оооооооивтвтввово. 1-ші сұрақ жауаптары. 1билет 1 Жіті жне созылмалы бронхит
 Скачать 0.68 Mb.
|
|
15) Гельментоздар: Этиологиясы, клиникасы, диагностикасы, емі, алдын-алу. Анықтамасы Гельментоздар- адамдар мен жануарлар ағзаларында өмір сүретін паразиттік құрттар. Гельминттер өз бойынан алмасу заттарын бөлу арқылы ағзаның мүшелеріне жабысып, ағзаға кері әсерін тигізетін түрлі ауруларды тудырады. Клиникасы: жиі науқастардың іші аурады. Тәбеті төмендейді, ішінің қатаюы жүрек айнуы, іштің өтуі байқалады. Әлсіздік, бас айналады, бас ауруы байқалады, жалпы жағдайы бұзылады. Диагностикасы: Анус маңайынан жағынды алып, нәжістегі құрттар жұмыртқаларды анықтау. Аскаридалар ішек жолдарында кездесетін жағдайда рентгенологиялық әдіс қолданылады. Алдын-алу: Гельминтоздар ауруларын сақтану шаралары: тазалық сақтау. Іш тазартатын дәрілер ішу. Үй жануарларын малдәрігерлік тексеруден өткізіп, ауырған малды бөліп алып, дәрі-дәрмекпен емдеу, мал қалдықтарын биотермиялық жолмен өңдеу, ортаны қоздырғыштарынан тазарту. Емі: Гиперазин 3-4 грамм тәулігіне 2 күн бойы. Іш қатқанда іш жүргізетін дәрілер қолданылады. 16) Созылмалы холециститтер: этиологиясы, клиникасы, диагностикасы, емі. Анықтамасы Созылмалы холецистит-өт қабының созылмалы қабынулы полиэтиологиялық ауруы. Жиі әйелдер ауырады. Этиологиясы: 1. Бактериалды инфекция.Бұл инфекция жұтқыншақтан, ауыз қуысынан, жыныс жүйесінен, ішектен түседі. Өт қабына инфекцияның кіру жолдары: гематогенді, лимфогенді, өрмелі. Қоздырғыштары: ішек таяқшасы, энтерококк, стафилококк және стрептококк; сирек-протей, сүзек таяқшасы, саңырауқұлақтар. Созылмалы холециститтің дамуына В,С гепатитінің вирустары себеп болуы мүмкін. 2. Паразитарлық инфекция. Созылмалы холециститтің дамуына лямблиялар мен описторхоз себеп болуы мүмкін. 3. Аллергиялық фактор. 4. Ас қорыту жүйесінің созылмалы қабыну аурулары. 5.Аурудың дамуына қолайлы факторлар: -өттің іркілуі, семіздік пен жүктілік, қант диабеті, стрессті жағдайлар, тамақтану тәртібінің бұзылуы, майлы және қуырылған тағамдарын көп мөлшерде қолдану. Патогенезі: Өттің бактериостатикалық әсеріне байланысты созылмалы холецистит кезінде өт зарарсызданған болады.Өттің микробты қабынуы өт іркілгенде, өт қабының қабырғасының бұзылыстарында, иммунитет төмендегенде дамиды. Клиникалық көрінісі: Ауырсыну оң жақ қабырға астында кейде эпигастрий аймағында болады. Көп мөлшерде майлы, қуырылған, өткір тағамдарды қолданғанда олар күшейеді. Сонымен қатар науқастың жүрегі айниды, құсады, аузына ащы дәм келеді, аузы құрғайды, әлсіздік пайда болады. Науқаста құсқаннан кейін жеңілдік болмайды. Емі: Аурудың алғашқы кезеңінде 7-10 күн төсектік тәртіпті сақтау керек. Науқастарға №5 диета тағайындалады. Аурудың қозуы кезінде 2күн аштық сақтау керек. -құр сұйықтық, итмұрын тұнбасын береді. Аурулар болғанда және құсық пайда болғанда М-холиноликтер қолданады, 1мл атропин сульфатының 0,1% ерітіндісін, метацин. 17). Бауыр циррозы: этиологиясы, клиникасы, диагностикасы, емі. Анықтамасы Бауыр циррозы-созылмалы және үдемелі түрде дамитын, бауыр ұлпасының зақымдалуымен сипатталатын ауруды атайды. Бұзылған ұлпалар дәнекер ұлпамен алмасады да, бауырдың қызметі төмендейді. Этиологиясы: 1. Созылмалы вирусты гепатиттер. В, С, D, G вирусты гепатиттердің барлығы циррозбен аяқталуы ықтимал. 