Микрош. микробиология. Жалпы микробиология иммунология негіздерімен
 Скачать 105.91 Kb.
|
|
Есеп № 12. Күйік жарасы бар науқастан 3-ші күні жарадан тән көк-жасылға боялған іріңді бөліндісі анықталды. Грам әдісімен боялған іріңді жағындыда грам-теріс қозғалмалы түзу таяқшалар табылды, олар бір-бірден, жұп немесе қысқа тізбектер түрінде орналасқан. 1. Қандай микроорганизмнің болуын болжауға болады? Осы микроорганизмнің патогендік факторларын сипаттаңыз? Pseudomonas aeruginosa ( кокшiл iрiн таякшасы ) Таксономиялык жагдайы . Псевдомонадалар грам - терiс таякшалар , оларга Pseudomonas туыстастыгының өкiлдерi жатады , типтiк турi Pseudomonas aeruginosa ( көкiрiнді таякшасы ) және кейбiр баска турлерi де бар . Олар көптеген iрiндİ - кабыну ауруларынын коздыргыштары болып табылады . Pseudomonas aeruginosa ( көкiрiнді таякшасы ) Бактериянын аталуы iрiндi бөлiндiнiн көк - жасыл туске боялуына байланысты коздыргыштын сипаттамасын 1862 ж . А. Люкке берген . Дегенмен коздыргышты таза куйiнде 1882 ж . гана С. Жессар болiп алган P. aeruginosa , Pseudomonadaceae тукымдастыгына жатады . Патогенділік факторлары . P. aeruginosa - нын әр түрлi патогендiлiк факторлары бар , олар көк iрiндiк инфекция дамуына катысады . Солардын арасынан ен маныздылары деп келесi факторларды атауга болады. Адгезиялык және колонизациялык факторлар - IV типтi пилилер ( фимбриялар және P. aeruginosa - нын жасушалан тыстык ( экстрацеллюлярлык ) шырышы . Токсиндері . Р. aeruginosa - нын жасушалык кабатынын сырткы мембранасынын ЛПС - i эндотоксиндiк касиетке ие және ол дене кызбасы, олигоурия , лейкопения дамуына катысады . Көк iрiн таякшасынын А экзотоксині цитотоксин болып табылады , ол жасушалар мен тіндерде нәруыз синтезделуiн басып тастау нәтижесiнде жасушалык метоболизмнiн терен бузылыстарын коздырады . Дифтериялык токсин секiлдi ол АДФ - рибозилтрансфераза болып табылады . Ол EF - 2 элонгациялау факторын ингибирлейдi , сондыктан нәруыз синтезделуiнiн бұзылысын коздырады. Сонымен катар , экзотоксин А протеазамен бiрге иммундыглубулиндердiн синтезделуiн тежейді және нейтропенияны коздырады . Экзотоксин А протоксин тәрiздес белсенусiз турде өндiрiледi , организмдегі әр түрлі ферменттердiн қатысуымен белсендiлiгi күшейеді . Экотоксин А протективті касиетке ие , ягни , оган карсы пайда болған антиденелер иесiнiн жасушаларын онын закымдаушы әсерiнен коргайды және бактериемиямен және көк iрiндiк сепсис дамуына кедергі жасайды . Экзотоксин S ( экзоэнзим S ) кек iрiн таякшасынын жогаргы вируленттi штамдарында гана табылады . Онын жасушага закымданушы әсер етуiнiн механизмi әзiрге айкын емес , дегенмен , көкiрiн таякшасынын экзоэнзим - S - өндiрушi шатамдарын коздырган инфекциялар жиірек өлiм - жiтiммен аякталатыны белгiлi болды . А және экотоксиндер фагоциттердiн белсендiлiгiн бузады . Лейкоцидин да адам каннын гранулоциттерiне айкын улы әсере ететін цитотоксин болып табылады . Энтеротоксин және откiзгiштiк факторлар көкiрiндiк инфекциянын iшектiк турi кезiнде жергiлiктi тiндiк закымданулар дамуында тиiстi кызмет аткарады , нәтижесiнде су - тузды алмасу бузылыска ушырайлы Агрессиялык ферменттер . P. aeruginosa гемолизiнiн екi типін өндіреді : термолабилді фосфолипаза С және термостабильдi гликолипид . Фосфолипаза С өкпенiн альвеолярлык беткейлерiндегi сурфактанттардын курамындағы фосфолипидтарды бузады , нәтижесiнде респираторлы арнанын патологиялары кезiнде ателектазлар ( бронхоэктаздар ) дамуын коздырады. Нейраминидаза да көк iрiндiк этиологиясы бар өкпе - бронхылык аурулардын және муковисцидоздын патогенезiнде манызды рөл аткарады , өйткені респираторлы арна муцинiн колонизациялауга катысады . Эластаза және де көкiрiн таякшасынын баска протеолитикалык ферменттерi және экзотоксин А кан кету ( геморрагиялар ) , кез аурула рын , пневмония , көк iрiндiк септицемия кезiнде закымданган ошактарда тiндердiн деструкциясын және өлі еттенуiн ( некроз ) коздырады. 