1 этап. Кенеттен ан айналымны тотауыны негізгі себептерін талдап,госпитальды этапа дейінгі диагностикалы критерийлерін анытаыз
 Скачать 139.7 Kb.
|
|
Ауырсынулар жану, кесілу, тесілумен ажыратылады. АЖ ауырсынулар периодтылығымен, маусымдылығымен, және ритмімен сипатталады. Ауырсынулардың периодтылығы ауырсынусыз аралықтармен және ауырсынулармен пайда болады. Ауырсынулар әр түрлі уақытта тамақтануға байланысты пайда болады. Ерте, кеш, түнгі және аш ауырсынулар деп бөлінеді. Ерте және аштық ауырсынулар қарапайым АЖА үшін сипатталады. Кеш, түнгі және аштық ауырсынулары тамақтанғаннан кейін 1,5-4 сағаттан кейін пайда болады. Бұл ауырсынулар әдетте ҰТРЖА пайда болады тжәне моторлық бұзылыстармен, асқазан сөлінің гиперсекрециясымен және ұлтабардың шырышты қабатының қабынулық өзгерістерімен сипатталады. Көбіне АЖ клиникалық белгілері жараны таралуымен анықталады. Кардия жарасы несеп өсінділерінедегі, жүрек, сол иық, бел, сол жақ қабырға асты аймақта иррадиирлеуші ауырсынулармен сипатталатын стенокардияны еске түсіреді. Ауырсынулар тамақтану кезінде, тамақтанғаннан кейін 20-30 мин ішінде пайда болады. Үлкен қисықты жара полиморфизммен ерекшеленеді, жиі көлденең, тоқ ішектің бүрінділерінде, асқазан асты бездерде енеді. Ішектік жара кезінде бел аймағында иррадиирлеуші ауырсынулар тән. Олар үшін диспепсистік бұзылыстар сипатталады: қыжыл, кекіру, жүрек айну, құсу. Ішек жарасының артықшылықтарының бірі жарадан жиі қан кетуі болып табылады. Бұл жаралар тесілумен асқынады. Постбульбарлы жаралар ұлтабардың жоғары иілімінде немесе төменгі бөлігінің бастапқы қиындысында жиі орналасады. Клиникалық постбульбарлы жаралар қарапайым дуоденальды жарадан ерекшеленеді: жаралық анамнез айқын емесе, айқын ауырсыну синдромы, ауырсынулар тіректік және белде иррадиирленеді, жиі қан кетуімен өтеді. Буылтық ішілік жара ерте стенозбен асықнады. Кейде олар асқазан асты безіне енеді. АЖ асқынуында қыжыл, кекіру, жүрек айну, іш қату жиі кезедеседі. Қыжыл асқазанның жұмыс және секрециялық қызметі бұзылған науқастарды 50% да туындайды. Кекіру АЖ кезінде қышқыл, бос немесе тамақтық болады. Қышқыл кекіру асқазан сөлінің гиперсекрециясында пайда болады. АЖ кезінде жүрек айну аз байқалады, ол тек құсу барысында бірге жүруі мүмкін. Құсу әдетте жаралық ауырсынулардың жоғары деңгейінде және ерте немесе кеш болуы мүмкін, асқазан сөлінің АШҚ қабынуының рефлекторлық үдерісінде болады. Құсқаннан кейін жиі интенсивтілігі азаяды немесе ауырсынулдар тоқтап, жағдайы жақсарады. Анамнез: АЖ асқынуларынсыз жағдайларында әдетте асқыну мерзімінің ауысуымен өтеді (ұзақтығы 3-4 аптадан 6-8 аптаға дейін) және ремиссия (ұзақтығы бірнеше аптадан бірнеше жылға дейін). Жағымсыз факторлардың әсерінен (физикалық артық кернеу, НПВП және/немесе препараттар қабылдау, қан ұюын азайтады, алкоголді шектен тыс қабылда және т.