1. Спецыфiка дзiцячай лiтаратуры
Дзiцячая лiтаратура гэта тэксты якiя прызначаны да праслухоӯвання дзецям ад нараджэння да 18г.
Задачы дзiцячай лiтаратуры выхавауча-пазнавальная.
Дз. лiт-ра звязана з педагогiкай i псiхалогiяй. В.Вiтка падкрэслiваӯ, што не можа быць дзiцячым пiсьменнiкам аӯтар, якi ӯ самой душы сваёй не з´яӯляецца педагогам.
У кантэкст дз. Лiт-ры уваходзяць творы напiсаныя спецыяльна для дзяцей; творы створаныя самiмi дзецьмi; творы, што перайшлi з дарослага чытання ӯ дзiцячае.
Лiт-ра для дзяцей падзяляецца на мастацкую i пазнавальную.
Мастацкая лiт-ра адлюстроӯвае жыцццё праз мастацкiя вобразы. Спецыфiчны сродак пазнання i асэнсавання рэчаiснасцi, што створаны з разлiкам на эмацыйнае ӯражанне рэцыпiента.
У маст-ай лiт-ры адлюстроӯваецца прыдуманы свет.
Пазнавальная лiт-ра найперш арыентуецца на асветнiцкия задачы.
Лiт-ра заӯсёды ӯлiчвае ӯзроставыя группы, улiчваюцца i iндывiдуальныя асаблiвасцi рэцыпiента.
Дзецям прадуладныя практычна ӯсе жанры. Маленькiм – малыя жанры. Для дзяцей фактычна няма забароненых тэм.
Прынцыпы дз. лiт-ры:
1.Цi актуальна кнiга для дзiцяцi ӯ гэтым перыядзе;
2.Цi даступна кнiга для дзiцяцi;
3.Наколькi вырашаюцца выхаваӯча-пазнавальныя задачы.
Важнае занчэнне маюць: iлюстрацыi, мова, афармленне, iндывiдуальнасць стылю.
|
2. Складванне традыцый стварэння кнiг вучэбнага характару на Беларусi
Заснавальнiкам беларускага i ӯсходнеславянскага кнiгадрукавання прызнаны вучоны i пiсьменнiк, доктар фiласофii i медыцыны з Полацка Францыск Скарына (каля 1490 – каля 1551). Яго першая кнiга «Псалтыр» 1517 у Празе. Выкарыстоӯвалi доӯгi час для навучання дзяцей (i дарослых) грамаце.
Прадаӯжальнiкамi культурна-асветнiцкiх традыцый Скарыны былi Сымон Будны, Л.Крышкоӯскi i М. Кавячынскi, намаганнямi якiх у 1562г у Нясвiжскай друкарнi была выдадзена першая кнiга па старабеларуску на тэрыторыi Беларусi – «Катэхiзiс», створаная для таго, кааб «деток своих научали».
Вялiкую ролю ӯ пашырэннi асветы (i адпаведна кнiг для дзяцей) на Беларусi адыгрывалi брацкiя школы i адчыненыя пры iх друкарнi, якiя дзейнiчалi ӯ Вiльнi. Еӯi, Магiлёве i iнш. Быӯ надрукаваны першы буквар Лаӯрэнцiя Зiзанiя «Наука ку читаню и розуменю письма словенского» 1596, якi складаӯся з лемантара (азбукi), катэхiзiса i лексiка. Мялецiя Сматрыцкага «Евангелле вучыцельнае» 1616 ӯ Еӯi i самая вядомая з беларускiх граматык – «Грамматики словенския правильное синтагма» 1619.
Адметную ролю ӯ культурным жыццi таго часу адыграӯ вядомы магiляӯчанiн Спiрыдон Собаль, яго намаганнямi былi адчынены 2 друкарнi. Ён на белар-ай мове выдаӯ «Малiтвы паӯсядзённыя», «Буквар» 1631, «Часаслоӯ»1632. У 1635 пачалi працаваць друкарнi ӯ Буйнiчах.