2. Диагнозды растау үшін микробиологиялық диагностиканың қандай әдістерін қолдану керек? Бұл ауруды емдеу және алдын-алу принциптері. Микробиологиялык диагноз кою . Диагноз коюшы негізгі әдісі бактериологиялык зерттеу болып табылады . Зерттеуге алынатын заттар : кан ( септицемия кезiнде ) , жулын суйыктыгы ( менингит кезінде ) iрiн және жаракат белiндiсi ( инфекцияланган жаракат және күйікке шалдыккан кезде ) , несеп ( несеп шығару жолдарынын инфекциясын да ) , какырык ( респираторлык арнанын инфекциялары кезінде ) жане т.б . Зерттелген заттардан жасалган жагындыны микроскопта караудын акпараттылыгы томен . P. aeruginosa - ны сәйкестендіру кезiнде ЦПХ агарда есу сипатын , пигмент тузуiн , дакылдын спецификалык иiсi болуын , он нәтижелі цитохромоксидалазык тест , термофиллiлiгiн аныктау ( 42 ° С - та өсуi ) . Коректік ортага талгамды емес , ет - пептонды агарда және ет - пептонды сорпада жаксы өседі . Бір тәуліктен кейiн сұйык коректік орта лайланады түбiнде тұнба және бетiнде сүр түстi қабықша пайда болады . Ет - пептонды агарда сур түсті және жылтырайтын үлкен ( 3-5 мм ) , жартылай мөлдiр колониялар түзеді . Колонияның ортасы коныр , шеттерi бiр тегiс . Қиғаш агарда көкiрiн таяқшасы нәзік , жылтыр кыбықша тәрiздi өседі . Дакылдың өзіне тән хош акгүл ( жасмин ) иiсi бар . Бактерияның ең маңызды ерекшелiгi - бір тәулiкте коректік ортаны көгiлдiр - жасыл түске өзгертетін пиоцианин пигментiн бөледі . Олар бактерицидтiк касиетке ие протеиндер . Эпидемиологиялык танбалау және түрiшiлiк идентификацияны жүргізу үшін аурудан , коршаған ортадан бөлінген бактерия штамдарын пиоцианиндік типтеу колданады . Көкiрiн таякшасынын кантты ыдырататын белсендiлiгi әлсіз : глюкозаны ыдыратады . Ал протеолитикалык белсендiлiгi басым : желатинді және ұйыған қан сары суын ыдыратады , казеинді гидролиздейді . Лакмустык сүтті iрiтедi , нитратты нитритке айналдырады . Индол , күкіртті сутек түзбейді , Фогес - Проскауэр реакциясы - терiс . Оксидазаны бөледi . OF - тест бойынша глюкозаны тотыктандыру кабілеттілігі есепке алынады . Серологиялык әдіс КБР , ЖГАР , опсонды - фагоцитарлык реакция және кейбiр баска тесттердiн көмегiмен көкiрiн таякшасынын антигендерiне спецификалык антиденелерді табуға багытталган . Емдеуi . Көк iрiндiк инфекцияны емдеу ушiн антибиотиктердi колданалы , негiзiнде әр түрлі топтарга жататын препараттардын коспасы ұсынылады . Антимикробты емдеудi антибиотикограммасы аныкталганнан кейiн гана тағайындайды . Тосын жагдайларда антибиотиктердi эмпиризмдiк жолмен колданады . Көк iрiндiк инфекциянын ауыр турлерiн емдеу үшін поливалентті корпускулярлы көк iрiндiк вакцинамен иммунизацияланган ерітушiлердiн канынан алынган гипериммундыплазманы да пайдаланады P. aeruginosa коздырган терiнiн инфекцияларын жергілікті кезiнде ( профилактикалык ойыкжара , эктеимие , куйiк жара ) көкiрiнге карсы гетерологиялык иммундыглубинл колданады . Оны формалинмен өлтірілген