Ответы по САБ в серых тонах. Ответы на пытанні да заліку па дысцыпліне па выбары Сучасная архітэктура Беларусі
 Скачать 28.46 Mb.
|
|
Формы сучаснай архітэктуры. Абстрактныя формы. Распаўсюджванне абтрактных форм суч-най архет-ры стал непасрэдным адлюстраваннем няўстойлівасці і нестабільнасці каштоўнасці суч-най культуры. Цэвілізацыйны прагрэс, інфарматызацыя, што вызначалі інтэнсішныя тэмпы суч-нага жыцця спарадзілі скажонныя, “капрызныя” архет-ныя формы. Формы пабудовы паступова усё больш абвастраліся, нахіліныя плоскасці здаваліся выпадковымі і выражалі дысгармонію паміж формай і кансрукцыяй, падскрэслівалася наўмысная нерэгулярнасць. Скажэнне прынцыпаў эўклідавай геаметрыі выражалася наўмыснай дэфармацыяй конуса, цыліндра, прызмы, дынамізмам, утвораным нахілінымі лініямі, зрухамі і наслаенняў плоскасцей. Усё больш аддяляючыся ад архетэктанічнасці, абстактныя формы толькі асобнымі абрысамі, лініямі, элементамі нагадвалі пра функцыянальны і канструкцыйны пачаткі, уласцівыя архет-ры ( “ дом, які вальсіруе” у Празе, арх. Ф. О. Геры, 1992-1997гг.). Атрымалі распаўсюджванне формы,што ўзнікаюць з інш-х форм,скажаючы самую іх сутнасць і ламаючы традыцыйнае ўяўленне аб геаметрычнай форме ( музей Гугенхейма у Більбаў, Іспанія, арх.Ф О.Геры 1991-1997). Абумоўленная гэтымі рысамі архе-ра вмзуальна распадалася на часткі і ўзнаўлялася ў яўна не звязаныя формы, што кідаюць выклік правілам гравітацыі. Арыгінальнай абстрактнай кампазіцыяй, прасякнутай авангарднымі ідэямі дэканструктывізм, вылучауцца жылы дом на перакрыжаванні вул. Мінска і Пушкіна ў Бабруйску (арх. В Галушчанка, К . Кожыч 1980-я гг.). Складанае аб’ёмна- прасторавая кампазіцыя будынка ў аснове сваёй мае асемітрычны прынцып спалучэнне чатырохвугольных форм архет-ных элементаў. Цікавым з’яўляецца вырашэннем фасадаў, у аздабленні якіх ўжываюцца дэкаратыўныя люкарні, дзе знаходзяцца вокны прамавугольных абрысаў. Колеравая гамма мае на мэце вылучэнне і падкрэсліванне асобых элементаў і частак пабудовы. Шматграннаць маст-кай мовы суч-най архет-ры адкрыла новыя магчымасці мастацка-вобразнага выражэння ідэі і спрыяла трансфармацыі традыцыйнага ўяўлення аб стылявой інтэрпрэтацыі вобразаў на карысць вобразаў-сімвалаў. Трансліруюы сродкамі кадзіраваных сімвалам мастацкую ідэю, маст-кія вобразы суч-най архе-ры з’явіліся генератарамі грамадскіх адносін да глабальных праблем чалавецтва, прадвясціўшы праграму дзеянняў па іх вырашэнні. Сімвалізм мат-кіх вобразаў архе-ры постіндустрыяльнай эпохі, якія паэтызуюць формы арганічнага і тэхнакрэтычнага свету, стаў сведчаннем трапяткіх адносін грамадства да дасягнення суч-най цэвілізацыі, узмацнення міжкультурных сувязяў з мэтай выпрацоўкі ашульных падыходаў да вырашэння актуальных грамадскіх праблем. Сімвалізм апош. чвэрці 20- пач. 21 ст. у поўнай сступені выкарыстоўваў формаўтвараючы патэнтыял архе-ры. Архет-ная форма выступала у значэнні носьбітаў гісторыка-культурных сэнсаў. Формы суч-най архет-ры атрымалі іншасказальны хар-тар. Суч-ная архе-ра асімілюе гістар-ныя архетыпы, ствараецца як рэмінісцэнцыя навукова-тэхнічнага працэсу і як алюзія на прыродныя формы, апеліруе да абстрактных форм, якія дазваляюцца выразіць дэнаміку пераўтварэння сач-най культуры. 