Микробиология-СМПД-4-курс-каз. ''бекітемін'' Ожтж проректоры, м.. д. М. У. Анартаева
 Скачать 1.3 Mb.
|
|
4. Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор. 5. Әдебиет Негізгі: 1. Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарная микробиология М.: Издательский центр "Академия" – 2003. – 464 с. 2.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2001.- 734 б. 3.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П. Венцелла - М.:Медицина, 1990.- 656 б. 4.Д. Саттон, А. Фотергилл, М. Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир.-2001. 470 б. 5.Маянский А.Н. Микробиология для врачей. – Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 б. 6.Тец В.В. Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. –1994.–224 б. Қосымша: 1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993. 2.Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б. 3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. "РИЦ МДК". - 2000. -487 4.Воробьев А.А. "Микробиология, иммунология" М.: МИА,2002 5.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б. 6.Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б. 7.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.:Медицина, 2002. - 352 б. 8.Компьютерная программа "Диаморф" - "Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А. 9.Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах. 10.Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж.
№ 7 1. Тақырыбы: Оппортунистік бронхөкпелік инфекция, этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенезі, клиникасы, микробиологиялық диагностикасы, емдеу және алдын алуы. 2. Сабақтың мақсаты: Студенттерді ШПМ шақырған оппортунистік бронхөкпелік инфекциялардың себептерімен және емдеу принциптері және оппортунистік инфекцияның алдын алуымен таныстыру. 3.Дәріс тезистеріі. Төменгі тыныс алу жолдарының диагностикасы. Бронх және өкпенің оппортунистік инфекциясы созыл малы бронхит, пневмония, өкпенің абсцессы және гангренасы, плевраның эмпиемасы түрінде өтеді. Бұл аурулар тобының алдыңғы орнында созылмалы және өткір бронхит алады. Оппортунистік инфекцияның қоздырушылары қоршаған ортадан ауа тамшылары арқылы немесе науқастың жоғарғы тыныс жолдары арқылы жүғады. Бірақта қоздырғыштар қан арқылы да (сепсис кезінде) ота жасау кезіндегі кедергілерде, эндоскопиялық ем қабылдауда, аэрозольді және сұйық контамирленген микробтарды иинтратрахеальды түрде енгізуде өтуі мүмкін. Инфекцияның дамуына ШПМ-нің тыныс алу жолы арқылы енуі маңызды емес. Дені сау адамдардың бронхтары микробтардан және бөгде заттардан өздігінен тазаланып тұруына ие, олар мукоциллиарлық клиренс, альвеолярлы және бронхиалды макрофактормен, лизоциммен, секреторлық IgA-мен, комплементпен, кілегейлі қабықтың лимфоидтты аппараттармен және перибронхиальдық лимфоидтық түйіндер арқылы жүзеге асады . Сонымен қатар, тыныс алу жолдарының кілегейлі қабаты ШПМ-ге барьерлік қасиетке ие. Сонымен қатар инфекцияның түсуі үшін қоздырғыштардың жоғары инфицирлеуші дозасы немесе шырышты қабаттың зақымдалу барысында тыныс алған кезінде және тыныс алу жолдарының өздігінен тазалану қызметінің төмендеуінен пайда болады. Иммундыжетіспеушілік жағдайда инфекцияның жоғарғы рисктің дамуына қолайлы болады. Төменгі тыныс жолдарының қабыну процесіне мына қоздырушылар бактериялар, микоплазмалар, вирустар, саңырауқұлақтар және қарапайымдылар жатады. Патогенділердің арасында жоғары деңгейлілерге – Mycobacterium tuberculosis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae жатады. ал, орта деңгейлілерге – Candida albicans, Branchamella catarrhalis жатады. Серологиялық әдіс көбінесе күрделі ауқымдағы және созылмалы