оооооооивтвтввово. 1-ші сұрақ жауаптары. 1билет 1 Жіті жне созылмалы бронхит
 Скачать 0.68 Mb.
|
|
5) Плевриттер Анықтама: Өкпе кабынын кабынуы. Этиологиясы: Өкпе қабының қабынуы жұқпалы және жұқпалы емес қабыну болып екіге бөлінеді. Жұқпалы қабынуға жататындар: 1. Бактериялық инфекциялар (пневмококк, стафилококк, стрептококк, т.б.) 2. Вирустар, рикетсиоздар және микоплазма қоздырғыштары 3. Саңырауқұлақтар (грибки), паразиттер (эхинококк). 4. Туберкулезбен ауырғандардың 20%-ы осы ауруға шалдығады. 5. Сирек болса да мерез, сарып, іш сүзектері де осы ауруға әкеліп соқтырады. Жұқпалы емес немесе (асептикалық) қабынуға жататындар: 1. Ісіктер (барлық өкпе қабы қабынуының 40% пайызын құрайды). 2. Дәнекер ұлпаның жүйелі аурулары (системное заболевания соединительной тканы). 3. Жарақат алғанда, операция жасағанда. 4. Өкпе артериясы тығындалғанда, өкпе инфарктісі болғанда осы ауруға душар етеді. Патогенез: Бактериялардың өкпе қабына тигізетін зиянды әсері бір бірінен өзгеше болып келеді: 1. Егер өкпе жәй немесе іріңді қабынса, бронхылар тесігі кеңейіп ауырса, туберкулезбен ауырса, онда осы қабынған жерге өкпе қабы жақын жанасып жатса, онда өкпе қабы да қабынады. 2. Өкпе қабы ішіне жұқпалы ауру лимфа арқылы еніп қабындырады. 3. Бактериялар қан айналымы арқылы еніп қабындырады. 4. Бактериялар өкпе қабы қуысына тікелей еніп қабындырады. Мысалы, өкпе қабы жарақаттанса немесе операция кезінде зақымданса. (Өкпе қабының қабынуы екіге бөлінеді: 1. Өкпе қабының құрғақ қабынуы (фибриндік). 2. Өкпе қабының қуысына сұйықтардың жиналуына байланысты сулы қабыну. Өкпе қабының құрғақ қабынуының клиникалық көрінісі. Құрғақ плевритте сұйықтық аз мөлшерде бөлінеді, бірақ жақсы сіңіріледі. Сол себептен сұйықтық қоюланады, одан сүзілген фибрин плевра беттеріне жабысады. Науқас шағымы: 1) науқас дем алғанда, жөтелгенде кеудесі қатты шаншып ауырады; 2) дене қызуы көтеріледі, жөтелі құрғақ; 3) ентігеді, әлсіздік пайда болады; 4) науқас дем алғанда, кеуденің ауырған бөлігі сау жағына қарағанда қалыс қалады; 5) өкпе қабының бір-бірімен үйкелісуінен шулы дыбыс пайда болады) Зертханалық зерттеу және аспаптармен тексеру. 1. Науқасты рентген аспабымен тексеру. Егер өкпе қабы қуысында 500 мл сұйық болса, оны анық рентгенмен анықтауға болады. Рентген пленкасына түсіріп қарағанда өкпенің төменгі және ішкі аймақтары көмескі қарайған жерлер байқалады. Егер сұйық көп болса, онда жүректі бір жағына ығыстырады. 2. Кейбір жағдайда өкпенің екі жағында да сұйық жиналады, мұндай жағдай: а) жүректің әлсіздігінен қан айналымының баяулауынан; б) жүйелі қызыл жегі (кр. Волчанка) болғанда; в) жүрек инфарктісімен ауырғаннан кейінгі кезеңдерде кездеседі. 