Адам анатомиясы атлас
 Скачать 1 Mb.
|
|
Алдыцгы асықты жілік артериясы А лдыцгы асықты жілік артерия- сы, a. tibialis anterior (118-сурет), та- кым артериясыпан тармақталып, алга багытталады жэне сүйекаралық жарғақты проксималді болімде тесіп отіп, сирақтыц алдыңғы бетіне өтеді. Бүл жерде артерия сүйекаралық жарғақтыц алдыцғы бетінде қосарланыгі жүретін екі венамен жэне терец кіш іжілінш ік нервней, п.peroneus profundus, бірғе жатады. ІІерв алгашында латералді, кейін артерияны кесіп отін, медиалді төмен багытталады. Артерия сирақтыц жогаргы үш інде, т. tibialis anterior жэне т. extensor digitorum longus арасындагы герецдікте, сирактыц ортасы- нан бастап т. tibialis anterior, т. extensor hallucis longus арасында жатады. Артерия сирақтыц дисталді бөлімінде беткей ор- наласып, асықгы жіліктіц алдыцгы бетіне отеді, толарсақтар түсы нда сирақ-асық буыны кабында жатып, retinaculum т. ех- tensorum inferius астымен аяқүніыныц сырткы бетіне шыгып, аякуш ыныц сыртқы артериясы, a. dorsalis pedis, атауын алады. Алдыңгы асыкты жілік артериясы оз жо- лында бірнеше катар тармақтар береді. Бұлшықеттік тармактар сирактыц алдыцгы топ бүлшықеттеріне. Асықтыжіліктіцартқықайырылмаарте- риясы, a. recurrens tibialis posterior - алдыцгы асыкты жілік артериясынан сирактыц арткы бетінде басталатын гүрақсыз артерия. M. popliteus астымен тізе буынына жогары бағьпталын, rete articulare genus түзуге қатысады. Асықты жіліктің алдыңғы қайырылма артериясы, a recurrens tibialis anterior, алдыц- гы асықты жілік артериясының сирақтың алдыцгы бетіне сүйекаралық жаргақ арқылы шықкан соң басталады. Артерия т. tibialis anterior қалыңдыгы арқылы ө т і і і , жоғары бағьпталады, асықты жіліктің лагерадді ай- даршығының алдыцғы бетінде орналасып, rete articulare genus түзуге қатысады. Латералді алдыцғы толарсақтық арте- риясы, a. malleolaris anterior lateralis, сирақ- асық буынынан проксималді тармақталып, т. extensor digitorum longus сіңірінід асты- мен сыртқа латералді толарсақтың алдыңғы бетіне өтеді жэне латералді толарсықторын, rete malleolare laterale, түзуге қатысады. Өз жолында r. perforansарегопеа-меи анасто- мозданып, сирақ-асық буынына бірнеше үсақ тармақтар береді. Медиалді алдыңгы толарсақтық артериясы, a. malleolaris anterior medialis, алдыңгы асықты жілік артериясынан, жоғарыда корсетілген артерия сияқты, бір деңгейде басталады. Артерия т. tibialis anterior сіңірінің астымен жүріп, медиалді толарсақтыд алдыңгы бетіне медиалді багытталады жэне медиалді толарсақторын, rete malleolare mediale, түзуге катысады. Аяқүшының сыртқы артериясы, a. dorsalis pedis (119-сурет), алдыңғы асықты жілік артериясының жалгасы, retinaculum mm. extensoruminferius асты- нан шыгып, аяқүшының сырткы бетіне алга багытталып, т. extensor hallucis brevis ара- сында жатады. I жэне II табан сүйектерінің арасындагы сүйекаралық кеңестікке жеткен сод, терец табандық тармаққа, г. plantaris profundus, жэне табан сүйектерінід бірінші сыртқы артериясына, a. metatarsea dorsalis prima,болінеді. Аякүніыныд сыргқы артериясы оз жо- лында бірнеше катар тармактар береді. а) Медиалді тілерсек артериялары, aa. tarseae mediales, аяқұшыныд сыртқы артериясынан басталатын, саны 2-3 кішкене тармақгар, т.extensor hallucis longus, сідірінід астымен аяқүшыныд медиалді толарсақ торын, rete malleolare mediale, түзуге катысады. б) Латералді тілерсек артериясы, tarsea lateralis, топай сүйектің алдыдғы жиегі түсында басталып, латералді жүреді. Кейін тілерсек сүйектерімен, т. extensor digitorum brevis астымен алга жетігі, атал- мыш бүлиіықетті қанмен қамтамасыз етеді; бесінші табан сүйегініц негізіне жеткен сод, доғалық артериямен, a. arcuata, анастамоз түзеді. Артерия оз жолында аяқүшыныд дорсалді торына гармақтар береді. в) Доғалық артерия, a. arcuata, екінші табан с ү й е г ін ід п р о кси м ал д і ш етінен басталы гі, т. extensor digitorum brevis астында жатып, алга жэне латералді бағытталады. Бесінші табан сүйегі негізіне жеткен соц, a. tarsea lateralis-бен анастомоз- данып, артериялык доғаны түзеді. Доғалық артерияныд алдыдғы шетінен екінші, үшінші жэне гортінші табан сүйектерінід сыртқы артериялары, aa. metatarseae dorsales (secunda, tertia, quarta), басталады. Тік жүретін жідішке гамырлар алға жүріп, үш сыртқы сүйекаралық кедістіктерде, сүйекаралық сыртқы бұлшықеттерде жатады. II, III, IV табан сүйектерінін дорсалді ар- терияларыныд, aa. metatarseaedorsales, II, III, IV басгапқы бөлімдері табан сүйектері негізі түсында, олардыц арасындағы ке- дістіктер арқылы артқы тесіп отетін тармақтар, rr. perforantes, комеғімен табан сүйектерінің аргерияларымен, aa. metatarsea plantares, анастомозданады. Әрбір табан сүйектерініц артқы артерия- сы, табан сүйектері бастарының тұсында екі бақайлардыц сыртқы артерияларына, aa. digitales dorsales, болінеді. Олар алға бағытталып, бақайлардыд артқы бетінід бір-біріне қараған жиектеріне кіреді. Табан сүйектерініц сыртқы артерия- лары, metatarseae dorsales, жэне табан сүйектерінің артериялары, аа. metatarseae plantares, арасындагы алдыңгы тесіп өтетін артериялар, аа. perforantes, нашар дамыган. г) Бірінші табан сүйектерініц сыртқы артериясы, a metatarsea dorsalis prima — аяқүшының сыртқы артериясының соц- гы тармақтарыныц біреуі. Ол бірінші сүйекаралық кеңісгікте, сүйекаралық сырткы бүлшықеттер бойымен жүріп, үш бақайлардың сыртқы артерияларын, аа. digitales dorsales, береді: екеуі I бақай- га жэне біреуі II бақайдың медиалді бетіне барады. д) Терең табандық тармақ, і: plantarispro- fundus - аяқүшының сыртқы артериясыныц соңгы тармақтарының екіншісі. Ол бірінші сүйекаралық кеңістігі негізінде т. inte- rosseus dorsalis primus-тесіп, аяқүшының табан бетіне шығады жэне arcus plantaris түзуге қатысады. Аргериялық торлар Аяқта ірі артериялық сабаулар мен олардың тармақтары арасында бірнеше қатар анастомоздар бар,олар, әсіресе буындар тұсында артериялық торлар, rete arteriosum, түзеді. Тізенің буын торы, rete articulare genus - қою аргериялық тор, оның қа- лыптасуына келесі тармақгар қатысады: а) a. genus descendens {a. femoralis тармагы)', б) ci. genus superior medialis, a. genus superior lateralis, a. genus media, a. genus inferior medialis, genus inferior lateralis (барлыгы a. poplitea тармақтары); в) r. circumflexus fibulae (a. tibialis posteriorтармагы) г) a. recurrens tibialis posterior (a. tibialis anteriorтармагы) д) a. recurrens tibialis anterior {a. tibialis anteriorтармагы) Медиалді толарсақторы, rete malleolare mediale, келесі тармақтармен түзіледі: a) rr. malleolares mediales (a, tibialis posterior-дан) 6) a. malleolaris anterior medialis {a. tibialis anterior-дан) в) aa. tarseae mediales {a. dorsalis pedis- тен) Латералді толарсақ горы, retemalleolare laterale, келесі тармақтармен түзіледі: а) rr. malleolares laterales (a. peronea- дан) б) r. perforans a. peronea гармақтары в) a. malleolaris anterior lateralis (a. tibialis anterior-дан) r) a. tarsea lateralis-тіц артңы тармақ- тары {a. dorsalis pedis-к н ). Өкше торы, rete calcaneus - окше сүйегі төмпесінің артқы бетінде жатады. Торды түзуге келесі тармақтар қатысады: а) rr. calcanei (a. tibialis posterior-дан) б) rr. calcanei (peronea-дан). Аяқүшының табан жэне сыртқы бетте- ріндегі артериялар анастомоздары жогарыда корсетілген. ҮЛКЕН ҚАНАЙНАЛЫМ ШЕҢБЕРІНІҢ ВЕНАЛАРЫ Жоғарғы қуыс вена жүйесі Жоғарғы қуыс вена Жоғарғы қуыс вена, vena cava superior (120-сурет), алдыңғы көкірекаралықта, оң I қабырға шеміршегінің артында, оң жэне сол иық-бас веналарының, vv. brachiocepha- licae dextra et sinistra, бірігуінен түзіледі. Жоғарғы қуыс вена томен бағытталып, II қабырға түсында жүрекқап қуысына кіреді, ал кішкене гөменірек, он III қабырға шеміршегінің төске бекіген деңгейінде оң жүрекшеге алмасады. Жоғарғы қуыс венаның алдында ти- мус жэне өкпеқаптың габақшаларынан ажыратылған оң окпе орналасады. Вена- ның оң айналымы оң өкпенің көкірекара- лық өкпеқабына, pleura mediastinalis, жэне оң кокеттік нервке, п.phrenicusdexter, сол - жоғарылаған қолқаға, aorta ascendens, жанасады. Венаның артқы беті төменгі бөлімінде оң өкпе түбінің алдыңғы бетіне жанасады. Жоғарғы қуыс венаның қақпақгары жоқ. Жоғарғы қуыс венаға көкірекаралық вена- лар, vv. mediastinales', жүрекқаптық веналар, vv. pericardiacae', оң бронхтың жоғарғы жиегі деңгейінде, жүрекқапқа кірген жерінде, ар- тынан сыңар вена, v. azygos, ашылады. |