Адам анатомиясы атлас
 Скачать 1 Mb.
|
|
Іііікі мыкын артериясы Ішкі мықын артериясы, a. iliaca interna (103, 104-суреттер), жалпы мықын артерия- сынан тармақталып, кіші жамбас астауына томен бағытталып, сегізкөз-мықын буы- ны сызығында жатады. Үлкен шонданай Aorta abdominalis A. iliaca communis sinistr V.iliaca communis sinistra A.iliaca communis dextra}-j A.vcircumflexae ilium profundae ' A.iliaca interna dextra Ureter A.iliaca extern dextra iliaca extern; dextra Aa.et wvesicales superiores A.et wepigastricae: inferiores Ductus deferens dexter . . . Vesica urinaria V 1 Os pubis - Ureter- Plexus \enosu, vesicalis Dutus deferens sinister dorsalis penis et vdorsalis penis profunda Penis Vertebra lumbalis IV V.iliaca communis dextra iliaca interna dextra V.glutae superior A.et vsacrales medianae .glutae superior M. piriformis pudenda interna sacralis lateralis A.pudenda interna . A.ductus deferens A.rectalis inferior Aa.et wvesicales inferiores Rectum M.bulbos pongiosus A.et vpudendae internae A.perinealis Fascia spermatica interna E.pididymis Testis - Tunica vaginalis testis 103-cypem. Жамбас астауының артериялары жэне веналары; сол жагы (орталық жазықтықтан сагиталді кесік кішкене солга қарай, iutacmap алынып тасталынган, тік ііиек кішкене солга тартылган) тесіктіц жоғаргы жиегінде алдыңғы жэне артқы сабауларға бөлінеді. Осы сабаулар- дан тармакталатын тармақтар кіші жам- бас астауы мен қабырғасына багытгалады, сондықтан олар қабырғалық (париеталді) жэне ішкіағзалық (висцералді) деп бөлінеді. Агзалық тармақгар Кіндік артериясы,a. umbilicaiis (103, 104-суреттер), ішкі мықын аргериясының эмбрионалдық кезеңцегі ең бір ірі тармагы. Ол ішкі мықын артериясыныц алдыңғы сабауынан тармақталып, жамбастың бүйір қабырғасына алга багытталады. Несепқуықтың бүйір қабыргасында, кейін ішастар астында жатып, кіндік аймағына іш қуысының алдыңгы қабырғасының артқы бетімен жоғары көтеріледі. Осы түста кіндік артериясы қарама-карсы жақтағы аттас та- мырмен бірге кіндік өзекшесінің қүрамына кіреді. Туғаннан кейін артериясының көп бөлігі бітеліп, lig umbilicale laterale-re айна- лады. Тамырдың бастапқы бөлігінің қызметі өмір бойы сақталады. Кіндік артериясынан екі-төрт мөл- шерде жоғарғы несепқуық артерияла- ры, aa. vesicates superiores, тармақталып, A.iliaca communis sinistra Aet v.circumflexae ilium profundae Aet vepigastricae inferiores Tuba uterina A.iliaca externa de>dra V.iliaca externa dextra Aet v.sacrales medianae Viliaca communis sinistra iliaca interna sinistra Ailiaca interna sinistra Rectum Aglutea superior sinistra w.rectales mediae Ovarium Uterus ' \fesica urinaria <48 A.uterina Avesicalis inferior Plexus venosus ves Plexus venosus uterinus 104-cypem. Эйелдер жамбас астауының артериюіары жэне веналары; сол жац көрінісі (ортапык жазықтықтан сагиталді кесік біраз солга қарай, қабыргалық іиіастар алынып тасталынган) несепқуықтың жоғарғы бөлімі мен несе- пағардың дисталді бөлігіне багытталады. Шэует шыгаратын түтік артериясы, a. ductus defferentis, ішкі мықын артериясы- ның алдыңғы сабауынан басталып, алга жүреді жэне шэует шыгаратын түтікке жеткен соң, түтік бойымен жүретін екі тармаққа бөлінеді. Екеуінің біреуі түтікпен коса шэует шылбырының қүрамына кіріп, а. testicularis-бен