3-7ТЕМА АКУШЕР. Жктілік физиологиясы. Жктілік диагностикасы. Триместрдегі жктілікті барысы жне оны басару. рытану

• Название: Жктілік физиологиясы. Жктілік диагностикасы. Триместрдегі жктілікті барысы жне оны басару. рытану
• Дата: 13.04.2021
• Размер: 107.79 Kb.
• Имя файла: 3-7ТЕМА АКУШЕР.docx
• Тип: Документы; #194275
• страница: 4 из 6

Гестозды емдеу. Тек қана емханада, босану үйінде жүргізіледі.

1. Жүкті әйелдің жататын бөлмесі кең, ауасы таза, тыныш төсек тәртібі сақталуы қажет.

2. Тамақтану тәртібі. Тамақ жеңіл, тез сіңетін, жұғымды, ағзаға қажетті дәрумендерге, микроэлементтерге, ферменттерге, құнды белоктар мен көмірсуларға бай болуы керек. Сондықтан әйелдер көкөніс-жемістерді керекті мөлшерінде қабылдауды тиіс. Сонымен бірге сүт, жас ірімшік, қаймақ, айран, сиыр еті, балық сияқты тағамдарды да пайдаланғаны жөн.

Суды шамалап ішу керек, тәулігіне 800-1000 мл, тұзды мөлшерін де шамалағаны жөн. Әйелдер тағамды аз мөлшерде жиі-жиі (тәулігіне 4-5 рет) қабылдағаны дұрыс.

Кейде жеңілдік күндерін белгілейді. Бұл жағадайда науқас әйел күніне тек 600 гр ірімшік және бір шыны айран не болмаса 1,5 кг алма немесе 1 кг алма мен 250 гр ірімшік қабылдайды.

3. Жүйке қозуын басатын дәрілер. Көбіне дәрілік шөптер, валериан тамыры және т.б., триоксазин, элениум, электроанальгезия, электросон белгіленеді.

1. Қан қысымын төмендететін дәрі-дәрмектер. Гестозды емдеуде көптен бері қолданып келе жатқан дәрі ­ магний сульфаты. Оны көбіне Бровкин әдісімен қолданады. 20 мл 25% магний сульфатын бірінші күні әр төрт сағаттан кейін, екінші күні әр алты сағаттан кейін (4 рет), үшінші күні әр 8 сағаттан кейін (үш рет), ал төртінші күні әр 12 сағаттан кейін (2 рет) бұлшық етке жібереді. Оны көк тамырға да құюға болады. Одан басқа спазмолитиктерден: но-шпа, баралгин, спазмолитин, папаверин, т.б. дәрілерді қолданады.

Раувольфин препараттарынан: резерпин, раувазан, рауседил, т.б.; қан тамырларын қоздыратын амин ингибиторларынан (антигистаминдер): димедрол, пильпольфен, супрастин допегит, метилдофа, клофелин, непроссол, дроперидол; ганглиоблокаторлардан: пентамин, арфонад, гигроний, бензогексоний; адреноблокаторлардан: онид, пироксан, нитроглицерин; қан қысымын төмендететін дәрілерден: эуфиллин, папаверин қолданылады.

Қан тамырлары қабырғасының өткізгіштік қабілетін жақсарту үшін рутин, аскорбин қышқылын, галаскорбин, кокарбоксилаза қолданады. Гестоздың патогенезінде гиповолемия үлкен роль атқарады. Қан белоктары сұйық плазманы ұстап тұратын қабілетінен айырылады да, ол тамырдың қабырғасынан өтіп, ұлпаларға тарайды. Сөйтіп, бір жағынан ісік пайда болса, екінші жағынан – қанның жалпы мөлшері азайып, гиповолемияға ұшырайды. Гестозды емдегенде осы жағдайды ұмытпау қажет. Сондықтан, волемиялық патологияны емдеу үшін ағзаға әр түрлі сұйық дәрі-дәрмектер құйған жөн. Олардың ішінен, әсіресе, қанның онкотикалық қысымын жақсартатын – гемодез, реополиглюкин, реглюман, альбумин, қанның қатырылған плазмасын, жаңа мұздатылған плазмасын, т.б. ерітінділерді қолдану керек.

