РБ2. РБ2.docx. Рб2 Жедел катаралды (серозды) перикоронит этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу станымдары. Перикоронит
 Скачать 106.43 Kb.
|
|
РБ-2 1.Жедел катаралды (серозды) перикоронит: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. Перикоронит-толық емес немесе қиын жарып шығуы кезіндегі түбір тісінің сауытын қоршаған жұмсақ тіндердің қабынуы Тісін жабатын ретромолярлы аймақтың шырышты қабығының тұтастығы бұзылған кезде перикоронарлық кеңістікке (сауыт пен тістің арасында) тамақ қалдықтары мен ауыз қуысының микрофлорасы түседі.Бұл кеңістікте облигациялық және факультативті - анаэробты микроорганизмдерді дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасалады. Процестің одан әрі өтуі келесіге байланысты: - тісті кесу үшін тіс доғасында орын болуы; -жараға, қабынуға және тыртыққа әкелетін ретромолярлы аймақтың шырышты қабығының созылмалы жарақаттары. Перикоронит жіктеледі : 1)Жедел перикоронит:1 катаральды (серозды) іріңді; жара. 2. Созылмалы перикоронит. Жедел перикорониттің катаральды түрінің клиникалық көрінісі :
ДИАГНОСТИКАСЫНЫҢ ЖАЛПЫ ТӘСІЛДЕРІ Перикорониттің диагностикасы анамнезді жинау, клиникалық тексеру және тексерудің қосымша әдістері арқылы жүргізіледі. Емі Перикорониті бар науқастарды емдеу принциптері бірнеше міндеттерді бір мезгілде шешуді көздейді: • ауырсынуды жою; • патологиялық процестің одан әрі дамуының алдын алу; • барлық тіс-жақ жүйенің функционалдық қабілетін сақтау және қалпына келтіру; • тырысқақ және жақ маңы тіндерінде жіті одонтогенді қабыну патологиялық процестердің дамуының алдын алу; • пациенттердің өмір сүру сапасын арттыру. Емдік шаралар кешенін көбінесе емхана жағдайында жүргізеді. Қабыну құбылыстарының айқындылығын, аурудың жалпы және жергілікті көрінісін, сондай-ақ рентгенологиялық деректерді назарға алады. Бірінші кезекте өткір қабыну құбылыстарын жою қажет. Жедел перикоронитті (катаральды түрі) емдегенде "капюшон" астындағы кеңістікті тығындалған инесі бар шприцтен антисептикалық ерітінділермен өңдеу және антисептикалық, ауырсыну және қан тоқтататын таңғыштарды салу немесе йодоформды сұйықтыққа малынған полосом марльсімен "капюшон" ретротранспозициясы жеткілікті. Егер тістің жарылуы үшін алдыңғы шұңқырлағы орын жеткіліксіз болса немесе ол қандай да бір жаққа ығысқан жағдайда, қабыну қайталанады,онда жұлу операциясын жүргізеді. Егер тіс жұлу қажет болса тісті жұлу әдісі : Құрал-саймандар: лоток,айна ,пинцет,карпульді шприц ,анестетик ,хирургиялық гладилка,жақтары түйіспейтін, тісшесі бар, құстұмсық тәрізді қысқыш , тампон, мақта шаригі, кюретаждық қасық • Науқас отырған күйінде,егер төменгі жақ тістері жұлынса : науқастың төменгі жағы дәрігердің шынтақ деңгейінде болады,ал жоғарғы жақ тісі жұлынса иық деңгейінде орналасу керек • Дәрігер науқастың алдында және оң жағында орналасады • Жансыздандыру жұлынатын тіске сай жүргізеді • Гладилка көмегімен тіс түбірін айналмалы байламнан ажыратады • Қысқышты салу • Қысқышты жылжыту • Қысқышты бекіту • Тісті ырғалту :Дәрігер алғашқы қимылы ұрт жағына қарай, сосын тілдік бағытқа қарай ырғайды.