б.) асқынулар дамуы мүмкін. АЖ типтік түрі үшін маусымдық (көктем және күз) аурудың және диспепсистік симптомдарының артуы кезеңі. Асқынған кезде азу байқалыд, сақталуына қарамастан, кейде тәбет жоғарылағаныменен, науқастар аурудың артуынан қорқып тамақтан шектеледі. Асқыну фазасында аурудың клиникалық көріністеріне байланыссыз АШҚ және ҰТР ШҚ қабынулық белсенді өзгерістері байқалады. Асқынудың басылу фазасы (толық емес ремиссия фазасы) ауру белгілерінің жоғалуымен және ГДЗ ШҚ қабыну белгілерінің сақталуында бұрынғы жара орнында жаңа тыртықтық белгілер сипатталады. Ремиссия фазасында H. pylori инфекциясымен ШҚ ауру асқынуының және колонизациялануының клиникалық, эндоскопиялық, гистологиялық белгілер пайда болады. Физикалық қарап-зерттеу: АЖ асқынуы барысында нысаналы зерттеуде жиі пальпациялауда эпигастрия кезінде ауырсынуларды анықтауға болады, іштің алдыңғы бұлшықеттерінің аздаған төзімсізідігімен бірігеді. Соынмен қатар осы аймақта соқпалы таралмалы ауырсынулар болуы мүмкін (Менделя симптомы). Дегенмен бұл белгілер ЖА асқынуы үшін қатаң арнайы болып табылмайды: - Аурудың мәжбүр жағдайы: эпигастрияда қолды жұдырықтау – Қатты ауырсыну аймағы; - Эпигастральды немесе пилоробульбарлы аймаақта ауырсыну, іштің алдыңғы бұлшықеттерінің аздаған төзімсізідігімен бірігеді (70% жағдайларда); - Менделя оң симптомы (эпигастрияда перкуторлы ауырсынулар таралуы). Физикалық зерттеуден алынған нәтижелер әрқашан Жа барлығын көрсете бермейді, АЖ секілді басқа ауруларда да осындай симптомдар байқалуы мүмкін. (ДД С). Негізгі диагностикалық ақпаратты зерттеудің аспаптық әдісінен алады, оны биохимиялық, гистохимиялық және басқа да әдістермен комбинирлейді. | ||||||||||||||||||
| 3 | 1 | 10 | Күйіктің негізгі себептерін талдап,госпитальды этапқа дейінгі диагностикалық критерийлерін анықтаңыз. Жіктеңіз. Күйік-бұл жоғары температура, химиялық немесе электрлік фактордың әсерінен пайда болатын терінің және оның тіндерінің зақымдануы. Күйген кезде интегралдық тіндердің (тері, шырышты қабық және т.б.) құрылымы мен қызметі бұзылады. Беткі және шекаралық күйіктер зақымдану санатына жатады, мұнда өздігінен емделу мүмкін. Диагностика критерилері: I – II дəрежесі - терінің сезімталдығы бұзылмаған, капиллярлы оң реакция (теріні саусақпен басқанда бозарады, ал оны жібергенде қайтадан қызарады, тері беті ылғалды). II дəрежесі - кезінде көпіршіктер күйік алғаннан кейн 2 сағат өткен соң дамиды, көпіршіктер бірен-саран, ұсақ, іші сарысумен толы. III дəрежесі - терінің сезімталдығы жəне капиллярлы реакция жоғалған, терісі құрғақ, айқын ісінген, тері бетіндегі көпіршіктер іші қанды сарысумен толған, некроздық өзгерулер анықталады. - IV дəрежесі – тері жəне оның астындағы қабаттардың өлеттенуі. Электрлік күйіктер үнемі терең болады. Шыдатпайтын қатты ауру сезімі, тоңып-қалтырау, пульстің жиілеуі анықталады. Шектеулі аймақтың күюі көбіне жергілікті процесспен шектеледі. Көлемді жердің күюінде, ІІ-ІІІ дəрежелі аймақтың күюі кезінде ересек адамдарда денесінің 25%-ы, балалар мен қарттар денесінің 10%-ы күйгенде айтарлықтай жалпы өзгерістер болып, күйік