3. Өкпе қабын инемен тесу және оның мақсаты: а) сұйықтың бар екеніне көзді жеткізу және емдеу; б) диагнозды дұрыс қою үшін алынған сұйықты зерттеу. Емі. Плевритті туындататын ең жиі себептері - пневмония, туберкулез, ревматизм, қатерлі ісіктер, дәнекерлік тіннің жүйелі аурулары болатындығын ескеру керек. Егер туберкулездік плеврит болса туберкулезге қарсы арнайы ем жүргізіледі; өкпе қабынса – оған сәйкес антибактериялық ем қолданады, дәнекерлік тіннің жүйелі 102 аурулары анықталса – иммундық депрессанттар, глюкокортикоидтар және цитостатиктер қолданады. Экссудатты плевриттің этиологиясы анықтауға келмесе, онда мұны жеке ауру ретінде санап, өкпенің жедел қабынуының еміндей антибактериялық ем жүргізеді Алдын алу шаралары: Осы ауруды болдырмау үшін, ең алдымен қатерлі ісік, туберкулез, т.б. аурулардың алдын алу мақсатында жұмыс жасауымыз керек. Ең негізгісі әрбір адам салауатты өмір салтын қалыптастырып, өзінің ағзасына үлкен жауапкершілікпен қарап, зиянды заттардан аулақ болса, уақытымен тамақтанып, ұйқысы тыныш болса, денешынықтырумен т.б. ағзаға пайдалы кәсіппен айналысса, адамның ауырмауына кепілдік беруге болады. 6)Өкпе туберкулезі: ДОТС бағдарламасы. Анықтамасы: Өкпенің туберкулезі – инфекциялық патология, Bacillus koch туынdаған, өкпе тінінің зақымдануының клиникалық және морфологиялық әртүрлі нұсқауларымен сипатталады. Өкпе туберкулезінің көптеген түрлері әр түрлі белгілердің өзгеруіне әкеледі. Этиологиясы: Арнайы агенттер, аурудың инфекциялық сипатын тудырады, микобактерия туберкулезіне қызмет ету (MBT). 1882 жылы. Роберт Кох алдымен патогеннің негізгі қасиеттерін сипаттап, оның ерекшелігін дәлелдеді, сондықтан бактерия өзінің ашушы атын алды – Костің таяқшасы. Микроскопиялық, туберкулездің Mycobacterium тегіс немесе сәл қисықтай бекітілген таяқшасы, ені 0,2-0,5 нм және ұзындығы 0,8-3 нм. Офистің айрықша ерекшелігі олардың сыртқы әсерлерге жоғары қарсылығы болып табылады (жоғары және төмен температура, ылғалдылық, қышқылдық, сілтілі, дезинфекциялау құралдары). Өкпелік туберкулездің ең төменгі кедергі агенттері күн сәулесінің әсерін көрсетеді. Адамдар үшін қауіп адам мен ірі қара туберкулез бактериялары болып табылады; микобактериялардың құстарымен жұқтыру өте сирек. Бастапқы өкпе туберкулезінде инфекцияның негізгі жолы – аэрогенді: ашық порциямен ауыратын науқастың микобактерияларының шырыштың бөлшектерімен таралуы, әңгіме барысында қоршаған ортаға шығарылды, ұсақ-түйек, жөтелу; құрғатып, шаңнан айтарлықтай қашықтықта таралуы мүмкін. Сау адамның тыныс алу жолдарында инфекция ауадағы тамшылары немесе шаңы арқылы жиі өтеді. Алиментария инфекцияда аз рөл атқарады (ластанған тағамды жеу кезінде), түйреуіш (жалпы гигиеналық заттар мен ыдыстарды пайдаланған кезде) және transplacental (ішек) жолдар. Екінші өкпе туберкулезінің себебі — бұрынғы инфекцияны немесе рецептураны қайта белсендіру. Патогенезі: Клиникалық көріністері: Алғашқы туберкулез кешені өкпедегі және аймақтық бронходенит кезінде ерекше қабыну белгілерін біріктіреді. Бессимптоматикалық немесе суық салдардың болуы мүмкін, сондықтан балалардың жаппай скринингі алғашқы өкпе туберкулезін анықтауға ықпал етеді (Mantoux тесті) және ересектер (профилактикалық флюорография). Көбінесе жиһаз бар: науқас құрғақ жөтелге алаңдайды, субфебрильді жағдай, шаршау, терлеу. Жедел көріністе клиника тән емес пневмонияға ұқсайды (жоғары температура, жөтел, кеуде ауыруы, тыныс жетіспеушілігі). Емдеу нәтижесінде