2. Созылмалы алкоголизм. Кейбір деректер бойынша 50% жағдайда бауыр циррозының себебі –алкогольді ішкілікке салыну. Ер адамдардың алкогольді күн сайын 60 мл, әйелдердің 20 мл ішуі, 10-15 жылдың, ал кейбір деректер бойынша 5-6 жылдың шамасында бауыр циррозына алып келуі анықталған. 3. Аутоиммундық гепатит – гепатиттердің ең ауыр түрі, бұл ең аяғында бауыр циррозына алып келеді. 4. Ферменттік жүйенің туа кемістіктері. Антитрипсиннің тапшылығы; антитрипсин бауырда синтезделетін гликопротеин; оның негізгі рөлі – бірқатар протеолиздік ферменттердің (трипсиннің, эластазаның, химотрипсиннің, плазминнің) шамадан артық агрессиялық әсерін тежеу. Антитрипсин жетіспесе, ағзада көптеген протеазалардың әсерінен деструкциялық процестер дамуы мүмкін. 5. Холестаз (өт ағымының бауыр ішіндегі бояулауы – биллиарлық цирроз). Бұл бауырдан тыс өт жолдарының қысылуымен немесе бітеліп қалуына байланысты өттің іркілуі де осы ауруға алып келеді. 6. Гепатотропты әсер ететін улар мен дәрмектер: хлорланған көмірсулар, ауыр металдардың туындылары, саңырауқұлақтың улары, туберкулезге қарсы, психотроптық дәрмектер, цитостатиктер т.б. 7.Авитаминоздар. 8.Зат алмасудың бұзылуы. Патогенезі: Цирроздың барлық түрінде дистрофия мен некрозға ұшырайды да, дәнекер ұлпамен алмасады, сондықтан бөлікті құрылысы өзгереді. Бауырда қан, лимфа, өт айналуы бұзылады. Бауыр қан айналамының, оның ішінде портальдық қан айналым жүйесі бұзылады, сөйтіп бауыр артериясының (көктамыр қақпасы) вегетативтік жүйке құрылымының бұзылуынан бауырға қан келуі азаяды. Соның салдарынан бауыр тіндері шіриді, бауыр паренхималары өле бастайды, ал бұл дәнекер тіндердің өсіп көбеюіне алып келеді. Қан айналымының бұзылуынан қақпалы көктамырда қан қысымының көтерілуінің дамуына және бауырлық көктамырмен қақпалы көктамыр тарамдарының арасындағы анастамоздың түзілуінен бауыр ішіндегі қан айналымы шамалы болса да жақсарады. Ал кейіннен қан айналымы баяулап, нашарлайды, сөйтіп ишемиялық өлеттенудің дамуына әкеледі. Клиникасы: Оң қабырға астында тұйық ауыру сезімінің пайда болуы, оның ішке қарай жайылуы, сыздап ауыруы физикалық жүктемеден кейін немесе майлы тағам жегеннен кейін басталады. Ауыру сезімі бауырдың үлкеюіне байланысты, оның сыртқы қабығының созылуынан немесе өліеттену ошақтарының бауыр қабығына жақын орналасуынан пайда болады. Науқастың тәбеті төмендейді немесе жойылады. Тамақ қабылдағаннан кейін оң жақ қабырға асты ауырады, жүрегі айниды, құсады, іші кебеді. (әсіресе майлы тағам қабылдағаннан кейін.) Науқастың жұмыс істеу қабілетінің төмендеуі, жалпы әлсіздік, тез шаршағыштық, ұйқысының бұзылуы бауыр циррозы кезінде жиі байқалады. Терінің қышуы болады. Диагностикасы: 1. Рентгенологиялық; 2. Сканирование жасау; 3. УДЗ; Компенсаторлы цирроз - хал-жағдайы қанағаттарлық, бауырдың мөлшері бұзылады. Демонстраторлы цирроз-қуаты әлсізденеді, терісі сарғаяды, АҚ жоғарылайды, қуысы сұйықтарға толады, бауырдың қызметі төмендейді, бұл жиі бауыр комасына әкеліп соқтырады. Емі: Төсек тәртібі, диета №5, глюкортикоидтар, өңештің тамырлары кеңейген кезде актоцидті препараттар, тұзсыз тағам, гипотензивті дәрілер, диуретиктер, альбулин құю, парацентез, бауыр препараты, витаминдер, АТФ глютимин қышқылы, қан кеткенде-ашығу, қан тоқтату, қан тоқтататын дәрілер қолдану. 