анастомозданады. Арте- рия шэует шылбырымен шап өзегі арқылы өтіп, атабез қосалқысына жетеді. Екінші тармагы шэует шыгаратын түтікпен бірге шәует қуықшаларына барады. Эйелдерде шэует шыгаратын түтік ар- териясына жатыр артериясы, a. uterina (105-сурет), сэйкес келеді. Ол да ішкі мықын артериясының алдыңгы сабауы- нан тармақталып,ішастар астында жа- тады, жатырдыц жалпақ байламы бойы- мен алга жэне медиалді жүріп, жатырдыц бүйір қабыргасына жетеді жэне өз жо- лында жатыр мойыны тұсында терец орналасқан несепагарды киып өтеді. Жатыр қабыргасында томендеген немесе қынап ар- териясына, a. vaginalis, жэне жогарылаган, немесе жатыр артериясына a. uterina, бөлінеді. Қынап тармагы қынаптыц алдыңгы- бүйір қабыргасымен жүріп, оган тармақтар береді жэне қарама-қарсы жақтагы аттас тармақтармен анастомоз түзеді. Жатыр арте- риясы жатырдыц бүйір қабыргасымен оныц бүрышына котеріліп, анабез артериясымен, Әйелдердіц жыныс агзаларыныц артериограммасы (аідыцгы-артқы көрініс). Назарларыцызды жатырды және аналық бездерді қанмен қамтамасыз ететін иреленген артерияларга аударыцыздар Жатыр артериясының анабездік тармакгары (аналык без артериясымен анастомоз түзеді) Анабез артериясының түтіктік тармақтары Анабез артериясыныц анабез тармактары Жатыр артериясы Ішкі мыкын артериясы Томенгі боксе артериясы Ішкі жыныс артериясы Жатырдың жұмыр байламы Анабез артериялары Қынап артериясы Қынаптесігі Жатыр түтігінің кұйғышы Анабез Жатыр түбі Жатыр түтігі Жатыр мойнынын кынаптық бөлігі Қынап Деліткі Деліткінің үңгірлі денесі Кіреберіс буылтығы Кіреберістің үлкен безі Анабездіц үстаушы байламы Жумыр байлам артериясы R. ovaricus a. uterinae R. tubarius a. ovaricae R. ovaricus a. ovaricae A. uterina A. iliaca int. A. glutea inf. A. pudenda int. Lig. teres uteri A. ovarica A. vaginalis Ostium vaginae Infundibulum tubae uterinae Ovarium Fundus uteri Tuba uterinae Portio vaginalis cervicis Vagina Clitoris Corpus cavernosus clitoridis Bulbus vestibulae Gl. vestibularis major Lig. suspensorium ovarii A. ligamenti teretis uteri Эйелдер жыныс агзаларыныц артериялары (сызба түрінде) Septum scroti Scrotum (fascia cremasterica) Vv. posteriores scrotales posteriores pus spongiosum bulbospongiosus profunda penis V. bulbi penis M. ishiocavernosus V. pudenda interna M. transversus perinei Anus Vv. rectales A. pudenda interna M. gluteus maximus dorsalis penis perinealis urethralis bulbi penis urogenitale sphincter ani externus . levator ani pudendus rectalis inferior ig. sacrotuberale . pudenda interna V. pudenda interna —M. piriformis """tig. sacrospinae 106-cypem. Ep.nep uiam аралыгының артериялары жэне веналары; төменгі корініс (үлкен бөксе бүлшыцеті сол жақтан жартылай алынып тасталынган, үма ысырылган) ovarica, анастомоз түзіп, жатыр түтігіне гүтіктік тармақтар, rr. tubarii, жэне анабезге анабездік тармақтар, rr. ovarici,береді. Ортаңғы тік ішек артериясы, a. rectalis media- ішкі мықын артериясыныц алдыцгы сабауынан басталатын үсақ артерия. Ол кейде мүлдем болмауы мүмкін, кейде a. vesicalis interior немесе a. pudenda interna-дан басталуы мүмкін. Ортац- гы тікішек артериясы тікіш ектің ортац- гы бөлігін қанмен қамгамасыз етіп, қуы- қасты безге жэне шәует қуыкшаларына тармақтар береді. Артерия тікіш ек қабырғасында төменгі жэне жогарғы