% . (2.6)}
Негізгі қорлардың тиімді пайдалануын төмендегі көрсеткіштер сипаттайды:

1. 
   Қор қайтарылу көрсеткіші – негізгі өндіріс қорларының бір теңгеден түсетін өнім көлемі, Ф_о:
   

Ф_о=В/ Ф_орт , (2.7)
бұл жерде: В - түскен өнім.

2. 
   Қордың сыйымдылығы – бір теңгеге шығарлыған өнімге келетін, негізгі өндіріс қорының бағасы:
   

Ф_Е=1/ Ф_о= Ф_орт/ В. (2.8)

3. 
   Қормен құралдану – бір адамға келетін негізгі құралдардың мөлшері:
   

Ф_В=Ф_орт/ Ч_ср , (2.9)
бұл жерде: Ч_ср – жұмыскерлердің орташа саны.
Негізгі қордың ОФ пайдалануын сипаттау үшін баға көрсеткішінен басқа натуралды көрсеткіш те қолданылады.

Соңғы көрсеткіш негізгі қордың технологиялық құрамының ерекшеліктерін және әр сала тармақтарына тән қасиеттерін көрсетеді. Бұларға құралдардың экстенсивті, интенсивті және интегралды пайдалану коэффициенттері жатады.

Құралдардың экстенсивті пайдалану коэффициенті төмендегі формуламен табылады:
К_экс=Т_ф/Т_в. (2.10)
Бұл коэффициент арқылы, құралдардың орынсыз тұруы және техникалық тұру жағдайларын жою нәтижесінде, құралдардың жұмыс істеу сағаттарын көбейту жолдарын табуға болады.

Құралдардың интенсивті пайдалау коэффициенті – бір күнтізбелік уақытта, нақтылы (q_ф) және жоғары мүмкіншілікте (q_в) жасалатын жұмыс (қызмет) көлемінің натуралды мөлшерінің қатынасын көрсетеді.
К_инт = q_ф/q_в. (2.11)

Интегралды пайдалану коэффициенті – бұл құралдардың уақыт және еңбек өнімділігі бойынша пайдалауын кешенді сипаттайтын көрсеткіш, жоғарыда көрсетілген екі коэффициенттің көбейтіндісі, яғни:
К_интег = К_инт· К_экс. (2.12)