түрдегі ауруларда қолданылады. Аурудың полиэтиологиялығына және қоздырғыштың мозайкалық айқындалуына байланысты диагностикум ретінде сандық доминирленетін аутодақылдарды қолданады. Зерттеу материалына қақырық жатады, бронхскопиялық кезінде алынған бронх құрамы, плевра сұйықтығы, трахеядан алынған аспират пен пунктат, өкпенің пункциясы және биопсиясы кезінде алынған өкпе тіні. Өкпеден және трахеядан алынған пунктатты зерттеу неғұрлым ақпаратты болып келеді. Бұл әдіс рискті анықтау үшін, әсіресе ауыр өтетін ауруларда және қақырықтың болмауында не болмаса зерттеу барысындағы теріс нәтижелі болғанда қолданады. Қақырықты микробиологиялық зерттеу үшін антибактериялық терапияны қолданудан алдын не болмаса препаратты жібергеннен кейінгі шамалы уақыттан соң, ауру ағзасынан түгелдей шығарылғаннан кейін қолданады. Таңертеңгі қақырық порциясын зерттейді. Лабораториялық диагностикада микроскопиялық, бактериологиялық және серологиялық әдістерді қолданады. Микроскопиялық әдіс экспресс – диагностикада, бактериологиялық зерттеудің негізгі бағытын іріктеуде қолданады. Бұл әдістің сезімталдылығы мен арнайылығы РИФ пен ИФА-ны қолданғанда көтеріледі. Қақырықтағы ірің түйірін зерттейміз, сонымен қатар изотоникалық ерітіндісі бар Петри табақшасында қақырықты жоғары тыныс жолдарының микрофлорасынан максимальды түрде босатамыз. Қақырықтың түйірін 2 заттық шынының арасымен езгілеп жұғындыны дайындайды. Грамм және Циль-Нильсен бояуымен бояйды (қақырықтағы микобактерияны табу үшін). Бактериоскопиялық зерттеу барысындағы қақырық құрамындағы микрофлораның мөлшерін шамалап сипаттама беруге болады. Сонымен қатар, жұғындыны микроскопиялау микробтардың қиын дақылдануында айқындауға мүмкіндік береді. Серологиялық әдісті аурудың созылмалы түрінде қолданады. Серологиялық әдіс көбінесе созылмалы және хроникалық формада қолданылады. Соңғысы қалыпты микрофлоры өкілі болып табылмайды, егер организмде күшке әсер ететін антиденеболса . Диагностиканың бастапқы әдістерінің бірі – бактериологиялық . Оның ең басты ерекшелігі материалдағы микробтар санын дәл анықтайды. Жоғарғы тыныс алу жолдарының инфекциясының диагностикасы . Жоғарғы тыныс алу жолдарының микрофлораны аңқа мен мұрынның ауруын сонымен қоса ауру пневномия ,яғни қақырық бөлінбей және бактериятасышуға тексеру жүргізілгенде зерттейді. Менингит диагностикасы. Жұлын сұйықтығына микробиологиялық тексеру жүргізу мына жағдайда жүргізіледі. Менингит болу қауіпінде номатоздың жағдайды және белгісіз генезаның жүйкелік симптомдарында. Іріңді менингит ми қабығының іріңді қабынуы. Бірінші менингитті менингококтар шақырады, екіншісін ШПМ – ды тудырушы заттар . Тудырушылар субарахноидальды тасымалға басқа органдардың қабынуы кезінде гематогенді , лимфогенді, байланыстырушы жолмен енеді, кейде жарақаттану кезінде де . Жұлын сұйықтығы стерильді нормада болады. Сондықтан микробиологиялық тексеру нәтижесінің оң болуы – бұл әрқашан этиологиялық диагнозды қою өз уақытында аурудың өлімге душар өтуін болдырмайды . Менингит этиологиясы әртүрлі. Шамамен сұйықтығының әр уақытта келесі микробтар бөлінеді. - іріңді менингит кезінде - Neisseria meningitidis , Streptococcus pneumoniae , Staphylococcus aureus, Streptococcus топтары A ,B,D. Haemophilus influenzae , E. Coli ,Proteus, Pseudomonos, Achromobacter, Listeria monocytogenes. - асептикалық менингит – Mycobacterium tuberculosis , Leptospira , Cryptococcus neoformans , Toxoplasma gondii, вирустар . Жұлын сұйықтығынан материал алған кезде асептика қағидаларын қатаң сақтау керек.
Негізгі: 1. Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарная микробиология М.: Издательский центр "Академия" – 2003. – 464 с.