Першыя беларускамоӯныя чытанкi для дзяцей з´явiлiся ӯ 19ст. н-д: «Лемантар джля дзетак католiкаӯ». У пачатку 20 ст. з´яуляюцца шматлiкiя выдавецкiя суполкi, дзе выходзяць беларускiя чытанкi – «Беларускi лемантар, або Першая навука чытання», кнiгi Ластоӯскага «Родныя зярняты: кнiжыца для школьнага чытання» i iнш.
Пецярбургская выдавецкая суполка «Загляне сонца ӯ акенца» выдала 1906г «Беларускi лемантар, або Першая навука чытання». Задачай падручнiка было навучыць дзяцей чытаць па-беларуску. За аснову навучання грамаце ӯзяты складавы метад: спачатку вывучалiся галосныя лiтары, затым склады з iмi, а потым ётавыя. Пасля азбукi змяшчалiся тэксты для чытання.
Другой дзiцячай кнiгай было «Першае чытанне для дзетак беларусаӯ» Цёткi 1906. Цётка у гэтым жа годзе выдае яшчэ адну кнiгу «Гасцiнец для малых дзяцей». У зборнiк ӯвайшлi розныя паводле жанравага вызначэння творы. У канцы 1909г суполка «Загляне сонца ӯ акенца» разам з вiленскiм таварыствам «Наша хата» выдала падручнiк Я. Коласа «Другое чытанне для дзяцей беларусаӯ».
З 1922г i пасля выдадзены вучэбныя дапаможнiкi «Лемантар», «Роднае слова: Першая кнiга» С. Некрашэвiча; чытанка «Родны край» Л. Чарняӯчкай; хрэстаматыя «Наша крынiца» Я. Лёсiка и iнш.
Многiя iдэi i традыцыi выдатных метадыстаӯ пачатку 20ст. з поспехам выкарыстоӯваюць складальнiкi сучасных падручнiкаӯ i чытанак для школьнiкаӯ.
|
3. Паэтыка малых фальклорных жанраӯ беларускага дзiцячага фальклору
Вусная народная творчасць – гэта першааснова любой нацынальнай лiтаратуры. Дзякуючы фальклору захавалiся рэшткi нашай культуры i дайшлi да нас.
Спецыфiчныя асаблiвасцi фальклору:
- вусная форма бытавання;
- адсутнасць аӯтара;
- наяӯнасць варыянтаӯ;
- дзiцячы фальклор заӯсёды суадносiцца з гульнёй.
Творы створаныя спецыяльна для дзяцей – калыханкi;
Творы створаныя самiмi дзецьмi – дражнiлкi;
Товры, што перайшлi ад дарослых ӯ дз. фальклор – загадкi.
Першыя творы фальклору ӯ 19ст. Фальклорныя творы збiралi, запiсвалi i выдавалi многiя аӯтары: (Ян Чачот, Ян Баршчэӯскi, Еӯдакiм Раманавiч Раманаӯ, Павел Васiлевiч i iнш.)
У 20ст. выдаецца кнiга дзiцячы фальклор Барташэвiч.
Ιснуе некалькi класiфiкацый:
1.У залежнасцi ад узросту (Карски Яфiм)
Творы дзеляцца на 2 групы:
-творы для дзяцей пад апекаю дарослых;
- творы для дзяцей, якiя ӯмеюць самастойна забаӯляцца.
2.У залежнасцi ад функцый (Васiленка)
Творы дзеляцца на 3 групы:
- творы, якiя прызначаны супакоiць дзяцей (калыханкi);
- творы, што выкарыстоӯваюцца пры гульнi;
- творы, што цiкавяць дзяцей сваiм паэтычным зместам.
3.У залежнасцi ад стваральнiкаӯ (Анiкiн, Яфiмава)
- творы, што створаны для дзяцей
- творы, што створаны самiмi дзецьмi
- творы, што перайшлi з дарослага ӯ дзiцячы фальклор.