18). Панкреатиттер: этиологиясы, клиникасы, диагностикасы, емі. Анықтамасы Панкреатит-ұйқы безі құрылысын өзгертіп, оның ішкі және сыртқы секрециялық жұмысын бұзатын қабындырушы дистрофиялық ауруды атайды. Панкреатиттер жіті және созылмалы болып екіге бөлінеді. Жіті панкреатит- Этиологиясы. 1. Өт қабының, өт жолдарының аурулары. 2. Алкогольдік ішімдікті үнемі қабылдау (алкогольный пакреатит). 3. Асқазан, 12 елі ішектің қабынулары және ойық жаралары. 4. Тамақта белоктың жетіспеушілігі. 5. Одди сфинктерінің түйілуі немесе қысылуы. Патогенезі. Ұйқы безінің өз ферменттерінің белсенділігінің жоғарылауының себептері: 1. Ұйқы безі сөлінің ағып өтуіне кедергілер: ұйқы безінің өзегіне 12 елі ішек cөлінің енуі. 2. Ұйқы безінің ірі өзегінің кілегей қабатындағы механикалық кедергілер (тыртықтар-рубец), ісіктер, қабыну инфильтраттарының болуы. 3. Он екі елі ішек ішіндлегі қысымның, ұйқы безі өзектеріндегі қысымынан жоғары болуы. 4. Ұйқы безінің сөлі қоюланып, оның ағу жылдамдығының баяулауы, және оның құрамындағы белок концентрациясының көбеюі. 5. Шамадан артық стимуляцияның нәтижесінде ұйқы безі сөлінің құрамындағы ферменттердің артуы, бездің өз тіндерін өзі зақымдауы. (трипсин). 6. Ұйқы безінің ісінуіне байланысты бездердің қысылып семуі (атрафия), кейін олардың орнына дәнекер тіндердің пайда болуы. 7. Өт жолдарынан ұйқы безіне инфекцияның енуі. Клиникалық көрінісі. Ауыру сезімі: іштің жоғарғы бөлігінде қайталай беретін ұстамалы немесе созылып ауыруы. Ауыру – оң жақ немесе сол жақ қабырға астынан басталып омыртқа мен қабырға арасындағы бұрышқа, кеудеге, мықын-шап аймағына беріледі. Ауыру сезімі көбіне тамақ қабылдау тәртібі бұзылғанда байқалады. Ұйқы безінің сыртқы секреция қызметінің жетіспеу синдромы (ферменттік жетіспеушілігі): а) асқазан диспепсиясы, тамақ қабылдағаннан кейін іште болатын салмақ сезімі, кекірік, іштің кебуі, іштің кернеп ауыруы. б) ішек дисепсиясы: алдымен ұзаққа созылған іштің қатуы, кейін іштің өтуімен алмасуы. Диарея көбіне ішімдіктен болатын панкреатитке тән. Емі. 1. Емдәм №5 2. Ұйқы безінің сыртқы секрециялық қызметінің орнын толтыратын дәрілер. а) антацидтер: алмагел А, маалокс; Н2-блокаторлар- цимитидин, ранитидин, ранисан, тагамет. б) ферменттік жетіспеушіліктің орнын толтыратын дәрілер панкреатин, солизм, мезимфорте, креон т.б. в) спазмолитиктер: но-шпа, папаверин. Ұйқы безі қатты ауырғанда оны басатын дәрілер: анальгин, баралгин, кетонал, трамал. Без ісінген жағдайда – ферменттік ем: тросилол, контрикал, гордокс. Бұл аурудың емі созылмалы түрінде толық жазылған, соны қараңыздар. Созылмалы панкреатит Анықтамасы Созылмалы панкреатит- ұйқы без паренхимасының, түтіктерінің зақымдануымен дамитын және этиологиялық фактордың тоқтауына қарамастан өрістейтін, соңында бездің склерозына, экзо-эндогендік қызметтерінің жетіспеушілігіне әкелетін ұйқы безінің созылмалы қабыну ауруы. Этиологиясы. Бұл аурудың пайда болу себептері көп, соның ішіндегі басты негізгілеріне тоқталайық. 1. Өт жүру жолдарының аурулары (таспен немесе тассыз өт қабының қабынуы, өт жүру жолдарының туа біткен ақаулары) және бауыр аурулары. 2. Ішкілікке салыну (90%). 3. Асқазан, 12 елі ішек аурулары (асқазанның 12 елі ішектің созылмалы қабынулары, жаралары, асқазан сөлінің жеткіліксіздігі т.