Қосымша: 1. Борисов Л.Б., Козьмин -Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993. 1.Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б. 2.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. "РИЦ МДК". - 2000. -487 3.Воробьев А.А. "Микробиология, иммунология" М.: МИА,2002 4.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б. 5.Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б. 6.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.:Медицина, 2002. - 352 б. 7.Компьютерная программа "Диаморф" - "Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А. 8.Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах. 9.Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж. Қосымша:
№ 8 1. Тақырыбы: Оппортунистік урогенитальды инфекция, этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенезі, клиникасы, микробиологиялық диагностикасы, емдеу және алдын алу. 2. Сабақтың мақсаты: Студенттерді ШПМ-мен шақырылатын оппортунистік урогенитальды инфекциялардың себептерімен, және емдеу принциптері және оппортунистік инфекцияның алдын алуымен таныстыру. 3. Дәріс тезистері. Зәр шығару жолдарындағы инфекциялардың диагностикасы. Микробиологиялық зерттеулерде зәрдің, зәр шығару жолдарындағы қабыну ауруларын анықтайды Оппортунистік инфекциялар зәр шығару жолдарында әртүрлі этиологиясы гломерулонефриттер, пиелонефриттер, пиелиттер, бүйрек айналасындағы абсцесстер, бүйректас ауруының күрделі инфекциясы, циститтер, простатиттер, уретиттер, ота жасағаннан кейінгі инфекциялар түрін де өтеді, сонымен қатар бүйрек ауыстырып салумен байланысты. Локальді инфекциялар ағымды болып есетеліп олар уретральды қызбамен, уросепсиспен және кейде бактериялық шокпен жиі күрделенбейді. Зәрдің созылмалы бөлінудің көп мөлшердегі бактериялары клиникалық пайда болуының қатысуымен симптомсыз бактериурия білдіреді. Зәрде Escherichia coli басқа грамтеріс таяқшалар энтерококктар Staphylococcus saprophyticus Pseudamonas aeruoinosa және басқа ферменттелмейтін грамтеріс бактериялар , сонымен қатар стафилококктар ; сирек Candida Ablicans көптеп кездеседі. Микрофлора өзінің деңгейінде уретраның дистальді бөлімдерін колонизациялайды. Жоғары орналасқан учаскілерде гендік жолмен шартты патогендік микроорганизмдер зәр шығару жүйесінің трактісіне кіреді, зәр шығару жүйесі органдарының зақымдануы кезінде , уретраға кіру жолдарымен және инфицирленген ағзаның кіші таз байланысқан . Соңғы жасы маңызды болып саналады. Ол медициналық кедергілердің нәтижесі болуы мүмкін (катеризация , цитоскопия, шоңдайға функция жасау пункциясы және қуықтың жууы) немесе өзіндік өндірумен жүреді. Мысалы сопақша миды зақымдаған кезде. Шартты – патогенді микроорганизмдердің зәр шығару жүйесіне кіріккендердің тағдыры олардың инфекцирленген дозаға және иммунитеттің жағдайына байланысты. Несеп шығару жолдарының инфекцияларда рисктің пайда болу категориялары несеп шығару жүйесінің туа біткен ақауымен туылған науқастар, бүйректегі тас ауруы,сопақша ми бұзылыстары, кіші таз органдарында іріңді қабыну аурулары , несеп шығару жуйесінде хирургиялық араласу, сонымен қатар қондырылған зәр шығару жүйесінде аспаптық зерттеу кезінде, диабет және т.