Адам анатомиясы атлас
 Скачать 1 Mb.
|
|
ARTERIAE MEMBRI INFERIORIS Сан артериясы Сан артериясы, a. fem oralis (108-сурет), сыртқы мықын артериясыныц жалгасы, шап жалғамасының астында, тамырлық тесікте, lacuna vasorum, басталады. Сан артериясы санныц алдыцгы бетіне шыққан соц, әкелетін жэне жазғыш бұлшыкеттер арасындагы науашыққа төмен багытталады. Артерия санныц жоғарғы үшінде сан үіпбүрыпіында, жалпақ шан- дыр қабыктыц, fascia lata, терец табагында сан венасына латералді орналасып, жалпақ шандыр қабықтыц беткей табагымен жабы- лады. Сан артериясы (сан венасымен бірге) сан үшбұрышынан өткен кезде тігінші бүлшықетгіен жабылады жэне санныц ортацгы жэне төменгі үшінде экелетін өзектіц (canalis adductorius) жогаргы гесігіне кіреді. Артерия өзекте теріасты нервпен, п. saphenus, жэне сан венасымен, v. femoralis, бірге орналасады. Артерия мен вена артка қисайып, аяқтыц аргқы бетіндегі тақым шүцқырына өзектіц төменгі тесігі арқылы барады. Артерияныц тақым шұцқырындағы жалғасы - тақым артериясы, a. poplitea. Артерия оз жолында санды жэне іштіц алдыцгы қабыргасын қанмен қамтамасыз ететін бірнеше қатар тармақтар береді. Беткей кұрсақүсті артериясы, а. epigastrica superficialis, сан артериясыныц алдыцгы қабыргасынан. шап жалгамасынан томен басталып, теріасты сацылауы, hiatus saphenus, аймагында жалпақ шан- дыр қабықтыц беткей табагын гесіп отеді. Жогары жэне медиалді котеріліп, іштіц алдыцгы қабыргасына отіп, тері асты- мен кіндік аймагына жетеді. Осы түста артерияныц тармақгары (о. thoracica interna тармагы) қүрсақүс гі артерияныц. а. ф/£ш Ү/7'сал'г//?то/\теріастытармақтарымен анастомозданады. Беткей қүрсақүсті артериясыныц тармақтары іштіц алдыцгы қабыргасы терісін жэне іштіц сыртқы қигаш бұлшықетін қанмен қамтамасыз етеді. М ықын сүйекгің беткей айналма арте- риясы, a. circumflexa ilium superficialis, сан артериясыныц сыртқы қабыргасынан неме- се беткей қүрсақүсті артериясынан баста- лып, шап жалгамасы бойымен spinailiaca anterior superior-ra латералді жэне жогары багытталады жэне теріні, бүлшықеттерді жэне шап лимфа түйіндерін қанмен камтамасыз етеді. Сырткы жыныс артериялары, aa. pudendae externae, 2-3 мөлшеріндегі жіцішке сабаулар, сан венасыныц алдыцгы жэне арткы шетгерін айналып, медиалді багытталады. Артерияныц біреуі жогары жүріп, қасагаүсті аймагына жетіп, теріде тармақталады; екіншісі кырлы бүлшықеттіц үстінен жүріп, сан шандыр қабыгын гесіп өтеді жэнс үмага (жыныс ернеулеріне) алдыцгы ұмалык тармактар, rr. scrotales anteriores (алдыцгы ернеулік тармақтар, rr. labiates anteriores), түрінде барады. Шап тармақтары, rr. inguinales, сан ар- териясыныц бастамасынан басталатын 3-4 кішкене сабаулар,fasciacribrosaаймагында санныц жалпақ шандыр қабыгына отеді жэне теріні, шап аймагыныц беткей жэне терец лимфа түйіндерін қанмен қамтамасыз етеді. Санныц терец артериясы, a. profunda femoris(109 -сурет) - сан артериясыныц ец ipi тармагы. Ол сан артериясыныц аргқы қабыргасынан, шап жалгамасынан 3-4 см Оң санның негізгі артериялары мен нервтері (алдыңгы көрініс). Тігіншілік бүлиіъщет кесілген жэне ысырылган. Сан венасы жартылай алынып тасталынган, санның терең артериясы көрсетілген. Назарларыцызды тамырлардың әкелетін өзекке кіріп, тақым шұңқырына жеткеніне аударыцыздар A. femoralis A. profunda femoris 28 3. R. ascendens a. circumfl- exae femoris lat. 48 4. R. descendens