Адам анатомиясы атлас
 Скачать 1 Mb.
|
|
Көзүясы мен коз алмасы веналары Жогаргы коз венасы, v. ophthalmi- ca superior, көздің медиалді бүрышынан козұяның ішкі қабыргасымен артқа жү- ріп, көзұяның жогаргы қабыргасының А. Мидың қатты қабыгьі мен тәждік қойнаулар. Ми алынып тасталынган (қигаш латералді көрініс) Ми орағы Ортаңғы менингеалдык артериясы мен венасы Ішкі ұйкы артериясы Көру нервтері Маңдай койнауы Көз қозғалткыш нерві Диплоэ Мидың қатты кабығы Жоғарғы сагиталді койнау Тік койнау Үшкіл нерв Бет жэне кіреберіс- ұлу нерві Мишык шатыры Гипофиз-кұйғыш Төменгі сагиталді койнау Сигматәрізді койнау Қойнаулык науа Төменгі тастык койнау Көлденең койнау Жоғарғы тасты қойнау Үңгірлік жэне үңгірасты қойнау Falx cerebri A. et v. meninges media A. carotis int Nn. optici - II Sinus frontalis N. oculomotorius - III Diploe Dura mater encephali Sinus sagittalis sup Sinus rectus N. trigeminus - V N. facialis et n. vestibu- locochlearis Tentorium cerebelli Hypophysis-infundibu- lum Sinus sagittalis inf Sinus sigmoideus Confluens sinuum Sinus petrosus inf Sinus transversus Sinus petrosus sup 21. Sinus cavemosus et intercavemosus Ә. Мидың қатты қабыгы жэне тәждік қойнаулар (сол бүйір көрініс) (сызба түрінде) Anastomosis w.diploicae V.diploica temporalis anterior Squama temporalis Porus acusticus extern us frontalis V.diploica temporalis Os frontale I jI / Ala major ossis I / sphenoiadalis Os lacrimale \{ Os nasale кI I v Os occipitale V.diploica occipitalis V.diploica temporalis posterior \ \ Processus mastoideus Processus styloideus Os zygomaticum Maxilla 131-cypem. Бассүйектің сүйектерінің сүйекішкі веналары, бассүйектің оңбеті (бассүйектің төбесінің сырткы табагының үлкен бөлігі алыныптасталынган) медиалдіге өткен деңгейінде аттас артерия- мен бірге орналасады. Вена көзұясының медиалді қабырга- сының ортасында сыртқа бұрылып, коз алмасының жогаргы тік бүлшықетінің, т. rectus superior oculi, үстімен жүреді, кейін артқа иіліп, козүяның жогаргы саңылауы арқылы бассүйек қуысына енеді, сол жерде үңгірлі қойнауга қүйылады. Жогаргы коз венасымен байланысады: а) коз алмасының веналары - торлы қабықтыц орталык венасы, v. centralis retinae, кірпіктік веналар, vv. ciliares, сілемделген (вортикоздық) веналар vv. vorticosae, жэне ақ қабықүсті веналар, vv. episclerales, (сезім агзалары, IV том қараңыз); б) м аңдай ж эне м ұры н ай м ақтары веналары - мүрын-мандай венасы, v. nasof rontalis, көзүсті вена, v. supraorbitalis; в) қабақ веналары, vv. palpebrales; г) конъюнктивалық веналар, vv. conjun- ctivales; д) коз алмасыныц жогаргы жэне тік бұл- шықеттерінің бүлшықеттік веналары; е) көзжас безі мен көз алмасының латералді тік бұлш ықетінен қанды жинай- тын вена - көзжас венасы, v. lacrimalis; ж) торлы веналар, vv. ethnioidales. Төменгі коз венасы, v. ophthalmica inferior, көзұясының алдыңгы болімінің томенгі-медиалді бүрышында көзжас қабы мен бүлшықеттік веналардан түзіледі. Сол жерден көзұясының томенгі қабыргасымен, козалмасыпың томенгі тік бүлшықеті, т. rectus inferior oculi, бойында жүріп, жоғарғы коз венасымен, v. ophthalmica superior, ана- стомоз түзеді. Төменгі коз венасы көзүяның артқы бөлі- мінде екі тармаққа бөлінеді: олардың біреуі бассүйек қуысына жогаргы көз саңылауы арқылы кірігі, үңгірлі венаға күйылады, екіншісі сыртқа