1а урок. Урок Тема Г1алг1ай мохк Урока лоарх1ам Г1алг1ай мохк
Скачать 78.05 Kb.
|
Мишта хила веза таханарча заман къона саг? Мишта кхетаду оаш «патриот, интернационалист» яха дешаш? УI. Цlагlа бе болх балар. «Кхоанен даьй» яха дувцар деша . Оаг1ув 38-42 2-г1а урок Тема: Безам ба са. Осмиев Хь. Урока лоарх1ам: « Безам ба са» яха стихотворени чулоацам бовзийтар; кхетам т1а а бохийташ стихотворене нийса еша 1омабар; берий дешарцара безам а хьаькъал а кхетам а лакхбар; шаьра къамаьл 1омадар. Урока никъ I. Урока кийчо яр. II. Ц1аг1ара болх тахкар. - берашка «Кхоанен даьй» яха дувцар хьадувцийт .Хьехархочун хаттараш: Малаг1ча хаттара жоп лаха г1ерташ хиннад бераш? («Мишта хила веза таханарча заман къона саг» яхача хаттара. )Г1орбаьннача турпалхой малаг1а керттера оамалаш ювц Руслана? Хьа а лахе, 1оеша из моттиг. (Уйлаш ц1ена хиннай цар. Харц лийнабац, боккхаг1чар юхь йоагаяьяц. Наха къамаьл деча хана, юкъе а тувсабеннабац. Цар, к1езтгаг1а къамаьл а деш, дукхаг1а ладийг1ад наха дувцачунга, - аьлар Руслана.) Дувцара шоллаг1ча даькъа т1а йоазанхочо малаг1а хьехамаш ду берашта? (Лоацаг1а аьлча, з1амига болча хана денз декхарийла ба х1ара к1аьнк, йи1иг шоай йоккхача, сийрдача кхоаненга кийчбала. … Къахьегам, къахьегам, т1аккха а къахьегам ба саг шин кога т1а ураоттаваьр, таханарча 1илмага, говзалашка, культурага из кхоачаваьр.) Малаг1ча сага оамалех лоравала веза? (лочкъор доалача сагах,даьх-наьнах шийгара даьнна г1алат хьуладечох, харц лувчох, шийла эшашаг1а, замаг1а волчунца нийсхо йоаца г1улакх леладечох, ….) Мишта хила веза таханарча заман къона саг? Мишта кхетаду оаш «патриот, интернационалист» яха дешаш? III. Керда тема хьехар хьехархочо 1оеш Осмиев Хьамзата язъяь « Безам ба са» яха стихотворени IV. Сало 1а минот: Цхьан минота г1овтта, К1аьддалар д1адаккха, Сих а ца луш, к1оаргга, Шозза а кхозза а даккха са. Кулгаш юкъа т1а оттаде, Когаш шераг1а оттабе. V. Дешашцара болх Тохкаш – исследуя, Халкъа – народу, Ч1онак – почка, Сийле –слава, Г1о де – помочь VI.Дlахо хьехархочо дlа а оалаш дешархоша 1оеш стихотворени« Безам ба са» Урок чакхйоалаш, дийцар чlоагIдеш Хьехархочун хаттараш: Фу де безам ба поэта? Мехка халкъа мишта накъавала безам ба са йоах поэта? Мишта сенца ба шун безам? Шоашта фу караг1адоаладалара, аьнна, хетт шоана? Безам ба са, Хьаша воацаш, Ц1енда волаш Кхоаненна Д1ачувала базам ба. Теркам бе укх дешашта. - 1оеша стихотворении поэта кога мета шоаш а оавттадеш. - Поэта малаг1а оамалаш хьацаргьяр аош? УII. Цlагlа бе болх балар. Осмиев Хьамзата язъяь « Безам ба са» дагахьа 1омае.Оаг1ув 42-43. 