Люксация • Жұлудың соңғы кезеңінде ғана ротация (айналдыру) қимылдары жасалынады. • Тіс жұлынғаннан кейін, тіс ұяшығы кюретаждық қасықпен тазаланады. Түбір ұшындағы альвеолалық бөлігі, грануляция алынады. Ұяшық қан ұйымаларына толған болу керек, болмаса альвеолит дамуы мүмкін. 2.Тістердің дистопия: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. Дистопия - дұрыс қалыптасқан тістің тіс қатарынан шет шығуы. Кейде ұртқа қарай әлде тілге қарай қисайып шығады. Кейбір тістер мұрынның ішіне немесе гаймор қуысына немесе көзге қарай шығуы мүмкін. Бұндай жағдайда тістің жаруы кешігіп, сол маңай тіндері зақымданып, қабынуы мүмкін. Онда тісті жұлып тастау керек. Дистопия кезінде тіс сол немесе басқа жаққа көлбеуі немесе тіс доғасынан тыс болуы мүмкін, немесе альвеолярлық өсіндіден тыс орналасуы мүмкін (төменгі жақ бұрышының аймағында, көз салғышында, мұрын қуысының қабырғасында және т.б.).Дистопирацияланған тістер әрең тесілуі, тістеуді бұзуы, жұмсақ тіндердің жарақатын тудыруы мүмкін. Дистопиялар жиі даналық тістері, сымдар, сирек премолярлар мен кескіштер. Егер тістер альвеолярлы өсіндіде орын жетпесе, тістің скученность дамуы мүмкін, тіс қатарынан шығу. Дистопия түрлері • медиальды (тісті Алға шеттетуде көрінеді) • дистальды (ауызға терең жылжу, тілге жақын) • супрапозиция және инфрапозиция (тістері жоғары және тиісінше, белгіленген нормадан төмен болғанда) • Тортопозиция (тістің қарама-қарсы жаққа айналуы) • Транспозиция (тіс сызығындағы орналасу кезектілігі бұзылған) Дистопияның негізгі себептері • Тұқым қуалаушылық • Эмбрионалды кезеңде тістің дамуындағы бұзылулар • Артық тістердің пайда болуы (гипердонтия) • Тұрақты және сүт тістері өлшемдерінің сәйкес келмеуі • Бұзылған даналық тістерін кесу • Тістердің жарақаттары (соққанда немесе құлағанда пайда болған шығулар)) • Сүт тістерін ерте жою Диагностика: Клиникалық зерттеу негізінде қойылады. Тіс қатарын қарау кезінде тіс қатарынан шығып тұратын немесе басқа тістерге қатысты дұрыс емес орналасқан тіс болады. Рентгенография,ортопантомография жүргізуге болады . Дистопияны емдеу әдістері • Брекет-жүйелердің көмегімен ортодонтикалық емдеу (тіс қатарында дистопирленген тіске арналған орын болған кезде, сондай-ақ тіс пен қызыл иектің жарақаттануы кезінде ерте кезеңдерде қолданылады)) • Қисайған тісті алып тастау (киста, қызыл иектің қабынуы болған жағдайда, сондай-ақ тіс емдеуге және басқа тіс қатарының қалыпты дамуына кедергі келтірсе) Тіс дистопиясын өз бетінше анықтауға болады, бірақ нақты диагноз тек маман қоя алады. Егер дұрыс өскен тіс тіс қатарына қатты әсер етпесе, сондай-ақ күлімсіреу эстетикасын бұзбаса, оны сәл ғана тегістейді. Бірақ, егер мәселе әлдеқайда ауыр болса, кәсіби емдеу қажет. 3.Тістердің ретенциясы: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. Ретенция - дұрыс қалыптасқан тістің әр түрлі кедергімен баяулап шығуы. Егер тіс жартылай шықса, онда шала ретенция, ал тіс мүлдем шыға алмай қалса, онда толық ретенция деп аталады. Ретенция мен дистопияға сүт тістер де, тұрақты тістер де ұшырайды. Тұрақты тістердің ішінде ретенцияға жиі ұшырайтын ақыл тістер, әсіресе астыңғы сегізінші тістер. Этиопатология Ретенирленген немесе дистопирленген тістердің пайда болуының негізгі себебі тұқым қуалайтын