Қанның реологиясын қалпына келтіру үшін трентал, курантил, компламин, никотин қышқылы, аспирин сияқты дәрілерді қолданады.

Қанның коагуляциялық қабілетін реттеу үшін гепарин, реполиглюкин – гепарин, глюкоза – гепарин – новокаин сияқты қоспалар қолданады.

Диуретикалық дәріден гипотиазид, фуросемид, лазиксті қолданады, бірақ бұл айтылған диуретиктерді абайлап қолдану керек. Егер гиповолемияны дұрыс қалпына келтірмей тұрып мөлшерден көп не ұзақ уақыт қолданса, керісінше зияны тиюі мүмкін. Әсіресе, гестоз асқынып, ауыр түріне айналады.

Жатырдағы нәрестенің гипоксиясы мен гипотрофиясына қарсы профилактика ретінде оттегі, Николаев үштігі, кокарбоксилаза, АТФ, сигетин, унитиол, галаскорбин, глютамин қышқылы сияқты дәрілер қолданылады.

Нефропатияны емдегенде бұл дәрілердің барлығын бір күнде бермейді, өйткені бір дәрінің өзіне тән бірнеше қасиеті болады. Мысалы, жоғарыда айтқан магний сульфаты қан қысымын төмендетеді, жүйке жүйесінің қозуын реттейді, ісінуді қайтарады, ми қуысының қысымын төмендетеді, қанның коагуляциялық жағдайын реттейді. Еске алатын тағы бір нәрсе ­ гестозды ұзақ уақыт емдеуге болмайды. Қай дәріні болса да 10-12 күннен артық бермеген жөн, ал кей дәрілерді 1-2 күн қана, кейбіреулерін тіпті бір рет қана беру керек болады.

Преэклампсияны емдеу. Гестоздың бұл түрін емдегенде, жоғарыда көрсетілген қағидалар сақталуы керек.

Тез арада ауру әйелді босану үйіне жатқызу керек. Қатты ауырған науқастарды арнайы бөлмеге болмаса реанимациялық бөлмеге жатқызса тіпті дұрыс болады. Ал, егер, преэклампсияның белгілері үйде, жолда, жұмыста, әйелдер кеңес орнында болып қалса, жедел жәрдем машинасын шақыртып, дұрыс көмек көрсету керек. Ол үшін жағдай болса жылдам эфир-кислород немесе азотфторотан наркозын беріп, көк тамырға дроперидол, седуксен, димедрол, промедол сияқты ерітінділер құяды. Ауру әйелді «нейролепсия» қалпына жеткізгеннен кейін әйел ұйықтап кетеді. Бұл нейролепсия күйі әйелге психоэмоционалдық тыныштық береді, жүйке жүйесін қорғайды. Осыдан кейін қан қысымы төмендей бастайды. Басының ауырғаны азайып, кейін қояды. Әрі қарай, жоғарыдағы нефропатияны емдеу жолын ұстанады. Бірінші күннен бастап жүкті әйелді босандыруға дайындайды. Егер қолданған қарқынды ем 4-6 сағаттың ішінде нәтиже бермесе, әйелді тез арада босандырып алу керек.

Эклампсияны емдеу

1. 
   Ауруды тегіс жерге жатқызыңыз, да басын бір жаққа бұрып қойыңыз.
   
2. 
   Аузын қасық немесе шпатель арқылы ашып, тілді сыртқа шығарып, дем алу жолын ашыңыз.
   
3. 
   Егер өз демалу тез қалпына келсе қалтыраудан кейін, оттегі қабын қолданыңыз.
   
4. 
   Апноэ көпке созылса, Амбу қабы арқылы жел үрлеңіз.
   