б.). 4. 12 елі ішек бүртігінің аурулары (Одди сфинктерінің тарылуы, тас тұрып қалуы, ісік және паразиттердің кесірінен). 5. Алиментарлық фактор-майлы, қуырылған тағамды асыра жеу, белоктың жетіспеушілігі, витаминдердің әсіресе А витаминінің тапшылығы 6. Аллергиялық жағдайдың әсерінен. 7. Вирусты жұқпалы ауру (Боткин ауруы). 8. Операция кезінде ұйқы безінің жарақаттануы. 9. Ішкі қан айналымының бұзылуы. 10. Тұқым қуалау бейімділігі 11. Кейбір дәрілерді ұзақ немесе жиі қабылдауы әсіресе сульфаниламид препараттары. 12. Жедел ұйқы безінің қабынуы, әртүрлі себептерден созылмалы түріне айналады. Патогенезі. Көп жағдайда өт қабының және өттің жүру жолдарының қабынуынан кейін барып, ұйқы безі қабынады. Оның себебі он екі елі ішек қызметінің бұзылуынан, оның белсенділігі күшейіп, өт кері ағып ұйқы безінің сөл жүретін жолдарына келіп тітіркендіруінен без сөлінің жолы тарылып, оның қысымы жоғарылайды, соның салдарынан без ферменттерінің яғни трипсин, липазаның белсенділігі күшейіп өз тіндерін, ұлпаларын ерітіп жібереді, ал оның орнына дәнекер тіндер пайда болады. Ал адам арақты көп, ұзақ уақыт ішсе де осы ауруға шалдығады. Алкоголь үйқы безінің секрециясын күрт күшейтеді және сөлде белок көбейеді. Бөлінген сөл белокқа аса қаныққан ерітіндінің құрамындағы белок ұсақ түтікшелерде уыз тәрізді ұйып түтікшелердің өтімсіздігіне әкеледі. Клиникалық көрінісі. Ұйқы безі 3 бөлікке бөлінеді, бас жағы ортаңғы бөлігі немесе денесі және құйрығы. Егер бездің бас жағы қабынса – онда төс шеміршегінің оң жағы ауырады яғни оң қабырға асты, ал бездің ортаңғы бөлігі қабынса, онда төс шеміршегінің асты, кіндіктің үсті ауырады, ал бездің құйрық жағы қабынса, онда төс шеміршегінің сол жағы ауырады. Егер ұйқы безі түгел қабынса, онда іштің жоғарғы бөлігі түгелімен өте қатты ауырады. Ауырудың сипаты: күйдіріп, қысып, шаншып ауырады, ал ауыру арақ ішсе, ащы майлы, қуырылған тамақтан кейін басталады және осы кезде бірнеше рет құсады. Құсықтан кейін науқаста жеңілдік болмайды. Наукастың тамаққа тәбеті төмен, іші кебеді, өтеді, кейде дене қызуы көтеріледі. Емі. Бұл аурумен ауырған науқастар аурудың қозу кезеңінде ауруханаға жатып емделуі керек. Сонан кейінгі назар аударатын мәселе, ол науқастың тамақ қабылдауына қатаң тәртіп орнату. Науқас ауруханаға түскеннен кейін 2-3 күн тамақ ішпей аш ұстайды, Боржом, Нарзан сияқты минеральді суларды тәлігіне 6 стаканнан аз-аздан жұтқызып ішкізеді (секретті тежеу үшін). Сырқаттың жағдайы дұрыстала келе диетаны біртіндеп кеңейтіп, №5 диетаға көшіреді. Тағамды суға пісіріп немесе буға бұқтырып дайындайды. Тамақты аз-аздан тәулігіне 4-6 рет қабылдайды. Созылмалы панкреатитке шалдыққандар ұйқы безінің секрециясын күшейтетін тамақтардан бас тартуы керек. Қолдануға болмайтын тағамдар: еттің майы, күйдірілген өсімдік майы, сүт, еттің српасы, өткір тағамдар, консервілер, қышқыл жемістер мен шырындар, газды сусындар. Араққа, сыраға қатаң тыйым салынады. 