Микробиология-СМПД-4-курс-каз. ''бекітемін'' Ожтж проректоры, м.. д. М. У. Анартаева
 Скачать 1.3 Mb.
|
|
Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор. 5. Әдебиет: Негізгі:
Қосымша:
6.Қорытынды сұрақтары (кері байланысы)?
№ 4 1.Тақырыбы: Госпитальды инфекция қоздырғышы. Госпитальды штамдардың құрылуы. Ауруханаішілік инфекцияның лабораториялық-диагностикасының ерекшіліктері. 2.Мақсаты: Студенттерді госпитальды инфекция қоздырғыштарымен госпитальды штамдардың мультирезистентті формасының құрылым принципімен және ауруханаішілік инфекцияның лабораториялық және диагностикалық ерекшеліктерімен таныстыру. 3.Дәріс тезистері. Ауруханаішілік инфекция (синонимі – нозокомиальды инфекция) – емдеу профилактикалық мекемелерінде медициналық көмек көрсету кезінде және қаралуында – емделуіне байланысты туатын инфекциялық ауру. Ауруханаішілік инфекциялар негізгі ауруға қосыла отырып аурудың болжамы мен ағымын төмендетеді. Ауруханаішілік инфекция мәселесі госпитальды стафилококк (ережесі, антибиотиктерге полирезистенттілік және химиопрепараттар) штамдары сальмонелла, көкіріңді таяқша және басқа қоздырғыштардың штамдардың пайда болуымен үлкен актуальды орын алды. Олар балалар мен әлсіз адамдардың арасында жеңіл таралады, үлкен кісілерде, иммунологиялық реактивтілігі төмен науқастарда, риск топтарының арасында жеңіл таралады. Госпитальды инфекцияның қоздырғыштары. Ауруханаішілік инфекцияның қоздырғыштарының спектрі: вирустарды, бактерияларды, саңырауқұлақтарды, қарапайымдыларды қамтиды. Госпитальды штамдардың бірнеше вируленттілігін көрсетеді. Олардың саны шартты патогенді микроорганизмдердің есебімен жыл сайын өсуде. Бактериальды инфекциялардың қоздырғыштарына – стафилококтар, пневмококтар, грамм (-) энтеробактериялар, псевдомонадалар және анаэробтар жатады. Негізгі рольді стафилококтар, (барлық ауруханаішілік инфекциялардың 60% дейін) грамм (-) бактериялар Candida саңырауқұлақтық туыс астығы, респираторлы вирустар атқарады. АІИ (ауруханаішілік инфекция) шартты патогенді микроорганизмдердің жүздеген түрін шақырады. Көп жағдайда олардың этиологиясын келесі туыс өкілдері атқарады: Staphylococcus, Streptococcus, Peptostreptococcus, Escherichia, Enterobacter, Klebsiella, Citrobacter, Serratia, Proteus, Hafnia, Providencia, Pseudomonas, Haemophilus, Branhamella, Acinetobacter, Moraxella, Alcaligenes, Flavobacterium, Vibrio, Propionibacterium, Bacteroides, Fusobacterium, Bacillus, Mycobacterium, Eikenella, Mycoplasma, Actinomyces, Candida, Cryptococcus, Pneumocysta. Ауруханаішілік инфекциялармен күресу шаралары. Эпидемиялық бақылауды орнату, профилактикалық және эпидемиологияға қарсы іс – шараларды өткізу, осы инфекциядағы эпидемиялық процестердің басқаруына ықпал етеді. Мұндай жолмен, денсаулық сақтау тәжірибесінде және теориялық медицинада госпитальды инфекциялардың актуальды мәселелері күдік шақырмайды. Дені сау пациенттерде ол бір жағынан үлкен дәрежелі ауруларда летальды әлеуметтік – экономикалық және рухани кедергіге алып келеді, екінші жағынан ауруханаішілік инфекциялар медициналық қызметкерлерге де зиянын тигізеді. 4.Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор. 5.Әдебиет: Негізгі:
Қосымша:
6.Қорытынды сұрақтары (кері байланысы)? 1. Госпитальді инфекция қоздырғышына қандай микроорганизмдер жатады? 2. Госпитальді штамдардың құрылымының себептері? 3. Ауруханаішілік инфекциясының лабораториялық диагностикалық ерекшкліктері? № 5
Бактериологиялық бақылау өткізгенде зерттеу обьектілері: ауа; қоршаған ортадағы әртүрлі обьектілер; хирургиялық аспаптар: шприцтер, инелер; қан құюда бірнеше рет қолданылатын жүйелер, зондтар, катетерлер, бужирлер, резеңке қолғаптар және т.б. резеңке мен пластикатерден жасалған бұйымдар; қолдануға дайындалған тігетін материалдар; хирургтың қолы мен ота аумағының терісі болып табылады. Санитарлы – гигиеналық жағдайларды оқып-білуде сынапты және спиртті термометрді қолдану арқылы арнайы мекемелерде (аурухана палаталары, емдеу, таңу бөлмелері, ота жасайтын бөлме және басқа да мекемелер) ауаның температурасын анықтауды, ассман психрометрінің көмегімен салыстырмалы ылғалдылықты өлшеуді, шар тәрізді катетермен ауаның қозғалу жылдамдығын, Ю-16 люксиметрімен жарықтық қолданады. Стационарда микробиологиялық бақылау жасауда ауруханаішілік инфекция шақыруға бейім, қоршаған ортадағы патогенді микроорганизмдерге бактериологиялық зерттеу обьектілері қолданылады. Жоспарлы бактериологиялық бақылау жалпы микробтық және санитарлық көрсеткіш микроорганизмдерді (стафилококтар, ішек таяқшалары тобындағы бактерияларт.б.) анықтауға негізделген.