5. 
   Эклампсия қайта қайталанбау үшін, бұлшық етке магнезии егу керек. 20мл 25% (5гр) магнии сульфаты 1мл 2% новокаин немесе лидоноин әр бұлшық етке (10гр), 20мл 25% ерітіндіні (5гр) магний сульфаты 1мл 2% новокаин немесе лидокоин әр бір 4 сағат сайын, екі жақты ауыстырып отыру керек.
   
6. 
   Магнезиялық терапияны көк тамыр арқылы да жасауға болады: 420мл физиологиялық ерітіндісін немесе 5% глкозаға -80мл, 25% ерітіндіні (20гр құрғақ ұнтақ ) магний сульфатын қосу керек. Бастапқы 100мл (4гр ұнтақ) қан тамырға 15-20 мин. 72-96 тамшы 1 минутта, кейін минутына 6-12 тамшыдан беруді жалғастырыңыз. Бұл босанудан кейін 24 сағ. созылады.
   

Қан тамырға еккенде мөлшерден тысқұйылып кетуін байқап отыру керек.

- дем алу уақыты ≤ 13рет минутына

- тізе рефлекстің болмауы.

- Диурездің төмендеуі < 30мл/сағ. (үнемі катетер) Егер магний сульфатының мөлшерден тыскететін болса, қан тамырына 10% еріт 10мл, глюконат калций ерітіндісін егу керек.

1. 
   Гипотензиялық терапия диостолитикалық қысым кезінде жасалады, 110 жоғары болса, қолда бар гипотензиялық ерітінділері қолдану керек.
   

- Систолитикалық қысым 30-40мм. Төмендетпеу керек.

- Диостолитикалық А.Қ. 90мм. Төмендетпеу керек.

8. Диуретиктерді екпеу керек.

9. Седативтіжәне қалтырауға қарсы ерітінділер тек ауруды басып, оның күрделі формасына әкелуі мүмкін.

10. Емдік- қадағалау режимін жасау.

11. Ары қарай егу жолдарын анықтау.

12. 30 минут сайын А.Қ., пульс, тыныс алуын, диурез, терең шеміршек рефлекстерін қадағалау.

13. Тезарада санитарлы машина және дәрігермен бірге жәрдем көмек көрсету құралдарымен бірге перезентханаға жеткізу керек.

Сонымен, гестозды емдеу уақытының мөлшері оның түріне және емдеу нәтижесіне байлансты. Гестоздың өте ауыр асқынған түрлерінің (нефропатияның үшінші сатысы, преэклампсия, эклампсия) емдеу уақытысы 2-6 сағатқа ғана созылады. Содан кейін мұндай әйелдерді көбіне кесар тілігі арқылы босандырып алады. Нефропатияның екінші сатысында ем 5-7 күнге, ал бірінші сатысы мен әйелдің ісінуі кезінде 2 аптаға созылады.

Гестоз ауруымен ауырған әйелдерді босандыру тәсілдері:

1. Толғақ басталысымен-ақ әйелдіңжағдайы қиындайбастайды, әрбір толғақтан кейін жүрек қағысы, дем алысы ауырлайды, әсіресе, қан қысымы жоғарылайды. Сондықтан, толғақ кезінде дәрігер әйелді өте көңіл қойып бақылауы және қарқынды емді тоқтатпауы керек.

2. Толғақты азайту үшін анестезиологпен ақылдаса отырып, жансыздандыратын дәрі-дәрмектер қолдану керек. Толғақ кезінде кең қолданылатын дәрі ­ промедол, ал морфин акушерлік істе онша қолданылмайды, себебі ол жатырда жатқан нәрестенің дем алысын нашарлатады. Толғақтың арасында әйелге оттегі қосылған азот тотығын иіскеткен дұрыс болады. Бұл газдың анаға да, балаға да зияны аз, ол толғақты едәуір азайтады.