16. Мова сучаснай архітэктуры: канцэпт “прастора”. Радыкальныя змены трактовак кампанентаў мастацкай мовы архет-ры, якія адбыліся за апошняі 3 ст-дзяў., былі абумоўлены перш за ўсё навукова-тэхнічным прагрэсам 18-19 ст., з сярэдзіне 20 ст.- навукова-тэхнічнай рэвалюцыяй, вынікам якіх сталі працэссы інфарматызацыі і глабалізацыі культуры пач. 21 ст. За адкрыццём новых магчымасцей навукі і тэхнікі, з’яўленнем новых будаўнічых матэрыялаў і канструкцый пашырліся ўяўленні архет-ры. Актыўнае выкарыстанне камп’ютарных тэхналогій у праектціровачнай дзейнасці прывяло да таго, што архет-ра пачала трактавацца не толькі як матэрыяльна арганізаваная асяроддзя жізнедзейнасці чалавека, але і як віртуальная прастора, што мадэліруецца з дабамогай віртуальных форм. Пры гэтым прастора была і застанецца атрыбутыйным элементам архет-ры, яе неад’емным пачаткам. Як слушна падкрэслівае А. Сардараў, “ … мова архет-ры заключана ў саміх прасторавых адносінах, ва ўласцівасцях матэрыяльных аб’ектаў і іх камунікатыўных сувязях”. З другога боку, унікальны характар архет-най прасторы, як адзначае Н. Кожар, тлумачыцца і тым, што “ у жывапісі і скульптуры прастора успрымаецца звонку, з боку. Пры чым жывапісі гэтая прастора ілюзорная, а ў скульптуры асязальная. У архет-най жа прасторы глядач заўсёды знаходзіцца ўнутры яе, нават калі разглядае будынак звонку. Гэтая прастора валодае адметнымі маштабнымі і рытмічнымі суадносінамі, што ўспрымаюцца ў руху”. Па сваёй сутнасці архет-ра ёсць мастацтва арганізацыі прасторы. Сама па сабе прастора- абстрактнае паняцце адцягненная катыгорыя. “ Прастора” як філасофская катыгорыя не мае дакладных межаў. Гаворачы аб прасторы мы атаясамліваем яе з бясконцасцю. Архет-ная жа прастора дэтэрмініравана формай. Спасціжэнне прасторы дасягаецца мінавіта праз узаемасуаднесеннаць прадметаў. Абапіраючыся на гэты пастулат, Р. Арнхейм аргументуе неабходнасць вылучаць “фон” і “фігуры” у трактоўцы прасторы, якія ацэньваюццаў кантэксце успрыманне. Паколькі свядомасць сінтызуе вобраз аб’яктыўнай існуючай трохмернай формай арх-нага аб’екта са мноства праекцый, што прачытваюца ў розных ракурсах, найбольшае значэнне ў ацэнцы структуры прасторы маюць: унутранае і знешняе ( як элементы прасторы), адктрытасць і замкненнасць ( як дынамічныя якасці), пукатыя і ўвагнутыя ( як геаметрычныя характарыстыкі), працягласць ( як матыматычная ўласцівасць), ракурс успрымання ( як аптычная праекцыя). Прыхільнікам такого меркавання выступае тэарэтык ахет-ры А. Бяляева. П а яе меркаванню, з пункту гледжання - ўспрымання архет-нага аб’екта найбольш значнымі складнікамі мастацкага вобраза- “ катэгарыяльнымі момантамі” яго эйдаса- з’яўляюцца : замкненасць і адкрытасць, архетык-най