ті- кішек артерияларымен, cia. rectales superior et inferior, анастомозданады. Ішкі жыныс артериясы, a. pudenda in- terna (106-сурет), ішкі мықын артериясыныц алдыцгы сабауынан тармақталып, төмен жэне сыртқа жүреді жэне кіші жамбас аста- уынан алмүртасты тесігі арқылы шыгады. Кейін артерия шонданай қылқанын айна- лып, медиалді жэне алга багытталады, кіші шонданай тесігі арқылы қайга кіші жамбас астауына, бірақ жамбас көкетінен томен кіріп, шонданай-тікішек шүцқырына түседі. Ішкі жыныс артериясы шүцқырдыц бүйір қабыргасы бойымен несепжыныс кокеті- Ерлердің кіші жамбас астауындагы тамырлары (ортаңгы сагиталді тілік,оц жагы, орталық көрініс). Несепқуық жэне тік ішек жартылай алынып тасталынган; қүрсақасты өрім көрсетілген 1 .5 —беломырткасы 22. Сегізкөзкылкан мен сегізкөз арасындагы жалғамасының үстінде омыртқааралық диск орналаскан кұйымшак Оң жалпы мыкын бүлшьщеті артериясы 23. Анус өзегі Сегізкөз мүйісі 24. Ортаңғы тік ішек Оң ішкі мыкын артериясы артериясы 25. Жоғарғы куык Сан нерві артериясы мен шэует Оң сыртқы мьщын шыгаратын түтікке артериясы тармак Үлкен бел бүлшыкеті 26. ІНат сүйегі Оң сырткы мыкын 27. Буылтык-кеуекті венасы бұлшьщет Кіндік артериясы 28. Оң несепагар Медиалді кіндік 29. Оң шэует шыгаратын жалғамасы бекітілген түтік кіндік артериясымен 30. Сол несепагар Жапкыш нерві 31. Несепкуык Жоғарғы кұрсакасты 32. Қуыкасты без өрім 33. Несепжыныс көкеті Сегізкөз жүлын нерві 34. Еркек жыныс (сегізкөз өрімінен) мүшесінің терең Төменгі кұрсакаеты артериясы өрімі 35. Еркек жыныс Тік ішек мүшесінің арткы Мыкын-бел артериясы артериясы 36. Еркек жыныс мүшесі Бүйір сегізкөз 37. Аталык без артериясы 38. Сол жалпы мыкын Жоғарғы бөксе артериясы артериясы жэне сегізкөз 39. Жапкыш артерия жүлын нерві 40. Төменгі куык Жыныс жэне артериясы күйымшақ өрімдері 41. Анусты көтеретін Төменгі бөксе бұлшыкет артериясы 42. Төменгі тік ішек Ішкі жыныс артериясы артериясы Ерлердің ішкі мықын артериясыныц негізгі тармақтары Discus intervertebralis 22. М. coccygeus A. iliaca communis dext 23. Canalis analis Promontorium 24. A. rectalis media A. iliaca int. dext 25. A. vesicalis sup. et a. N. femoralis ductus, deferentis A. iliaca ext. dext 26. Os pubis M. psoas major dext 27. M. bulbospongiosus V. iliaca ext. dext 28. Ureter dext A. umbilicaiis 29. Ductus deferens dext Chorda a. umbilicaiis 30. Ureter sinister N. obturatorius 31. Vesica urinaria Plexus hypogastricus sup 32. Prostata Plexus sacralis 33. Diafragma urogenitale Plexus hypogastricus inf 34. A. penis prof Rectum 35. A. dorsalis penis A. iliolumbalis 36. Penis A. sacralis lat 37. Testis A. glutea sup. et plexus 38. A. iliaca communis sin sacralis 39. A. obturatoria Plexus pudendus et plexus 40. A. vesicalis inf coccygeus 41. M. levator ani A. glutea inf 42. A. rectalis inf A. pudenda int. 107-сурет нің артқы жиегі аймағына жетеді. Қасага сүйектіцтөменгі бойымен алға, т. transversus perinei superficialis жиегінде несеп жыныс көкеті бетіне гереңнен багытталып, соңгы тармақтарына бөлінеді. а) Еркек жыныс мүш есінің дорсалді артериясы, a. dorsalis penis, a. pudenda interna-въщ тікелей жалғасы, қарама- қарсы жақтағы аттас артериямен бірге еркек жыныс мүш есінің сақпантэрізді байламы бойында, ligfundiforme penis, еркек жыныс мүш есінің