Паэтыка:
Калыханкi – знаёмяць дзяцей з навакольным светам, адзин з самых старажытных жанраӯ, пра гэта сведчаць старажытныя вобразы (сон. Дрымота, бай, варкота). Кот (першае знаёмства з навакольным светам).
Калыханкi простыя па кампазiцыi, у iх заӯсёды уразны рытм, рыфма (да мелагучнасцi). Характэрна гукаперайманне, вялiкая колькасць слоӯ з памяншальна-ласкальнымi суфiксамi.
Забаӯлянкi – вершаваныя радкi, якiмi суправаджаюцца першыя рухi дзiцяцi.
Дзiцячыя песнi - перайшлi да дзяцей ад дарослых, па змесце жартоӯныя або гумарыстычныя. Змест разгорнуты, некалькi падзей, неспадзяваныя павароты. Характэрны вобразы СА свету жывёл. Гэтыя вобразы алегарычныя (маем на ӯвазе з характэрнымi рысамi характару).
У дзiцячых песнях – гiпербала (перавелiчэнне) апiсальнасць (адлюстроӯваюць тыя цi iншыя асаблiвасцi), кумулятыӯны сюжэт (песня будуецца ӯ форме пытанняӯ i адказаӯ), гукаперайманне, навучальнасць, дастаткова шмат дакучных песень (апошнi радок патрабуе паутарэння ӯсяго тэксту).
Песнi-заклiчкi – звароты да з´яӯ (сонцу, дажджу), да жывёл. Суправаджаюць многiя дзеяннi дзяцей (за грыбамi, пасвiць жывёл), прыгаворы да iкаӯкi.
Дражнiлкi – дзецi прыдумваюць самi, невялiкiя прыгаворы, у якiх высмейваюцца нейкiя асаблiвасцi хаорактару.
Лiчылкi – гэта вершаваныя творы, дапамагаюць вызначыць вядучага, чарговасць у гульнi. Лiчылкi перайшлi да дзяцей ад дарослых.
Загадкi – утрымлiвае тэкст пытанне, якое трэба разгадаць. У загадках можа апiсвацца нейкi iншы прадмет, з мэтай заблытаць. Загадкi як сродак выхавання разумовых здольнасцей, спрыяюць развiццю вобразнага мыслення, iнтэлектуальнай вынаходлiвасцi дзiцяцi.
Гульнi – разнастайныя у фальклоры гульнi грунтуюцца на такой з´яве, як карагод. У любой гульнi есць пэӯны магiчны пачатак.
Казкi – малдыя эпiчныя жанры, напоӯненыя незвычайным, фантастычным, цудадзейным. Героi –насельнiкi прыроднага свету, што ӯмеюць размаӯляць. У казках заӯсёды барацьба дабра над злом, з перамогай дабра. У казках можна свабодна пераходзiць з рэальнасцi ӯ нерэальнасць. Казкi маюць традыцыйную будову – зачын, канцоӯка, магiчныя лiчбы, сiстэма вобразаӯ.
Казкi лiтаратурныя и фальклорныя.
Лiтаратурная казка фармiруецца 2 шляхамi:
- на аснове арыгiнальнасцi аӯтарскай фабулы (гiсторыi)
- на аснове традыцыйных фабульных схем (пэӯная апрацоӯка народнай казкi)
Казкi падзяляюцца на 3 групы: пра жывёл, чарадзейныя, сацыяльна-бытавыя.
|
4. Беларускiя народныя казкi як сродак выхавання дзяцей
Казкi – малдыя эпiчныя жанры, напоӯненыя незвычайным, фантастычным, цудадзейным. Героi –насельнiкi прыроднага свету, што ӯмеюць размаӯляць. У казках заӯсёды барацьба дабра над злом, з перамогай дабра. У казках можна свабодна пераходзiць з рэальнасцi ӯ нерэальнасць. Казкi маюць традыцыйную будову – зачын, канцоӯка, магiчныя лiчбы, сiстэма вобразаӯ.