прасторы; знешняя і ўнутраная прастора; блізкія і далекія планы ; фіксаваныя кропкі ўспрымання; верхні і ніжні ярусы архет-най прасторы; ступень кантролю над зрокавым успрыманнам ( агляд); характар змены зрокавых кадраў пры успрыманні іх ў руху; частата змены зрокавых кадраў ( дынаміка ўспрымання); прасторава часавая кампазіцыя( суаднесенасць гістарычнага і новага). Пры звядзенні ў свядомасці эйдычных каспанентаў мастацкага вобраза архет-ры ў адзінае цэлае рэцыпіен вылучае і акцэнтуе менавіта характарыстыкі прасторы. Семіятычнае тлумачэнне архет-най пратсоры, у аснове якога ляжыць знакава сімвалічная інтэрпрытацыя, заснавана на шматузроўневай яе кадэфікацыі. Згодна з У. Эка, у аснове кадэфікацыі архет-най праторы ляжыць эўклідава геаметрыя з яе базавымі складнікамі stoicheia (элементамі класічнай геаметрыі, якія фарміруюць у больш ці меньш складаныя сінтагмы). У раскрыцці структуры кадзіравання архет-най прасторы У. Эка вылучае 2 узроўні чляненняў і адносіць да адзінак першага члянення квадрат, трохвугольнік, паралелепіпед, элепс ажнода больш складаных неправельных фігур, што паддаюцца апісанню з дапамогай разнастайных ураўненняў ; да адзінак другога члянення , якія базбаўлены ўласнага значэння, але надзелены дэферанцыяльным значэннем, - вугал, прамую, крывую. Менавіта на аснове ліній і геаметрычных фігур кадзіруюцца прасіторавыя тыпы збуданняў, такія як лабірынт, храм з аснаваннем ў выглядзе грэчаскага крыжа, “ адкрыты” план і інш. На працягу апошняга ст. трактоўка канцэпту “ прастора” у архе-ры манялася неаднаразова. Прагрэсіўныя канцэптуальныя ідэі тэарэтыкаў архе-ры і выяўленчага мастацтва, праекціроўшчыкаў 20 ст. атрымалі ўвасабленне ў прасторавай арганізацыі сучасных гарадоў, узбагацілі мастацкую мову архет-ры. Галоўным прынцыпам, пакладзеным у аснову фармірпвання гарадскога асяроддзя Бел-сі ў апошняй чвэрці 20-пач.21 ст-дзяў стаў прынцып адзінства, узаемасувязі і узаемаабумоўленасці фактараў, якія ўплываюць на фарміраванне мастацкага вобраза. Гістарычнае асяроддзе, ланшафт, архет-ныя ансамблі мінулых эпох, сфарміраваныя кампазіцыйныя восі і маштаб забудовы сталі базй трансфармацыі мастацкага аблічча гарадоў Б-сі. Сучасны этап урбанізацыі Б-сі характарызуецца пераходам ад кропкавага росту гарадоў да фарміраваннемгарадскіх агламерацый- прасторавых форм рассялення, якія ўяўляюць сістэму населеных месцаў і тэрыторый, што ўзаемадзейнічаюць па між сабой. Вырашэнне праблемы рацыянальнай тэрытарыяльнай арганизацыі буйных гарадоў рэспублікі ў сістэме “ горад-прыгарад” знаходзіцца сёння ў сістэме ўдасканалення адменістрацыйна-тэрытарыяльнага ўладкаванне Б-сі. Прасторавая арганізацыія асяроддзя жыццядзейнасці чал-ка, якая з’яўляецца адным з асноўных фактараў фарміравання мастацкага вобраза горада, у перыяд 1970-гг. да сённяшнягя часу зведала значныя змены, якія сталі вынікам патрабаваннем эпохі. На першым этапе горадабудаўнічага развіцця Мінска ( 1970-1991) асновы канцэптуальнага падыходу