БХ сессия Ардак тузетилген. Биохимия оди 100 балл Ауызды толы емес млшерін андай тсті реакциялар кмегімен растауа болады
 Скачать 368.42 Kb.
|
|
Е витаминінің ағзадағы функциялары өте маңызды. Токоферолдың биологиялық рөлі келесідей: * Антиоксиданттық әрекеттің арқасында денсаулықтың жалпы деңгейін жоғарылатады, ауруларға қарсы тұрады * Терінің күйін жақсартады, оның компоненттерін уақтылы жаңартады * Жасартатын әсері бар * Тамырларды атеросклероздан қорғайды, жүрек-тамыр ауруларының дамуын баяулатады * Жыныстық гормондардың өндірісін жақсартады, жүктіліктің ықтималдығын арттырады, бедеулікпен күреседі. Осыған байланысты Е дәрумені ерлер мен әйелдерге баланы жоспарлау кезінде, сондай-ақ гонад аурулары кезінде қолдану ұсынылады. * Қанның ұюын қалыпқа келтіреді * Зақымдалған тіндердің сауығуын тездетеді * А дәрумені мен селеннің әсерін күшейтеді. 3. Фолий қышқылы бірқатар ферменттердің коферменті бола отырып, көптеген қосылыстардың биосинтезінде бір көміртекті фрагменттерді тасымалдайды: метионин мен тимин биосинтезінде метил тобы, серин биосинтезінде оксиметилдік, пурин негіздерінің ісігінде формильдік және т.б. фолий қышқылының негізгі белсенді түрі - редуктаза дигидрофолаты ферментінің көмегімен түзілетін тетрагидрофол қышқылы. Фоль қышқылы плацента тінінің және жатырдағы жаңа қан тамырларының қалыптасуында маңызды рөл атқарады, сондықтан жүктілік кезінде фолий қышқылының жетіспеушілігі оның мерзімінен бұрын үзілуіне әкелуі мүмкін. 33. 10 жасар қыз бала жиі өткір респираторлық инфекциялармен ауырады, содан кейін киімдерді ысқылаған жерлерде бірнеше нүктелік қан кетулер байқалады. 1) қандай дәрумен жетіспеушілігі (сөзбе-сөз, химиялық және биологиялық атауы) орын алады? P витаминінің жетіспеушілігінен орын алған. Биол аты- Капилляр беріктігін нығайтатын витамин. Химиялық атауы рутин, биофлавоноид. Р витамині,капилляр беріктігін нығайтатын витамин • С витаминді тотықсызданған күйінде ұстап тұрады • Пролингидроксилазаны активтілігін жоғарлатады, коллаген синтезіне қатысады • Гиалуронидазаны тежейді (бұл фермент қан тамырларының өткізгіштігін жоғарлатады) • Лизосомалардың мембранасының беріктігін жоғарлатады Р витамині • Антиоксидант • ТӨТЛП тотығуын төмендетіп антиатерогенді әсер көрсетеді. Гиповитаминозы • Қызыл иектің қанауы • Ұсақ нүктелі қан құйылулар (петехиялар), жалпы әлсіздік,тез шаршау, аяқ— қолдарының қақсауы. Петехиялар 2) Осы витаминнің биологиялық әсерін сипаттаңыз. Схемалық реакцияны жазыңыз. Р вмтамині дәнекер тінінің жасушааралық матриксін тұрақтандырып, капиллиялар өткізгіштігін төмендететді. Аскорбин қышқылының әсерін күшейтеді және оның организімде жиналуын қамтамасыз етеді. Биофлавоноидтар аскорбин қышқылн тотығудан қорғайды және дигидроаскорбин қышықлын аскорбин қышқылына айналдырады. 3) Белгіленген белгілерге биохимиялық түсініктеме беріңіз. Тамақ өнімдерінде Р дәруменінің жетіспеушілігімен капиллярлардың өткізгіштігі жоғарылайды, нәтижесінде теріде, шырышты қабаттарда және тері асты тіндерінде, әсіресе физикалық әсерге, қысымға ұшыраған жерлерде қан кетулер пайда болады. Мұндай қан кетулер әдетте ұсақ, пунктуалды сипатта болады және петехиялар деп аталады. Бұл Р дәрумені гиалурон қышқылын бұзатын, бір-бірімен тамыр жасушаларын нығайтатын және цементтейтін ферменттің белсенділігін тежейтіндігімен байланысты. Р дәрумені өзінің биологиялық қасиеттерін С дәрумені болған кезде жақсы көрсетеді.