Ауаның іріктеп алу әдісінің маңызды бөлімдері:
Ауаның іріктеп алу әдісі отырған немесе тұрған адамның тыныс алу деңгейімен алынады. Ауаның 1м³-тағы жалпы микробтық саны мен алтынша стафилококтың болуымен анықталады. Зерттеу стационардың қоршаған ортадағы санитарлы – гигиеналық режимін бағалау динамикасында жүргізіледі. Ауа ортасы бактериологиялық зерттеуде қарастырылады: Ауаның 1м³-тағы микробтық жалпы құрамын анықтау. Ауаның 1м³-тағы алтынша стафилококты анықтау. Бактериялық зерттеу үшін ауаның іріктеп алу әдісі келесі мекемелерде жүргізіледі: ота блоктарында таңу бөлмесінде ота жасаудан кейінгі палаталарда, асептикалық жағдайлардағы бөлімдерде және реанимация палаталарында, интенсивті терапия және т.б. мекемелерде. Ауаның іріктеп алу әдісі Кротов аппаратының көмегімен аспирациялық әдіспен анықталады. Ауаның созылмалы жылдамдығы минутына 25 литрге тең. Жіберілген ауаның мөлшері бактерияның жалпы құрамын анықтау үшін 100 литрін құрау қажет немесе алтынша стафилакокты анықтау үшін 250 литр болу керек. Ауаны седиментациялық әдіспен анықтау басқа жағдайларда қолданылады.
Сыртқы ортадағы заттардың микробтық залалдануына бактериологиялық зерттеу жүргізу- стафилококтың, көкіріңді таяқшасының, ішек таяқшасының тобындағы бактериялардың және аэромонадалардың (қатаң көрсетілім бойынша) пайда болуын қарастырады.
А. Наркоз бөлмесі: Инкубациялық түтікше, наркоз аппаратының маскасы, наркоз аппаратының тройнигі, жиырылмалы түтікше, ларингоскоп, ауыз қуысын кеңейтетін құрал, тыныс алу қапшығы, анестезист – мед.бикелердің қолы. Б. Ота жасауға дайындау бөлмесі: хирургтың қолын жууға арналған шаралар, қол жууға арналған таза щеткалар, алжапқыштар (кленкалы немесе полиэтиленді). В. Ота жасау бөлмесі: анестезиологтың жұмыс үстелі, ота жасау үстелі, вакумды насос шлангасы, оттекті шлангасы. Г. Ота жасаудан кейінгі палаталар, мекемелер және реанимация палаталары, интенсивті терапия: науқас кереуеті, қызметкердің қолына арналған сүлгі және қолынан алынған шайынды, раковинадағы щетка, оттекті шлангасы, қосымша наркоз аппараты, вакум насос шлангасы, тоңазытқыштың ішкі бөлігі (дәрілерді сақтауға арналған), градусниктер, таңу бөлмесі,таңуға арналған кушетка, қызметкердің қолына арналған сүлгі, раковинадағы щетка, медбикелердің халаты, дәрігерлердің медбикелердің , медициналық жұмыс үстелі. 3.4. Хирургиялық аспаптардың стерильдігіне бақылау жасау. Медициналық манипуляцияға арналған қауіптілігі бойынша бөлінеді: критикалық – стерильді тіндерге немесе тамырларға енеді: имплантаттар, скальпелдер, инелер т.б. хирургиялық аспаптар. Стерилизация – спороцидті химиялық зат, ұзаққа созылған байланыс. Жартылай критикалық – кілегейлі қабықшаларға жабысады (стоматологиялық аспаптардан басқасы), иілгіш эндоскоптар, ларингоскоптар, эндотрахеальды түтікшелер, сонымен қатар басқа да аналог аспаптар. Жоғары деңгейлі дезинфекция – спорацитті химиялық зат, қысқа мерзімді байланыс. Стерилизация және дезинфекциялауға арналған: термометрлер, гидротерапияға арналған ванна. Орташа деңгейдегі дезинфекция. Критикалық емес (зақымдалмаған тері арқылы енеді): стетоскоптар, үстелдік құрал-жабдықтар және т.б. Төмен деңгейдегі дезинфекция. Маркеровкадағы туберкулециттік белсенділіктің нұсқауы көрсетілмеген ауруханалық дезинфицирлеуші заттар.