19) Өт тас ауруы: қауіп-қатер факторлары, клиникасы, ажырату диагностикасы, емі. Анықтамасы Өт қабындағы тастар - өт қабында түзілетін қатты бөліктер. Өт қабы – бұл алмұрт тәрізді шағын ағза, іштің жоғарғы оң бөлігінде бауырдың астында орналасқан. Өт қабындағы тастардың өлшемі құм тәрізді ұсақ немесе гольфтың кішкентай добына дейінгі көлемде болады. Өт қабында бір үлкен тас, жүздеген ұсақтары, немесе шағын және үлкендері де болуы мүмкін. Өт қабындағы тастар іштің жоғарғы оң бөлігіндегі кенеттен пайда болатын ауырсынуды туындатуы мүмкін. Бұл өт қабының түйілуі аталады, өт бөлінетін түтіктердің тастармен бітелуінде пайда болады. Этиопатогенезі. Бұл аурудың пайда болу себептеріне тамақтану тәртібінің бұзылуы басты орын алады (майлар мен калориясы жоғары тағамдар, витаминдердің жетіспеушілігі әсіресе А витамині), өт қабында зат алмасу қызметінің бұзылуы, эндокриндік аурулар, инфекциялар (бауырдың қабынуы), өт жолдарының ақаулары мен қабынуы, конституциялық бейімділік т.б. тастың пайда болуына және өт құрамын өзгертуге ықпалын тигізеді. Өт тастары көбінесе құрамы бойынша аралас холестерин - пигмент кальций тұздары қосындысы, сиректеу кездесетін таза холестериндік немесе пигменттік (билирубиндік) болады. Клиникалық көрінісі. Авторлардың көпшілігі тас байлану ауруының белгісіз өтетіндігіне баса мән береді. Француз терапевтерінің айтуынша өт қабына тас байлану ауруы белгісіз болып келеді, ал білінетіні тек асқынулары. Кейбір науқастарда ауру шаншу ұстамасымен білінеді. Науқастың іші кенеттен қатты және ауыр басталып ол көбінесе оң жақ қабырға астына, оң иыққа, оң 265 жауырынға, белге таралып, бірнеше минуттан бірнеше (2–3 ) сағатқа созылады. Жылына немесе айына 1-2 рет қайталап отырады. Ұстама тамақтың тәртібінің бұзылуынан немесе физикалық жүктемеге байланысты болады және басы ауырады жүрегі айниды, құсады. Емі. Бұл ауруға негізінен хирургиялық операция жасап тасты алады, әрине оған дейін, ол дәлелденіп, тексерілуден өтуі керек (рентген, узи т.б.оны созылмалы холециститтен қараңыздар). Өт ауруының ұстамасы кезінде тезірек ауру сезімін басу немесе тоқтату керек. Ол үшін атропинді, папаверинді немесе но-шпаны, спазмолитинді, анальгинді немесе кетаналды пайдаланады. 20) Гепатиттер, жіктелуі, себептері, клиникалық синдромдары, бауыр стигмалары, Диагностикасы ҚБА, УДЗ. Диагностикалық сынамалар. Анықтамасы Гепатит деген – бауыр ұлпаларының өткір немесе созылмалы қабынуы. Гепатиттер ағымы бойынша жіті және созылмалы гепатит болып екіге. Жіті гепатиттер: Алғашқы жұқпалы, екінші жұқпалы, улы гепатит болып бөлінеді. Созылмалы гепатит-бауыр клеткаларының созылмалы түрде қабынбалы-дистрофиялық процесстерге ұшырауы. Этиологиясы және патоегензі: Этиологиялық факторларға: инфекциялар, уланулар, аллергия, ішімдік жатады. Созылмалы гепатиттің 50-80% вирустық гепатиттен кейін дамиды. Туберкулез, бруцеллез, малярия сияқты жұқпалы аурулар да гепатитке әкеліп соқтырады. Тұрмыста, өндірісте кездесетін уланулар, дәрілермен уланулар да осы ауруға әкеледі. Осы себептердің әсерінен бауырдың клеткалары тікелей зақымданады. Ферменттер алмасуы бұзылады. Улы-аллергиялық гепатиттер кезінде бауыр клеткалары бұзылмайды, бірақ оларға токсиндер аллергиялық әсерін тигізеді. Бауырдағы алмасу процестері бұзыла келе, гепатоздарға ұшырайды. Созылмалы қабыну процестері ағзада инфекцияның болуынан немесе иммунитеттің төмендеуінен дамиды. Созылмалы гепатит 3 синдроммен мінезделеді: Астеновегетативті синдромға: әлсіздік, тез шаршау, жүдеу сияқты белгілер жатады. Дискинезиялық синдромға: тәбеттің төмендеуі, жүректің