3-г1а урок Тема: Дикадар, водар. Урока лоарх1ам: «Дикадар, водар» яхача дувцара чулоацам бовзийтар, дикача наьха г1улакхаш дувцар; 1аламцар берий безам лаккхбар. Урока никъ I. Урока кийчо яр. Метта разминка: Фийла лергаш, Сийрда б1аргаш, Эзди когаш - Диткъадаргаш, Г1етта т1аьск мо, Сиха лел Дехаш михо: Сабардел! Фуй из, бераш? (Д1ахьокх лийга сурт) II. Ц1аг1ара болх тахкар. - берашка хьаювцийт ц1аг1а 1омае енна стихотворени. Хьехархочун хаттараш: Фу де безам ба поэта? Мехка халкъа мишта накъавала безам ба са йоах поэта? Мишта сенца ба шун безам? Шоашта фу караг1адоаладалара, аьнна, хетт шоана? III. Керда тема хьехар хьехархочо 1одеш «Дикадар, водар» яха дувцар. Дешашцара болх: тоатол – ручеёк, оалхазар - птица, шовда- река, IV. Сало1а минот. Бийнаш де, бийнаш даста — Ца1, шиъ, кхоъ. Кулгаш дила, хьокхаде - диъ, пхиъ, ялх. Т1аккха шорттига т1оараш тоха - Т1арш, т1арш, т1арш. Когаш шорттига 1отоха Дап, дап, дап. VI.Дlахо хьехархочо дlа а оалаш дешархоша 1одеш Урок чакхйоалаш, дийцар чlоагIдеш Хьехархочун хаттараш: Мича вигар дас ший во1? ( Дас хьунаг1а вигар ший во1 )Сенца сакъердалора цар? (оалхазара ашарашца, шовдай декарца, хьун оакхарий хозалца….. )Хьунаг1а дика х1амаш даьр мала ва? (Кхерт1о т1а куришка оттаяьр а цун шийла дог лорадеш, 1и даьр а гонахье ц1енъеш, кулг техар а шовдана хьурмат деш хьийзар а дика саг ва.) Оаш дой наха шоашта дулу дикадар? Х1ана велхар з1амига к1аьнк? Фу дир даси к1аьнкеи 1алама даь зулам нийсде г1ерташ? Малаг1а уйлаш чуессар шоана дувцар дийшача? УII. Цlагlа бе болх балар. «Дикадар, водар» яха дувцар деша . Оаг1ув 43-47. 4-г1а урок Тема: Г1ишлонхой. Ужахов Х. Урока лоарх1ам: «Г1ишлонхой» яха стихотворени чулоацам бовзийтар; кхетам т1а а бохийташ стихотворени нийса еша 1омабар; берий дешарцара безам а хьаькъал а кхетам а лакхбар; шаьра къамаьл 1омадар. Урока никъ I. Урока кийчо яр. Метта разминка: Пхи п1елг ба кулга: Ц1аза п1елг, Юстара п1елг, Юкъера п1елг, Хьокха п1елг, Нана п1елг. II. Ц1аг1ара болх тахкар. - берашка «Дикадар, водар» яха дувцар хьадувцийтар. Хьехархочун хаттараш: Мича вигар дас ший во1? ( Дас хьунаг1а вигар ший во1 )Сенца сакъердалора цар? (оалхазара ашарашца, шовдай декарца, хьун оакхарий хозалца….. )Хьунаг1а дика х1амаш даьр мала ва? (Кхерт1о т1а куришка оттаяьр а цун шийла дог лорадеш, 1и даьр а гонахье ц1енъеш, кулг техар а шовдана хьурмат деш хьийзар а дика саг ва.) Оаш дой наха шоашта дулу дикадар? Х1ана велхар з1амига к1аьнк? Фу дир даси к1аьнкеи 1алама даь зулам нийсде г1ерташ? Малаг1а уйлаш чуессар шоана дувцар дийшача? III. Керда тема хьехар хьехархочо 1оеш Ужахов Х. язъяь «Г1ишлонхой» яха стихотворени IV. Сало1а минот. Ца1, шиъ, кхоъ - корта лаккха хьалъайбе, Диъ, пхиъ, ялх - д1а-хьа дерза, делале, Bopxl, барх1, ийс шортта 1олохле. Цхьан метте г1абаха лаккха, Шортта 1о а хайше, Д1а-хьа хьажа, делале, Болх д1абахьа кийчо е. V. Дешашцара болх Г1ишлонхой – строители, сибат – вид, б1аьшераш– столетия, т1ехье – потомки, г1оза – славные, г1ожа – грубые. VI.