a. circum- flexae femoris lat. 5. A. sup. lat. genus 6. A. poplitea 7. A. inf. lat. genus 8. A. tibialis ant. 9. A. peroneus 10. A. plantaris lat. 11. A. arcuata et aa. metatar- seae dors 12. Arcus plantaris et aa. metatarseae plantares 13. A. circumflexae femoris med. 14. A. prof. femoris et aa. perforantes 15. A. descendens genus 16. A. sup. med. genus 17. A. media genus A. inf. med. genus A. tibialis post. A. dorsalis pedis 21. A. plantaris medialis A. circumflexa ilium 25 superf. et prof. N. femoralis A. A. circumflexa femo- ris lat. M. sartorius M. rectus femoris M. vastus medialis Lig. inguinale V. femoralis A. et v. pudenda ext. M. adductor longus V. saphena magna A. obturatoria et n. obturatorius M. gracilis N. saphenus 38 36. Lamina vastoadductoria R. cutaneus ant. n. femoralis R. infrapatellaris n. saphenii V. poplitea N. tibialis Caput med. m. gastroc- nemii N. biceps femoris N. peroneus communis Caput lat. m. gastroc- nemii M. plantaris M. soleus M. flexor hallucis longus Funiculus spermaticus Аяқтың негізгі артериялары, оң жагы (алдыңгы көрініс, сызба). Белгілеуін келесі беттен царацыз Сан артериясы Саннын терен артериясы Ортан жіліктің латералді айналма артериясының жоғарылаған артериясы Ортан жіліктің латералді айналма артериясының төмендеген артериясы Латералді жогаргы тізе артериясы Такым артериясы Латералді төменгі тізе артериясы Алдыцгы асыкты жілік артериясы 39 9. Кіші жіліншіктік артерия 10. Бүйір табан артериясы 6 11. Догалық артерия табан сүйектерінің сырткы артерияларымен Табан догасы табан сүйектерінін артерияларымен Ортан жіліктің медиалді айналма артериясы 14. Саннын терен артериясы гесіп өтетін артериялармен 'Гөмендеген тізе артериясы Медиалді жогаргы тізе артериясы Ортаңгы тізе артериясы Медиалді томенгі тізе артериясы Арткы аеыкты жілік артериясы Аяк үшының сырткы артериясы Сырткы табан артериясы Мыкын сүйектің беткей жэне терен айналма артериялары Сан нерві 19 24. Ортан жіліктің латералді айналма артериясы Тігіншілік бұлшыкет (кесілген жэне ысырылган) Саннын тік бүлшыкеті Медиалді жалпак бүлшыкет 40 28. Шап жалғамасы Сап венасы Сырткы жыныс артерия мен вена Үзын экелетін бүлшыкет Аяктың үлкен теріасты венаеы Жапкыш артериясы жэне жапкыш нерві Нәзік бүлшыкет Терілік нерві Әкелетін өзектің сіңірлі кабыргасы Сан нервісінің алдынғы терілік тармагы Терілік нервтің такымасты тармагы Такым венасы Асыкты жілік нерві Балтыр бүлшыкетінің медиалді басы Саннын екі басты бүлшыкеті Жалпы кішіжіліншіктік нерві Балтыр бұлшыкетінің латералді басы Табан бүлшыкеті Камбалатэрізді бүлшыкет Бас бармактың ұзын бүккіші Шэует шылбыры Ә. Аяқтың тамырлары мен нервтері (артцы көрініс) 108-сурет Alumbalis IV R iliacus a.iliolumbalis N.cutaneus femoris lateralis M.iliacus N.femoralis Acircumflexa ilium profunda Lig.unguinale Aepigastrica superficialis Acircumflexa ilium superficialis Aprofunda femoris.. A.circumflexa femoris lateralis- M.sartorius ^ R.ascendens a.circumflexae femoris lateralis R.descendens a.circumflexae femoris lateralis Aprofunda Vcava inferior Ailiaca communis V.sacralis mediana Asacralis mediana V.iliaca interna Ailiaca interna Ailiaca externa Rectum Ureter iliaca externa Vesica urinaria A.epigastrica inferior V.femoralis Rr .scrotales anteriores Funiculus spermaticus Aa.pudendae externae Acircumflexa femoris medialis