айнуы, құсу жатады. Бауыр жетіспеушілік синдромына: ұйқышыл болу, қансырау, дененің сарғаюы, асциттің пайда болуы жатады. Бұл аурумен сырқат адамның бауыры үлкейіп, қабырға доғасынан бес-сегіз см дейін шығып тұрады. Емдеу және алдын алу: Ең бірінші вирусты гепатиттің алдын алу керек. Түрлі улы заттар мен ішімдіктерден қорғану қажет. Диспансеризацияны дұрыс жүргізу керек. Емі. Төсек режимі, №5 диета, бауырдың алмасу процесін жақсарту үшін В1, В6, В12, С дәрумендерін пайдалану, липой қышқылы 1 табелткадан тәулігіне 3 рет, өт айдағыш дәрілер. 21)Жүрек ақаулары(митралдық жетіспеушілік), гемодинамикасы, себебі, клиникалық белгілері, емдеу қағидасы, диетотерапиясы, асқынуы, алдын алу. Анықтамасы Жүрек аурулары, әр түрлі аурулардың асқынуынан немесе жүрек және қантамыр жүйесі қызметі бұзылуы мен зақымдануынан пайда болатын аурулар. Жүрек ауруларының жиі кездесетін түрлері: ревматизм, гипертония, жүрек ақауы, жүрек демікпесі, жүрек және қан тамыр неврозы, миокард инфаркты, гипотония, т.б. Жүрек ақауы – жүрек қарыншалары мен жүрекшелерінің арасындағы қан өтетін саңылау тарылып, жүрек қызметінің бұзылуы. Мұның туа және жүре пайда болатын түрлері бар. Туа пайда болған жүрек ақауы көбіне ұрықтың дамуы кезінде, жүректің қалыпты жетілмеуінен болады. Жүре пайда болатын жүрек ақауы, негізінен, баспа, мерез, т.б. аурулардың асқынуынан болады. Бұл жағдайда жүректің ішкі қабаты қабынып, қақпақшалар беріштеніп, кішірейіп, жүрекше арасындағы саңылауды толық жаба алмайды. Сондықтан қарынша жиырылғанда қан жүрекшеге қайта құйылып, оны кернеп әлсіретеді. Қан айналысы бұзылып, жүрек қызметі нашарлайды. Митральды қақпақтың ақаулары Бұлар бес түрге бөлінеді: 1.Митральды қақпақтың шамасыздығы; 2.Митральді стеноз 3.Шамасыздығы басым жұптасқан митральді ақау, 4.Стенозы басым жұптасқан митральді ақау 5.Стенозы немесе шамасыздығының басымдылығы айқын емес жұптасқан митральды ақау. Митральды қақпақтың жетіспеушілігі екі түрі бар. Функциялық – сау қақпақтың кеңіген тесікті жабуға шамасы келмеуі, бұл жүрек қуыстарының аса кеңуінен болады. Органикалық-қақпақ құрылымдарының қайтымсыз бұзылыстары,қақпақтардың бүрісіп, қысқаруы немесе тесілуі. Функциялық қақпақ шамасыздығының этиологиясы: 1.Фиброздық сақинаның кеңуіне алып келетін жүрек қуыстарының дилятациясы. 2.Митральды қақпақтың пролапсы-жабылғанда бір немесе екі жарманың жүрекшеге қарай қайырылуы; 3.Фиброздық сақинаның жиырылуына кедергі туғызатын атерокальциноз. Органикалық қақпақ шамасыздығының этиологиясы: 1.Ревматизм. 2.Инфекциялық эндокардит; 3.Атеросклероз; 4.Коллагеноздар; 5.Хирургиялық әрекеттер; 6.Кеуде жарақаттары; 7.Емізік бұлшық еттің инфаркты, хорданың үзілуі. Патогенезі: Қақпақар толық жабылмай, жармаларының арасында саңылау болуы немесе қақпақтың тесілуі; Систола кезінде қанның біршамасы жабылған қақпақтың арасындағы саңылаулардан немесе тесілген қақпақтан сол жүрекшеге оралуы. Кері оралатын қанның көлемі қақпақ кемістігінің аумағына және митральді тесіктің сақиналық бұлшықетінің жиырылу мүмкіндігіне тәуелді Гемодинамикалық бұзылыстар регургитацияның көлеміне тәуелді, мәселен 5мл шамасындағы регуритация гемодинамикалық бұзылыстарды бермейді.; 10 мл-орташа, 25-30мл – ауыр регургитация болып, айқын гемодинамикалық бұзылыстарға әкеледі. Регургитаия көлемі неғұрлым көп болса, сол құрлым гемодинамикалық бұзылыстар тез пайда болады. Ақаудың гемодинамикалық эволюциясы: 1.