Дlахо хьехархочо дlа а оалаш дешархоша 1оеш стихотворени«Г1ишлонхой». Урок чакхйоалаш, дийцар чlоагIдеш Хьехархочун хаттараш: Сево эргадоаккх лаьттан сибат? (Г1ишлонхой кадай кулгаш, кирпишка т1а кирпишк юллаш.) Мишта кхетаду оаш «Д1аг1оргья ший апарах» яха дешаш? Фу хетт жовхьаргех тара? 1одеша т1ехьара дешаш, де ма1ан. (Г1ишлонхой кулгашта яьнна г1ожа чонкаш.) Теркам бе дешай: «Доахаргда цар б1аьшераш, хьаллоттаеш шун ц1ераш». Хьанах лаьца да уж дешаш? Шерде цар ма1ан. (Д1аг1оргья ха, г1ишлонхой къалургба, бакъдунен чу д1аберзаргба. Бакъда, цар хьалдаь боахамаш б1аьшерашка латтаргда. «Хьанаьхка баь боахам ба ер», - яхаш.)- белгалъяха шоашта мел йовза говзалаш, ала цар къахьегамах лаьце. Царех малаг1а говзал караерзайича бакъахьа хетар шоана? УII. Цlагlа бе болх балар. Ужахов Х. язъяь «Г1ишлонхой» яха стихотворени дагахьа 1омае.Оаг1ув 47-48. 5-г1а урок Тема: Къоанои к1анти Урока лоарх1ам: дувцара чулоацам бовзийтар; кхетам т1а а бохийташ дувцар шаьра деша 1омабар; берий дешарцара безам а хьаькъал а кхетам а лакхбар. Урока никъ I. Урока кийчо яр. Метта разминка: Ши дими боал-кха Инкала букъах... Раьза яц инкал Уж боацаш дукхаг1а! (дlaxьoкx инкала сурт) II. Ц1аг1ара болх тахкар. - берашка «Г1ишлонхой». яха стихотворени хьаювцийтар. Хьехархочун хаттараш: Сево эргадоаккх лаьттан сибат? (Г1ишлонхой кадай кулгаш, кирпишка т1а кирпишк юллаш.) Мишта кхетаду оаш «Д1аг1оргья ший апарах» яха дешаш? Фу хетт жовхьаргех тара? 1одеша т1ехьара дешаш, де ма1ан. (Г1ишлонхой кулгашта яьнна г1ожа чонкаш.) Теркам бе дешай: «Доахаргда цар б1аьшераш, хьаллоттаеш шун ц1ераш». Хьанах лаьца да уж дешаш? Шерде цар ма1ан. (Д1аг1оргья ха, г1ишлонхой къалургба, бакъдунен чу д1аберзаргба. Бакъда, цар хьалдаь боахамаш б1аьшерашка латтаргда. «Хьанаьхка баь боахам ба ер», - яхаш.)- белгалъяха шоашта мел йовза говзалаш, ала цар къахьегамах лаьце. Царех малаг1а говзал караерзайича бакъахьа хетар шоана? III. Керда тема хьехар хьехархочо 1одеш Костоев 1. яздяь «Къоанои к1анти» яха дувцар. IV. Сало1а минот: Цхьан минота г1овтта, К1аьддалар д1адаккха, Сих а ца луш, к1аоаргга, Шозза а кхозза а даккха са. Кулгаш юкъа т1а оттаде, Когаш шeparla оттабе. V. Дешашцара болх Чхара – скала, Маькарлонга - опытность, Б1убенна – уверенно, Ло1ам – воля, Кадай – шустрый, З1огал – вершина, Нач1ал - умение. VI.