да арганізацыі асяроддзя складала пераўтварэнне прасторы на аснове існуючых ландшафта-тэрытарыяльных ўмоў. У гэты час адбываецца асваенне новых тэрыторый пад будаўніцтва. Галоўнымі структурна-кампазіцыйнымі адзінкамі Мінска з’яўлеюцца агульнагарадскі цэнтр, жылыя раёны, мікрараёны. Мастацкі вобраз гарадскога цэнтра сталіцы фарміруюць рэкрэацыі, адноўленая гістарычная прастора і архет-ра 20 пач.21 ст. Мастацкае аблічча жылых раёнаў і мікрараёнаў вызначаюць маляўнічы характрар ладндшафтных тэрыторый з наяўнасццю водных лесапаркавых масіваў, нязначныя перапады рэльефу; сілуэты архіт-ных ансамбляў, утвораныя спалучэннем рознавышынных аб’’ёмаў; сінтэз архіт-ры з творамі манументальна-дэкаратыўнага мастацтва; ансамблевыя кампазіцыі разнастайных архі-на-прасторавых вырашэнняў буданкаў (крыжападобных у плане вышынныхамоў, будынкаў крывалінейнай канфігурацыі, вежавага тыпу, прызматычных) з даменаваннем грамадскай пабудовы. Кампазіцыйнае вырашэнне раёнаў і мікрараёнаў будуецца ў гэты час па прынцыпе фарміраванне адкрытай і закрытай прасторы. Перыяд, які пачаўся з 1991 года вызначыў новую стратэгію горадабудаўнічага асваення прасторы. На раўне з развіццём ландшафтных тэрыторый, у склад якіх уваходзяць ужо не толькі гіст-ны цэнтр, прамысловая зона, жылыя раёны і мікрараёны, ал і жылыя пасёлкі, ьанкаўскія, дзелавыя, офісныя, адмінастрацыйна-гандлёвыя цэнтры, жыллёва-гасціначныя комплексы, адбываецца актыўнае асваенне прасторы “ па вертыкале”. У гэты перыяд зацвярджаюцца канцэпцыі мегаполіса- “падземнага гораду”, “ Сіці”; вынікам апошней стала праектаванне вышынных будынкаў – небаскробаў. Функцыянальная и мастацкая значнасцьдэкаратыўнага святла ў архе-рнай прасторы шматгранная и разнастайная. Дэкаратыўнае святло валодае виртуальным формаўтвараючым значэннем, выступае арыенцірам у прасторы, аказвае псіхалагічнае ўдзеянне на чал-ка. З дапамогай дэкаратыўнага асвятлення архет-ных аб’ектаў ствараецца светлацянявая мадэліроўка формы, дзякуючы чаму пабудовы набываюць новыя мастацкія якасці. Святло здольна аказваць і дэфармацыйны ўплыў: зрокава павялічваць або памяншаць прастору, уносіць змены ў візуальную ацэнку аб’ёмна-прасторавай кампазіцыі, ствараць уражанне зграбнасці і вышыннаці форм або манументальнасці і прысадзістнасці. Таму адным з падыходаў да праектавання і рэалізацыі сістэмы асвятлення архет-ных аб’ектаў з’яшляецца ўлік характару прасторы.              17.Мова сучаснай архітэктуры: канцэпты “кампазіцыя”, “ансамбль”. Кампазіцыя і ансамбль уяўляе сабой элемнты шматузроўневай структуры мастац-га вобраза архет-ры. Разам з дэнататыўнымі атрыбутыйнымі кампанентамі архет-ры - прасторай, формай, канструкціяй-кампазіцыя і ансамбль фарміруюць канцэптуальную схему яе маст-га вобраза. Кампазіцыя-(ад.