A.femoralis Aperforans M.adductor longus femoralis V.sapherta magna 109-cypem. Сыртцы мьщын артериясы жэне сан артериясы, алдыңгы көрініс (сан венасы жэне сан нерві, жартылай алынып тасталынган) төмен гармақталып, мықынбел жэнс қырлы бүлш ықеттерде, mm. iliopsoas et pectineus, жатады. Ол алғаш ында сыртқа, кейін сан артериясыныц артында, төмен багытталады. А ртерия артқа қисайып, санныц медиалді ж алпак жэне экелетін бүлш ықеттер арасы на кіріп, санның төменгі үш інде экелетін үлкен жэне үзын бүлш ықеттер арасы нда үш інш і тесіп өтетін артерия, a. perforanstertia атауы- мен аяқталады. Санныц терец артериясынан келесі тар- мақтар кетеді. Ортан жіліктіц медиалді айналма арте- риясы, a. circumflexa femoris medialis, санныц терец артериясынан сан артериясыныц ар- тында тармақталып, мықын-бел жэне қырлық бүлшықеттер арасымен санныц экелетін бүлшықеттер қалындыгына ішке көлденец жүреді жэне ортан жілік мойнын медиалді жагынан айналады. Ортан жіліктіц медиалді айналма арте- риясы келесі тармақтар береді: а) Көлденец тармақ, /: transversus —өте нэзік сабау, қырлы бүлшықет бетімен медиалді жэне төмен бағытталып, т. pe- ctineus жэне т. adductor longus арасына еніп, санныц әкелетін үзын жэне қысқа бүлшыкеггерініц арасында орналасады жэне т. adductor longus, т. adductorbrevis, m. gracilis, m. obturatorius externus, қанмен қамтамасыз етеді. б) Терец тармақ, г profundus — орган жіліктіц медиалді айналма артериясыныц, a. circumflexa fem oris medialis, жалгамасы саналатын ірілеу сабау. М. obturatorius externus жэне т. guadratusfemoris ара- сында жатып, орлемелі жэне томендемелі тармақгарга болінеді. в) Ұршықтық тармақ, r.acetabularis. г) Жогарылаган тармақ, r.ascendens. Ортан жіліктіц латералді айналма артериясы, a. circumflexa fem oris latera- lis - санныц терец артериясыныц сыртқы қабыргасынан тармақталатын ірі сабау. М. iliopsoas алдымен, т. sartorius, т. re- ctus fem oris артымен сыргқа жүріп, ортан жіліктің үлкен үршыгына жеткен соң, тармақтарга болінеді: а) Жогарылаган тармақ, r ascendens, жалпақ шандырды керетін бүлшықет пен т. gluteusmedius астымен жогары жэне сыртқа жүреді. б) Томендеген тармақ, г. descendens - не- гізгі сабаудыц сыртқы бетінен тармақгала- тын ірілеу тармақ. М. rectusfemoris асты- на багытталып, т. vastus intermedius жэне т. vastus lateralis арасындагы жүлгемен томен түсіп, тізе аймагына лагерал- ді бұлшықет-буындық тармақ атауымен жетеді. descendens оз жолында т. guadriceps fem oris бастарын қанмен қамтамасыз етіп, сан терісіне тармақтар береді. в) Колденец тармақ, r transversus. Тесіп отетін артериялар, aa. perforates (110-сурет), саны - 3, санныц терец артерия- сынан эр децгейде тармақталып, әкелетін бүлшықеттердіц орган жілікке бекітілу сызыгында санныц артқы бетінде отеді. Бірінші тесіп отетін артерия қырлы бұл- шықеттіц т. pecrineus, томені жиегінде, екіншісі экелегін қысқа бүлшықеттіц, т. ad- ductor brevis, жэне үшіншісі әкелетін үзын бұлшыкеттен, т. adductor longus, томен басталады. Барлық үш тармақ әкелетін бүлшықеттерге гесіп огеді жэне санның артқы бетіне шыгып, mm. adductores, т. se- mimembranosus. т. semitendinosus, т. biceps fem oris жэне осы аймақтын терісін қанмен қамтамасыз етеді. Екінші жэне үшінші тесіп отетін артерия- лар ортан жілікті қоректендіретін кішкене тармақтар береді. Бұлшықеттік тармақтар, rr. musculares, саны 