Дlахо хьехархочо дlа а оалаш дешархоша 1одеш «Къоанои к1анти» яха дувцар. - хьалха дешар кхетадар: - 1оешал укх дувцара ц1и. Фу яхалга да из? - Фу деш хиннаб уж? - Малаг1а духьале эттай царна духьал? - Фу бахьан долаш мегар йох К1анта шийна чхара т1а вала? - Малаг1а оамалаш хоза хийтар шоана к1анти? VII. Дувцар т1а дувцар ч1оаг1деш кхыъ дешар. К1анта оамалаш йувцаш къамаьл дар: - Кхы малаг1а оамалаш езаелар шоана К1анта? - Хьана баьннаб К1антий аьттув з1огал т1а вала? - Шоашта малаг1а хьехам эцаргбар оаш укх дувцарт1ара? - Фу накъадаьннад К1антийна Къоночунгара? Урок чакхйоалаш, дийцар чlоагIдеш Хьехархочун хаттараш: Миштаб шин наькъахочун каралаьца никъ? Малаг1а наькъахочун баьннаб аьттув з1огал т1а вала? Фу жоп деннад К1анта Къоаночун хаттара? УII. Цlагlа бе болх балар. Костоев 1. яздяь «Къоанои к1анти» яха дувцар деша. Оаг1ув 48-50. 6-г1а урок Тема: Йиъ хьажк1а Урока лоарх1ам: Плиев М-С. кхолламах бола кхетам шербар; дувцара чулоацам бовзийтар; кхетам т1а а бохийташ дувцар шаьра деша 1омабар; берий дешарцара безам а хьаькъал а кхетам а лакхбар. Урока никъ I Урока кийчо яр. Метта разминка: Сихаоаларг: Къа хьийгад - КIа хьийкъад! (массайттаза, т1ехь-т1ехь сих алуш) II Ц1агIара болх тахкар. - берашка «Къоанои к1анти» яха дувцар хьадувцийтар. Хьехархочун хаттараш: Миштаб шин наькъахочун каралаьца никъ? - Фу деш хиннаб Къонои К1анти? - Малаг1а духьале эттай царна духьал? Малаг1а наькъахочун баьннаб аьттув з1огал т1а вала? Фу жоп деннад К1анта Къоаночун хаттара? - Фу бахьан долаш мегар йох К1анта шийна чхара т1а вала? - Малаг1а оамалаш хоза хийтар шоана к1анти? - Кхы малаг1а оамалаш езаелар шоана К1анта? - Хьана баьннаб К1антий аьттув з1огал т1а вала? - Шоашта малаг1а хьехам эцаргбар оаш укх дувцарт1ара? - Фу накъадаьннад К1антийна Къоночунгара? III. Керда тема хьехар хьехархочо 1одеш Плиев М-С. яздяь «Йиъ хьажк1а» яха дувцар. Плиев М-С. кхоаламах дувцар. IV. Дешашцара болх Анаюхе, 1улаш, боарамех, б1убенна, урхенех, г1оздаьнна, IV. Сало1 а минот: Цхьан минота г1овтта, К1аьддалар д1адаккха, Сих а ца луш, к1оаргга Шозза а кхозза а даккха са. Кулгаш юкъа т1а оттаде, Когаш шepaгla оттабе. V.Дlахо хьехархочо дlа а оалаш дешархоша 1одеш «Йиъ хьажк1а» яха дувцар. - хьалха дийшар кхетадар: -Фу аргдар оаш укх дезалех? - Миштаб шоайла боакхий бараш а бераш а шоайла укх дувцара т1а? -Фу уйлаш йолаш яхаяр к1аьнка хьажк1аш? -Цун хетар хиларе из ц1акхаьчач? - Фу хетт шоана, йоазонхочо к1езиг хетий к1аьнка даьр? VI. Дувцар т1а дувцар ч1оаг1деш кхыъ дешар. К1аьнка оамалаш йувцаш къамаьл дар: - Малаг1а оамалаш езаелар шоана к1аьнка? - Мишта нийсделар Махьмада наьха бешара хьажк1аш лочкъаяр? - Сево гойт из к1аьнка даьна ч1оаг1а новкъа хилар? - Сенах гу вайна Махьмад ше даьча воча х1амах дехкевалар? УII. Цlагlа бе болх балар. Плиев М-С. яздяь «Йиъ хьажк1а» яха дувцар деша. Оаг1ув 50-56. 