РТК-ны рецептуралау немесе кальцийдеу жүреді (Гон оты). Қолайсыз жағдайларда бұлшық пневмониямен күрделі болуы мүмкін, каверн қалыптастыру, туберкулездің плевриті, туберкулезбен ауырған, микобактериялардың бүйректің зақымдануы, сүйектер, менингалар. Диагностикасы: Өкпе туберкулезінің кейбір түрлерінің диагнозын клиникалық тіркесімнің негізінде ТБ дәрігері жасайды, сәуле, зертханалық және иммунологиялық деректер. Екінші туберкулезді мойындау үшін, егжей-тегжейлі тарихты қабылдау өте маңызды. Өкпенің радиографиясы міндетті диагностикалау процедурасы болып табылады, өкпе тінінде өзгерістердің сипатын анықтауға мүмкіндік береді (инфильтративті, үйлестіруші, каверноздық, тарату және т.б. д.), патологиялық үрдістің локализациясы мен таралуын анықтайды. Кальциленген фокустарды анықтау бұрын берілген туберкулезді процесті көрсетеді және өкпенің КТ диагностикасы немесе МРТ көмегімен деректерді нақтылауды талап етеді. Кейде өкпе туберкулезін растау үшін рентгендік суреттің динамикасын бағалау арқылы туберкулезге қарсы препараттармен емдеуге бару қажет. Емі: Туберкулезді емдеуде өкпе туберкулезін емдеуге кешенді тәсіл пайда болды, соның ішінде дәрілік терапия, қажет болған жағдайда — хирургия және оңалту. Емдеу кезеңдерде жүргізіледі: алдымен түтікшеде, содан кейін санаторийлерде және, ақыр соңында, амбулатория. Режим сәттері терапевтік тамақтануды қажет етеді, физикалық және эмоционалдық бейбітшілік. Туберкулезге қарсы белсенділігі бар препараттардың көмегімен нақты химиотерапияға жетекші рөл беріледі. Өкпелік туберкулездің әртүрлі формаларын емдеу үшін қолданылды және қолданды 3, 4 және 5 компонентті схемалар (пайдаланылатын дәрілердің мөлшеріне байланысты). Бірінші туберкулостатиктерге (міндетті) изониазид пен оның туындыларын қамтиды, пиразинамид, стрептомицин, рифампицин, этамбутол; екінші қатар (Қосымша) аминогликозиды қызмет етеді, фторквинолондар, циклосерин, этионамид және т.б. Дәрілерді енгізу әдістері әртүрлі: ауызша түрде, внутримышечно, ішілік түрде, эндобрончий, интрапальальды, ингалятор. Туберкулезге қарсы курстар ұзақ уақыт бойы жүргізіледі (орташа 1 жыл және одан да көп). DOTS БАҒДАРЛАМАСЫ DOTSстратегиясы бойынша туберкулездің кез келген түрімен ауыратын науқастарды емдеудің негізгі әдісі химиотерапиялық емдеу болып табылады,ол үш қағидаға негізделген: Химиотерапия қадағалауда болуы керек. Науқастардың категориясына сәйкес,емдік дәрілердің жиынтық санын және олардың дозасын толық мөлшерде қабылдауды қатаң сақтау. Ем схемасының ұзақтылығын сақтау 7)Өкпе обыры Анықтамасы: Өкпе рагі (бронхогенді бронхоальвеолярлық рак) бронхтардың шырышты қабатының эпителилерінен жəне бездерінен дамитын қатерлі ісіктер. Этиологиясы: Экзогенді: Темекі шегу (90%).