ліц. – складванне,звязванне) у архетык-ры ёсуь сродак арганізацыі прасторы і форма на аснове гарманічнага спалучэння частак у адзінае цэлае, які прадугледжвае іх упарадкаванне. Ансамбль- ( ад. Фр. – сукупнасць, стройнае цэлае)- гарманічнае адзінства прасторавай арганізацыі, узгодзенасць,збалансіраванасць частак і элементаў, якія падпарадкаваны адзінай мастацкай ідэі,маст-кай задуе. Семантычная падобнасць паняцяў “кампаз-я” і “ ансамбль” тлумачыцца непасрэднай сувяззю з прасторай як неад’емным структурным элементам маст-кага вобраза архер-ры, якая дасягаецца ў імкненні да адзінства, цэласнасці. Гэта сукупнае адзінства частак у прасторавай арганізацыі архет-ры выражаецца ў гармоніі форм( ад грэч.-сувязь, стройнасць, суразмернасць). Па-за кампазіцыяй і (або) ансамблем мастацкі вобраз архет-ры страчвае сваю сутнасць. Гармонія ёсць неабходная ўмова мадэліравання маст-кага вобраза архет-ры. Гармонія- паняцце, якое выражае заканаернасць прыгажосці, уласцівай і прыродзе, і архет-ры. Аднак маштаб канцэптаў “кампаз-я” і “ ансамбль” адрозніваецца. Кампазіцыя ўвасабляецца ў адзінкавым аб’екце, ансамбль-у группе аб’ектаў. “Архет-ная кампазіцыя прадугледжвае,як правіла, упарадкаванне і прывядзенне ў сістэму мноства элементаў- аднастайных і разнастайных, тых і іншых. Элементы могуць быуь кропкавымі (напр.,вокны), лінейнымі (карнізы і калоны), плоскаснымі (фасады і дахі) ці скальптурна-прасторавымі (эркерыцібудаўнічыяаб’ёмы)”, - сцвярджае ням-цкі тэарэтык архет-ры А.Кучмар.Пры гэтым самі элементы гарманізацыі адносяцца да нейкага канкрэтнага архет-нага аб’еатк – будынка, збудавання, пабудова. У ансамблі гарманізацыя здзейнсняецца шляхам мастацка-вобразнага або стылявога яднання некалькіх аб’ектаў,што утвараюць групу. З другога боку адрозніваецц сам падыход да гарманізацыі. У архет-най кампазіцыі галоўны акцэнт ставіцца на гарманізацыю форм, у адрозненне якой “…архет-рны ансамбль гарманізуе зусім не фармальныя якасці і нават не часавыя, гістарычныя суадносіны,але ідэйна-мастацкія феномены”. Узаемасуадносенасць канцэптаў “кампазіцыя” і “ансамбль” у архе-ры вызначаецца і праз усталяванне межаў трактоўкі прасторы. Як адзначае Л.Кірылава, “ у адных выпадкаж межы архет-най прасторы вызначаюцца архет-нымі аб’ёнымі формамі, у другіх-астраўное размяшчэнне архет-нага аб’ёма на свабодным учатску пераўтварае пратсору прыроды ў архет-ную і стварае вакол гэтага аб’ёму “ зону кампазіцыйнага прыцягнення”, у трэцім выпадку архет-ная прастора можа быць арганізавана расстаноўкай архет-ных аб’ёмаў”. Але калі кампазіцыйныя якасці архет-ры ўвасабляюцца ў абмежаванай прасторы (аб’ект), то ў ан самблі межы прасторы дэматэрылізуюцца. У адрознінне ад архе-най кам-цыі ансамдль прадугледжвае выражаную сувязь з ландшафтам, прычым з адсутнасцю дакладна вызначаных прыродных ціштучна створаных матэрыяльных межаў. “Межы” прасторы ў ансамблі расчыняюцца ў бясконцасці. Канцэпты “кампазіцыя” і “ансамбль”, уключаныя ў моўную сістэму архет-ры, карэліруюць паміж сабой. Але шырыня іх тратоўкі значна мяняецца ў залежнасці ад кантэксту. Так, горадабудаўнічая кампазіцыя атаясамліваецца з горадабудаў-ай канцэпцыяй, выражанай у мадэлі арганізацыі