7-урок Тема: Лейлай ц1ай Урока лоарх1ам: «Лейлай ц1ай» яхача дувцара чулоацам бовзийтар; кхетам т1а а бохийташ дувцар шаьра деша 1омабар; берий оамалех лаьца дувцар, царех дикадар водар къоастаде а хьам зе а шоайла къахетаме хила 1омабар.. Урока никъ I. Урока кийчо ир. Метта разминка: 1а боала хий тох - Хьа боало зиза тох. Гонахь лаьтта Хьаьндой цунна, Мерза сомаш лургба хьона! II. Ц1агlapa болх тахкар. - берашка «Йиъ хьажк1а» яха дувцар хьадувцийтар. Хьехархочун хаттараш: - Миштаб шоайла боакхий бараш а бераш а шоайла укх дувцара т1а ?-Фу уйлаш йолаш яхаяр к1аьнка хьажк1аш? -Цун хетар хиларе из ц1акхаьчач? - Фу хетт шоана, йоазонхочо к1езиг хетий к1аьнка даьр? - Малаг1а оамалаш езаелар шоана к1аьнка? - Мишта нийсделар Махьмада наьха бешара хьажк1аш лочкъаяр? - Сево гойт из к1аьнка даьна ч1оаг1а новкъа хилар? - Сенах гу вайна Махьмад ше даьча воча х1амах дехкевалар? III. Керда тема хьехар хьехархочо 1одеш Шадиев С. яздяь «Лейлай ц1ай» яха дувцар. IV. Сало1а минот: Цхьан минота г1овтта, К1аьддалар д1адаккха, Сих а ца луш, к1оарга Шозза а кхозза а даккха са. Кулгаш юкъа т1а оттаде, Когаш шepaгla оттабе. V. Дешашцара болх Малаг1а дешаш кхетаданзар оаш? Ц1ай - праздник, день рождения, Хьагар - позавидовала, Торо - возможность, VI.Дlахо хьехархочо дlа а оалаш дешархоша 1одеш «Лейлай ц1ай» яха дувцар. - хьалха дийшар кхетадар: - шун уйлашка ладувг1а безам бар са. Малаг1а уйлаш ессар шун кертача дувцар дешача хана? - Хьанах лаьца да ер дувцар? Хьаювцал цун оамалаш. - Малаш баьхкабар Лейлай ц1ай дезди? - Малаг1а говзалаш йохкар йи1игех ?- Лейлан хьана хацар цхьакха оаг1орахьа говзал? - Мишта кхейеш яр Лейла ший нанас? - Фу хетт шоана, 1омалургья аьнна хетий шоана Лейла хьама хьаде? VII. Дувцар т1а дувцар ч1оаг1деш кхыъ дешар. Лейлай оамалаш йувцаш къамаьл дар: - Малаг1а оамалаш езаелар шоана Лейлай? - Мишта нийсденнад Лейлайна цхьакха говзал ца хар? - Нанас даьча совг1ато г1ад х1ана йиганзар йи1иг? - Оаш малаг1а совг1аташ лоарх1 эггара дезаг1а? УIII. Цlагlа бе болх балар. Шадиев С. яздяь «Лейлай ц1ай» яха дувцар деша. Оаг1ув 56-62. 8-урок Тема: Балха кулгаш. Осмиев Хь. Урока лоарх1ам: Поэта кхоламах лаьца алар; «Балха кулгаш» яха стихотворени чулоацам бовзийтар; нийса а шаьра а стихаш еша 1омабар; берий дешарцара безам а хьаькъал а кхетам а лакхбар; шаьра къамаьл 1омадар. Урока никъ I. Урока кийчо яр. 1. Метта разминка: Ай малав из, велхаш вагlap? Миска-миска велхаш ваг1ар? Из ба моза, из ба моза, Б1 аргаш 1аьржа дола моза, Ткъамаш даьржа бола моза, Хоза-хоза бола моза. II. Ц1аг1а бе бенна болх тахкар. - берашка «Лейлай ц1ай» яха дувцар хьадувцийтар. Хьехархочун хаттараш: - Малаш баьхкабар Лейлай ц1ай дезди? - Малаг1а говзалаш йохкар йи1игех ?