ауру дамиды. Күйік ауруының келесі кезеңдерге (сатыларға) бөледі: күйіктік шок, жедел токсемия, септикотоксемия жəне жазылу. Диагностикалық критерийлер Шағымдар: күйік жаралары аймағында жану және ауырсыну. Анамнез: зақымдайтын заттың түрі мен ұзақтығын, жарақат алу уақыты мен жағдайларын, жасын, қатар жүретін ауруларды, аллергиялық анамнезді анықтаңыз. Физикалық тексеру: жалпы жағдайды бағалау (сана, терінің түсі, тыныс алу және жүрек қызметі, қан қысымы, жүрек соғу жиілігі, жүрек соғысы, қалтырау, бұлшықет дірілдері, жүрек айну, құсу, бет пен мұрын мен ауыз қуысының шырышты қабығындағы қышу, "бозғылт дақ синдромы"). ЖЕДЕЛ ШҰҒЫЛ КӨМЕК КЕЗЕҢІНДЕГІ ДИАГНОСТИКА Диагностикалық іс-шаралар: * шағымдар мен анамнез жинау; * жалпы соматикалық статусты бағалай отырып, физикалық тексеру (ақ, температураны өлшеу, тамыр соғысын есептеу, ТБЖ есептеу) ; * күйіктің ауданы мен тереңдігін бағалай отырып, зақымданған жерді тексеру; * Электр жарақаттары, найзағайдың зақымдануы кезіндегі ЭКГ. | |||||||||||||||
| 3 | 1 | 11 | Үсіктің негізгі себептерін талдап,госпитальды этапқа дейінгі диагностикалық критерийлерін анықтаңыз. Жіктеңіз. Үсу дегеніміз – төменгі температураның ұзақ әсер етуі нәтижесінде тіндердің зақымдануы. Үсудің пайда болу себептері: суықтың; желдің; жоғары ылғалдылықтың; тар және дымқыл аяқ киімнің; науқастың жалпы жағдайының нашар болуы (қандай да бір ауруға шалдығу, алкогольдік масаю, көп қан жоғалту) және т.б. себептер әсер етеді. Жиі үсуге бейім бөлімдер – аяқ жақтың дисталды бөліктері, құлақ және мұрын. Яғни дененің шеткі, қанмен нашар қамтамассыз етілетін ағзалар. Диагностикалық критерийлер Шағымдар: суық агенттің әсер ету аймағындағы ауырсыну. Анамнез: анамнезде төмен температураның әсерінің болуы. Физикалық тексеру: Жалпы жағдайды бағалау жүргізіледі; сыртқы тыныс алу (тыныс алу жиілігі, тыныс алу еркіндігін, тыныс алу жолдарының өткізгіштігін бағалау); тамыр соғу жиілігі анықталады, артериялық қысым мен дене температурасы өлшенеді. I дәреже (жұмсақ) – 35ºС – 32,2 ºС (адинамикалық кезең): сана жиі сақталады, науқастар ұйқысыз, адинамикалық, әлсіздікке, шаршауға, қалтырауға, бас айналуға, кейде бас ауруына шағымданады. Сөз скандированная. II дәреже (орташа) – 32,2 º – 26ºС (ступорозды кезең): өткір ұйқышылдық, сананың бәсеңдеуі, пульс 30-50 уд/мин, әлсіз толу, АҚ 80-90/40-50 мм рт.ст. бірінші орынға шығады. тыныс алу минутына 10-12, Үстірт. III дәреже (ауыр) – 26ºС-тан төмен (конвульсиялық немесе коматоздық кезең): сана жоқ, тері бозғылт, көкшіл, жанасуға суық. Бұлшықеттер кернеулі, тризм айқын көрінеді. Кейде тіл тістейді, жоғарғы аяқтар бүгіліп, төменгі аяқтар бүгіліп, оларды түзетуге тырысады. Ауыр жағдайларда іштің бұлшықеттері кернеулі. Еркектерде ұрықтар қатайып, сіңір жиырылады. Тыныс алу Үстірт, ырғақты емес, импульс әрең сезіледі, сирек, аритмиялық. Оқушылар тарылған, жарыққа реакция жалқау. Еріксіз зәр шығару. Жергілікті статус. Жаралардың пайда болуы, эпидермистің