Қанның кері оралуынан сол жүрекшенің сыйымдылығы ұлғаяды, сондықтан сол қарыншаға айдалған қанның көлемі де ұлғаяды. Осыдан сол жүрекше мен қарыншаға көлемдік күш түседі. 2.Көлемдік күш түсуден сол жүрекше мен сол қарынша гипертрофияланады. Гипертрофияланған сол қарыншаның систолалық айдау көлемі ұлғаяды. Айдау көлемінің ұлғаюынан және сол қарыншаның куаттылығынан, ақау ұзақ компенсация күйінде сақталады. 3.Жүре-бара сол қарыншаның насостық функциясының әлсіреуінен сол жүрекшеде қан іркіледі, ондағы қысым биіктейді. Осыдан кіші шеңберде қан іркіледі. 4. Сол жүрекшедегі қан қысымының биіктеуінен пассивті өкпе гипертензиясы дамиды. 5. Өкпе гипертензиясынан оң қарыншаға күш түсуі оның гаперфункциясы мен гипертрофилсына әкеледі. 6. Оң қарынша шамасыздығы және үлкен шеңберде қан іркілісі. Митральді қақпақ шамасыздығының клиникалық көрінісі. Бұл ақзудың көрінісіне тән белгілердің топтары: 1)қақпақтық; 2)сол жүрекшелік; 3)пассивті өкпе гапертензиясының; 4)оң қарыншаның гипертрофиясы мен дилятациясының және үлкен шеңбердегі қанайналым шамасыздығының. I қақпақтық белгілер: 1.Жүрек ұшындағы систолалық діріл. 2.Жүрек ұшында I тонның әлсіреуі (арасы ашық жармалар тербелісінің әлсіреуінен). 3.Систолалық шу (кері оралған қанның тар саңылаудан үйіріліп ағуынан)Систолалық шу ең жақсы жүрек ұшында естіледі, ол гипертрофияланған сол қарыншаның бойымен сол жақ қолтық астына тарайды және қанның кері оралған бағытында (төстің сол жақ шетіндегі III жөне IV қабырғааралығында) естіледі. Бұл - бүкіл систоланы алатын, бәсеңдей түсетін шу. Шу сол жақ бүйір қалпында және горизонтальді қалыпта күшейеді. 4.ФКГ-да: I тон амплитудасының аласаруы, (3 I тон аралығының ұзаруы және I тонмен тұтасып басталатын систолалық шудың болуы тән. Шудың ұзақтығы қақпақ кемістігіне тәуелді, ал пішіні бәсеңдей түсетін. 5.ЭхоКГ - алдыңғы және артқы жарманың қимыл жылдамдығының артуы, оның фиброзы немесе кальцинозы. //. Сол жүрекшелік белгілер: 1.Сол қарынша гипертрофиясынан жүрек ұшы түрткісінің күшеюі, аумағының ұлғаюы, солға және төмен ығысуы. 2.Сол қарынша мен сол жүрекшенің ұлғаюынан жүректің шала тұйықтық аймағының солға және жоғары қарай кеңуі. 3.Жүрек ұшында III тонның естілуі (сол қарынша қабырғасының мол құйылған қанның екпінінен еріксіз тербелісінен болатын). 4.ЭКГ - сол жүрекше мен сол қарыншаның гипертрофиялану синдромдары. 5.Рентгендік тексеруде - жүректің митральді пішіні, белінің жойылуы (III және IV доғалардың ұлғаюынан); контрасталған өңештің үлкен радиусты доғаның бойымен (6 см артық) ығысуы. 6.ЭхоКГ - сол жүрекшенің және сол қарыншаның кеңеюі мен гапертрофиялануы. III. Пассивті өкпе гипертензиясының белгілері. Қалыпты жағдайда сол жүрекшедегі систолалық қысым 10 мм сын.бағ., диастолалық қысым - 1 мм сын.бағ. шамасында. Митральді шамасыздықта сол жүрекшелік қысым 25-30 мм сын.