7-8, сан артериясыныц барлык дец- гейінен тармақталып, санныц алдыцгы топ бұлшықеттеріне жазгыштарга, экелегін бүл- шықеттерге жэне тігіншілік бұлшықетіне багытталады. Томендеген тізе артериясы, a. genus descendens (111 -сурет) - ерекше үзын та- мыр, сан артериясынан әкелетін озекте canalis adductorius-тг. басталып, томен M.gluteus maximus A.gluteus inferior A.pudenda interna N.pudendus A.comitans n.ischiadici Ramus superior a.gluteae superioris Ramus inferior a.gluteae superioris M.gluteus minimus M.gluteus medius M.piriformis Rr.profundi a.circumflexa femoris m edialis M.gluteus maximus M.quadratus femoris N.ischiadicus M.biceps femoris ( caput longum) Aa.perforantes M.semitendinosus A. poplitea N.ischiadicus M.biceps femoris ( caput longum) .poplitea N.tibialis N.peroneus (fibularis) communis N.cutaneus surae lateralis N.peroneus (fibularis) superficialis \- M .psoas m inor (tendo) N.cutaneus fem oris lateralis circumflexa ilium profunda Lig.inguinale A.fem oralis A.profunda fem oris R.ascendensa.circumflexae femoris lateralis A.circumflexa fem oris lateralis R.descendens a.circumflexae femoria lateralis A.perforantes V.iliaca communis -A.iliaca communis Ureter N.femoralis A.iliaca interna iliaca interna Plexus sacralis A.sacral is lateralis .iliaca externa V.femoralis A.circumflexa fem oris m edialis R. profundus a.circumflexae fem oris m edialis R.transversus a.circumflexae femoris m edialis V.femoralis Canalisadductorius A.genus descendens Rete patellae A.genus superior m edialis R.articularis a.genus desoendentis A.genus inferior m edialis R.saphenus a.genus descendentis багытталады. N. saphenus-пен бірге терец- нен беткейге сіңірлі табақш аға тесіп етеді. М. sartorius артымен жүріп, орган жіліктің медйалді.айдарніыгын айналып, осы аймақ- тың бұлшықетгері мен гізе буынының буып қабьшда аяқталады. Темендеген тізе артсриясы, a. genus des- cendens келесі тармақтар береді. 1Бүлшықеттік тармактар қорш аганбүл- шықеггерге. 2 Теріасты тармағы, r. saphenus,санңың медиалді горын, rete articulare genus жэне гізе торының торын, rete patellae (111-су- per) түзуге қатысады. Тақым артериясы Такым артериясы,a. poplitea ( 112-су- рет) - сан артериясының гікелей жалтасы. Артерия canalisadductoris-тщтөменгі гесіі.і гүсында басталып, жартылайжаргақты бүлшықеттің, in. semimembranosus, астын- да жатып, тақым шүңқыры түбінен, басын- да facies poplitea-ға, кейін тізе буыныньщ буын қабына, төменгі ішінде, m. popjiteiis, жанасып жүреді. Тақым шұңқырында алгашында томен жэне кішкене латералді, тақым шүңқырының ортасынан тіп-тік багыт алады. Артерияның гөменгі бөлімі балтыр бүлшыкеттерініц басгарымен жабылган саңылауга отеді, m.popliteus төменгі жиегінде, аталган бүлшықет пен т. gastrocnemius бастары арасында жүріп, т. soleus жиегі астында алдыңгы асықты жілік артериясына, a. tibialis anterior, жэне артқы асықгы жілік артериясына, a. tibialis posterior, бөлінеді. Барлық деңгейде тақым артериясымен агтас вена, асықты жілік нерві, п. tibialis, косарлана жүреді. Тақым шұңкырында ең беткей нерв, п. ti- bialis, ортасында вена, v. poplitea, тереңінде тақым артериясы, a. poplitea, жатады. Тақым артериясы оз жолында тізе буы- ны мен бұлшықеттерін қанмеи қамтамасыз ететін бірнеше қатар гармақтар береді. Осы; тармақтар озара анастомозданып, тізе буынының торын, rete articulare genus, гізугё қатысады. ’ Тақым артериясының гармақтары: 1. Жогарғы бүлшықеттік тармақтар, са- ны 3-5, т.biceps-тің дисталді бөлігі мен т. semimembranosus,т. semitendinosus қанмен қамтамасыз етеді. 