қабыршақтануы, деэпителизацияның болуы, терінің зақымдалған бөлігі бозғылт, жылынғаннан кейін қызарған, кейбір жағдайларда қызыл-қызыл реңкке ие. Ісіну дамиды, ол жылынғаннан кейін артады, жараның пайда болу мерзімі, орналасуы, ауданы. Тексеру кезінде терінің бозаруы, кейде цианоз байқалады; аяқ-қол жанасуға суық; тактильді және ауырсыну сезімталдығы төмендейді, ісіну, әдетте, болмайды; кейде аяқтарда артериялардың пульсациясы болмайды. Терең аяздың белгілері: қолдың қатаюы, толық анестезия, тіндердің ағаш тығыздығы, қолдың немесе аяқтың фалангалық буындарында белсенді және пассивті қозғалыстардың мүмкін еместігі, ұрған кезде бұлыңғыр ағаш дыбысы. | |||||||||||||||
| 3 | 1 | 12 | Жедел уланудың негізгі себептерін талдап,госпитальды этапқа дейінгі диагностикалық критерийлерін анықтаңыз. Жіктеңіз. Жедел улану – бұл шұғыл медициналық көмекті талап ететін жағдай. Жедел уланулар деп өмірлік маңызды қызметтерді бұзуды шақыратын және өмірге қауіп төндіретін көлемде (дозада) адам организміне улы заттардың бір түскенінде дамитын дерттерді айтады. Қауіп-қатерлі факторлар: психикалық жəне наркологиялық аурулар, психоэмоциялық ауытқымалылық, химиялық заттектермен, өнімдермен жұмыс істегенде сақтық техникасын орындамау. Диагностика критерийлері Бензодиазепиндерден улану Науқастың шағымдары: əлсіздік, ұйықтағысы келе беру (ұйқы басу), бас ауыру, тəлтіректеп жүру. Токсикологиялық анамнезіндегі мəліметтер. Клиникалық əйгіленістер: тілі күрмеліп баяу сөйлеу, атаксия (тəлтіректеу), уланудың бастапқы кезінде миоз (қарашық кішірейіп кету), есеңгіреу, есінен тану, рефлекстері əлсіреп кету. Ауыр жағдайларда: тыныс алуы тежелу, брадикардия, шок дамуына ұласқан гипотензия, гипотермия, мидың гипоксиялық зақымдануынан туындаған мидриаз. Нейролептиктерден улану (фенотиазин туындылары; тиоксантен туындылары, бутирофенон туындылары) Науқастың шағымдары: əлсіздік, ұйқысы келе беру, бас айналу, енжарлық, жүрек айну, құсу, асқазан тұсын ауыр сезіну. | |||||||||||||||
| 3 | 1 | 13 | Травмалық шоктың негізгі себептерін талдап,госпитальды этапқа дейінгі диагностикалық критерийлерін анықтаңыз. Жіктеңіз. Травматикалық шок-ауыр механикалық жарақаттың ағзаға әсері нәтижесінде пайда болатын жедел дамып келе жатқан және өмірге қауіп төндіретін жағдай. Травматикалық шок-бұл қан айналымының, тыныс алудың, метаболизмнің және эндокриндік бездердің функциясының терең бұзылуына әкелетін дененің нейро-рефлекторлық және тамырлы реакциясы бар травматикалық аурудың өткір кезеңінің алғашқы кезеңі. Қауіп-қатерлі факторлар: - Тез қан жоғалту; - Шаршағыштық; - Суық немесе ыстық; - Ашығу; - Қайталамалы жарақат (тасымалдау); - Радиацияның енуі жəне күйік, яғни қосарланған зақымдану. Диагностикалық критерийлер [2] Шағымдар: * травматикалық агенттің әсер ету саласындағы ауырсыну; * бас айналу; * көздің қараңғылануы; * жүрек соғысы; * жүрек айнуы; * құрғақ ауыз. Анамнез: жарақаттануға әкелетін механикалық жарақат. Физикалық тексеру [4]: * науқастың