РБ2. РБ2.docx. Рб2 Жедел катаралды (серозды) перикоронит этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу станымдары. Перикоронит
 Скачать 106.43 Kb.
|
|
6.Созылмалы перикоронитт: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. Созылмалы перикоронит Созылмалы процесс егер пациенттер жедел перикоронит пайда болған кезде стоматологқа жүгінбесе және оның симптомдарын уақытша мойындай отырып, аурумен өз бетінше күресуге тырысса дамиды. Капюшонның тамақ ішу кезінде, тістерді тазалау кезінде үнемі жарақаттануы, перикорониттің қайта асқынуы әсерінен ірің жиналуы орын алады, патологиялық процесс тіс айналасындағы сүйек тініне өтіп, тамырдың бойымен тарайды. Нәтижесінде сүйек резорбциясы (сіңуі) болады, бұл рентгенографиялық суретте көрінеді. Науқастарда мұндай белгілер байқалады: • тіс аймағындағы тұрақты ауырсыну және дискомфорт • шайнау кезіндегі киындықтар • ауыздан жағымсыз иіс шығу • капюшон шеттерінде тыртықтық өзгерістер пайда болуы мүмкін • капюшонды басқан кезде серозды немесе іріңді экссудат бөлінеді • пальпация кезінде төменгі жақасты лимфа түйіндері ұлғайған және ауырсынады • ақыл тіс қозғалғыш болады Қарау кезінде стоматолог жартылай шыққан тістің эритематозды, ірінді капюшонмен жабылғанын көреді. Созылмалы формасының тән белгісі ретінде бір жақты фарингитті атауға болады. Рентгенограмма кезінде тіс сауытынан түбір бойымен таралатын сүйек деструкциясы көрінеді. Диагностика Диагностикалық зерттеулер нәтижесі арқылы үшінші молярдың жарып шығуының қиындығын кариозды асқыну және үшкіл нервтің невралгиясынан оңай ажыратуға болады. Жарып шыққан тіс аймағындағы қызылиек қабынуының диагностика кезеңдері: 4. Шағымдар жинау 5. Қызылиек шырышты қабығының визуальды тексерісі 6. Бүйір проекцияда рентгендік зерттеу Диагнозды нақтылау үшін қосымша ортопантомография жүргіземіз. Жақ рентгенографиясында ақыл тісінің жағдайы, оның периодонты және қоршаған сүйегінің жағдайы, төменгі жақ тармақтары мен арнасына қатынасы көрінеді. Созылмалы процесс кезінде жарты айтүріндегі ақыл тісінің сауытына сүйек тінінің резорбциясы тән Диффдиагностика үшін патологиялық аймақтың рентгенографиясын жасау жеткілікті болып табылады. Егерде суретте ретинирленген тіс көрініп тұрса, онда қызызиектің қалыпты қабынуларын алып тастауға болады. ЕМДЕУ Перикоронитті емдеу әдісін зақымдалу аймағы және аурудың өту ағымына сәйкес таңдады. Хирургиялық емдеудің негізгі екі әдісі бар: 1. капюшонды алу 2. тісті жұлу Капюшонды ашу және алу Бұл перикорониттің нәтижелерін жою кезінде жиі қоланылатын әдіс болып табылады. Ерте сатыларында араласу минимальді болып, реабилитация ұзақ және азапты болмайды. Операция этаптары: • Дәрігер қолын толық антисептикалық өңдеуден өткізеді • Операциялық алаң дайындалады • Жансыздандыру жасалады • Скальпель көмегімен қызылиек капюшонын алып тастайды • Пайда болған жараны дезинфекциялық заттармен өңдейді Тісті жұлу Ақыл тісті тек шектелген жағдайларды жұлады: 1. Қысқа жақтық доға, ол анатомиялық құрылысына байланысты болады 2. Тістің патологиялық орналасуы, кейде жаңа тіс қасындағы тіске тіреліп дұрыс емес өседі немесе горизонтальді жатады 3. Ақыл тіс перикоронитпен зақымдалган, бұл жағдайда тісті жұлмаса ауру қайтадан пайда бола береді 4. Капюшонды ашу оң нәтиже бермей, перикоронит дамуын жалғастырған жағдайда міндетті түрде оны нәтижесіз емдегеннен гөрі жұлған тиімді болады. Тісті жұлу операциясын алдын ала рентген жүргізіп, жақта тіс және түбірдің орналасуын