Ауруханалық эпидемиологиялық микробиологиялық тәжірибеде дұрыс алуды ұйымдастыру және бақылау, сақтау және микробиологиялық зерттеуге арналған тасымалдау материалымен бірге қолданады. Биологиялық материалды микробиологиялық зерттеу үшін максималды стерильді жағдайда, сыртқы ортадағы микроорганизмдердің контоминациялық үлгісінен алшақтай отырып, асептиканы қатаң түрде сақтау ережесімен алу қажет. Егуге арналған үлгінің міндетті түрде антибактериялық препараттармен немесе антибиотиктердің қабылдау аралығы (12 сағаттан көп емес) интервалдармен емдеудің алдында алу қажет. Таңдап алынған материал маркеровка жасалуы қажет және мүмкіндігінше тез микробиологиялық лабороторияға жеткізілуі қажет. Егер қажет болса үлгілерді транспортқа да орналастырады. Кей үлгілер t 37°С-та сақталу қажет, ал кейбіреулері төменгі температурада сақталады (тоңазытқышта). 4. Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор.
Негізгі: 1. Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарная микробиология М.: Издательский центр "Академия" – 2003. – 464 с.
Қосымша: 1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993.
№ 6 1. Тақырыбы: Оппортунистік инфекциялар туралы жалпы түсінік. 2. Сабақтың мақсаты: Студенттерді оппортунистік инфекциялардың ортақ түсінігімен таныстыру, іріңді-қабыну үдерісінің себебімен ШПМ шақырушы және емдеу шаралары және оппортунистік инфекциялардың алдын алуын таныстыру. 3. Дәріс тезистері. Оппортунисттік инфекциялардың таралуы мен ағымы (лат. Opportunas – ауруға тәуелді) үш фактормен анықталады: қоздырғыштың қасиеті, ішкі ортада микроорганизмнің жағдайы. Қоздырғыштың шешуші мағынасы жағынан инфекцияның пайда болуы үлкен және гетерогенді патогендік инфицирленген доза қоздырғышы және оның арнайы жиынтық фактордың вируленттілігі. Адам ағзасы жағынан тері жабындысының бүтінділігінің бұзылуы және әлдеқайда маңыздылығы, иммундыдефициттік жағдайы. Қоршаған орта мағынасы факторлардың тікелей беру қоздырғышы инфицирленген адамнан инфицирленбеген адамға берілуімен байланысты. Оппортунистік инфекцияның қоздырғыштары қатаң ағзаның анықталған тропизмі болмайды, соған орай бір түрдің әртүрлі нозологиялық формаларды шақыра алады (бронхит, менингит, пилонефрит және т.б.) өз кезегімен бір нозологиялық формадағы ауру (пневмония, остеомиелит, сепсис және т.б.). кез келген шартты патогенді микроорганизмдерді шақыра алады. Оппортунистік инфекция микроорганизмдердің ассоциациясын жиі шақырады. Аралас немесе микст-инфекция, бір уақытта таралады, көбінесе жалғастырушы асқынулар адамда бірнеше қоздырғыш түрінде таралады. Оппортунистік инфекцияларда клиникалық көрініс аз қамтылған. Ол көп мөлшерде локолизациялық зақымдалуға тәуелді. Бұл инфекцияларға созылмалы ағым лайық. Сақтауы негізінде иммунды тапшылық жатады, тағы да нұсқалық немесе түрлік құрылымның ауру ағымының қоздырғышы. Бұл факторлар оппортунисттік инфекциялардың қалыптасуыны, септикопиемияның таралуын қадағалайды. Оппортунистік инфекциялардың ерекшелігіне емнің күрделілігі жатады, антимикробты препарттарға тұрақты қоздырғыштардың қатысуымен жүруі, факторлардың белсенділігінің арнайы емес