2? Латералді жоғарғы тізе артериясы, a. genus superior lateralis, гақым артериясы- нан тармақталып, сыртқа жүрсді. М. biceps femorisастында жатын, латералді айдар- шыққа багытталып, rete articulare genus ТІзуге қатысатын оте үсақ тармақтарға ша- шырайды. 3. Медиалді жогарғы тізе артериясы, a. genus superior medialis, m. semimembra- nosus жэне m. adductor magnus сіңірлерінің аетымен, медиалді айдаршық үстімен алға багытталып, ортан жілікті ішкі жағынан ай- налады жэне тізе буынының торын түзуге қатысады. . 4. Ортаңғы тізе артериясы, a. genus media, .тақыіуі . артериясынан алға багытталып, Jig. popliteum oblicjuum үстімен тізе буы- ны "қабына барып, буынның синовиалді қабыгЬіна жэне крестгэрізді жалғамаларға бірнеше қатар тармақгар береді. Латералді төменгі тізе артериясы, a. genus inferior lateralis,такьтартериясьшһщ ең дисталді бөлімінен басгалады, т. gastrocnemius латералді басы жэне т. biceps femoris астымен жүрігі, кішіжіліншік басынан жоғары тізе буынын айналады жэне тізенің алдыцғы бетіне шыгын, rete articulare genus түзуге қагысады. Медиалді төменгі тізе артериясы, a. genus inferior medialis, m. gastrocne- mius медиалді басының астында жатыгі, тізе буыныньщ медиалді шегін айналып, lig. collaterale tibiale астында жатады. Артерияның тармақтары тізе буынының торы қүрамына кіреді. Балтыр артериялары, aa.surales, саны екеу, тақым артериясыныд артқы бетінен басталып, сирақтың үшбасты бүлшықетінің Оң сирақ, тақым шүңқыры, ең іперең қабат (артқы көрініс). Асықты жілік нерві мен тсщым венасы жартылай алынып тасталынган және камбалатэрізді бүлшықет кесілген. Алдыңгы асыцты жілік артериясы көрсетілген Оң сирақ, тақым иіүщыры, терең цабат (артқы кәрініс). Бүлшықеттер ысырылган, тізе буыны артериялары көрсетілген Жартылай сіңірлі бұлшыкет Жартылай жаргакты бұлшыкет Медиалді жоғарғы тізе артериясы Такым артериясы Балтыр бүлшыкетінің медиалді басы Ортацгы тізе артериясы Бұлшыкеттік тармактар Медиалді төменгі тізе артериясы Табан бұлшыкетінің сіңірі Асыкты жілік нерві Санның екі басты бұлшыкеті Такым венасы Латералді жогаргы тізе артериясы Латералді төменгі тізе артериясы Балтыр бұлшыкетінің латералді басы Жалпы кіші жіліншік нерві Кіші жіліншік басы Балтырдың латералді терілік нервтері Камбалатэрізді бұлшыкет Балтырдың медиалді терілік нерві Алдыңғы асыкты жілік артериясы Арткы асыкты жілік артериясы Балтырдың латералді терілік нерві М. semitendinosus 14. A. inf. lat. genus М. semimembra- 15. Caput lat. m. nosus gastrocnemii A. sup. med. genus 16. N. peroneus com- A. poplitea munis Caput 17. Caput fibulae med.m.gastrocnemii 18. Nn. cutanei surae A. media genus lat. Rr. muscu lares 19. M. soleus A. inf. med. genus 20. N. cutaneus surae Tendo m. plantaris med. N. tibialis 21. A. tibialis ant. M. biceps femoris 22. A. tibialis post. V. poplitea 23. N. cutaneus surae A. sup. lat. genus lat. Rete articulare genus M.sartorius Rr.articulares a.genus descendentis Tendo m.semitendinosi R.saphenusa.genus descendentis A.genus inferiorm edialis A .tibialis anterior Tendo m.semimembranosi M.gracilis( tendo) - M.gastrocnemius ( caput mediate) A.poplitea .suralis N.tibialis M.soleus |