б. иммунды тапшылық немесе иммунодепрессивті терапиямен жүретін жалпы аурулар болып табылады. Несеп шығару жолдарының инфекцияларының микробиологиялық диагнозы , сонымен қатар симптомсыз бактериурия қоздырғыштың бөлінуімен жүреді. Қоздырғеыш туралы мәлімет микроскоптық несепті тұндыру арқылы , түрлердің этиологиялық аутокультурасымен серадиагностиканың көмегімен қосымша мәлімет алынуы мүмкін. Микробиологиялық зерттеуін антибактериялық терапияға дейін жүргізу керек. Қынап кіреберісі: тексерілетін бөліндіні стерильді мақта тампонымен алады. Қынап кіреберісінің қабынуын үлкен бездің функциясын орындайды немесе абцесс болғанда үлкен безден іріңді стерильді мақта тампонымен алынады. Қынап Айна қорытындысы мен материал зерттемесінен соң тексеру үшін артқы бөліктен стерильді мақта тампонымен алады немесе шырышты қабықтың патологиялық өзгерген бөлігінен алынады. Материал мануальды тексеру жүргізілгенге дейін алынуы керек. Жатыр мойны жатыр мойны тексерілгеннен кейін айнада оның қынаптың бөлігі ұқыпты мақта тампонымен тазаланады , ол араластырылған изотоникалық натрий хлориді немесе су. Осыдан кейін жіңішке мақта тампонын жатыр түтігіне алады (қынаптың қабырғасына жақындатпайды) ол жерден тексеруге материал алады. Жатыр . Жатырдан таза материал алу тек арнайы құрал – жабдықтар түрлері шприц – аспираторды , яғни қапталған жабық қорапшасы бар қолданғанда ғана мүмкін болады. Жатырдың цервикальдық каналынан өткеннен кейін зонд сыртқы қабығын ашады да аспирациялық әдіспен сорып алады. Осыдан кейін сыртқы қабықты жауып, жатырдан зондты шығарады. 4.Иллюстрациялы материалдар: таблицалар, плакаттар, схема, мультимедиялық проектор. 5.Әдебиет Негізгі: 1. Воробьев А.А., Кривошейн Ю.С., Широбоков В.П. Медицинская и санитарная микробиология М.: Издательский центр "Академия" – 2003. – 464 с. 2.Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология.- М.: МИА, 2001.- 734 б. 3.Внутрибольничные инфекции // Под ред. Р.П. Венцелла - М.:Медицина, 1990.- 656 б. 4.Д. Саттон, А. Фотергилл, М. Ринальди. Определитель патогенных и условно-патогенных грибов. - Изд. Мир.-2001. 470 б. 7.Маянский А.Н. Микробиология для врачей. – Нижний Новгород: Издательство Нижегородской государственной медицинской академии, 1999. — 400 б.Тец В.В. 8.Справочник по клинической микробиологии – СП Стройлеспечать. –1994.–224 б. Қосымша: 1. Борисов Л.Б., Козьмин-Соколов Б.В., Фрейдлин И.С. Руководство к лабораторным занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии, иммунологии. - М.: Медицина, 1993. 2.Н. Красильников А II. Справочник по антисептике. - Минск. – Выс. шк.- 1995.-367 б. 3.Галактионов В.Т. Иммунология. - М. - Изд. "РИЦ МДК". - 2000. -487 4.Воробьев А.А. "Микробиология, иммунология" М.: МИА,2002 5.Коротяев А.И, Бабичев С.Л. Медицинская микробиология, иммунология и вирусология. - СПб.: Спец. лит, 2000.- 591 б. 6.Медицинская микробиология / Гл. ред. В.И. Покровский, O.K. Поздеев. - М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 1998, 2001, 2006. — 1200 б. 7.Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.:Медицина, 2002. - 352 б. 8.Компьютерная программа "Диаморф" - "Медицинская микробиология" - атлас-руководство по бактериологии микологии, протозоологии и вирусологии под редакцией акад. проф. Воробьева А.А. 9.Определитель бактерий Берджи / Под ред. Д. Хоулта, Н. Крига, П. Снитаи др.// М.: Мир, 1997. - В 2 томах. 10.Методические указания, составленные сотрудниками кафедры. 2009 ж. 6. Қорытынды сұрақтары (кері байланысы)