Темекі түтінінде ісік шақыратын канцерогенді заттар бар (бензпирена, бензатрацен), олар бронхыларды ағаштың кілегейлі қабығының кірпікшелі эпителиін зақымдап рак тууына себеп болады. Ауыр металдармен жанасу (асбест, мышьяк, никель, калий, хром, хлорметил эфирі) Қоршаған ортаның канцерогенді заттармен ластануы Радиоактивті элементтер мен радиоактивті сәулелер Эндогенді Генетикалық ауытқулар, 50-ден жоғары жаста болу Өкпенің созылмалы аурылары (Туберкулез, бронхит, пневмония,локальды пневмофиброз). Эндокринді аурудар Патогенезі:  Клиникалық көріністері:  Диагностика: Рентгенологиялық диагностика - өкпе обырын анықтауда негізгі әдістердің бірі. Ауруды 80% анықтап, профилактиклаық мақсатта флюрография жүргізеді. Егер флюрографияда өзгерістер байқалса, екі проекцияда рентгенография және компьютерлік томография жүргізеді. Компьютерлік томографияда һкпедегі метастаздарды анықтауды тиімді әдіс болып табылады. Қақырықты цитологиялық зерттеу - 90% жасушалардағы өзгерістерді анықтауға және морфологиялық диагноз қоюға мүмкіндідк береді, тек 1-6% жағдайларда жалған оң нәтиже береді. Бронхоскопия - трахеяны, негізгі, улестік сегменттік, субсегменттік бронхтарды, тіпті 6-шы, 7-шіден жоғары қатарларды визуальді зерттейтін әдіс. Бронхоскопия ісікті көріге жіне биопсияны жасауға мүмкіндік береді. Ультрадыбыстық диагностика - өкпе қабырғасындағы қатерлі ісіктердің өсуін және өкпе тінінің қараюын анықтауда аса тиімді әдіс. Өкпенің ауасыз тіні арқылы ісікті еш кедергісіз көріг болады. Бұл әдіс қауіпсіз, қарапайым және үнемді. УДЗ ісіктің көкірекаралықтың қа" ағзасында орналасқаның және сол іск қаншалықты ағзаны бүлдіргенін нақты анықтап бере алады. Емі: Хирургиялық емдеу - ісіктік кешен толығымен алынып тасталанды (біріншілік ошақ,метастаздар және т.б.) Сәулелік терапия - науқас оепрациядан бас тартқан жағдайда немесе операцияға қарсы көрсеткіштер болғанда жасалады. Химотерапия - хирургиялық немее сәулелік терапия жасауға болмайтын кезде қолданылады. Оның тиімділігі төмен. Алыс аймаққа берілген метастарды жоя алмайды. Тек ісіктің көлемін кішірейтуге ғана мүмкіндік береді. Паллиативті терапия - басқа ем қабылдай алмаған кезде ғана қолданылады. Бұл терапия жазылмайтын науқастардың жағдағын жақсартуға негізделген. Онық құрамында жансыздандыру, психологиялық көмек, детоксикация, паллиавтивті хирургиялық араласу және ісікпен бірге жүретін өкпе ауруларының емі бар Алдын алу шаралары: Қауіп-қатер тобына жататын адамдар (созылмалы пневмониямен , 45 жастан үлкен шылым шеккіштер , зиянды өндіріс орындарының қызметкерлері т.б)үнемі дәрігерге қаралуы тиіс . рентгенологиялық, цитологиялық қақырықты зерттеу.сонымен қатар шылым шегудің қолжетімділігін шектеу және ағарту жұмыстарын жүргізу 8)Пневмосклероздар Анықтамасы: Пневмосклероз – бұл өкпе ұлпасының беріштенуі Этиологиясы: Пневмосклероздың пайда болу себебі – ол созылмалы өкпе қабынуының ең соңғы кезеңі, олардың тесігі тарылып ауа өткізу қызметі бұзылуынан осы ауруларға әкеліп соқтырады. Ұсақ бронхыларда қақырықтың жиналуы және желдету қызметінің бұзылуы белгілі бір бөлігінде (учаскесінде) және пневмосклероз ауруларын туғызуға ықпалын тигізеді.. Пневмосклерозда өкпе альвеолалар аралық перделері дәнекер ұлпалардың перделер (перегородок) қызметі төмендейді, сөйтіп жалпы өкпе қызметі бұзылады. (Сонымен қатар қосымша) (Шешілмеген жұқпалы, вирустық және аспирациялық