Лекцияларни ўкиш. Икки ва ундан орти фойдаланувчилар ртасида матнли мулоатни реал ват режимида аерда амалга оширса блади
 Скачать 277.81 Kb.
|
|
Алгоритм – (лот. algorithmi– ибтидо) маълум бир соҳага оид муаммоларни хал килишда еч иш жарар тизи муа тара баж ҳақии ан дастури. Альтернатив(муқобиллик)– – бир-бирига қарама-қарши бўлган) – икки вазиятдан, фикрдан, нарсадан, имкониятдан бирини танлаш ёки танлашга мажбур бўлмоқ. Амалий вазифаларни хал этишда тизимли тахлил боскичлари– муаммони танлаш, вазифа куйиш, максад ва вазифалар иераархиясини аниклаш, масалани ечиш йулини танлаш , моделаштириш, стратегияни бахолаш, натижаларни тадбик килиш Амалий тизимли таҳлил – тадқиқот ва таҳлил натижалари ижтимоий сиёсий ҳаётда, ишлаб чиқариш жараёнида ишлатиладиган, ўзида амалий фаолиятнинг ўзига хос хилма–хиллигини намоён этадиган илмий, таҳлилий фаолият.\ Анализ – бу билиш предметини фикран қисмларга ажратиш, унинг алоҳида томонлари, хоссалари, белгиларини, улар ўртасидаги муносабатларни ажратиш, объектнинг моҳиятини англаб етиш мақсадида унинг тур хилларини ва ҳоказоларни аниқлаш демакдир. Аналитика-(юнон. analyein – текширмоқ) – инсон илмий фаолиятининг давлат ва жамият жумладан ташки сиёсат ва дипломатияни бошқаришни ривожлантиришга, модернизациялашга, халқаро муносабатларни тадқиқ этишга қаратилган тавсия ва …….яхлит тизим. Аналогия бўйича текшириш+ ижтимоий – сиёсий ҳолатни баҳолаш методларининг тўғрилигини текширишнинг самарали воситаси Аналогия– икки бир–бирига ўхшайдиган объектлардаги бир хилликлар, уларнинг шакллари ва улар ўртасидаги мантиқий алоқадорлик. ижтимоий – сиёсий ҳолатни баҳолаш методларининг тўғрилигини текширишнинг самарали воситаси Аналогия усули– юнон тилидан таржимаси – мос келиш, ўхшашлик) – икки бир-бирига ўхшайдиган объектлардаги бир хилликлар, уларнинг шакллари ва улар ўртасидаги мантиқий алоқадорлик. Аниқлаштириш (конкретлаштириш) – бир – бутун, ўзаро сабабий боғлиқ, кўп томонлама, кенг камровли ва мураккаб ходисани аниклаш. Анкета–(фран. enquete –суриштириш, хабар, маълумот олиш) –Илмий (социологик) тадқиқотда эмпирик маълумотлар тўплаш усули. Аралаш структуралар бу…+ Иерархик ва мониерархик структураларни турли комбинацияларидир Аралаш турдаги объектлар… Эгротехник тизимлар, ижтимоий тизимлар, ижтимоий-иктисодий тизимлар Аргумент – (лот. аrbumehtum – асос далил) тизимли таҳлилда бирон бошқа фикрни, хулосалар тизимининг ҳақиқатлигини тасдиқлаш учун келтириладиган фактлар тизими Асосий тушунчаларни интерпретациялаш– Шарҳлаш, изоҳлаш, талқин қилиш ва тушунчавий аппаратга аниқлик киритиш, тушунчаларни операционализациялаш Ахборот манбалари билан ишлашда ҳақиқийлик, ҳаққонийлик ва тарихий ҳақиқат.Ахборот манбалари билан ишлашда энг мураккаб муаммо ҳақиқийлик, ҳаққонийлик ва тарихий ҳақиқат тушунчаларини фарқлаш билан боғлиқ. Ахборот манбаларининг бирламчи гуруҳлари– китоблар; рисолалар; илмий (соҳавий) журналлар; тўпламлар; патентлар; тажрибавий–конструкторлик ишланмаларига оид ҳужжатлар;илмий қўлёзмалар;илмий–тадқиқот ишлари ҳақидаги ҳисоботлар;кундаликлар таълуқли бўлади. Ахборот манбаларининг иккиламчи гуруҳлари.