бұрылып, көзұяның төменгі саңылауы арқылы шыгып, беттің терең ве- насына, v. faciei profunda, кұйылады. Жогаргы жэне томенгі коз веналарының қақпақтары жоқ. Ішкі күлақ веналары Ішкі күлақ веналары, vv. auditivae (сезім ағзалары, IV том қараңыз): а) ішкі құлақ кіреберісі мен жарты- лай дөңгелекті түтіктер веналары жатады. Біріншісі, кіреберіс суқүбыры, aquaeductus vestibuli, арқылы, екіншісі fossa subarcuata арқылы шыгып, жоғары тастық қойнауға ашылады; б) лабиринт веналары, vv. labyrinthi, ве- налық қанды ұлудан жинап, пирамида- дан meatus acusticus internus жэне apertura externa canaliculi cochleae арқылы шыгып, төменгі тастық қойнауға қүйылады. Диплоелық жэне мидың қатты қабығының веналары Диплоелық веналар, vv. diploicae, қақпақтары жоқ. Олар диплоеның (кемік заттың) озектерінде орналасып, озара бай- ланысып, бассүйек негізіне багытталады. diploicae-нъщ бір болігі бассүйек сүйектерінің ішкі табақтарының тесіктері арқылы отіп, мидың қатты қабығының қойнауларына; басқа болігі - шығаратын веналар, vv. emissariae, арқылы отіп, бастың сыртқы жамылғысы веналарымен байла- нысады. Сонымен, vv. diploicae, бастың сыртқы жамылғысы жэне мидың қатты қабыгының қойнаулары өзара байланысады. Бассүйек күмбезі сүйектерінің кемік за- тының келесі ірі веналарын ажыратады (131, 132-суреттер): а) Маңдай диплоелық венасы, v. diploica frontalis, маңдай сүйек қабыршағы қалың- дыгында жатып, қанды жартылай жогаргы сагиталді жэне жартылай козүсті венага, v. supraorbitalis,апарады. б) Алдыцгы самай диплоелық венасы, v. diploica temporalis anterior, сына-тобелік қойнауга жэне терең самай венасына, v. tem- poralis profunda, қүйылады. в) А ртқы самай диплоелы қ венасы, diploica temporalis posterior, веналық қанды тебе жэне самай сүйектерінен жинап, емізіктәрізді ш ыгаратын вена, V. emissaria mastoidea,аймагында кол- денең қойнауга, sinus transversus, жэне артқы қүлақ венага, v. auricularis posterior, ашылады. г) Ш үйде диплоелық венасы, v. diploi- ca occipitalis, колденең қойнауга неме- се шүйделік шыгаратын вена, v. emissaria occipitalis, арқылы шүйде венасы, v. occi- pitalis,құйылады. Ми қабыгының веналары, vv. menin- geae, қақпақтары жоқ. Олар қос-қостан ат- тас артериялармен жүріп, озара анастомоз түзіп, коршілес қойнауга ашылады. Мидың қатты қабыгының ең ірі венасы- на ортаңгы менингеалдық вена, v. тепіп- gea media, жатады, ол аттас артериямен қосарлана жүріп, оз жолында сына-тобелік қойнауымен байланысады жэне бассүйек қуысымен foramen spinosum арқылы шы- гып, қанатгық веналық орімге, plexus ptery- goideus,құйылады. Ш ыгаратын веналар, vv. emissariae, бассүйектің бірнеше қатар тесіктерінен өтіп, бассүйектің сыртқы жамылгысы вена- ларын бассүйек қуысы веналарымен озара байланыстырады. Шыгаратын веналарга келесі веналар жатады: а) Тобелік шыгаратын вена, v. emissaria parietalis, тобе сүйектің foramen parietale арқылы отеді. Ол sinus sagittalis superior- ды v. temporalis superficiales-nen өзара байланыстырады; б) Ш үйделік шыгаратын вена, v. emissa- ria occipitalis, сыртқы шүйде шодырының айналасында орналасып, sinustransversus-ті Бас терісінің шаш бөлігінің нервтері мен қан тамырлары. Ми қабықтары мен скальп терезе түрінде көрсетілген. Мидың тамырлары мен қабықтарын көрсететін бас терісінің шаш бөлігінің жогаргы бөлігі арқылы тәждік