бейімділік болып табылады. Адамның кейбір тістері жетіспейтін жақ құрылысының параметрлері генетикалық түрде қойылуы мүмкін. Әдетте, бұл соңғы кесетін "сегізінші" болады. Сонымен қатар, тіс дәрігерлері тағы бірнеше факторды бөліп отыр: ❖ егер тіс кезектен тыс өссе және бағдар рөлін атқаратын көрші жоқ болса; ❖ "артық" немесе жиынтықтан тыс тістер-жиынтықтан кейін өсіп келе жатқан тістерге арналған орын жетіспеушілігіне алып келетін атавизм; ❖ механикалық жақ жарақаттары; ❖ тіс ұрықтарының қалыптасуындағы патология; ❖ сүт тістерінің ерте жоғалуы, кейіннен патологиялық өсуі тұрақты Клиника ➢ ісіну аймағында тіндердің ісінуі және қызаруы; ➢ Ауырсыну ➢ пульсация; ➢ науқас әлсіздікті сезінеді; ➢ температура көтерілуі мүмкін. ➢ Кейде ретенция симптомдарсыз немесе тұйықталған симптоматикамен өтуі мүмкін, бірақ стоматологтың қабылдауында патология бірден диагностикаланады. Диагностика: Практикалық денсаулық сақтауда жиі-рентгенография және ортопантомография, алайда тістің жарып шығу аурулары кезінде зерттеудің оңтайлы әдістері ортопантомография және конустық-сәулелі компьютерлік томография конустық бума болып табылады. Емі: Ретинирленген тістерді емдеу-стоматологиядағы тиімді әдістер Бақытымызға орай, бүгін ретенция ең күрделі және асқынған жағдайларда да табысты емдеуге беріледі. Диагностика кезеңінде тіс дәрігері ретинацияланған бірлікті сақтау керек пе, әлде оны жою керек пе деп шешеді. Сондықтан диагностика бірден бірнеше процедураны білдіреді: УДЗ, рентген, компьютерлік томография. Емдеу нұсқалары клиникалық жағдайға байланысты таңдалады: 1.Егер тіс дұрыс болса, бірақ ол тығыз иек тініне кедергі жасайды, емдеу қарастырады: o қызыл иектің капюшонын кесу бойынша шағын операция; o кесу қиын тіс бірлігінің тіндерінен босату; o бірнеше ай бойы тәждің шығу процесін бақылайтын стоматологтың мұқият бақылауы. 2.Егер тіс бұрышта тұрса, бірақ сау деп саналады, стоматолог ұсынады: o брекеттерді кию; o жағдайды бақылау үшін тұрақты алдын-ала тексеру (брекет тағудан кейін ретинирленген тіс қайтадан қарай кетпейді); o жағдайды бақылау үшін тұрақты алдын-ала тексеру (брекет тағудан кейін ретинирленген тіс қайтадан қарай кетпейді); 3.Егер тіс ішінара шыққан болса, бірақ сау деп саналады, стоматолог ұсына алады: o тәжін өсіруді болжайтын бірлікті көркемдік қалпына келтіру; o күлімсіреу эстетикасын қалпына келтіру үшін винир немесе люминир орнату. 4.Егер тіс дұрыс емес орын алса, жақын тұрған бірліктерге анық кедергі жасайды, стоматолог бірлікті жою операциясын ұсынады. Көзге көрінетін тәж бөлігі мен қабықтың тереңдігіне байланысты операция болуы мүмкін: o тіс дәрігері тәжінің кесілген бөлігін қысқыш басып алу; o алдымен сүйек кесіліп, ретинирленген тіс алынады, тігістер салынады. Қабыну процесін болдырмау үшін пациентке антибиотикотерапия тағайындалады. o Егер сізде немесе сіздің жақындарыңызда біз сипаттаған мәселе болса, кешенді стоматологиялық көмек алу және асқынулардың алдын алу үшін дәрігерге барыңыз. 4.