таҳлилий шарҳлар; рефератив журналлар; тезкор маълумотлар; библиографик маълумотномалар; мақола ости ва китоб ости адабиётлар рўйхати; каталоглар ва кутубхоналар; маълумотлар захираси; тақризлар таълуқли бўлади. Ахборот-таҳлил таъминотига қўйиладиган талаблар— мақсадга йўналганлик ва мақсадли самарадорлик;фаоллик ва ташаббускорлик; узлуксизлик ҳамда вазият ўзгаришига юксак даражадаги ҳозирлик;информацион вазият ўзгаришига тезкор реакция; холислик ва илмийлик; тарихийлик ва долзарблик;мослашувчанлик ;кўп томонламалик ва муқобиллик. Ахборот-таҳлилий ҳужжат – ахборот таҳлилий фаолият субъектлари томонидан сиёсий бошкарувга сиёсий карор кабул килиш учун бажариладиган таҳлилий хужжатнинг бир куринишидур. Башорат — эҳтимоллик билан боғлиқ илмийликка асосланган у ёки бу ҳодисанинг истиқбол, эҳтимолли ҳолатлари ҳақидаги қарашлар Билимлар омбори қандай бўлиши мумкин? + Тахлилий Бир вақтнинг ўзида ҳам ягона яхлит деб қараладиган ҳар қандай объект, ҳам қўйилган мақсадларга эришиш манфаатларида бирлаштирилган турли элементлар мажмуи нима? + Тизим Брейнсторминг усули – психологик усул бўлиб, “ақлий ҳужум” деган маънони билдиради. Бугунги кунда тизимли ёндашув илм-фаинг қанча сохаларида қўлланилмоқда?+ Барча Воқеа — объектив воқелик, айрим ҳодисадир, Генет таҳли нима ўрганилади?Тар таҳл қил, вазт сабаб, ҳози тенден, баш қили имкоберади. Генетик метод жара ва воқеи улар келиб чиқ, шакл ва ривожи таҳлил қилиш, тадқиқ қил усу Гипотеза — янги ҳодиса, воқеа ва фактларни олдиндан тушунтириб бериш ва башорат қилиш учун хизмат қиладиган ҳамда ҳақиқийлиги ҳозирча номаълум бўлган тахминлар, башоратлар ва гумонлар. Глубков методи асо қайси фанни ўқ нег вуж келган.. адабиёт Голубков методи тахлилдаги кет кет. Бараси тўғри. Гуруҳий эксперт баҳолаш турлари – Гуруҳий эксперт баҳолашлари иккита катта тоифага – бевосита ва билвосита тоифаларга бўлиниши мумкин. Дастлабки тизимли тахлил қайси сох қўл?.. мураккаб и/ч ва тех сох. Декомпозиция (қисмларга ажратиш) – тизим тўғри уму тасаввурни таъмин қисм ажратиш Декомпозиция бу… яхлитликни қисмларга ажр, тимзимни эса, тиз.бўлиш яхлитликни ало.. Декомпозицияга мисол …Тизимнинг тепадан пастга йўн бўй таҳлил қилади, қийиндан осонга, бутундан бўлакга Дельфи усули ҳарбий–стратеваҳарб–техн муамми тад қилиш учун иш чиқ Дельфи усулидир. Детерминистик тизимга мисоллар… регуляторли музлатгич; тизим цехда дастгоҳларнинг жойлаштирилиш тизими, автобус маршрутлари тизими; факультет дарслари жадвали, ЭҲМ, телевизор; йиғув автоконвейери Детерминистик тизимлар…?+ Аниқ топиладиган кўрсаткичларга эга бўлади. Ёзма манбалар– йилномалар, қонунчилик ҳужжатлари, иш юритиш ҳужжатлари, актлар, ёзишмалар ва халқаро шартномалар. Иерархиклик белгисини яна қандай аташ мумкин?