№ 9 1. Тақырыбы: Оппортунистік өткір ішек инфекция этиологиясы, эпидемиологиясы, патогенезі, клиникасы микробиологиялық диагностикасы, емдеу және алдын алу. 2. Мақсаты: Студенттерді ШПМ арқылы шақырылған оппортунистік өткір ішек инфекцияларымен шақырылған оппортуинистік өткір ішек инфекцияларының себептерімен және емдеу принциптерімен таныстыру. 3. Дәріс тезистері.Тағаммен улану және өткір ішек инфекцияларының диагностикасы.Өткір ішек инфекциялары шақырады; Латынша Жоғарыда көрсетілген инфекция түрлерімен шақырылған аурулар,көбінесе тағамдық токсикоинфекция типінде өтеді, кей кезде-микробты интоксикация (стафилококты,клостридиальды) және инфекциялық аурулар(эшерихиоздар,камппилобактериоздар) типінде өтеді.Оппортунистік инфекцияның келесі бір тобы іріңді –қабыну типіне-холецистит, панкреатит, аппендицит, перитонит, паропроктитті жатқызады. Өткір ішек инфекциясы контоминирленген микробты тағам пайдаланудан болады.Тамаққа бұл микроб ауру тасымалдайтын адамдардан, кейде жануарлардан түседі.Жоғарыда көрсетілген бактерия түрлері бөлме температурасында көбеюге қабілетті,ал псевдомонадалар мен клепсиеллалар кәдімгі тұрмыстық тоңазытқыш температурасында көбейеді.Стафилококктар мен клостридиялар көбейгенде тағам құрамында экзотоксин жиналады. Қоздырғыш организмге алиментарлы жолдан басқа,тұрмыстық қатынастарда және судан жұғуы мүмкін.Дегенмен,бұл жол арқылы организмге инфекция дозасы жеткілікті түрде түспейді. Инкубациялық кезеңі-қысқа.Құрамында стафилококты энтеротоксин және клостридиальды экзотоксині бар тағамдар пайдаланса,ауру белгілері 2-3 сағат,кейде жарты сағатта байқалады.Протейнмен,клебсиеллалармен,энтерококкпен ауырғанда инкубациялық кезең 5-24 сағатты құрайды.Инфекция жеткілікті дозада түспесе,инкубациялық кезең 2-3 күнге дейін созылады.Ал колипилобактериоз және эшерихоз кезінде инкубациялық кезең 5-7 күнге дейін созылуы мүмкін. Аурудың бастамасы әдетте өткір,кей кезде өте жылдам.Аурудың 3 клиникалық синдромын ажыратады;жалпы токсикалық,энтеральды және өте сирек септикалық кейде ауру жалпы токсикалық синдроммен (бас және бұлшықет ауруы,бас айналу,әлсіздік және т.б) өтеді,кейде энтеральды синдроммен (жүрек айнуы,құсу,іш өту,іш аурулары) жүреді.Сирек жағдайда бұл синдромдар бір мезгілде өтуі мүмкін. Аурудың клиникасы гастрит, энтерит, гастроэнтерит, колит, энтероколит және гастроэнтероколит түрінде өтеді.Жоғарыда көрсетілген микробтар аурудың кез келген формасын шақырады.Өткір ішек инфекциялары көбінесе гастрит және гастроэнтерит түрінде өтеді.Клостридиальды инфекция интоксикация,сепсис, некротикалық энтерит типінде өтеді. Өткір ішек инфекциясымен ауырғанда әдетте адам клиникада 5-6 күнде немесе одан ерте жазылады.Ішекте қабыну процесі 7-10 күнге дейін созылады.Қоздырғыштың организмнен толығымен шығуы ұзақ уақытқа созылады. Клостридиальды және псевдомонадальды инфекция кезінде ауру ұзаққа созылады.Өткір ішек инфекциясының этиологиялық диагностикасы үшін бактериологиялық әдіс қолданылады.Аурудың созылмалы формаларында ауру адамның қан сарысуында антидене пайда болады. Зерттелетін материал түрінде;құсық массасы, асқазан жұғынды суы, азық-түлік пен шикізат қолданылады.Материалды алғанна кейін 1 сағат ішінде зерттелуі тиіс;егер ондай жағдай тумаса материалды консервантқа салып қояды(фосфатглицеринді қоспа және т.б). Егер зерттелетін материалдан патогенді қоздырғыш ала алмаса,материал ШПМ арқылы зерттеледі.Дегенмен, өткір токсикоэнтеральды ауру кезінде паралллельді ШПМ-мен зерттец керек.Бұл үшін материалды дифференциалды-диагностикалық ортаға егеді. Дені сау адамнан ішек таяқшасын бөліп алу үшін қосымша критерийлер қажет.Аурудың тағаммен улану типінде диагноз қою оңай болады.ШПМ бөлінген жағдайда ағымды аурумен дисбактериоз және екіншілік оппортунистік инфекция қатар жүреді. |