Гиалуронидазаны тежейді (бұл фермент қан тамырларының өткізгіштігін жоғарлатады) 34. Алкоголизммен ауыратын науқастар калориясының негізгі бөлігін алкогольден алады. Оларда жүйке жүйесінің дисфункциясы, психоз және есте сақтау қабілетінің төмендеуі байқалатын тән витаминдік жетіспеушілік болуы мүмкін (Вернике-Корсакофф синдромы). 1) Бұл процесте қандай витамин жетіспейді (сөзбе-сөз, химиялық және биологиялық атауы)? В1 витаминінің жетіспеуінен пайда болады. Биологиялық аты-антиневриттік Химиялық аты- тиамин Кофермент – Тиаминдифосфат Ферменттер: кетоқышқылдарының декарбоксилазасы, транскетолаза. 2) Осы витаминнің биологиялық әсерін сипаттаңыз. Схемалық реакцияны жазыңыз. Тиамин кофермент тиаминпирофосфаттың құрамына кіреді, тиаминпирофосфат үш ферменттің –пируват-дегидрогеназаның, альфа-кетоглутаратдегидрогеназаның және транскетолазаның простетикалық тобы.Бұл ферменттер кетоқышқылдардың декорбаксильденуіне қатысады. Реакциялар:пируват пен α-кетоглутараттың тотығудан декарбоксилдену реакциясы; глюкозаның пентозофосфатты жолмен тотығуы. 3) Белгіленген белгілерге биохимиялық түсініктеме беріңіз. B1 витамині қозуды жүйкемен орындаушы ағзаға өткізуге қатысып, холинэстеразаны бәсендетіп солайша ацетилхолиннің әсерін күшейтіп,ОЖЖ симпатикалық бөлігінде қозуды өткізетін симпатиндерді ынталандырады. 35. Пеллаграның себебі рационда жүгерінің басым болуы және жануарлардан алынатын өнімдердің рационының төмендеуі болуы мүмкін. 1) Диетадағы аминқышқылдардың қандай жетіспеушілігі осы патологияны тудырады? Триптофан аминқышқылының жетіспеушілігі. Пеллаграның себебі РР витаминінің дефициті, ол жануарлардан алынатын өнімдер құрамында болады. Бұл витамин организмде триптофаннан синтезделеді. Жүгерінің белогында бұл аминқышқыл жоқ сондықтан соның рационда көп болуы РР витамин дефицитіне әкелді. 2) Осы аминқышқылынан қандай дәрумен (сөзбе-сөз, химиялық және биологиялық атауы) түзіледі? РР дәрумені түзіледі. Хим аты ниацин, ниткотин қышқылы, никотинамид. Биол. Аты пеллаграға қарсы Коферменттер:НАД,НАДФ Ферменттер:пиридинферменттер Реакциялар:тотығу-тотықсыздану (флавопротеиндерді қара) • НАД - ДНҚ репликациясы мен репарациясы процестеріндегі ДНҚ-лигазалық реакциялардың субстраты. Бұл тез регенерацияға ұшырайтын тіндер (тері, кілегей қабаттар) үшін өте маңызды болады. Авитаминозы: Пеллагра: 3 ”Д” ауруы – дерматит, диарея, деменция. Пеллагра-күн сәулесінен қорғанбаған терінің симметриялы аймақтарында дерматит болады. • Алдымен терінің қызаруы, содан кейін ісінуі,қараюы, тұрпайлануы байқалады. 3) Осы витаминнің биологиялық әсерін сипаттаңыз. Схемалық реакцияны жазыңыз. Никотин қышқылы көптеген әр түрлі дегидрогеназалардың коферменттік қызметін атқаратын НАД және НАДФ құрамында болады. НАД - ДНҚ репликациясы мен репарациясы процестеріндегі ДНҚ-лигазалық реакциялардың субстраты. Бұл тез регенерацияға ұшырайтын тіндер (тері, кілегей қабаттар) үшін өте маңызды. Реакциялар:тотығу-тотықсыздану 36. 