+ Жойлашув Иерархия тамойили бу…+ Мураккаб кўсатҳли тизимлардаги тузилмавий муносабатлар туридир, характерланувчиларнинг тартибланганлиги, вертикал бўйича алоҳида сатҳллларнинг орасидаги ўзаро таъсирини ташкиллаштирилганлиги Илмий (муаммоли) семинар – етакчи олим, мутахассис раҳбарлиги остида ўтказиладиган иштирокчиларнинг нисбатан кичик гуруҳи томонидан тайёрланган илмий маърузалар, хабарларни муҳокама қмлиш. Илмий доклад – мазмунига кўра илмий ҳисоботнинг айнан ўзи. Айни вақтда, у бутун тадқиқ қилинаётган муаммони эмас, балки унинг қандайдир мантиқан ниҳоясига етган қисми жиҳатини қамраб олиши мумкин. Илмий конференция (анжуман)– илмий ёки илмий-амалий ходимлар вакилларининг йиғилиши (сўнгги ҳолатда анжуман илмий-амалий анжуман деб аталади). Илмий мулоқот — ўз ҳамкасблари билан (билвосита мулоқот) орқали бевосита ёки билвосита мулоқотга киришидир. Илмий факт (синоним: ҳодиса, натижа).— Фақат муайян тарзда қайд қилинган бегиланган ҳодисалар ва воқеалар, Илмий фактлар — Илмий фактлар, инвариантдир, улар назариялар тузилмасига кирган ҳолда улардан мустақилдир, чунки улар ўз асосига кўра моддий воқеликка бориб тақалади Илмий фараз — кузатилаётган ҳодисалар ва жараёнлар ўртасидаги алоқанинг у ёки бу шакли тўғрисидаги таҳмин сифатида чи кади Инвариантлик – қандайдир ўлчам ёки тизимнинг у ёки бу шартга ёки қайта тузилиш мажмуига нисбатан ўзгармаслиги. Индикатор — тадқиқ қилинаётган жараённинг йўналтирилганлиги ва босқичма–босқичлигини кузатиш имконини берадиган аҳамиятли ва тузилмавий кўрсаткич. Интегратив хусусиятларнинг мавжудлиги тизим учун характерлидир, тизимда мавжуд бўлган, аммо унинг алоҳида элементларидан ҳеч бирига хос бўлмаган ёки уларнинг йигиндиси нима?+ яхлитлиликнинг функсионал белгиси Интеграция тамойили бу…+ Интегратив хусусиятларни ва қонуниятларни тадқиқ қилишга йўналтирилган. Истисно методи — Истисно методи — таркибий қисмларнинг катта гуруҳларининг учинчи истисно қонуни асосидаги босқичма босқич истиснога асосланади Ифода қилиш – тадқиқ қилишни тугатувчи ахборот ҳужжатини тузиш. Карор кабул килиш инсоният фалиятидаги– махсус жараён Карор кабул килишда мукобиллик– харакат вариантлари Карор кабул килувчи субъектлар– карор кабул килувчи шахс, муаммонинг эгаси, рахбар Квейд модели бўйича тахлил кетма кети… вазифани белгилаб олиш-муаммони белгилаш… Кейс–стади методи — таҳ кўн баъзи бир матн жамоавий мухокама қил“кейс” деб номланади. Классификация — тушунчанинг мантиқий ҳажмини кўпдаражали, тармоқларга ажратилиши, объектларнинг мавжуд белгилари бўйича тартибга солиниши. Когнитив харита — муаммоли вазиятнинг характери ва тузилмаларини белгилашга қаратилган тадқиқот объектидаги сабаб–оқибат алоқаларининг жадвалли акси. Консенсус – муҳокама қилинаётган ёки бахсли масала бўйича бахс–мунозара ва позицияларнинг яқинлашуви натижасида овоз бериш жараёнисиз эришилган умумий келишув. Констатация – далил, ҳодиса, ҳаракат ва бошқаларнинг бегумонлигини аниқлаш, қайд этиш. Конструктив таҳлил — тизимни таҳлил қилиш унинг мақсадларидан бошланади ва тизимга нисбатан функцияси орқали олиб борилади. контент таҳлил – Ижтимоий омиллар ривожининг тенденцияларини аниқлашда қўлланадиган ҳужжатларни сифатий таҳлил этиш усули; Концепция – бирор соҳани ривожлантиришга қаратилган кенг қамровли лойиҳа ёки соҳа тараққиётини асослаб беришни ўз ичига олган қарашлар мажмуи. Критерия– ҳақиқатлик белгиси бўлиб, унинг асосида баҳолаш, англаш, бошқариш, оптималлаштириш ва ҳ.