Жедел жаралы перикоронит: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. Перикоронит ауыз қуысының микрофлорасын активтендіру нәтижесінде пайда болады. Онда бактериялардың анаэробты және факультативті анаэробты түрлері басым, төменгі жақ дистальды бөлігінің микроорганизмдерімен байқалады. Патогенезі Патологиялық процесс жиі үшінші молляр аймағында дамиды. Бірқатар факторлар перекорониттің патогенезін анықтайды: - Үшінші төменгі моллярды кесу процесінде тістің тәжіне тәуелді шырышты қабықтың жарақаты - Эрозияның және ондағы жаралардың дамуы - шығу мерзімі Клиникасы Жалпы жағдайы: қанағаттанарлық, дене температурасы қалыпты : төменгі үшінші оляр аймағында шайнау кезінде ауырсыну Сыртқы қарау: жақ маңындағы тіндердің ісінуі жоқ. Ауыз ашу еркін Пальпация: төменгі жақ аймағындағы үлкейген және ауырсынған лимфа түйіндері анықталуы мүмкін. Ауызды тексеру: қызыл иектің салбыраған шеті гиперемияланған, ісінген. Бір немесе бірнеше тіс көрінеді. Кейбір жағдайларда тістің барлық сауыт «капюшон» астында, оның астында серозды экссудат, «капюшон» үстінде қызылиектің пальпациясы ауырсынулы. Рентгенограмма: төменгі жақтың бүйірлік проекциясының рентгенограммасында патологиялық өзгерістер жоқ.. Диагностика Диагностикалық зерттеулер нәтижесі арқылы үшінші молярдың жарып шығуының қиындығын кариозды асқыну және үшкіл нервтің невралгиясынан оңай ажыратуға болады. Жарып шыққан тіс аймағындағы қызылиек қабынуының диагностика кезеңдері: 1. Шағымдар жинау 2. Қызылиек шырышты қабығының визуальды тексерісі 3. Бүйір проекцияда рентгендікдік зерттеу Диагнозды нақтылау үшін қосымша ортопантомография жүргіземіз. Жақ рентгенографиясында ақыл тісінің жағдайы, оның периодонты және қоршаған сүйегінің жағдайы, төменгі жақ тармақтары мен арнасына қатынасы көрінеді. Диффдиагностика үшін патологиялық аймақтың рентгенографиясын жасау жеткілікті болып табылады. Егерде суретте ретинирленген тіс көрініп тұрса, онда қызызиектің қалыпты қабынуларын алып тастауға болады Емі Жиі стоматолог емдеу әдісін қолданады – капюшонды алып тастау. Хирургиялық араласу іс жүзінде аз, ал операциядан кейінгі басты қалпына келтіру аз уақыт алады. Бірінші кезекте пациентке операция кезінде сезімді толығымен жою үшін анестезия енгізіледі. Одан әрі скальпель көмегімен перикоронарит орнында капюшонды кесу жүргізіледі. Операциядан кейін жараны мұқият өңдейді және зарарсыздандырады. Операциядан кейін науқас дәрігер қалпына келтіру процестерін бақылау үшін емдеуші хирургте болуы керек. Сондай-ақ, стоматолог пациент сақтауға тиіс бірқатар нұсқаулар береді. Мұндай ұсыныстарға арнайы ванналар мен примочкалар, иектің қабынуын жою және антибиотиктер курсын тағайындау жатады. Сирек жағдайларда емделушіде жаңа капюшон пайда болуы мүмкін, бұл жағдайда емдеудің басқа әдісі – тісін алып тастау. Тісті жою перикоронаритті емдеудің өте жағымсыз әдісі. Қалпына келтіру кезеңі өте ұзақ, ал операцияның өзі көп уақыт алады. Даналық тісін жою келесі жағдайларда жүргізіледі: егер капюшонды жою пациенттің сауығуына әкелмесе. Даналық тісінің дұрыс өсуі кезінде. Мысалы, бет жағына немесе басқа тіске қарай. Егер пациентте тар жақ доғасы болса, онда даналық тісі қалыпты өсу үшін орын болмайды. Бұл жағдайда тіс міндетті түрде шығарылады. Егер тіс жойылмаса, перикоронарит созылмалы түрге ауысады. 