Казкi лiтаратурныя и фальклорныя.
Казкi падзяляюцца на 3 групы: пра жывёл, чарадзейныя, сацыяльна-бытавыя.
Казкi пра жывёл («Зайкава хатка», «Лёгкi хлеб») дзеючымi асобамi ӯ iх з´яӯляюцца жывёлы, якiя надзядяюцца тыповымi рысамi чалавечага характару (хiтрасць, мудрасць, баязлiвасць i iнш) i ӯмеюць размаӯляць, мыслiць.У сусветным фальклоры вядома каля 140 сюжэтаӯ казак пра жывёл.
Чарадзейныя казкi («Каток – залаты лабок», «Музыка-чарадзей») заснаваны на вымысле аб цудадзейным, спалучаюць фантастычны i рэальны змест. Дабру супрацьстаяць чарадзейныя сiлы, а дапамагаюць яму цудадзейныя прадметы, часта выступаюць памочнiкамi жывёлы.
Сацыяльна-бытавыя казкi («Два маразы», «Недалiкатны сын») вызначаюцца вострым сацыяльным зместам. Iх герой звычайна бедны селянiн, работнiк цi салдат; у iх адлюстроӯваюцца незвычайныя прыгоды героя, якiя развiваюцца без удзелу чароӯных сiл.
Збiральнiкамi бел-iх нар-ых казак з´яӯляюцца П. Шпiлеӯскi, П. Шэйн, А. Глiнскi, У. Дабравольскi, Е. Раманаӯ, А. Сержпутоӯскi, М. Федароӯскi. Я. Карскi, Ι. Крук, А. Фядосiк, К. Кабашнiкаӯ, Н. Гiлевiч i iнш.
Большасць казак перайшла ӯ дзiцячы фальклор ад дарослага.
Казкi удзейнiчаюць на дзяцей эстэтычна, даюць незабыӯныя ӯрокi народнай маралi, вучаць сумленнасцi, сцiпласцi, працавiтасцi, душэӯнай чуласцi i дабрынi. Актыӯна ӯплываюць на мову дзяцей, дапамагаюць iм адчуць прыгажосць роднага слова, мудрасць народа.
Алесь Якимовiч апрацоӯваӯ больш за 200 бел. нар. казак. Выдаваӯ зборнiкi «Каток – залаты лабок» 1955, «Бацькаӯ дар» 1957, «З рога ӯсяго многа» 1959, «Андрэй за усiх мудрэй» 1983 «Беларускiя народныя казкi» 1990 i iнш.
|
5. Складванне кола дзiцячага чытання на тэрыторыi Беларусi да ХХст.
Зараджэнне бел-ай дзiцячай лiт-ры – працяглы i складаны працэс, цесна паяднаны з фальклорнымi традыцыямi, развiццём i станаӯленнем нацыянальнага мастацкага слова, такiмi культурна-гiстарычнымi працэсамi, як узнiкненне пiсьменнасцi, прыняцце хрысцiянства, зараджэнне i развiццё кнiгадрукавання. Шырокае распаӯсюджванне пiсьменнасцi на Русi было абумоӯлена прыняццем хрысцiанства ӯ 988г. У гэты перыяд узрасла неабходнасць у кнiзе. Стваральнiкамi алфавiту былi балгарскiя асветнiкi 9ст. Кiрыла i Мяфодзiй. З перакладных твораӯ стаажытнага перыяду найбольш блiзкiмi да кола дзiцячага чытання былi папулярныя на той час бiблейскiя кнiгi – Евангнлле, Апостал i Псалтыр. Трапiлi ӯ кола дзiцячага чытання i ӯрыӯкi з хронiк i перакладной белетрыстыкi.