Толғақ кезінде, әсіресе, гестоздың ауыр түрлерінде қазіргі кезде қолданылып жүрген анестезиологиялық әдіс ­ перидуральдық анестезия. Бұл толғақты азайтып қана қоймайды, сонымен қатар қан қысымын төмендетеді, микроциркуляцияны реттейді, жатыр мойнының ашылуын жылдамдатып, босану әрекетін ретке салады.

3. Толғақ басталысымен нәрестенің қағанақ пердесін тесіп, қағанақ суын жіберу керек.

4. Қан қысымы өте жоғарылап кеткен жағдайда ( с.б. 170/100), әсіресе, босанудың екінші кезеңінде салыстырмалы гипотония әдісі қолданады. Оның негізі мынада: ганглиоблокаторлардың біреуін, мысалы, арфонадтың 0,2% ертіндісін глюкоза сұйықтығымен көк тамырға ақырын тамшылатып құяды, қан қысымын өлшеп, бақылап отырады, ол керегінше төмендегенде, тамшының санын азайтады. Әйел босанғаннан кейін құюды тоқтатады.

5. Егер толғақ кезінде гестоз асқынып, әйелдің жағдайы нашарласа, наркоз беріп кесар тілігі арқылы босандыру керек.

Жүктілік гестозбен асқынған кезде барлық жүйелер мен ағзалар (әсіресе, бүйрек пен бауыр) көптеген өзгерістерге ұшырайды. Осыған байланысты гестозды түгелімен емдеп жазуға болмайды, тек асқынуын тоқтатып, кейде ауыр түрін жеңілдетуге болады. Бұл дерттен әйел тек жүктілік үзілгенде немесе босанғаннан кейін ғана толық айығады. Сондықтан, гестоздың ұзаққа созылған және ауыр түрлерінде ана мен балаға тигізетін теріс әсерін ескере отырып, жүктілікті үзіп, мезгілінен бұрын босандырып алады.

Мезгілінен бұрын босандырудың қажеттілігі:

1. Ұзаққа созылған, екі-үш аптадан асқан гестоздарда;

2. Гестоздың жеңіл түрлерінде (ісік пен нефропатияның бірінші дәрежесі) екі аптаның ішіндегі ем нәтижелі болмаса;

3. Гестоздың орташа жеңіл түрінде (нефропатияның екінші дәрежесі) ем 5-7 күн ішінде нәтижесіз болса;

4. Гестоздың ауыр түрі – нефропатияның үшінші дәрежесінде бір ғана тәулік, ал преклампсияда 4-6 сағаттың ішінде ем нәтижесіз болса;

5. Эклампсияда әйелді тез арада, бір сағаттың ішінде босандырып алу керек.

№6 тақырып бойынша дәріс

Жүктіліктің және босанудың асқынуы.

Ұрықтың даму ақаулары және аурулары ұрықтың түрлі даму кезеңіне әсер етуші себептерге байланысты. Оларға бластопатия, эмбропатия және фетопатия.

Инфекциялы – кез-келген инфекциялы агенттен және процестік жайылуына ұрық организміне спецификация өзгерістерге әкеледі.

Бейинфекциялы - плацента жетіспеушілгін және зат алмасу бұзылысынан экстрагенитальды аурудан.

Фетопатиялардың барлығы себебіне қарамай клиника-морфолгиясы бір:

• 
  Ұзындығы және дене салмағы өзгерісі.
  
• 
  Мүшелерінің дамуының функциялық және морфологиялық қалуы.
  
• 
  Дәнекер ткані артық өндірілуі мезенхимиялық элементінің гипертрофиясы және гипекртазиясы болады.
  
• 
  Инфекция және токсикасы фетопатия геноррагиялық диатез және гепатоспленомегалиямен жүреді.
  

Тума ақау – себебі тұқым қуалаушылық, мультифактор, экзогенді фактор - мутациядан пайда болады. Моногенді синдром және хромосомды ауру. Мультифаторлы ақау – қосарланған генетикалық және экзогенді факторлар. Экзогенді – экзогенді әсерден.