пневмония, туберкулез, микоздар; COPD, созылмалы бронхит және перибрончит; өкпелік ателектаз, ұзын массивті плеврит; пневмокониоз, өнеркәсіптік газдар мен шаңды деммен жұтудан туындаған, радиациялық жарақаттар; альвеолит (фиброздау, аллергиялық); өкпенің саркоидозы; Бронхиалды бөтен денелер; кеуде және өкпе паренхимасының жарақаттары мен жарақаттары; мұрагерлік өкпе ауруы.) Патогенезі: Созылмалы бронхит және бронхиолит диффузды перибрончальді және перилобулярлық пневмосклероздың дамуын тудырады. Ұзақ уақыттық плевритпен өкпенің беткі қабаттары қабыну процесіне қатысады, паренхима эксудатының қысылуы және плеврогенді өкпе фиброзының дамуы. Фиброздық альвеолит және сәуле зақымдануы диффузды пневмосклероздың пайда болуына себеп болады «жасуша өкпесі». Жүректің сол жақ қарыншасының ақаулығы белгілері бар, митрациялық клапанның стенозы өкпенің ұлпасындағы қанның сұйық бөлігін терiге ұшырап, кардиогендiк пневмосклероздың одан әрi дамуы. Клиникалық көріністері: Науқастардың негізгі шағымдары жөтел, және ентігу. Жөтел әр уақытта құрғақ қақырық аз түседі. Ентігу басында дене жұмысын істегенде пайда болып, кейіннен тыныштық жағдайда да болады. Науқасты қарап көргенде кеуде клеткасы дөңес (бочка) тәрізді, қабырға аралықтары кеңейген. Бұғананың үстіңгі және астыңғы кеңістігі білінбейді, көктамырлар білеуленіп көрінеді. Терісінің түсі көгеріңкі, қол-аяқтары жылы (егер жүрек ауруынан пайда болған көгеруде қол-аяқ салқын болады). Науқасқа перкуссия жасағанда ауа толған қорап сияқты дыбыс шығады (коробочный), өкпенің төменгі етегі төмен түскен. Науқасты тыңдағанда тыныс алуы әлсіз, кейде құрғақ сырыл естіледі. Емі: Пневмосклерозды пульмонолог немесе терапевт өңдейді. Өкпедегі өткір қабыну немесе асқынулардың дамуы пульмонология бөлімшесінде стационарлық емдеудің көрсеткіші болуы мүмкін. Пневмосклерозды емдеуде этиологиялық факторды жоюға баса назар аударылады. Пневмосклероздың шектеулі түрлері, клиникалық көріністері емес, белсенді терапия қажет емес. Егер пневмосклероз қабыну процесінің өршуімен жүрсе (жиі пневмония және бронхит), Микробқа қарсы препаратты тағайындаңыз, шабуылшы, муколитикалық, бронходилататорлар, бронх ағашының дренажын жақсарту үшін терапиялық бронхоскопия жүргізеді (бронхоальвеолярлық лава). Жүрек жеткіліксіздігінің белгілері бар, жүрек гликозидтерін және калий препараттарын қолданыңыз, аллергиялық компонент және диффузды пневмосклероз болған жағдайда – глюкокортикоидтер. Пневмосклероз жағдайында жақсы нәтиже физиотерапия кешенін қолдану арқылы беріледі, кеуде массажы, оттегі терапиясы және физиотерапия. Шектеулі пневмосклероз, фиброз және цирроз, өкпе тінінің бұзылуы мен сіңірілуі хирургиялық емдеуді талап етеді (Өкпенің өкпесінің резекциясы). Өкпенің фиброзын емдеудегі жаңа әдіс — діңгек жасушаларын қолдану, өкпенің қалыпты құрылымын және олардың газ алмасу функциясын қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Жалпы дозаланған өзгерістер үшін өкпе трансплантациясы жалғыз емдеуге айналады. 