кесінді 13 Бас терісінің шаш бөлігі жэне ми қабықтары арқылы көлденең кесінді. Торасты кеңістігі көрсетілген 132-сурет Тері Сінірлі дулыға Бассүйектің сүйектік қабығы Бассүйек күмбезі Қатты қабык Қатгы кабыкасты кеңістік Торлы кабык Торлы кабықастындағы кеңістік Торлы кабык түйіршіктері Жоғарғы сагиталді койнау 11. Жүмсак кабык Ми орағы Ми жамылғысы 14. Мидьщ торлы жэне жұмсак кабыктары 15. Шүйде-маңдай бұлшықеттің маңдай карыншасы Ортаңғы менингеалдык артерия Көзұяасты нервтің латералді торлы тармағы 18. Көздің шеңберлі бұлшыкеті 19. Бетсүйек-көзұя артериясы 20. Құлақ-самай нерві, беткей самай артериясы жэне венасы Қүлактыи жоғарғы бүлшыкеті Шүйде-мандай бұлшыкепің шүйде карыншасы Үлкен шүйде нерві Шүйде артериясы жэне венасы Үлкен шүйде нерві Төс-бүгана-емізікті бұлшыкеті Cutaneum Galea aponeurotica Pericranium periosteum Calvaria Dura mater encephali Spatium subdurale Arachnoidea Spatium subarac hnoidale Cranulationes arachnoidales Sinus sadi talis sup. Pia mater Falx cerebri Cortex cerebri Arachnoidea et pia mater. Venter frontalis m. occipitofrontalis A. meningea media R. lat. etmed. n. supraorbitalip M. orbicularis oculi A zygomaticoorbitalis N. auriculotemporalis. a. et v. tem- poralis superf M. auricularis sup Venter occipitalis m. occipitofron- talis N. occipitalis major A. et v. occipitalis N. occipitalis major M. stemocleidomastoideus езара жэне confluens si пиит-ды vv.occipitalis- пен байланыстырады. в) Айдарш ықтық ш ыгаратын вена, plexuscondylaris, шүйде сүйектің canalis condylaris-да орналасады. Ол сигматэріз- ді қойнауды, sinus sigmoideus, терең мой- ын венасымен, v. cervicalis profunda, жэне омыртқалардың сыртқы веналық өрімі- мен, plexus venosus vertebralis externus, байланыстырады. г) Емізіктәрізді шыгаратын вена, v. emis- saria mastoidea, самай сүйектің foramen mastoideum арқылы жүрігі, sinus sigmoideus- ті v. occipitalis пен v. auricularis posterior-мен байланыстырады. Шыгаратын веналарга, сонымен қагар, бассүйек тесіктері арқылы өтетін тамырлар жэне нервтермен косарлана жүретін веналық өрімдер жатады. Веналык өрімдерге жатады: Ұйқы озегінің ішкі веналық өрімі, plexus venosus caroticus internus, a. carotis interna жолында sinus cavernosus-ты sinus pterygoideus-nen байланыстырады; Жыртық тесіктің шыгаратын венасы, осы тесік аймагында; Сопақ гесіктің веналық орімі, plexus venosus foraminis ovalis,сопақ тесік арқылы. Тіласгы өзегінің веналық өрімі, plexus venosus canalis hypoglossi, а ггас өзек ге canalis hypoglossi, тіласты нервін п. hypoglossus, қоршайды жэне ішкі мойындырык венаның жогаргы буылтыгы, bulbus v. jugularis supe- rior, омыртқалардың алдыңгы веналық өрі- мімен, plexusvenosus vertebralis anterior, байланыстырады. Ү лкен ми және м и ш ы қ вен алары Ми веналары, vv. cerebri (133-сурет), беткей жэне терец болып бөлінеді. Беткей ми жэне мишық веналары. Мидыц беткей веналары қанды үлкен мидыц Vvcerebri superiores Granulationes arachnoideales Sinus sagittalis superior Lobus frontalis mater encephali Lobus occipitalis Sinus rectus- Confluens sinuum Sinus transversus' V. cerebri media superficialis A.cerebri media Lobus temporalis Insula f Sinus sigmoideus Cerebellum' 133-сурет. Үлкен мидыц веналары, (Мидыц қатты қабыгыныц үлкен бөлігі, оц жарты шар алынып тасталынган, үлкен мидыц бүйір