3азу тісін алып тастау операциясы бірнеше кезеңде жүреді: алдымен анестезияны енгізеді, содан кейін арнайы құралдар арқылы тіс тамырымен бірге жойылады, содан кейін жара өңделеді. Операциядан кейін дәрігер қызыл иекті жұқтырмау үшін антибиотиктер курсын тағайындайды және антисептика функциясын атқаратын ванночек үшін хлоргексидин ерітіндісі. Сонымен қатар, стоматолог операциядан кейін пациентте ауырсыну сезімін төмендету үшін анестезияны тағайындайды. Бұл қажет, өйткені анестезия өткеннен кейін, науқас қатты ауырады. Айта кету керек, қалпына келтіру кезеңі бірнеше ай алады және осы уақыт ішінде пациент дәрі-дәрмектерді қабылдап, ауыз қуысының жағдайын өз бетінше де, клиникаға да қарау керек. Операциядан кейін қызыл иек бірнеше күн ауырады, ал толық операциядан кейін қалпына келтіру бірнеше ай өтеді. Сондай-ақ, барлық қажетті дәрі-дәрмектерді сатып алуға көп ақша жұмсауға тура келеді. Сондықтан дәрігерлер тістерді жоюға ерекше жағдайларда келеді. Перикоронаритті емдеудің тағы бір әдісі туралы айту керек, ол тек емдеу жүйесіне кіре бастайды. Бұл лазерлік терапия. Инфрақызыл сәуле қызыл иек ұлпасына еніп, зақымдалған жерге әсер етеді. Сәуле қабынуға қарсы және қабынуға қарсы әсер етеді, сондай-ақ науқас жерге қан ағуын ынталандырады. Лазерлік терапия перикоронарит дамуының бастапқы сатысында жүргізіледі және емдеудің 10 сеансын алады. 5.Жедел іріңді перикоронит: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. Перикоронит – бұл тісті қоршайтын жұмсақ тіндердің қабынуы.Көп жағдайда ауру ақыл тістері жанында пайда болады. Ауру көбінесе моляр жанында пайда болады, жоғарғыға қарағанда төменгі жақ молярларында жиі кездеседі. Көп науқастарда перикоронит ұзақ уақыт бойы жарып шыққан тіс сауытын толық немесе жартылай жауып тұрған қызылиек аймағында пайда болады. Келесі факторлар перикорониттің даму қаупін жоғарылатады: • 20 дан 29 ға дейінгі жас аралығы • Дұрыс шықпаған ақыл тістер • Ауыз қуысының нашар гигиенасы • Тіс беткейін жабатын шырышты қабаттың артық болуы • Стресс және шаршау • Жүктілік Жедел іріңді перикоронит Бұл формада науқас жағдайы біршама нашарлайды, осындай симптомдар пайда болады: • Дене қызуы 37,5°C дейін көтеріледі • Ушінші моляр аймағында тұрақты қатты ауырсыну, шайнау кезінде күшейеді • Қызылиектің қатты ісінуі және қызаруы • Жұту кезіндегі ауырсынулар • Ауырсыну сезімі самай аймағына таралып, құлаққа иррадиация береді • Ауыз ашуы кезінде қиындықтар туындауы мүмкін • Ұрттың томпаю • Капюшонды басқан кезде ірің бөлініп, өткір ауырсыну пайда болады • Төменгі жақасты лимфа түйіндері ұлғайған, қозғалмалы6 пальпация кезінде ауырсынады Көп жағдайда ауру жарып шыққан тіс аймағындағы сыздап ауырсыну арқылы білінеді. Екі немесе үш күннен кейін ауырсыну қарқындылығы артып, оның сипаты өткір ауырсынумен көрінеді. Науқастар жарып шыққан тіс аймағындағы ауырсынуға, шайнау кезіндегі, ауыз ашылуы немесе жұтыну кезіндегі айқын ауырсыну сезімдеріне немесе мүлдем шайнай алмайтынына шағымданады. Ауру самай аймағына және кұлаққа иррадиация береді. Ауыздан жағымсыз иіс шығуы байқалады және қызылиек қабынуы көрінеді. Пациенттің жалпы жағдайы, әдетте, қалыпты болып қалады. Өте сирек дене температурасы 37-37, 5 градусқа дейін көтеріледі, кейде