зерттегеннен кейін ғана жүзеге асырады. Жүргізу әдісі: операциялық алаңды дайындағаннан кейін міндетті жансыздандыру, тісті жұлу және жараны антисептикалық өңдеу. Асқынулары Ауырсыну белгілерін және жазып берілген емді елемеуге болмайды. Аурудың дамуына шайнау, жұтыну және ауызды қатты ашу кезіндегі ауырсыну белгілері көрсетеді. Науқас ісікиің пайда болғанын да байқауы мүмкін. Уақытылы емделмеген инфекция мойын лимфасына таралуы мүмкін. Созылмалы перикоронит асқынулары: • гингивит; • пародонтит; • фарингит; • бадамша гиперплазиясы; • тонзиллит. Сирек жағдайда перикоронитпен ауыратын адамда адам өміріне қауіпті, Людвиг стенокардиясы деп аталатын асқыну дамуы мүмкін, бұл кезде инфекция бас және мойынға таралады. Сонымен қатар сепсис сияқты қауіпті асқыну да сирек жағдайда дамиды. 7.Созылмалы одонтогенді гайморит: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. Созылмалы одонтогенді гайморит - Созылмалы гайморит жедел гаймориттің жалғасы немесе оның асқынуы. Кейбірде созылмалы гайморит өз бетінше басталады. Созылмалы периодонтиттерге, тіс жұлу операциясынан кейін немесе сарысулы ісіктің іріңдеуіне байланысты созылмалы гайморит астыртын басталады. Созылмалы гаймориттердің патологиялық-анатомиялық көрінісі әртүрлі болып келеді. Іріңді қабынуда, кілегей қабық үсті грануляциямен жабылып, қалыңдап іріңдейді. Кейбір жерінде жара пайда болып, ол сүйекке шауып, кейін жыланкөз пайда болады. Клиникасы - клиникасында субъективті және объективті белгілері болады. - ауырған жағындағы танаудан үнемі іріңді су ағуы,мұрыннан жағымсыз иіс. Ол объективті және субъективті какосмия болып бөлінеді. Егер науқас жағымсыз иісті өзі сезіп, одан жеркенсе оны субъективті какосмия, ал науқаспен қатар оның айналасындағы адамдар сезсе оны объективті какосмия деп атайды. - Басының ауруына шағымданады - Үшкіл нерв невралгиясы басталады - Жоғарғы жақта перкуссия кезінде ауырсыну - Іріңді бөлініс Объективті : ауыз қуысын тексергенде тіс түбірлері гаймор қуысына жақын орналасқан, тіс жегімен зақымдалған тістердің үстіндегі жыланкөздері немесе шектелген одонтогенді гаймориттің клиникалық көрінісі байқалады. Диагностика Рентген суретте гаймор қуысының күңгірттенгені анықталады. Іріңді түрі күңгірттенуінің біріңғай күшейе түсуімен сипатталады, ал полипозды турінде гаймор қуысында перде тәрізді және көлемі әр түрлі көлеңке көрінеді. Ауыз қуысының рентген суретінде тіс түбірлерінің қуысқа қатынасы олардың айналасындағы тіндердегі өзгерістер гранулема (киста) сарысулы ісік анық көрінеді. Созылмалы гаймориттерде өзгеріске ұшыраған қуыстағы шырышты қабаттың орналасқан жерін, оның көлемін және сын-сипатын анықтау үшін контрастты рентгеноскопия тәсілі өте тиімді. Контрастты зат ретінде 3—7 мл йоддипол қолданылады. Ажырату диагностикасы - гаймор қуысының шырышты қабатының қатерлі ісігі. - басқа да ісіктерден (саркома, остеома, амелобластома, сарысулы ісік) ажырату сары-сулы ісіктен ажырату керек. Бұл жағдайда мұрыннан су ақпайды. Рентгенограммада ісік анық шектелген, ал пункция жасаса жылтырақ ірің алуға болады. - гаймор қуысының шырышты қабатының созылмалы аллергиялық қабынуы. Аллергиялық гайморитпен ауырған науқастардың анализінде, аллергиялық экзема, нейродермит, коньюнктивит, Квинке ісінуі, эксудативті диатез (тамаққа немесе дәрі-дәрмектерге) бар екені анықталады. Аллергиялық гаймориттерде одонтогенді ошаққа байланысты ауыру сезімі болмайды, дертке өте ұзаққа созылу тән, өте көп мөлшерде мүрыннан