9)Өкпе текті жүрек Анықтамасы: Өкпе текті жүрек- қан айналым кіші шеңбердің гипертензиясымен, жүректің оң жақ бөліктеріне күш түсуі және гипертрофиясы. Этиологиясы: • Өкпе вентиляциясымен газдар диффузияның бұзылыстарына алып келетін бронx өкпе аурулары ( бронxит, бронxтық астма). • Торако диафрагмалық кеуде қимылдарынын көлемін шектейтін аурулар ( кифоскалиоз, семіздік, полиомелит) • Өкпе тамырларынын зақымдайтын аурулар. Патогенезі: Өкпенің артериялық гипертониясы өкпе жүрегін дамытуда жетекші рөл атқарады. Бастапқы кезеңде ол респираторлық функция мен респираторлық жеткіліксіздік кезінде пайда болатын тіндік гипоксияға жауап ретінде кардиологиялық шығудың рефлекториясын ұлғайтумен байланысты. Өкпенің жүректің тамырлы түрінде өкпе қан айналымының артерияларында қан ағымына кедергі көбінесе өкпе тамырларының организмінің тарылтуымен байланысты, олар эмболиямен бітеледі (тромбоэмболия жағдайында), қабырғалардың қабыну немесе ісік инфильтрациясы бар, өздерінің люмендерін толтырады (жүйелі васкулит кезінде). Өкпенің жүрек-қан тамырларының бронх-өкпе және кеуде диафрагматикалық түрлерінде өкпенің тамырларының люменін тарылту олардың микротомбозымен байланысты, қабыну облыстарында дәнекер тінінің немесе қысылудың бірігуі, ісік процесі немесе склеротерапия, өкпенің өзгерген сегменттерінде қан тамырларының созылуына және құлап кету қабілетін әлсіреді. Бірақ көп жағдайда өкпелік артериялық гипертензияның дамуының функционалдық механизмдері жетекші рөл атқарады, олар респираторлық функциялары бұзылған, өкпе желдету және гипоксия. Клиникалық көрінісі Жедел өкпе текті жүрек- өкпе артерияларында тромбоэмболиядарында болады. Бірден қатты тұншықтыратын ентікпе ұстап төстің арты ауырады, ауырсыну мойынға, қолға таралады, науқас қатты қиналады, өлім үрейі билейді, санаулы минуттардың ішінде әрі кеткенде 30 минуттың ішінде өлімге әкеледі. Егер науқас тірі қалса онда жайылмалы цианоз күшейеді мойын веналары ісінеді. Жүрек тұсымен эпигастрий аймағында көзге көрінетін пульстар. Минутына 100-160 таxикардия, өкпе артерияларында 2-ші тон акценті артериялық қысым коллапс деңгейіне дейін төмендейді, бауыр тез ұлғаяды. Оң жақ қабырға асты ауырады. Жеделдеу өкпе текті жүрек даму уақыты ұзақтау сырқаттың негізгі белгілері болып: көлемді пневмония, қан қақыру. Созылмалы өкпе текті жүрек компенсация және декомпенсация сатысымен айырамыз. Компенсация сатысының ұзақтығы 10-20 жыл. Декомпенсация шамамен 5 жылға созылады. Клиникасының басты белгісі: ентікпе басында күш түскенде кейін тыныштық күйде болады, цианоз, акроцианоз мойын веналарының аса толуы (веналардың ойнау симптомы), бауырдың ұлғаюы, аяқтың ісінуі, асцит, өкпе артериясында 2-ші тон акценті. Диагностикасы Жалпы қан анилизінде екіншілік эритрацитоз анық, тромбоциттердің санының көбеюі, гемоглабиннің жоғарылауы. Емі Өкпе гипертензиясына алып келген негізгі ауруды емдеу, Оттегімен емдеу Шеттік вазоделятотрды емдеу, Антикоагулянттық ем: геларген; Диуретиктермен емдеу: верашперон, фурасемит.; Сұйықтықтармен ас тұзын шектейміз.; Жүрек гликозидтерін қолдану: корглюкон, целонит, дегоксин; Глюкокартикоидтар: преднезалон, гидрокартизон |