ОЖЖ даму ақаулары: гидроцефалия, тамыр өзегі папиломасы нерв ақауы, микроцифалия. Spina bifida – омыртқа дорсальды дағдысының орта ақауы, жұлын каналының жалаңаштануы болады. Ол 1000 балаға 4 кездеседі. Оның кистозды және жасырын түрі бар.

Жүректің даму ақауы – 1000 балаға 8-9. Жиірек жалғыз қарынша, өкпе артериясының стенозы, жүрекшеаралық және қарыншааралық саңылау болады, ашық артериялды ағым, жүректің сол жақ бөліктерінің гипопластикасы синдромы. Акушерия тәжірибесінде эхокардограммадан кейін кардо немесе амниоцентез жүргізсе ақау табылады, сонда жүктілік үзіледі.

Бүйрек және зәр шығару жүйесі ақаулары. Бүйрек поликистозы (Поттера синдром) – біріншілік бүйрек тостақанның кеңеюі бүйрек паренхимиялық кистозды болуына әкеледі.

Құрсақішілік инфекция– ұрықтың құрсақішілік жұғуы. Себебі: бактерия, вирус, паразит, саңырауқұлақтар, қарапайымдылар, риккетсия. Қазіргі уақытта грамм теріс микроорганизмдер маңызы зор. Клиника: қоздырғыш түріне вируленттілер, оның жайылуына инфекция сатысына, қай уақытта инфекциеленген, оның ену жолына байланысты. 3 айға дейін зақымданса, өзіндік түсік болады, жүктілік әрі дамуына плацентарлы жетіспеушілік, 3 айдан кейін инфекциялық фетопатия болады. Судың көп немесе су болады, ұрықта үнемі тахикардия ұрық дамуы баяулауы.

Диагностика: иммунологиялық, бактериологиялық тәсіл.

Алдын алуы:

1. 
   Этнограпты
   
2. 
   1-12 фотоплацентты комплексті 20-22 – 28-30 апта антиагрегатты, вазоактивті препарат.
   
3. 
   Микробиоценез организмнің бұзылысына – ацилакт, бифдумбактерин.
   
4. 
   Жыныстық қатынастағы дамды емдеу.
   

Мезгілінен бұрын босану - жатыр қабырғасынан дұрыс орналасқан плацентаның жартылай және толық бөлінуі, ұрық туылғанға дейін - жүктілік немесе босану кезінде.
Мезгілінен бұрын босану - жүктіліктің  28 - 37 аптасында болған босану,ал бұл кезде нәресте салмағы 1000 нан 2500 г. дейін болады.

Дүниежүзілік Денсаулық сақтау Ұйымының анықтауы бойынша (ДДҰ) егер жүктілік 22 апта және одан аса мерзімде тоқтатылса, ал нәресте салмағы 500 г және одан асса, және жаңа туған нәресте 7 күн ішінде өмір сүріп кетсе, онда босану мезгілінен бұрын және іштегі нәресте салмағы экстремальды төмен болып саналады.

Жіктемесі: Мезгілінен бұрын босану кезеңдерін айыру: қауіп тудыратын, басталатын, басталған.

Диагностика критерилері: Босанудың басталғанын жатыр мойнының ашылуына әкелетін тұрақты толғатулар білдіреді. Жатыр мойны ашылмаған жағдайда тұрақты толғатулар босанудың басталу белгісі болып саналмайды. Әсіресе жатыр мойнының ақырын ашылу кезінде, мезгілінен бұрын босанудың басталуын іште ауыру және қолайсыз сезінулермен білінетін гастроэнтеритпен, дайындалу толғағы және басқа жағдайлармен салыстырған кезде диагностика жасау қиын.