әр түрлі 7 иммундык типтерден тұратын көк iрiн таяқшасы дакылдарынын коспасымен гипериммунизацияланган койлардын кан сарысуынан алады . Көкiрiндiк инфекциямен терiнiн ауруларын , абсцестердi , термиялык куйiктердi , көк iрiндiк этиологиясы бар циститтерлі , маститтерді және баска ауруларды ( сепсистен баскаларлы ) емдеу үшiн көк iрiндiк бактериофагты ( бактериофаг пиоцианеус ) немесе поливаленттi суйык пиобактериофагты колдануга болады . Алдын алуы . Тиiмдi стерилизация , дезинфекция және антисептика және асептикалык ережелердi сактау стационарларда көк iрiндiк инфекцияны бейспецификалык алдын алудын негiзгi шаралары болып табылады . Алдын алу шаралары жоспарына сырткы ортанын ( ауа , ар турлі заттар , аспаптар , аппараттар ) ластанбауын бакылау , жеке дене гигиенасын сактау ережелерi мiндеттi түрде енгiзiлуi кажет . Антиинфекциялык иммунитеті әлсiз пациенттерде iрiндi - кабыну ауруларын аскындырмау ушiн бейспецификалык алдын алу максатында иммундымодуляторлар тағайындау усынылады . Көк iрiндiк инфекцияга карсы белсендi иммунитет жасау үшiн вакциналар колданылады . Казiргi кезде көк iрiн таякшасынын ЛПС - нан дайындалган вакциналар , полисахаридті субкорпускуярлы ( химиялык ) вакциналар , рибосомалык вакциналар , P. aeruginosa - нын талшыктык антигендерінен және жасуша сыртындағы шырыш компоненттерінен препараттар және жасушадан тыс протеазалардан және А экзотоксин анатоксиндер жасалган . Ресейде поливаленттi корпускулярлы көк iрiндiк вакцина ( P. aeruginosa - нын 7 штамдарынан ) және стафилопротейлiк - көк iрiндiк вакцина колданылады . Дегенмен , иммундытапшылыкка шалдыккан адамдарда вакциналык препараттарга иммунды жауап кешеуiлдейтiнiне және әркашан толыққұнды бола бермейтiнiне байланысты , белсендi және енжар иммуннизациялауды комбинирлеп жургiзудiн манызы зор . Рамазанова 342 Зверев 118 Есеп № 13. Есеп. Науқас зәр шығару каналынан көп мөлшерде бұлыңғыр шырышты бөліністеріне, дызылдауына және зәр шығару кезіндегі шаншуларға шағымданды. Несепағар қабығының бөліндісінен қырынды алынған. Биологиялық (дақылдандыру) әдіс қолданылды, оған циклогексимидпен алдын-ала өңделген жасуша дақылын зерттеу материалымен жұқтыру арқылы (несепағар қырындылары) жағынды препараттарды Люголь ерітіндісімен, Романовский - Гимзе бойынша бояу әдістері қолданылды. Дәрігердің қойған диагнозы «Хламидиоз». 1. Қоздырғыштың таксономиясын, осы микроорганизмнің морфологиялық және биологиялық қасиеттерін көрсетіңіз. Таксономиясы Тұқымдастыгы : Chlamydiaceae Туыстастығы : Chlamydia Typi : c. trachomatis Морфологиялык және биологиялық касиеттері . Хламидиялар - шар немесе сопакша пiшiндi , майда , грам - терiс бактериялар . Споралар Тузбейдi , капсуласы және талшыктары жок . Хламидияларды Романовский - Гимза әдiсiмен аныктайды . Боялу тусi тiршiлiк циклынын сатыларына байланысты : элементарлык денешiктер көкшіл цитоплазма фонында кою кошкыл ( пурпурный ) туске , ал ретикулярлык денешіктер ашык көк түске боялады . Жасуша қабатының құрылымы грам теріс бактерияларға уксайды , дегенмен айырмашылығы бар . Онын құрамында нағыз ( типтi ) пептидогликан болмайды , ягни , курамында нагыз N - ацетилмурам кышкылы жок .