қорғаныштық жетіспеушілігі, оған қоса әлсіз иммундық ағзада аурудың антигенді қоздырғышқа жауабы. Оппортунистік инфекциялардың басты емдеу принциптеріне микробоциттік әсер және иммунды стимульдеуші терапияда препараттарды бірігуі арқылы қолданылады. Сонымен бірге, оппотунисттік инфекция аурудан , облигатты патогенді микроорганизмдерді шақыруын, мұндай эпидемиологиялық ерекшеліктермен ауруханалық стационарда кеңінен таралуымен, эндогенді инфекциялардың жиі кездесуімен ерекшеленеді. Оппортунистік инфекциялар диагностикасында микробиологиялық зерттеу әдісі шешуші болып табылады. Олардың міндеттеріне аурудың иммунологиялық статусының анықтамасы, қоздырғыштың берілу факторы және шығу тарихы жатады. Бактериемия және сепсистің диагностикасы. Қанның микробиологиялық зерттеулері ауру кезінде өндіріледі. Микробтардың қанға енуіне байланысты. Адам қаны қалыпты жағдайда стерильді. Қан ағымында микроб әртүрлі манипуляция, асқынулар, сепсис, бактериемия, бактериальды шок дамыған кездінде түседі. Қанды микробтардың құрылысына қарап зерттеуде, ауруға ұзақ уақыт анықталмаған қызба жүргізу керек, әсіресе иммунореактивтілігі төмен адамдарда. Септицемия және бактериемия микробтардың барлық тәжірибелік түрлерін шақыруы мүмкін – патогендер және ШПМ. Зерттеу үшін қанды антибактериальды терапия басталуынан бұрын немесе арнайы уақыт 18-10сағат бойы дәрілік препаратты ағзадан шығарғаннан кейін соңғы нәтижесін алу қажет. Егер қан егу антибактериальді терапия кезінде жүзеге асса, тамақтану ортасына зат қосу тағайындалады, дәрілік препараттардың нейтральды әсері. Пенициллиндітерапия кезінде бұл мақсатпен пеницилазаны цефалосропинді қолдану кезінде – цефалоспориназаны, тетрациклиндерде магний ионнының онтогонисі тетрациклин болып табылады. Сепсистің этиологиялық көрінісі біртекті немесе жақын. Сол үшін сепсистің диагностикасында ерекше белгілі бір тактикада химиотерапияда микробиологиялық зерттеу маңызды роль атқарады. Бактериоскопиялық әдіс қолданылмайды. Тек арнайы жағдайларда қолданылады. Микроскопия қанның қан тамшыларында, мысалы менингококтық сепсисте қолданылады. Бактериологиялық зерттеу диагностикада негізгі әдіс болып табылады. Бұл қан гемакультурасы арқылы бөліп алуымен, ал септикопиемия кезінде қосымша диагноз қою үшін біріншілік бөліп алу ,немесе екіншілік локальды инфекция ошағы арқылы жүзеге асады. Серодиагностика. Қосымша әдіс ретінде қолдануға немесе аглютинация реакциясымен бірге жүзеге асады. Сепсистің арнайы этиологиялық формасы серологиялық реакция көмегімен циркуляциялаушы қанның түрлік антигендері арқылы табылады. Жарақат инфекциясының диагностикасы. Барлық ШПМ жарақат инфекцмясының дамуына алып келуі мүмкін, әсіресе иммундыкомпромистік ағзада болуы мүмкін. Қазіргі уақытта жарақат инфекциясының этиологиясын маңызды ролі стафилококтарға, энтеробактериялар және ферменттелмейтін грамм теріс таяқшалар (псевдомонадалар және т.б.) жатады. Спора түзбейтін анаэробтық бактериялармен саңырауқұлақтардың мағынасы өсуде. Оппортунисттік инфекциялар өте күрделі және комплексті түрде жүзеге асады. Комплексті емдеу өзіне адекватты хирургиялық шиеленісті тудырады. |