- Лейлан хьана хацар цхьакха оаг1орахьа говзал? - Мишта кхейеш яр Лейла ший нанас? - Фу хетт шоана, 1омалургья аьнна хетий шоана Лейла хьама хьаде? - Малаг1а оамалаш езаелар шоана Лейлай? - Мишта нийсденнад Лейлайна цхьакха говзал ца хар? - Нанас даьча совг1ато г1ад х1ана йиганзар йи1иг? - Оаш малаг1а совг1аташ лоарх1 эггара дезаг1а? III. Керда тема хьехар Тахан вай ешаргья Осмиев Хьамзата язъяь «Балха кулгаш» яха стихотворени. Цкъ хьалхаг1а суртага хьожаргда вай: Фу гу шоана укх сурта т1а? Фу хьокхаш йохк комбайнаш? Наха фу ду царна т1ехьа? Мишта хетт шоана наха эшаш а пайдане а бе из болх? хьехархочо 1оеш «Балха кулгаш» яха стихотворени..IV. Сало1а минот. Дехкий дайдда даьхкар - Ца1, шиъ, кхоъ. Масса сахьат даьннад хьежар - Диъ, пхиъ, ялх. Цици доаг1а 1ата1алаш - Ца1, шиъ, кхоъ. Сих а ца луш хьалг1овтталаш - Диъ, пхиъ, ялх. V. Дешашцара болх Малаг1а дешаш кхетаданзар оаш? Рузкъа, Сапарг1ата, шонкаш, хестаде, маша. VI.Дlахо хьехархочо дlа а оалаш дешархоша 1оеш «Балха кулгаш» яха стихотворени. - хьалха дийшар кхетадар: - Фу хетт шаона, хьана тиллай стихотворенех «Балха кулгаш» аьнна ц1и? - Малаг1а сурташ эттар вайна хьалхашка е стихотворени 1ойийшача? - Фу йох поэта укх дешашца? Шонкаш яьнна Балха кулгаш, - Мишта кхетаду оаш «шонкаш яьнна» яха дешаш ?- Малаг1а дешашца хьахьокх автора ше къахьегама хам бар? - Шоай дешар оазаца хьахьокхал малаг1а уйлаш йоссийта укх дешаш дегашка? УII. Цlагlа бе болх балар. Осмиев Хь. язъяь «Балха кулгаш» яха стихотворени дагахь 1омае. Оаг1ув 62-63. 9-урок Тема: Хьаг1Урока лоарх1ам: «Хьаг1» яхача дувцара чулоацам бовзийтар; кхетам т1а а бохийташ дувцар шаьра деша 1омабар; берий оамалех лаьца дувцар, царех дикадар водар къоастаде а хьам зе а шоайла къахетаме хила 1омабар.. Урока никъ I. Урока кийчо яр. Метта разминка: (хьехархочоа т1еххъа) Ж1али даим цисках лет, Г1ажо котама з1ок етт... Хьо-м г1аж яц, Хьо ж1али дац, Хьога, нанилг, Латар тац! II. Ц1аг1ара болх тахкар - берашка «Балха кулгаш» яха стихотворени хьаювцийтар. Хьехархочун хаттараш: - Фу хетт шаона, хьана тиллай стихотворенех «Балха кулгаш» аьнна ц1и? - Малаг1а сурташ эттар вайна хьалхашка е стихотворени 1ойийшача? - Малаг1а дешашца хьахьокх автора ше къахьегама хам бар? III. Керда тема хьехар хьехархочо 1одеш «Хьаг1» яха дувцар. IV. Сало1а минот (хьехархочоа т1еххьа) Дехкий дайдда даьхкар - Ца1, шиъ, кхоъ. Масса сахьат даьннад хьежар — Диъ, пхиъ, ялх. Цици доаг1а 1ота1алаш - Ца1, шиъ, кхоъ. Сих а ца луш хьалг1овтталаш — Диъ, пхиъ, ялх. V. Дешашцара болх Малаг1а дешаш кхетаданзар оаш? Пайда, Бокъо, Хьаг1ярматал VI.Дlахо хьехархочо дlа а оалаш дешархоша 1одеш «Хьаг1» яха дувцар. - хьалха дийшар кхетадар: |