Жасушалык кабатынын курамына косалки сырткы мембрана кiредi . ол ЛПС және нәруыздардан туралы . Курамында пептидогликан жок екенiне карамастан хламидиялардын жасушалык кабаты серпінділік касиетке ие . Жасуша цитоплазмасы iшкi топлазматикалық мембра намен коршалган . Хламидиялардын сырткы мембранасын ( НМ ) талдау онын курамына ЛПС , сырткы мембрананын негізгі нәруызды ( MOMP ) және сырткы мембрананын ішкі беткейімен байланыскан цистеинге бай Omp2 және Оmp3 нәруызлары кiретiнiн көрсетті . C. trachomatis - Tiн ЛПС және МОМР - ы жасушанын сырткы беткейінде орналасады . Хламидиялар полиморфты , олардын репродукциялану ерекшелік терiне байланысты , хламидиялардын бiрегей ( екі фазалы ) циклынын дамуы тіршілік етуiнiн екi турде алмасып отыруымен сипатталады : инфекциялык турi ( элементарлы денешiктер - Эд ) және вегетативті турi ( ретикулярлы , немесе инициалды , денешіктер - РД ) . Хламидиялар курамында РНК , және ДНК бар . Ретикулярлы дене шiктерде РНК 4 есе көп , ДНК - га караганда , элементарлык денешiктерге екеуiнiн мөлшерi эквивалентті . РД сопакша , жарты пiшiндi , биополярлы таякшалар және кок кабациллалар тәріздес болуы мүмкін , молшері 300-1000 нм . Рд ин фекциялык кабiлетке ие емес және белiне отырып , хламидиялардын репродукциялануын камтамасыз етедi . Эд сопакша пiшiндi , мелшерi 250-500 нм , инфекциялык кабiлетке ие , сезiмтал жасушаларга енуге қабілетті , сол жерде даму шнкты аткарылады . Олардын тыгыз сырткы мембранасы бар , осыган орай олар жасушалардан тыс ортада тезiмдi болады . Хламидиялардын даму циклы 40-72 сағ созылады , әр түрлі морфологиялык және биохимиялык касиеттеріне қарай тiршiлiк етуiнiн екi түрiн ажыратады . Инфекциялык процестiн бiрiншi кезенiнде ( этапында ) хламидия ардын эд электростатикалык куштiн катысуымен несiнiн сезімтал жасушасынын плазмолеммасына адсорбцияланады ( жабысады ) . Хта мидиялардын жасушага енуi эндоцитоз тәсілімен аткарылады . Эд адсорбцияланган плазмолемманын белігі цитоплазмага карай инва гинацияланады да , фагоцитарлык вакуоль пайда болады . Бул кезен 7-10 саг созылады Әрі қарай 6-8 саг бойы инфекциялык Эд метаболитикалык белсенділігі жок . инфекциялык емес , вегатативті , жасуша шiлiк дл гурiне айналады . олар сан рет боліне бастайды . Микроклониялар сиякты осындай жасуша ішілік турі хламидиодын косындылары ( кірінділер ) деп аталады . Олар даму кезенінде 18-24 сак бойм иесi жасушасынын мембранасынан пайда болган цитоплазматикалык 100 - ден 500 - ге дейін РД болуы мумкін . Келесi кезенінде 36-42 сағ бойы белiну жолымен РД - н жетiлуi (аралык денешіктер пайда болуы ) және ЭД - ге трансформациялануы аткарылады . Инфекцияланган жасушаны буза отырып , Эд одан сыртка шыгады . Жасушадан тыс орналаскан эд 48-72 сар кейiн иесiнiн жана жасушасына енедi де , хламидиялардын жана даму циклы басталады Колайсыз жағдайларда иесiнiн жасушасымен хламидиялардын өзара әрекеттесуiнiн репродуктивті циклден баска механизмдерi жүзеге асы рылады . Ол адамдардын фагосомаларында деструкциялануы , L - пішінді трансформациялануы және персистенциялануы . Хламидиялардын трансформирленген және персистирленген турлерi бастапкы ( ретикулярлы ) түрлерiне реверсияланып , сонынан ЭД - ге айналута кабілетті . Иесiнiн жасушасынан тыс жерде олардын метаболитикалык функ циясы минимум жағдайда болады . 