бағ. дейін өсуі мүмкін. Қысымның көтерілу деңгейі сол қарыншаның компенсациялау мүмкіндігіне тәуелді. Қысымның сол жүрекшеде биіктеуі, кері қарай, өкпе веналарына, капиллярларына және өкпе артериясының артериолаларына беріледі. Өкпе артериясы тамырларының түйілуі басталатын шаққа дейін мұнда гипертензия пассивті аталады. Пассивті өкпе гипертензиясының екі топ белгілерін айырады: 1) өкпе жағынан белгілері: горизонтальді қалыпта күшейетің ентікпе мен құрғақ жөтел, жүрек астмасының ұстамалары, қан қақыру, өкпенің төменгі аймақтарындағы ылғал сырылдар мен крепитация; 2) жүрек жағынан белгілері: сол жақ II қабырғааралықтағы пульсация (өкпе артериясы діңгегінің кеңуінен) және үшінші нүктеде II тонның акценті мен жарықшақтануы. IV. Оң қарыншаның гипертрофиясы мен дилятациясының және үлкен шеңбердегі іркілістің белгілері. Бұл белгілер өкпе гипертензиясы дамығаннан кейін болады: 1.Жүрек түрткісі мен томпағаның пайда болуы. 2.Акроцианоз. 3.Мойын веналарының ісінуі. 4.Бауырдың ұлғаюы. 5.Ісінулер. 6.Рентгендік тексеруде - төс арты кеңістігінің тарылуы. 7.ЭКГ - бұрынғы өзгерістерге оң қарынша гипертрофиялану синдромының қосылуы. Барысына қарай митральді шамасыздықтың созылмалы және жедел түрлерін айырады. 1. Созылмалы митральді шамасыздық айлап, жылдап баяу қалыптасады, себептері: ревматизм, инфекциялық эндокардит, атерокальциноз, сол қарыншаның дилятациясы, митральдік пролапс. 2. Жедел митральді шамасыздықтың себептері: хордалардың үзілуі, емізік бұлшықеттің инфаркты, жарманың перфорациясы, комиссуротомия жасағанда қақпақтың жарақаттануы. Жедел митральді шамасыздық аяқ астынан кенет басталады, сол кезде қатты, ұзақ систолалық шу және шоқырақ ырғағы пайда болады, өкпеде қанның жіті іркілісінен өкпе ісінеді. Әдетте барысы қатерлі. Митральді шамасыздыщпың даму кезеңдері: I кезең - қақпақ кемістігінің сол қарынша мен сол жүрекше қызметінің күшеюі арқылы компенсациялануы. Бұл кезде ақаудын субъективті белгілері жоқ, науқастар едәуір дене қызметімен айналыса алады. Ақау көбіне кездейсоқ тексерілгенде анықталады. // кезең - сол қарыншаның жиырылу функциясының әлсіреуінен пассивті өкпе гипертензиясының дамуы. Бұл кезде кіші шеңберде қан іркілісінің белгілері (ентікпе, құрғақ жөтел, жүрек астмасы, қан қақыру т.б.) мазалайды. /// кезең - оң қарынша шамасыздығының дамуы. Бүұл кезде веналық қысымның биіктеуінен бауыр ұлғаяды, аяқтардың ісінуі, т.б. пайда болады. Митральді қақпақ шамасыздығының ауырлық дәрежелері I дәрежесі (жеңіл) - аз интенсивті систолалық шу, сол қарыншаның шамалы ұлғаюы, ЭхоКГ бойынша сол жүрекшенің алдынғы-артқы өлшемінің сәл ұлғаюы (5 см-ге дейін) және қарыншааралық қалқаның жиырылу амплитудасының шамалы биіктеуі. ІІ дәрежесі (орташа) - орташа амплитудалы систолалық шу мен III тон, сол қарынша мен сол жүрекшенің едәуір ұлғаюы, қарьшшааралық қалқаның жиырылу амплитудасының едәуір биіктеуі. ІІІ дәрежесі (ауыр) - I жөне II тонмен тұтасқан интенсивті систолалық шу, II тонның жарықшақтануы (өкпе компонентінің күшеюімен), III тонның биік амплитудасы, жүректің сол жақ бөліктерінің аса ұлғаюы және қарыншааралық қалқа амплитудасының өте ұлғаюы. Митралъді шамасыздықтың асқынулары: 1)қан қақыру; 2)өкпе артериясының кеңуі, жүрек астмасы; 3)жүрекшелер жыбыры немесе дірілі, жүрекшелік экстрасистолия; 4)үлкен шеңбердің тромбоэмболиясы. Емдеу принциптері 1. Негізгі ауруды емдеу. 2.Жүрек шамасыздығын емдеу (кардиотониктер, диуретиктер, өкпе гипертензиясымен күресу, шеттік вазодилятаторлар т.б.). 3.Хирургиялық ем (жасанды қақпақты немесе аннулопластика - жасанды сақинаны орнату). |