жалпы жағдайын бағалау: науқастың жалпы жағдайы, әдетте, орташа ауырлықтан өте ауырға дейін өзгереді. Ауыр ауырсыну синдромы жиі травматикалық шокқа әкеледі. Науқастар тыныш. Кейде комаға дейін сананың бұзылуы байқалады. Психика депрессияға көшумен тежелді; * науқастың сыртқы түрі: бозғылт немесе бозғылт сұр бет, акроцианоз, суық жабысқақ тер, суық аяқтар, температураның төмендеуі; * жүрек-қантамыр жүйесінің жай-күйін тексеру: жиі әлсіз пульс, артериялық және веноздық қысымның төмендеуі, ұйқы астындағы көктамырлар; * тыныс алу органдарын тексеру: тыныс алудың жиілеуі және әлсіреуі; * іш қуысы мүшелерінің жай-күйін тексеру: іштің ішкі мүшелері мен ішперде артындағы кеңістікке зақым келген кездегі тән ерекшеліктер; * тірек-қимыл аппаратының жай-күйін тексеру: сүйек қаңқасының зақымдануының болуы тән (жамбас сүйектерінің сынуы, құбырлы сүйектердің сынуы, бір аяқтың дистальды бөлігінің жыртылуы мен мылжалануы, қабырғалардың бірнеше сынуы және т.б.). Жіктемесі Жарақаттық шок ағымына қарай: - Біріншілік – жарақат алған кезінде немесе жарақаттан кейін дамиды; - Екіншілік – жиі жарақаттан бірнеше сағаттан кейін дамиды. Жарақаттық шоктың сатылары: 1. Компенсацияланған – шоктың барлық белгілері болады, АҚҚ жеткілікті деңгейде, ағза күресуге қабілетті. 2. Декомпенсацияланған – шоктың барлық белгілері болады жəне айқын гипотензия. 3. Реферактерлық шок – барлық жүргізілген ем нəтижесіз. Жарақаттың шоктың ауырлық дəрежелері: 1. ДəрежеліШок – СҚҚ 100-90 мм с.б., пульс 90-100 қанағаттанарлық толу. 2. Дəрежелі шок – СҚҚ 90-70 мм с. Б.б, РS-110130, əлсіз толу. 3. Дəрежелі шок – СҚҚ 70-60 мм с.б.б, пульс 120-160, өте əлсіз толу (жіп тəрізді). 4. Дəрежелі шок – АҚҚ анықталмайды, пульс анықталмайды. | |||||||||||||||
| 3 | 1 | 14 | Геморагиялық шоктың негізгі себептерін талдап,госпитальды этапқа дейінгі диагностикалық критерийлерін анықтаңыз. Жіктеңіз. Геморрагиялық шок – жедел көп мөлшерде қан жоғалту салдарынан макроциркуляция мен микроциркуляция бұзылысымен ағзалар мен ағзалар жүйесінің жетіспеушілігі дамитын критикалық жағдай. Патоггенезі келесідей қадамдармен дамиды. Көп мөлшерде қан жоғалту Айналымдағы қан мөлшерінің азаюы Артериялық қан қысымының төмендеуі. Веналық қан келудің азаюы Жүрек лақтырысының төмендеуі Аралық тіндерден қантамырларына сұйықтықтардың өтуінің жоғарылауы (30-40- мл/сағ) Жүрек лақтырысының төмендеуі өз алдына келесідей патогенетикалық звеноларды қозғайды: Жүрек-қантамыр жүйесіндегі барорецептарлардың белсенуі Қанға көп мөлшерде катехоламиндер бөлінуі α және β адренорецепторлардың қозуы: Тахикардия Ентігу Тері жабындыларының бозаруы Вазоконстрикция Вазоконстрикция өз алдына бірнеше клиникалық көріністерді тудырады: Бүйрек қантамырларының спазмы әсерінен олигоурия туындайды Микроциркуляцияның бұзылысы (терінің мрамор түстес болуы) Іш қуысы ағзаларының қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылысы (АІЖ шырышты қабатының некрозы)
| |||||||||||||||
| 3 | 1 | 15 |