Мезгілінен бұрын босануға тән: қағанақ суының уақытсыз ағып кетуі;босанудың әлсіздігі, дискоординация немесе аса қатты босану; тез немесе шапшаң босану немесе, керісінше босану ұзақтығының созылуы; бала жолдасының бөлінуінен болған қан кету; босанғаннан кейінгі және босанғанан кейінгі ерте кезеңде бала жолдасы бөліктерінің қалып қоюынан болған қан кету, босану кезінде, сол сияқты босанғанан кейінгі кезеңде қабынудан болған асқынулар; іштегі нәресте гипоксиясы. Тексеру кезінде жүктіліктің тоқталу қаупінің мүмкін болатын себептерін, жүктіліктің мерзімін және іштегі нәрестенің шамамен анықталатын салмағын, оның орналасуын, жүрек қағысының ерекшелігін, әйелдің жыныс мүшелерінен аққан сұйықтықтың сипатын (қағанақ суы, қан), жатыр мойнының және ұрықтық қап жағдайы (бүтін, ашылған ), инфекция белгілерінің бар немесе жоқтығын анықтау қажет, босануды бағалау, мерзімінен бұрын босанудың кезеңін анықтау.

Шағымдар мен анамнез:

Мезгілінен бұрын босануға тән сипат: толғақ тәрізді ауыру сезімі, ,шамамен әр 15 минут сайын пайда болатын қолайсыз сезінулер немесе ішінің асты тырсыюы. Көп жағдайда жүкті әйел ұстамалы ауыру сезімдері біртіндеп жиілейтінін және күшейетінін атайды.
Мезгілінен бұрын босану қауіп төндіретін факторларға көңіл бөліне отырып, жүкті әйелдің  анамнезі мұқият зерттеледі, клиникалық көрінісі ұқсас аурулар есептелмейді.
- әлеуметтік-экономикалық  әл-ауқаты төмен;

- жүкті әйелдің жасы 18-ден жас немесе 40-тан асқан;
- жүктілікке дейін дене салмағы төмен;
- соңғы кезеңдегі жүктілік бірнеше рет тоқтатылған;
- көп ұрықты жүктілік немесе судың көптігі;
- анамнездегі мезгілінен бұрын босану;
-  жатыр дамуының ақаулары;
- жүктілік кезіндегі жарақат;
- жүктілік кезіндегі инфекция;
- темекі тарту; нашақорлық; маскүнемдік;
- соматикалық ауыр ауру-сырқаулар.

Физикалық тексерулер

Клиникалық симптомдар:
- жыныс жолдарынан қан кету 80%;
- түрлі дәрежедегі айқындықтағы ауыру синдромы;
- локальді аурушаңдық және жатырды пальпациялау кезінде ширығуы;
- ұрықайналасындағы судың қанмен боялуы;
- шок симптомдары (ауырулық немесе гиповолемиялық);
- ұрықтың құрсақішілік гипоксия белгілері (аускультация, мүмкіндігінше КТГ).

Тексеру көлемі:

1. Жатыр мойны мен іншекті айнамен қарау. Іншекте қағанақ суының барлығына көңіл бөлу.

2. Қағанақ суының мерзімінен бұрын ағып кетпеуіне және бала жолдасының орналасуына. Көз жеткізгеннен кейін іншектік зерттеулер жүргізеді. Ішкі аңқаның ашылу дәрежесін, жатыр мойнының ұзындығы мен констистенциясын, іштегі нәрестенің позициясын және кіші жамбасқа түсу дәрежесін бағалайды.

Зерттеу нәтижелерін сырқатнамаға енгізеді. Іншектік зерттеулерді әр 30-60 минут сайын қайталайды. Егер 4-6 сағаттың ішінде жатыр мойны ашылса, мерзімінен бұрын босану диагнозы қойылып, емдеуді бастайды. Қағанақ суының мерзімінен бұрын ағып кетпеуіне күдіктенген кезде іншектік зерттеулерден бас тартады. Бала жолдасының орналасуына күдіктенген кезде іншектік зерттеулер УДЗ-ден кейін жүргізіледі.