Сярод свецкiх лiтаратурных твораӯ асаблiвай папулярнасцю карысталiся перакладныя: такiя як «Александрыя», «Троя», «Трыстан i Ιзольда». У 16 ст з´явiлась кнiгадрукаванне. Заснавальнiк – Ф. Скарына. Першая кнiга «Псалтыр». Прадаӯжальнiк Скарыны Сымон Будны «Катэхiзiс». Развiццё друкарскай справы i паступовы рост чытацкай аудыторыi ӯ 16ст. спрыяе выданню кнiг вучэбнага характара.
Далейшае развiццё дзiцячай лiтаратуры было цесна звязана з развiццём паэзii. У перыяд 16 – першай паловы 17ст узнiкаюць паэтычныя жанры. Андрэй Рымша, браты Моманiчы, Мялецiй Сматрыцкiй, Лявонцiй Карповiч, браты Зiзанii, Ιгнат Ιяӯлевiч, Фiлафей Утчыцкi, Сiмяон Полацкi. Сiлабiчныя творы (маюць аднолькавую колькасць складоӯ у радках) паступова танiзавалiся, наблiжаючыся да рытмiкi народных песень, што спрыяла ӯзнiкненню паэзiи на фальклорнай аснове.
З iмем С. Полацкага звязаны першыя старонкi беларускай дзiцячай паэзii, нараджэнню якой спрыяла яго дзейнасць. Зборнiкi вершаӯ: «Псалтыр рыфматворная» (з дадаткам вершаванага «Месяцаслова»), «Вертоград многоцветный» («Сад шматколерны»).
Лiтаратурная традыцыя, закладзеная паэтамi 16-17ст была перапынена ӯ сувязi з забаронай да ӯжывання беларускай мовы. Лiтаратура другой паловы 17 – 18ст. мела пераходны характар. Нараджалiсь новыя жанры – гумарыстычная i парадыйна-сатырычная паэзiя, iнтэрмедыя, камедыя.
У 18ст. пачынаюць з´яӯляцца такiя драматычныя творы, як школьная драма-маралiтэ, iнтэрмедыя, камедыя i батлейка. Набiрае моц беларускамоӯная бурлескная i парадыйная паэзiя. Адзнакамi бурлескнага стылю з´яӯляецца перадача традыцыйна высокiх тэм сродкамi бытавога апавядання цi анекдота, схiльнасць да грубага камiзму, да шаржу, знарочыстая несур´ёзнасць аповеду.Бурлеск сустракаецца i ӯ пазнейшыя часы у творах Дунiна-Марцiнкевiча i пазней – у Францiшка Багушэвiча.
У беларускай лiтаратуры 19ст. наступае новы этап развiцця лiт-ры. У iм вылучаюць дарэформенны перыяд (да зямельнай рэформы 1861г) i пасля паӯстання 1863. пад кiраӯнiцтвам К. Калiноӯскага. Забарона беларускай мовы 1865г.
Пiсьменнiкi гэтага перыяда – Паӯлюк Багрым, Ян Баршчэӯскi, Ян Чачот, Уладзiслаӯ Сыракомля, Вiнцэнт Дунiн-Марцiнкевiч, Францiшак Багушэвiч, Адам Гурыновiч, Янка Лучына.
Беларускае мастацкае слова 19ст. дало першыя парасткi для маленькiх. Дзiцячая лiтаратура яшчэ не сфармiравалася, i ӯ кола дзiцячага чытаення трпалялi не толькi творы мэтанакiравана напiсаныя для дзяцей, а i тэксты «дарослыя».
|
6. Сiмяон Полацкi як адзiн з пачынальнiкаӯ дзiцячай лiтаратуры
З iмем С. Полацкага звязаны першыя старонкi беларускай (i рускай) дзiцячай паэзii, нараджэнню якой спрыяла яго педагагiчная дзейнасць.