мөлдір қою су бөлінеді. Мұрынның шырышты қабаты күрт ісініп көгереді. Емі -консервативті және хирургиялық Гаймориттердің хирургиялық ем тәсілдерінің бірі Колдуэль-Люк операциясы. Операция жергілікті инфильтративті және өткізгіш (туберальды, көзасты) анестезия арқылы жасалады, ал кей кезде эндотрахеалды наркоз беріледі. Мұрынның шырышты қабаты 3% кокаин немесе 1% дикаин ерітіндісімен жансыздандырылады. Тілік жоғарғы жақтың өтпелі қатпарында латеральды күрек тістен екінші үлкен азу тіске дейін жасалады. Шырышты қабатты сүйектің сыртқы қабығын қоса сылады. Қашаулап немесе бормен, Марченко трепанын қолдана отырып гаймор қуысының алдыңғы қабырғасын тесіп ашады. Сүйек тесігіне сай гаймор қуысының шырышты қабатын кесіп алады. Қуыстағы жиналған экссудат, полиптер, өзгеріске ұшыраған шырышты қабатты алып тастайды. Қуыстағы патологиялық өзгерген тіндерден тазаланған соң мұрынның төменгі тыныс жолымен қатынасатын көлемі 1,2x1,5 см тесік жасалады. Тесіктің мұрынның төменгі тыныс жолының деңгейінде болғанына көңіл аудару керек. Қуысты йодоформды немесе синтомицин эмульсиясына малынған тампонмен толтырады. Тампонның бір ұшын мұрынның төменгі тыныс жолына шығарады. Жоғарғы жақтың өтпелі қатпарындағы жараға кетгутпен тігіс салады. Ертеңіне тампонды алып тастайды, 3—4 тәулік бойы мұрынның төменгі тыныс жолында жасалған тесік арқылы қуысты жуып тұрады. Қабыну процесі жоғарғы жақтың альвеолды өсіндісінің сүйегін қамтыған жағдайда Денкер, Иванов, Рудаков, Лянде т. б. авторлар бойынша жасалатын операциялар оқулықтарда берілген. Сол операциялардың бірі Верлоцкий мен Заславский радикалды гайморотомия операциясының модификациясы. Мұнда тек қабыну процесімен қамтылған альвеолярлы өсіндінің вестибулярлы бетінен шырышты және сүйектің сырт қабығынан трапециялы қиынды кесіліп алынады. Сонан соң тілік өтпелі қатпармен немесе одан сәл төменірек латеральды күрек тіске және үшінші үлкен азу тіске дейін жалғасады. Әрі қарай операция барысы жоғарыдағы жазылған әдісімен жасалады. Операциядан кейін жалпы қабынуға қарсы тағайындалатын терапиямен науқастарға прозерин, дибазол, В1 витамині, ал операциядан екі күн өткен соң УЖЖ, 8—10 күндерінен бастап калий йодиді немесе новокаин мен электрофарез тағайындалады. Жүргізілген емнен кейін анемия, парестезия сезімі азайып, тістердің электртітіркену сезімінің деңгейі төмен-дейді. 8.Үшінші молярлардың қиын жарып шығуы: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. 9.Тістің таюы: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. Тістің таюы - тістің травматикалық зақымдануы нәтижесінде оның ұяшықпен байланысы бұзылады. Көбінесе жоғарғы жақтың фронтальды тістерінің таюы болады, соның өзінде периодонтальды талшықтардың жартылай немесе толық жыртылуы және қан тамырлар байламның зақымдалуы байқалады. Тіс таюы оқшаулы болуы мумкін. Клиникада толық емес таю (экструзия), толық таю (авульсия) және бөлінген таю (интрузияны) ажыратады. тістің таюын- альвеолярлы сүйектің немесе жақ сүйегінің тұбірінің сынуымен біріктіруге болады. ТИОЛОГИЯ Тістің таюы пайда болу себептері: - соққы (жарақат); - қатты тағамдарды тістеу; - шайнаған тамақтың бөтен денесі; - жаман әдеттер (тістермен бөтелкелер ашу); - тістің дұрыс жұлынбауы, қасындағы тістің таюына әкеледі. Толық емес таю кезінде периодонтальды талшықтардың бір бөлігі жыртылып, тіс алдыға немесе артқа, төменге (жоғарғы жаққа) немесе жоғарыға (төменгі жақта), іргелес тіс бағытында, ось айналасында қозғалады. Қан