гарадской прасторы, названай К. Лінчам “мадэллю горадабудаўнічай формы”. У дадзеным кантэксце кампазіцыі выступае дэнататычным элементам мадэліравання гарадской прасторы,элементам канцэптуальнай схемы горадабуд-чай планіроўк, яе канцэптам. У рэальнасці, арганізацыя гарадской прасторы здзейсняецца шляхам спалучэння, “звязвання” яго кампанентаў у нейкую сістэму, заключаную ў формы. Сама мадэль горадабуд-чай прасторы схематычна выражаецца формай: зорчатай, лінеарнай, рашэцістай,карункавай і інш. Горадабудаўнічы жа ансамбль – ёсць прыватнасць агульнай горадабуд-чай кампазіцыі, элемент горадабуд-чай прасторы, які разам з іншымі элементамі ( адзінкамі)- архет-нымі, прыроднымі- фарміруе мастацкі вобраз горада. Горадабудаўніцтва апошней чвэрці20- пач.21 ст. характэр-ецца імклівым развіццём. Узбуйнеўся маштаб забудовы, пашыралася сістэма вуліц і магістралей, новае значэнне набыло пытанні добраўпарадкавання і азяляненне тэрыторыі. Сістэма камунікацыі ў першую чаргу стала звязана са знешнімі, прыгараднымі сувязямі. Горабудаў-чая кампазіцыя горада ў цэлым не заставалася нязменнай, а развівалася, улічваючы пры гэтым выпрацаваныя раней прынцыпы аганізацыі горадабуд-чай структуры. Кампазіцыйныя і ансамблівыя якасці архет-ры сучасных сельскіх населённых месц фарміраваліся пад уплывам натуральна-гістарычнага фактару, які вызначыў нац-ную спецыфіку іх маст-кіх вобразаў, і патрабаванняў найноўшага часу, пад уплывам якіх былі успрыняты дэндэнцыі развіцця гарадской забудовы. Блізкасць да прыроды як спечыфічная саблівасць бел-кага сяла паўплывала на вырашэнне аб’ёмна-прасторавых кампазіцый пабудоў, якім ўласціва гарманічная сувязь з ландшафтам. Натур-ны прыродны ландшафт спрыяў кампазіцыйнаму аб’яднанню сялібнай і вытворчай зон у адзіны архе-на-мастацкі ансамбль. Іншая сэнсавая значэнне маюць тэрміны “ архетыктурны ансамбль” і “ архет-ная кампазіцыя” . Архет-ны ансамбль разумеецца як гарманічнае адзінства на аснове прасторава-часавай сувязі некалькіх адасобленных,самастойных аб’ектаў, агульных па стэлявых матывах, мастацкай ідэі, мастацкім абліччы. Архет-ная жа кампазіцыя ёсць спалучэнне частак у архет-ным абекце. Іншымі словамі, у архет-ным ансамбле адзінае цэлае ўтварае узгодненнасць дыскрэтных элементаў( аб’ектаў), уцягнутых у прасторава-часавы кантынуўм; архет-най кампазіцыі кожны элемент ёсцьчастка адзінага цэлага. Шматвектарны характар выражэння сутнасці канцэптаў “ кампазіцыі” і “ ансамбль” не стаў прычынай іх дэаметральна супрацьлеглай інтэрпрэтацыі. Пры ўсіх адрозненнях іх сутнасці, якія вызначаюцца прасторавымю, часавым фактарамі, маштабам і характарам кантэкстуальнай трактоўкі, імкненне да гармоніі форм як неабходная ўмова і ўласцівасць канцэптаў “ кампазіцыя” і “ансамбль” нашло выражэнне ў рэалізацыі агульных прынцыпаў увасаблення мастацкіх задум і ідэй вобразах. У канструяванні мастацкіх вобразаў архет-ры як каспазіцыя, так і ансамбль з’явіліся элементамі, якія вызначаюць іх якасную характарыстыку. |