к. амалга ошади. Қиёслаш бу...хукум чиқариш учун, предмет, ва ходисалар ум. ухшаш ва фарқли белг.бўйича. Қиёслаш методи — мазкур, ҳод, жарбош бил қиёсш ва бу ўз навб улар хусу аниқ им бер. Қисмларга ажратиш (асослаш)нинг энг кўп қўлланиладиган стратегиялари;– Функционал қисмларга ажратиш ёки парчалаш, Ҳаёт даврийлигига кўра қисмларга ажратиш Физик жараёнга кўра қисмларга ажратиш Тизимчаларга кўра қисм ажратиш ….. Қора қути моделлари. Тизим таркиби модели. Тизим тузилмаси модели Мавжуд элементлар орасидаги алоқалар тизим учун характерли (турли ҳар хил элементларни тўплаш тизим ҳисобланмайди) деб нимани аниқлаш мумкин?+ мавжудлилик белгиси Мавҳум моделлар — тафаккур онг воситасида яратилган идеалда (ҳаёлий конструкцияларда)гидир. Мавҳум тизимлар…+ Инсон тафаккурининг махсулидир. Улар билим, назария ва гипотезалардир Мақсад + кутилаётган натижани тасвирлаш Мантиқий ёндашув– ҳар бир ҳодиса, жараённи уларнинг ҳозирги вақтда эришган ривожи нуқтасида кўриб чиқиш Математик моделлаштириш— қандайдир математик объектни берилган аниқ объектга мос келишини ўрнатиш жараёнидир. Маълумотлар манбалари– ёзма, моддий, этнографик, оғзаки, лингвистик, фото ва кино ҳужжатлари, фоноҳужжатлар, электрон ҳужжатлар Метод бу– муайян мақсадга эришиш, аниқ вазифани бажариш усули, борлиқни амалий ва назарий ўзлаштириш (билиш) усуллари ёки жараёнлари мажмуи. Метод…..муаммовий вазият хақида билим олиш усули Методларнинг ақлий ҳужуми– янги ғояларни ишлаб чиқиш усули сифатида пайдо бўлган икки фазадан иборат. Методология+ илмий билимни ташкил этишнинг умумий шакли Меъёрий метод — тизимнинг самарадорлигини акс эттирадиган меъёрлар мажмуига асосланади ва сўнг реал тизим меъёрий тизим билан таққосланади Миқдорий усуллар+ илмий ёндашувга асосланади Миқдорий шкалалар+ абсолют шкала, мунособатлар шкаласи, интервал шкаласи, ҳар хиллик шкаласи Моддий (ашёвий) объектлар мажмуасидир…?+ Булар ноорганик, органик, аралаш турдаги объектлардир Моделлар ва уларнинг турлари — Модел – бу ўрганилиши лозим бўлган воқеликнинг айрим бўғинини ўхшашликнинг зарурий ёки имкон қадар эришиладиган хадигача акс эттирувчи мантиқий, математик ёки бошқа объектлар мажмуи Моделлар турлари: — аниқловчи ва башоратловчи, турғун ва ҳаракатчан, узуқ-узуқ ва узуқ-узуқ-узлуксиз турлари мавжуд Моделлаштириш бу.. объектни (жар хол ва ход) наз кўр.. Мониторинг – Бу объектнинг ҳолатини, унинг айрим мезонлари қийматини, юз бераётган жараёнлар динамикасини ўрганиш, Муаммо нима– Билмаслик хакидаги билим Муаммоли вазият – Ижт объект тараққ нобарқаро, келг тарёт талаа мос келмак холатидир Муаммони