шүцқыры айімагындагы ми затыныцучаскесі алынып тасталынган, жогаргы сагиталді және колденец қойнаулар, сонымен қатар, қойнаулар агымы аиіылган) Nucleus caudatus Vv. nuclei caudati V. thalamostriata superior (v. terminalis) V. choroidea superior Plexus choroideus ventriculi lateralis Thalamus sinister Vv. cerebri internae V. magna cerebri V. vermis superior Vermis cerebelli j Rr. choroidei A. cerebri J posteriores mediales posterior Rr. choroidei posteriores lateralis Hemispherium cerebelli Pons Columna fornicis Lamina septi pellucidi Genu corporis callosi septi pellucidi posterior ,V. septi pellucidi anterior .Cornu anterius ventriculi lateralis thalamostriata superior ( v. terminalis) Vv. nuclei caudati Thalamus dexter Lobus frontali$ Capsula intema Nucleus lentiforms Capsula externa Claustrum Aa. thalamostriatae anterolaterales Capsula externa insulares Sulcus lateralis Insula Lobus temporalis Vv. insulares Vv. thalamostriatae inferiores V. cerebri media profunda A. cerebri media Corpus amygdaloideum V. cerebri anterior A. cerebri posterior Rr. thalamici A. cerebelli superior V basalis 134-cypem. Мидың терең веналары, vv. cerebri profundae; жогаргы және бүйір көрінісі (ми жарты иіарлары, сүйелді дене, күмбез, мишықтың оц бөлігі жэне ми сабауы алынып тастсшынган) жоғарғы бүйір, медиалді жэне төменгі бет- герінен жинайды. Оларға келесі веналар жатады. Жогаргы жэне төменгі ми веналары, cerebri superiores et inferiores, ми жар- ты шарының жогаргы бүйір бетінде мидың жұмсақ қабыгының веналық торынан түзіледі, торлы қабықтың, arachnoidea, эр түрлі учаскесінетесіп өтіп, қанды көршілес жатқан қойнауларга - sinus sagittalis supe- rior, sinus transversus жэне т.б. апарады. Беткей ортаңғы ми венасы, v. cerebri media superficialis, орталық жүлгенің, sulcus centralis, жогаргы бөлімінен басталып, сол тұста жогаргы сагиталді қойнаумен бай- ланысады. Аталган жүлге бойымен, кейін үлкен мидың бүйір шүңқырынан, fossa lateralis cerebri, ми жарты шарының төменгі бетіне өтіп, үңгірлі немесе сына-төбелік қойнауға өтеді. Беткей ортаңгы ми венасының оз жолын- да екі - жогаргы жэне төменгі анастомоздық веналары, vv. anastomoticae superior et infe- rior, бар. Алдыңғы ми венасы, v. cerebri anterior, үлкен ми жарты шарының медиалді бетінде аттас артериямен, a. cerebri anterior, бірге жатады. Аталмыш вена үлкен мидың төменгі бе- тінде алдыңғы анастомоздық вена арқылы қарама-карсы жақтагы аттас венамен бай- ланысады, кейін әрбіреуі базалді венага, V. basalis, кұйылады. Базалді вена, v. basalis, жүп, алдыңгы тесіктелген заттек, substantia perforata anterior, аймағында жасымықтэрізді ядро, nucleus lentiformis, мен сүр темпе, tuber cinereum, веналарынан түзіліп, артқа жүреді, V. cerebri anterior-ды қабылдайды жэне көру жолымен, tractus opticus, бірге үлкен ми аяғының сыртқы бетін орап өтеді. V. basilalis ортаңгы мидың тәбешіктерінің жогаргы бетіне шыгып, ішкі ми венасына, V. cerebri interna, құйылады. Он жэне сол базалді веналар үлкен ми аяғыныц алдында арткы анастомоздық вена комегімен озара анастомоз түзеді. М и і і і ы қ аймагында мишықтың жогар- гы жэне томенгі веналарын, vv. cerebellii superioreset inferiores, ажыратады. Бірін- шілері тік қойнауга жэне үлкен ми венасына, екіншілері колденец койнау га жэне томенгі тастық қойнауга қүйылады. |