тамырлы байлам кейде сақталады, әсіресе тіс ось айналасында болған кезде. Рентгенограммада: тістің қисайған жағында периодонтальды саңылаудың тарылуы немесе толық болмауы, ал қарама қарсы бетінде- оның кеңеюі. Егер тіс оральды немесе вестибулярлы бағытта ығыстырылса, онда оның кесу жиегі көрші тістермен бірдей деңгейде орналаспайды. Рентгенограммада тіс түбірі қысқа өйткені төмен орналасуына байланысты Альвеоланың апикальды бөлігі, түбірдың ұшынан тыс немесе периодонтальды саңылаудың кеңеюі көрінеді. Толық таю кезінде периодонт бүкіл түбір бойында жыртылады , ал қантамырлы байлам өледі. Кейде альвеолалардың вестибулярлық бөлігі сынып, альвеоладағы тіс бекітілмейді. Бөлінген таю - толық таюдың бір түрі. Ол кезде қантамырлы байлам үнемі жыртылады. Рентгенограммада периодонтальды саңылаудың едәуір тарылуы немесе толық болмауы анықталады. Тістердің орналасу түрлері: 1. Тістің сауытына тікелей соққы. 2. Тістің сауытына бүйір соққы. 3. Тістің мойынына бүйір соққы 5. Бөлінген таю. Тістің сауытына тікелей соққы 50% жағдайларда кездеседі. Сауыт ауыз қуысына қарай жылжиды, ал түбірдың жоғарғы жағы сыртқа қарай орналасқан. Толық емес таюды емдеу мыналарды қамтиды: - тістің репозициясы; - ауызды каппамен немесе тегіс шина скобкамен бекіту; - үнемделген диета; - 1 айдан кейін тексеру; - пульпа зақымы анықтаған кезде - оны жою және каналды толтыру. Тайған тістерді иммобилизациялау әдетте бір ай ішінде (4 апта) жүзеге асырылады. Бұл жағдайда қабыну процестерінің және шинирленген тістердің эмальына зақым келтірудің алдын алу үшін ауыз қуысының гигиенасын қатаң сақтау қажет. Тістің толық таюында оның ремплантациясы жасалуы мүмкін (жарақат алғаннан кейін үш күннен кешіктірмей), оның ішінде пульпа экстрипациялап, канал толтырады; дұрыс ауыстыру; 4 апта бойы ауыз қуысы немесе тегіс шина каппамен бекіту; механикалық үнемделген диета Реплантация - бұл тістің өз ұяшығына орнатуы. Бір мезгілде және кешіктірілген реплантациялауды ажыратамыз. Бір барғанда тіс қайта реплантациялауға дайындайды, түбір өзегі толтырылып одан кейін шинирлеумен бірге реплантация жүргізіледі. Кешіктірілген реплантация жағдайда, тайған тіс жуылады, антибиотикпен физиологиялық ерітіндіге батырылады және тоңазытқышқа уақытша (реплантацияға дейін) қойылады. Бірнеше сағат немесе күн өткеннен кейін трепанациялап, пломбыланады содан кейін тіс реплантациясы жасалады. Тісті қалпына келтіруге арналған көрсеткіштер пациенттің жасына, оның жалпы жағдайына, тістің жағдайы мен тесікке, тістің уақытша немесе тұрақты, тіс түбірінің қалыптасуына немесе болмауына байланысты. Реплантация кезеңдері: 1. Тісті дайындау. 2. Тіс ұяшығын дайындау. 3. Тісті іс жүзінде қайта салу және оны ұяшыққа бекіту. 4. Операциядан кейінгі ем және бақылау. 10.Альвеолярлы өсіндінің сынығы: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. Альвеолярлы өсіндінің сынығы: этиопатогенез, клиникасы, диагностика мен емдеу ұстанымдары. Альвеолярлы сүйектердің сынуы Альвеолярлы сүйектің сынықтарының жіктелуі: 1. Ішінара - сыну сызығы альвеолярлық процестің сыртқы бөлігінен өтеді және бірнеше тесіктердің сыртқы қабырғалары мен интередентальды септумның бір бөлігінен тұратын пластинаның сынуы бар. 2. Толық - бір горизонталмен біріктірілген екі тік сызық альвеолярлық процестің сүйектерінің бүкіл қалыңдығынан өтеді. 3. Толық емес - сыну сызықтары альвеолярлық процестің бүкіл қалыңдығынан жарықшақ түрінде өтеді, ал фрагменттің ығысуы анықталмайды. 