ечиш босқичлари муаммони шакллиш, муаммо устида ишлаш, муаммони ечиш Муаммони шакллантириш+ муаммони тўғри шакл-риш – муамо ечиминининг тенг ярми Мураккаб тизим Бир бири билан чамбарчас боғ ҳолда уму мақ учух қи алоҳида т ост комп. Мустақил эксперт баҳолаш усули – вазиятни ёки таклиф қилинаётган қарорни қабул қилиш Назарий интерпретация– Учта проце иборат: Дескриптив (таърифлаш) интерпя Тузилй интя Омилли инт. Назарий тадқиқот методлари–(мавҳумлик (абстракт)дан аниқлик (конкретлик) томон бориш ва б.); Неча хил синфдаги структуралар фарқланади? + Иерархик, ноерархик ва аралаш иерархия Оддий тизимларга…+ Оддий структурага эга ва осон математик тавсифланадиган тизимлардир Оптималлашув– тизим фаолиятининг максимал ёки минимал аҳамиятини таъминлайдиган энг яхши муқобил йўлларини қидириш жараёни. Оптнер методи кет кет ан... барчаси тўғри. Ост тизим ҳам тизим бўлиши мумкинми?.. Ха Парадигма– ўз ҳамжамиятида намуна, меъёр, муаммолар ечимининг стандарти сифатида қабул қилинган тарихий шаклланган методологик, дунёқараш, илмий, бошқарув ва бошқа меъёрларнинг мажмуи. Педагогик фаоли тахлилнинг қайси тур фой сам ҳис.. педагогик прог тах пед ваз тах, тиз.. Педагогик фаолият доир тиз тах ам ош уч қўл.… сўрўв хужж ўрг фаол маҳс ўрг Педагогик фаолият доирасидатизимлитахлилни амалга ош.учун….сўрўв, фаолият мах. ўрганиш Прогнозлаштириш деганда…. истиқболда рўй берадиган жар, (… Рамзий моделлаштириш— аниқ объект ўрнини босадиган мантиқий объектни яратишнинг сунъий жараёнидан иборат ва аломатлар ҳамда рамзларнинг муайян тизими ёрдамида объектнинг асосий хоссаларини ифодалайди Расмийлаштириш (формализация)– тафаккур натижаларини аниқ тушунчаларда ёки тасдиқларда акс эттиришдир. Ривожланиш тамойили бу…+ Миқдорий ва комплекс характеристикаларни олишга йўналтирилган. Сиёсий башоратнинг моҳияти – бутун сиёсий тизим ёки унинг айрим субъектларининг келажакдаги эҳтимолий ҳолати тўғрисидаги ҳамда уларга эришишнинг эҳтимолий йўллари ва муддатлари тўғрисидаги илмий асосланган мулоҳазаларни ишлаб чиқишни билдиради. Синектика услуби — энг тўғри жавобларни мутахассислар эмас, балки ўрганилаётган масалаларни….. Синтез — предметнинг турли унсурлари, томонларини ягона яхлитликка (тизимга) бирлаштириш. Сифат ўлчамлари шкалалари+ номинал шкалалар, тартиб шкалалар, вербал шкалалар, Харрингтон шкаласи , Стратегик тадқиқот– амалий вазифаларни ҳал этишга қаратилган ва миллий манфаатлар ҳамда давлат хавфсизлигини таъминлаш мумкин бўлган қулай шароитларни яратиш билан боғлиқ. Структура самарадорлиги қан. бах? В. Сунъий тизим деб…+ Инсон иштирокида ташкил этилган тизимга айтилади Сўров методи -бу– социологик тадқиқотларда дастлабки маълумотларни йиғиш методи Табиий тизим деб…?+ Табиатан мавжуд бўлган тизимларга айтилади Тадқиқот тизимининг таҳлилий предмети нима?+ Тизимнинг ўзи Тажриба конструкторлик ишланмалар нима– Тадқиқотлар натижаларидан янги техника ва технологияларини яратиш ва илмий тадқиқотларни техник топшириққа айлантириш. |