Падчас вучобы ӯ Кiеве i Вiльне ён пiсаӯ на старабеларускай, старапольскай i лацiнскай мовах. Большасць яго вершаӯ можна аднесцi да так званай «школьнай паэзii». Пасля атрымання ӯ Кiева-Магiлянскiм калегiӯме звання «дыдаскала» (настаӯнiка) ён вучыцца ӯ Вiленскай езуiцкай калегii, працуе настаӯнiкам брацкай пачатковай школы пры Богаяӯленскiм манастыры г. Полацка. З 1664г асветнiк жыве ӯ Маскве. Ён быӯ прызначаны выхавальнiкам i настаӯнiкам царскiх дзяцей.
Пры царскiм двары Сiмяон Полацкi адкрыў незалежную ад патрыярхавай цэнзуры друкарню, першай кнiгай якой стаў "Буквар языка славенска».
У Маскве Сiмяон Полацкi зрабiў вершаваны пераклад "Псалтыра". Ён прызначаўся для сямейнага чытання i быў упрыгожаны гравюрамi, што, спрыяла яго шырокаму распаўсюджанню. У 1678 г. Сiмяон Полацкi падрыхтаваў да друку два зборнiкi. У першым — "Рыфмалагiёне, або Вершаслове" — былi змешчаны ўзнёслыя вершы пра царскую сям'ю i яе акружэнне. Другi зборнiк — "Вертаград мнагацветны" — з'яўляўся на той час сапраўднай энцыклапедыяй ведаў па гiсторыi, антычнай мiфалогii, фiласофii, тэалогii, маралi i хрысцiянскай сiмволiцы.
Лiтаратурная спадчына Сiмяона Полацкага адыграла вялiкую ролю ў станаўленнi беларускай паэзii i драматургii, развiццi iх жанраў i пашырэннi тэматычнай разнастайнасцi.
|
7. Асаблiвасцi развiцця беларускай дзiцячай лiтаратуры ӯ 1900-28гг.
Беларуская лiтаратура пачатку 20ст . развiвалася ӯ рэчышчы адраджэнскага руху. У пачатку 20 ст. была знята афiцыйная забарона з беларускага друкаванага слова, пачала развiвацца кнiга выдавецкая справа, у бел-ую лiт-ру прыйшло новае пакаленне пiсьменнiкаӯ. У гэты час узнiкаюць розныя культурна-асветнiцкiя i выдавецкiя таварыствы, гурткi, самадзейныя калектывы, нацыянальны тэатр, беларускiя школы. Актыӯны ӯдзел у адраджэнскiм працэсе пачатку 20 ст прымалi такiя пiсьменнiкi, як Я.Колас, М.Багдановiч, Цётка, М. Гарэцкi, В. Ластоӯскi, С. Палуян i iнш.
Лiтаратура была прадстаӯлена наступнымi грапамi:
- творы грамадзянскага, патрыятычнага зместу («Пагоня» М. Багдановiча, «Арлянятам», «Пiянерскае» Я.Купалы i iнш);
- творы сацыяльная, сямейна-побытавага зместу (апавяданнi: «Мiхаська» Цёткi, «Сiрата Юрка» Я. Коласа; вершы: «Над калыскай», «Сiрочая доля» Я. Купалы, «Кiнь вечны плач…» М. Багдановiча i iнш)
- творы рэвалюцыйнага зместу, аб грамадскiх зменах новага часу (аповесцi: «На прасторах жыцця» Я. Коласа i iнш)
- творы аб дзiцячых прыгодах, захапленнях, свеце дзiцячых уяӯленняӯ (апавяданнi: «Катыш» М. Багдановiча, «Кот Знайдзён» Л. Чарняӯскай i iнш)
- творы прыродазнаӯчага зместу (вершы: «Лета», «Восень» Цёткi, «Зiмовая дарога» М. Багдановiчча i iнш)
- творы арнiталагiчнага, прыродаапiсальна-анiмалiстычнага i анiмалiстычнага зместу (вершы: «Верабей» К. Лейкi, «Мароз» Я. Купалы; апавяданнi: «Гутаркi аб птушках» Цётки и iнш)
- творы тапанiмiчна-гiстарычнага зместу (легенды)
- творы з гiстарычным зместам (вершы: «Перапiсчык», «Летапiсец» М. Багдановiча; апавяданнi: «Князёӯна Рагнеда» В. Ластоӯскага и iнш)
- творы эстэтычна-выхаваӯчага i эстэтычнага зместу (п´есы: «Снатворны мак» К. Лейкi, «Жывыя казкi» А. Гаруна i iнш)
- творы навучальна-пазнавальнага зместу (апавяданнi: «Аб сытой свiннi» В. Ластоӯскага i iнш)
Асаблiвасцю твораӯ пачатку 20ст. для дзяцей з´яӯляецца iх дыдактызм (павучальнасць).