4. Сынған - сынық сызықтар бірнеше бағытта қиылысады. 5. Сүйек кемістігімен - альвеолярлық процестің бөлінуі. Альвеолярлы сүйектің оқшауланған сынуы оның тым тар бөлігінде жарақаттанушы күш әсерінен пайда болады. Көбіне жоғарғы жақтың альвеолярлық өсіндінің алдыңғы бөлігі бұзылады, бұл оның анатомиялық ерекшеліктерімен байланысты. Альвеолярлық өсіндінің сынуы тіс жұлудың асқынуы ретінде пайда болуы мүмкін: жоғарғы жақтың альвеолярлық өсіндінің сынуы, көбінесе фронтальды аймақтағы төменгі жақтың альвеолярлық бөлігі күрек және ит тістерді жұлған кезде, қысқыштар қызыл иектің шырышты қабаты астында өте терең қозғалатын кезде, альвеолярлық өсіндіні ұстап қалады. Сонымен қатар, жұлынған тіспен бірге альвеолярлық өсіндінің бір бөлігі сынады Альвеолярлық өсіндінің сынуы көбінесе тістердің сынуы немесе таюымен жүреді. Сынық сызығы әрдайым доға пішініне ие. Альвеолярлық жотаның бүйір бөлігінің сынуы, тар зат тиген кезде пайда болады (қыстырғыш, түтік, металл шыбық және т.б.). Жоғарғы жақтың альвеолярлық процесінің бүйір бөлігінің сынуы кезінде жоғарғы жақ қуысы сынуы мүмкін Сынық сызығы көбінесе тістердің түбірларының сыртында, яғни жоғарғы жақта – апекс үстінде, төменгі жағында - олардан төмен өтеді. Көбінесе ол тістердің түбірларында орналасуы мүмкін, бұл олардың апикальды үшінші бөлігінде сынуымен біріктіріледі. Екінші жағдайда, емдеу шарттары өте қолайсыз және сынған фрагменттер көбінесе жазылмайды бітіспейді. Клиника Науқастар жақ сүйегінің аймағындағы өздігінен ауырсынуға шағымданады, тістерді жабу немесе тамақ шайнауға тырысу, тістердің дұрыс жабылмауы немесе ауызды жабу мүмкін емес. Сыртқы тексеру кезінде ауыз қуысы жұмсақ тіндерінің ісінуі, жарақаттың белгісі болып табылатын көгеру, қабыршақтану, жаралар байқалады. Аузы жартылай ашық. Ауыз қуысын еріндердің немесе щектердің шырышты қабатын тексерген кезде тістердің зақымдалуына байланысты қан кетулер, лакациялар болуы мүмкін. Тіс доғасының конфигурациясы бұзылған, сынықтың тістемін анықтауға болады фрагментті абайлап шығарып, екінші қолдың саусақтарының астындағы қозғалғыштығын анықтауға болады. Диагностика Саусақты сүйектің қозғалмалы фрагментінің шекарасы бойынша жылжыту арқылы альвеолярлық процестің сынған бөлігінің мөлшерін дәл анықтауға болады. Сынық сызығы өтетін тістер перкуссиясы әдетте ауырады. Сүйек бөлшектері орналасқан тістерде перкуссияға жауап бере алады, қозғалмалы болады. Ауызішілік рентгенограммада сыну сызығы және оның тістердің түбірлерімен байланысы айқын көрінеді. Емдеу Альвеолярлы өсіндіің сынуын емдеудің негізгі қағидалары кез-келген сынықтарды емдеудегідей , атап айтқанда: - дұрыс орналасу; - иммобилизация. Иммобилизацияға қол жеткізуге болады: 1) тегіс шиналар; 2) тіс қызылиектік шиналар 3) каппа шиналар. Альвеолярлық өсіндінің сынуы кезінде бөлшектерді мұқият түзетіп және мықтап бекіту керек. Альвеолярлы өсіндінің сынуы Жоғарғы жағында жиі кездеседі, тістің сынуы немесе шығуымен қатар жүреді. Клиникалық көрінісі: тістем бұзылуы, сыну сызығы бойымен шырышты қабықтың жарылуы, ауыз қуысы кіреберісі маңындағы қан құйылу, альвеолярлық өсіндісі учаскесінің патологиялық қозғалуы, шайнау және сөйлеу кезіндегі қиындықтар, тістің сынуы мен шығуы. Диагноз рентгенологиялық зерттеу нәтижелері бойынша қойылады. Емі. Өсінділердің сынықтарын жақын тістермен бірге алып тастау, себебі оларды бітісуі мүмкін емес. Өткір сүйек шеттерін тегістейді және тез қататын пластмассадан жасалған кесінділермен жабады. |