басы ауырады. Қарау кезінде ондай науқастарда зақымдалған аймақтағы ұлғаю және жақасты лимфа түйіндерінің пальпация кезіндегі ауырсынуы көрінеді. Қызылиек аймағында айқын қызару болады және жарып шыққан тіс ісінген қызылиек капюшонымен жабылып, ішінен ірің бөлінуі мүмкін. Бұл аймақтағы кез келген жанасу қимылдары айқын ауырсыну сезімімен жүріп, ауырсыну құлақ, самай және жоғары жаққа таралуы мүмкін. Емнен бас тартқан жағдайда ауру ағымы созылмалыға ауысуы мүмкін, ауру бірде өршіп, бірде басылып тұруы мүмкін, алайда қызылиек қалтасынан жағымсыз иісі бар ірің бөлініп тұруы байқалады. Процесс дамыған кезде тіс маңайындағы сүйектің сорылуына байланысты тістің патологиялық қозғалғыштығы пайда болады. Уақыт өте келе қабыну үрдісіне таңдай-тіл доғасы және ұрт шырышты қабаты қосылуы мүмкін. Кейде тістің тілдік немесе ұрттық жаққа қарай ығысуы байқалады. Диагностика Диагностикалық зерттеулер нәтижесі арқылы үшінші молярдың жарып шығуының қиындығын кариозды асқыну және үшкіл нервтің невралгиясынан оңай ажыратуға болады. Жарып шыққан тіс аймағындағы қызылиек қабынуының диагностика кезеңдері: 1. Шағымдар жинау 2. Қызылиек шырышты қабығының визуальды тексерісі 3. Бүйір проекцияда рентгендікдік зерттеу Диагнозды нақтылау үшін қосымша ортопантомография жүргіземіз. Жақ рентгенографиясында ақыл тісінің жағдайы, оның периодонты және қоршаған сүйегінің жағдайы, төменгі жақ тармақтары мен арнасына қатынасы көрінеді. Диффдиагностика үшін патологиялық аймақтың рентгенографиясын жасау жеткілікті болып табылады. Егерде суретте ретинирленген тіс көрініп тұрса, онда қызызиектің қалыпты қабынуларын алып тастауға болады. Дифференциалды диагностика: • Жедел пульпит Перикоронарит сияқты, бұл ауру үшін құлақ немесе самайға берілетін өткір ауырсыну тән. Дегенмен, ешқашан ауыз ашу, қызыл иектің қызаруы мен ісінуі, сондай-ақ серозды немесе іріңді бөлінбеген. • Гранулематозды және созылмалы грануляциялық периодонтиттер Бұл аурулар асқынған кезде қызыл иектің ісінуі мен қызаруы, тіпті іріңді бөліндісі бар жыланкөздер де пайда болуы мүмкін. Алайда периодонтит дамиды, тек толық жарып шыққан тістің үстінде, ал тістің перикоронаритінде әлі көрінбейді немесе ол ішінара көрінеді. ЕМДЕУ Перикорониттің іріңді түрінде хирургиялық араласу қажет – перикоронаротомия. Бұл іріңді бөліністің кетуін қамтамасыз ету үшін капюшонды кесу. Бұл кезде дренаж орнатылып, антисептикалық шаю тағайындалады. Қабыну процесі аяқталғаннан кейін перикоронароэктомия – капюшонды кесу (алып тастау) жүргізіледі. Операция капюшон астындағы кеңістіктегі патогенді организмдердің көбею жағдайларын жоюға, сондай-ақ тістің шығуын жеңілдетуге мүмкіндік береді. Капюшонды алып тастау процедурасын жергілікті анестезиямен, скальпельді, хирургиялық қайшыларды пайдалана отырып жүргізеді; сондай-ақ перикоронароэктомияны лазерлік хирургиялық қондырғының көмегімен жүргізеді. Хирургиялық араласудың бұл түрі аз жарақатты, лазерді пайдалану кезінде лазерлік сәуленің қасиетінің арқасында қан кетпейді. Капюшонды кесу операциясынан кейін антисептикалық шаюды, ауырсынуды басатын препараттарды қайта тағайындайды, қажет болған жағдайда-антибиотиктерді қабылдауға кеңес береді. |