|
8. Тэматычная разнастайнасць твораӯ М.Багдановiча, якiя ӯваходзяць у дзiцячае чытанне
Адметнае месца ӯ творчасцi М. Багдановiча займае пейзажная лiрыка. Асэнсаванне дзецьмi вобразаӯ пейзажнай лiрыкi – эфектыӯны сродак фармiравання iх эстэтычна-мастацкага густу.
У вершы «Зiмовая дарога» Багдановiч стварае паэтычныя карцiны зiмовай ночы, паказвае яе прыгажосць i таямнiчасць. У вершы «Зiмой» паказвае карцiну зiмовага вечара, у якой усё жыве, рухаецца, да чагосьцi iмкнецца. Верш «Кiнь вечны плач свой аб старонцы!» паэт даводзiць, што i ӯ змрочным жыццi ёсць светлае, важна толькi ӯбачыць яго. Верыць, што ясны дзень настане, бо як за зiмой прыходзiць вясна, так i лепшае рыходзiць за горшым.
Казкi М. Багдановiча «Сон-трава», «Музыка», «Мушка-зелянушка i камарык – насаты тварык».
Паэма-казка «Мушка-зелянушка i камарык – насаты тварык» мае пазнавальнае значэнне для дзяцей. У ёй прадстаӯлены паказальныя прыкметы знешнасцi, паводзiн насякомых. У творы паказаны карцiны народных сямейна-бытавых абрадаӯ (сватанне, заручын, вяселле, пахаванне, скарга). Паэма-казка вызначаецца пазнавальнасцю маральнага зместу (не заӯсёды за прыгожымi i нiбыта шчырымi словамi стаяць прыгожыя ӯчынкi.)
У лiрыцы М. Багдановiча адбываецца паэтызацыя духоӯнай спадчыны, нацыянальных традыцый. У вершах «Слуцкiя ткачыхi», «Перапiсчык», «Летапiсец» i iншых узнаӯляюцца эпiзоды стварэння духоӯных каштоӯнасцей нашымi продкамi. Верш «Пагоня» патрыятычны. Пагоня – гэта сiмвал гiстарычнай памяцi. Гэта заклiк да барацьбы духоӯнай. Кааб дзецi не забылi хто яны ёсць. Яны – нашчадкi слаӯных продкаӯ.
Апавяданни М.Багдановiча «Катыш», «Марына», «Апокрыф» вызначаюцца вобразнасцю, адпавядаюць дзiцячым уяӯленням i псiхалагiчнай матыванасцю паводзiн дзяцей.
У апавяданнi «Катыш» Багдановiч умела перадае стан душы хлопчыка, якi жадае перамагчы ӯ гульнi катання велiкодных яек i баiцца прайграць свой незвычайны «катыш».
У творы «Марына» адлюстроӯвваны эпiзоды знаёмства i сяброӯства апавядальнiка i маленькай дзяӯчынкi.
Творы М.Багдановiча для дзяцей i пра дзяцей вызначаюцца аб´ёмнасцю вобразаӯ, псiхалагiчнай матываванасцю ӯчынкаӯ лiтаратурных герояӯ i эстэтычнай глыбiнёй.
| |
Скачать 0.62 Mb.