сыртқы бетінің ортаңғы сызыгында жататын - еркек жы- ныс мүшесінің терең сыртқы венасының, vena dorsalis penis profunda, жан-жағында жатып, ұмаға жэне үңгірлі денелерге тармақтар береді. б) Еркек жыныс мүшесі буылтығының ар- териясы, a. bulbi penis (эйелдерде қынап- тың кіреберіс буылтығының аргерңясы, a. bubbi vestibuli vaginae), еркек жыныс мүш есі буылтығын, т. bulbospongiosus жэне шат аралықтың баска бүлшықеттерін канмен қамтамасыз етеді. в) Несеп шығаратын өзек артериясы, a. urethralis, еркек жыныс мүшесінің кеуекті денесіне кіріп, оның басына дейін бара- ды жэне a. profunda penis-бен анастомоз түзеді. г) Еркек жыныс мүшесінің терец арте- риясы (деліткінің) a. profunda penis (a. pro- funda cliforidis), еркек жыныс мүшесінің үңгірлі денесі негізінде ақ қабыққа, tunica albuginea, отіп, үшына багытталады жэне оны қанмен қамтамасыз етеді. A. profunda penis(a. profunda cliforidis) тармақтары қарама-қарсы жақтағы аттас артериялармен анастомозданады. д) Томенгі гік ішек артериясы, a. rectalis inferior, і і і і к і жыныс артериясынан шондай- тік ішек шүцқырында, fossa ischiorectalis, шонданай томпесі тұсында басталып, тік ішектің томенгі болімі мен артқы отіске медиалді багытталып, осы аймақтың шел- майын жэне терісін, сонымен қатар тт. levator et sphincter ani қанмен камтамасыз етеді. е) Ш атаралық артерия, a. perinealis, іш- кі жыныс артериясынан гармақталып, шатаралықтың беткей колденең бүлпіы- қегінің, т. transversus perinei superficialis, артында орналасады. Шатаралык арте- рия үмага үсақ гармақтар-артқы үмалық тармақтар, rr. scrotales posteriores, шатара- лык бұлшықеттеріне жэне ұма қалқасының артқы қабыргасына (эйелдерде артқы ернеулік тармақтар) тармақтар береді. Қ а б ы р га л ы қ гарм ақтар Мықын - бел артериясы, a. iliolumbalis (107-сурет), оз жолымен бел артерияларын еске салады. Ол ішкі мықын артериясыныц артқы сабауынан басталып, жогары жэне артқа багытталады; т.p soas major астында жатып, оныц ішкі жиегінде бел жэне мыкын тармақтарына болінеді. а) Бел тармагы, г. lumbalis, бел артерия- ларыныц сыртқы тармақтарына сэйкес; артқа багьптальш, жүлынгажүлындықтармак, г. spinalis, береді жэне тт. psoas major et minor, m. guadratus lumborum, m. transversus abdominis-тщ артқы болімдерін қанмен қамтамасыз етеді. б) Мықын тармагы, г. iliacus, озі екіге: беткей жэне терец тармақтарга болінеді. Беткей тармақ мыкын сүйегі қыры бойы- мен жүріп, мыкын сүйектіц терец айналма артериясымен, a. circumflexa ilium profunda, анастомозданып, дога түзеді, догадан мы- кын бүлшықеті мен алдыцгы іш қабыргасы бүлшықеттерініц томенгі болімдерін кан- мен қамтамасыз ететін тармақтар кетеді. Терец тармақ мықын сүйекке тармактар беріп, жапқыш артериямен, a. obturatoria, анастомозданады. Латералді сегізкоз артериялары, аа. sacrales laterales, медиалді багытталып, сегізкоздіц алдыцгы беті бойымен ішке түседі жэне медиалді, бүйір тармақтар береді. 