2. Диагноз қою үшін тағы қандай зертханалық зерттеу әдістері қолданылады? Микробиологиялык диагноз кою . Хламидияларды зақымдалған жасушалар iшiнен косындылар түрiнде немесе жасушадан тыс элементарлык немесе ретикулярлык денешiктер түрінде белiп алуға болады . Клиникалық көрінісінің әр түрлі болуы хламидиоздарга диагноз коюды киындата түседі . Хламидиялык инфекцияларды аныктауда негiзгi орынды зертханалык диагноз кою әдiстерi алады . Хламидиоздар кезiндегi зертханалык диагноз кою тiкелей зерттеуден ( коздырғышты немесе оның агенттерін табу ) және серологиялык ( хламидияларга карсы антиденелерді табу ) әдiстен тұрады . Казiргi кезге дейін микроскопиялық әдіс ен кеңінен таралған әдіс болып келдi , хламидиялар түзетiн цитоплазматикалық қосындыларды анықтауға негiзделген . Кырынды препараттарды Романовский - Гимзе әдiсiмен бояп , хламидиялар тузетін цитоплазматикалык косындыларды табу , хламидиоз диагнозын коюдын классикалык әдiсi болып табылады . Цитоплазматикалык косындылар ядронын касында жиi орналасып , көбінесе оны жасушаның шетіне карай ығыстырады , пiшiнi әр түрлi болып келеді - кейде денгелек , ал кей жагдайда сопакшалау болады . ЭД кызгылт - күлгін түске , РД көгiлдiр - күлгін түске боялады . Әдісті орындау киын емес , бiрак та псевдокосындыларды ( жасуша құрылымдары мен бактериялар ) нағыз косындылармен шатастырып алуға болатындығын ұмытпау кажет . Әдіс сезiмталдылығы коньюктивит кезiнде 30-60 % ; урогенитальдык хламидиоздар кезiнде 20-30 % болады . Препаратты карап шығуға 30-40 минут кажет . Хламидиялык инфекцияларга зертханалық диагноз кою .
Люголь ерiтiндiсiмен бояу одiсi ен карапайым келедi . Бул әдiспен бояганда жасушасы сары туске боялып , косындылар кызгыш - коныр туске боялады . Әдіс сезімталдыгы өте төмен , тек c.trachomatis косындыларын аныктауда колданылады . Иммунологиялык әдiс клиникалык зерттеу заттарында хламидияларды аныктау ушiн кеңінен қолданылады . Құрамына флюоросценттік заттар косылган , иммунды реагенттер колданатын иммунохимиялык әдiстер жиынтыгы - ИФР болып табылады . Әдiстiн тиiмдi жактары жогары дәлділiгi мен жылдам орындалуы , коздыргышты бiрден зерттеу затынан табу , спецификалык емес жарык бөлуiн багалау мумкiндiгi.ИФР кемшiлiктерi : мiндеттi түрде флюоросценттiк микроскоптын болуы , субективтi интерпретациялауы , көп мөлшердегi сынамаларды өндеудiн киындыгы . Хламидияларга карсы антиденелердi табуга негiзделген одiстердi урогенитальдык жолдардын жана туылган нәрестелердiн ауыр кабыну урдiстерi болган жагдайда немесе аралас инфекциялар кезiнде арасында хламидиялар бар екекндiгiн далелдеу керек болган жагдайларда колданады . Экспресс әдіс . Иммунохромотографиялык әдiстер колданылады . Талдау 10-30 минут iшiнде же бередi . Бiрак кунделiктi колданылып жүрген тест - жуйелерiне караганда экспресс әдiстiн сезімталдылы мен спецификалылыгы темен . Молекулалык - биологиялық әдістер . Сонгы кедерi хламидиялардын ДНК - ын аныктауга багытталган спот - гибридизация , сэндвич - гибридизация , in situ гибридизациялау әдiстерi колданылып жур . Әдіс сезiмталдылыгы мен спецификалылыгы 80-100 % . Бұл әдіс баска әдістермен анықталмайтын хламидияларды табуда ете тиiмдi . Бұл әдiстердiн кемшiлiгi тек кана арнайы курал - жабдыкпен жургузу кажет және кажетті заттарынын кымбаттылыгы болып табылады . Рамазанова 407 Зверев 224 Есеп № 14. Есеп. Анаэробты инфекцияға күдікті 23 жастағы М. науқастан алынған жарақат бөліндісі жеткізілді. Материалды қоректік орталарға себу және жағындыны микроскопиялау кезінде қоздырғыштың төмендегідей дақылдық және морфологиялық белгілері анықталды: ұзын капсуласы бар грам-оң таяқша, ет немесе казеин гидролизаттарынан дайындалған сұйық ортада 37-430С температурада тез өседі (3-8 сағат), көп газ түзіп, қоршаған ортаның рН-н қышқыл жағына өзгереді. |