5-6 колемінде медиалді тармақтар орталык сегізкоз артериясымен, a. sacralis mediana, анастомозданып, гор түзеді. Бүйір тармақтары сегізкөз өзегіне ал- дыңғы (жамбастық) сегізкөз тесіктер арқы- лы кіріп, жұлындық тармақтар, rr. spinales, береді жэне сырткы сегізкөз тесіктері аркылы шыгып. сегізкөзді, сегізкөз аймағы терісін жэне арқаның терең бұлшықетгері- нің төменгі бөлімдерін, сонымен қатар articulatio sacroiliaca,т. piriformis, m. coccygeus, m. levator ani қанмен қамтама- сыз етеді. Жогаргы боксе артериясы, a.gluteasupe- rior (107-сурет) - ішкі мықын артериясының ең ірі тармагы. Артқы сабаудың жалгасы, жамбас астауынан алмүртүсті тесік, foramensuprapiriforme, арқылы шыгып, артқы боксе аймагы на барады. Өз ж олы н- да т. piriformis, m. obturatoriusinternus, m. levator ani-re тармақтар береді. Артерия жамбас астауынан шыққан соң, екі тармаққа: беткей жэне терең болып болінеді. Беткей тармақ, r. superficialis, боксенің үлкен жэне ортаңгы бұлшықеттерініц, тт. glulei maximus et medius, арасында орнала- сып, оларды қанмен камтамасыз етеді. Терец тармақ, r. profundus, боксенің ортаңгы жэне кіші бұлшыкеттеріиің, т. gluteus medius et minimus, арасында орнала- сып, оларды жэне жалпақ шандырды керетін бұлшықетті қанмен камтамасыз етеді жэне үршық буынына бірнеше ұсақ тармақтар беріп, томенгі боксе артериясымен, a.glutea inferior, жэне ортан жіліктің латералді ай- налма артериясымен, a. circumflexa femoris lateralis, анастомоз түзеді. 'Гоменгі боксе артериясы, a. glutea inferior, ішкі мықын артериясыныц алдыңгы сабауынан басталатын ірі тармақ, алмүрттэрізді бүлшықетпен сегізкоз орі- мінің алдыңгы бетімен томен түсіп, жам- бас астауынан іінкі жыныс артериясымен, a. pudenda interna, бірге алмұртасты тесік, foramen infrapiriforme, арқылы шыгады. Томенгі боксе артериясы боксенің үлкен бұлшықетін, т. gluteus maximus, қанмен камтамасыз етіп, шонданай нерв- пен қатар жүретін аргерияны, a.comitans п. ischiadici жэне ұрш ық буынына, боксе аймагы герісіне ұсак гармақтар берігі, ортан жіліктің медиалді айналма арте- риясымен, a. circumflexa femoris medialis, жапқыш артериясыныц артқы тармагы- мен, r. posterior a. obturatoria, ж огаргы боксе артери ясы м ен, a. glutea superior, анастомозданады. Жапқыш артериясы, a. obturatoria, ішкі мыкын артериясыныц алдыцгы сабауынап басталып, кіші жамбас астауыныц бүйір бетімен, шекаралық сызыққа параллель алга жапқыш тесікке жүреді жэне жамбас астауы- нан жапқыш озегі арқылы шыгады. Жапқыш артериясынан, a. obturatoria, томенгі қүрсақүсті, a. epigastrica inferior, немесе сыртқы мыкын артериясы, a. iliaca externa, тармақталады деген варианттары жазылган. Жапқыш артериясы, жапқыш озекке кір- генге дейін қасагалық тармақ, r. pubicus, ал озектіц ішінде озініц соцгы тармақтарына: алдыцгы, r. anterior, жэне артқы, r. posterior, болінеді. а) Қасагалық тармак, r. pubicus, қасага сүйектіц жогаргы тармагыныц артқы бетімен жогары котеріліп, қасага қосы- лысына жетеді жэне томенгі қүрсақүсті артериясыныц касагалық тармагымен, гpubicusa.epigastricaeinferioris,анастомоз түзеді. б) Алдыцгы тармақ, г. anterior, сыртқы жапқыш бұлшықеті бойымен томен жүрін, оны жэне санның әкелетін бүлшықеттерініц жогаргы болімдерін канмен камтамасыз етеді. в) Аргқы тармақ, r. posterior, жапқыш жаргагының сыртқы бетімен томен жэне артқа бағытталады жэне сыртқы, ішкі жапқыш бұлшықеттерін, mm. obturatorii externus et internus, шонданай сүйекгі канмен камтамасыз егіп, үршық буынына үршықгық тармақ, r. acetabularis, береді. Үршықтық тармақ үрш ық буыны қуысына үршық тілігі арқылы кіріп, ligcapitisfemoris бойымен жілік басына жетеді. АЯҚ АРТЕРИЯЛАРЫ |