9 айлық нәресте синтетикалық қоспамен тамақтанады. Балада пеллагра тәрізді дерматит, ұстама және анемия бар. 1) Ұстаманың даму себебі неде? ГАМҚ (гамма аминомайлы қышқылы) - ОЖЖ тежегіш медиаторы. Ол глутамин қышқылының декарбоксилденуі арқылы түзіледі. Кофактор глутаматдекарбоксилазы-В6 дәруменінің белсенді түрі (ПАЛФ - пиридоксальфосфат). Бұл витаминнің жетіспеушілігі GABA синтезінің төмендеуімен бірге жүреді. Қозу процестері тежелу процестерінен басым ұстамалар пайда болады: 2) Бұл процесс қандай дәрумен жетіспеушілігімен (сөзбе-сөз, химиялық және биологиялық атаумен) байланысты? Бұл В6 витамнінің жетіспеушілігінен туындайды. Хим аты- пиридоксин Биол аты- антидерматитті Кофермент:Пиридоксальфосфат Ферменттер:аминотрансферазалар (АЛТ,АСТ), амин қышқылдарының декарбоксилазалары 3) Осы витаминнің биологиялық әсерін сипаттаңыз. Осы витаминге байланысты реакцияларды сызба түрінде жазыңыз. В6 витамні пиридоксальфосфат және пиридоксаминфосфат коферменттерін түзуге атысады. Коферменттер пиридоксалькиназа ферментінің және АТФ-ң қатысуымен фосфорланады. Пиридоксальдық фермент аминқышқылдарының трансаминдену және декарбоксилдену реакцияларын катализдейді, аминқышықылдарының алмасу реакцияларына қатысады. Реакциялар: трансаминдену, АҚ-ң декарбоксилденіп биогенді аминдердің (серотонин, гистамин, гамма-аминомай қ-лы) түзілуі. ГАМҚ –ОЖЖ-де тежеу медиаторы. 37. Туберкулезбен ауыратын науқас изониазид алады. Біраз уақыттан кейін науқас бұлшықет әлсіздігіне, терінің сезімталдығының төмендеуіне, көру қабілетінің бұзылуына және қимылдардың үйлестірілуіне шағымдана бастады. 1) Осы құбылыстарды жою үшін қандай дәруменді қолдану керек (сөзбе-сөз, химиялық және биологиялық атаулар)? В6 витамині, антидерматитті, адермин, пиридоксин. Негізін – пиридин сақинасын құрайды. Коферменті: пиридоксальфосфат және пиридоксаминфосфат. Тәулігіне : 1,5-2 мг 2) Осы витаминнің биологиялық әсерін сипаттаңыз. Схемалық реакцияны жазыңыз. Бұл гликоген фосфорилазаның коферменті (жалпы витаминнің 50% бұлшық еттерінде), гем, сфинголипидтер синтезіне қатысады. Пиридоксин коферменттерінің ең басты қызметі аминқышқылдарының алмасуы реакцияларында амин топтары мен карбоксил топтарының ауысуы: -амин қышқылдарынан биогенді аминдердің синтезіне қатысатын декарбоксилазалардың коферменті -серотонин, гамма-аминобутир қышқылы (ГАМА), гистамин, аминокислоталар - аминокислоталар, аминокислоталар. және кето қышқылдары (реакция механизмі). В6 витаминінің барлық формалары организмде коферменттер: пиридоксальфосфат, пиридоксаминфосфат түзуге жұмсалады. Коферменттер пиридоксалькиназа ферментінің және АТФ-ң қатысуымен фосфорланады: АТФ АДФ Пиридоксаль Пиридоксальфосфат пиридоксалькиназа Пиридоксальдық фермент амин қышқылдарының алмасуында негізгі роль атқарады: амин қышқылдарының трансаминдену және декарбоксилдену реакцияларын катализдейді, жеке амин қышқылдарының алмасу реакцияларына қатысады. 3) Белгіленген белгілерге биохимиялық түсініктеме беріңіз. Аланин NH3 ті алып, солдан оңға , кофермент қатысуымен амин тобын кетоглуторат алып солдан – оңға глутомат қышқылына айналады және дәл солай керісінше. 38. Науқаста асқазан сөлін талдау нәтижелері бойынша қышқылдықтың төмендеуі және гастромукопротеиннің төмен деңгейі. 1) Бұл жағдайда қандай дәрумен жетіспеушілігі (сөзбе-сөз, химиялық және биологиялық атауы) болуы мүмкін? Науқаста В12 витаминінің жетіспеушілігінен осындай аурулар пайда болды. В12 (кобаламин) Емдік және биологиялық әсеріне байланысты аталуы: антианемиялық Тәуліктік қажеттілігі (мг):0,003 Тек қана жануар тектес ағзада кездеседі + ішек микрофлорасында синтезделеді, бірақ ол жерде сіңірілетін туралы әліде анықталмапты. Құрамы: 4 пиррол сақинасы және кобальт ионы. Организмде кофермент бойынша синтезі кезінде цианид группасы метил немесе 5-дезоксиденозил группасына ауысады. 2) Осы витаминнің биологиялық әсерін сипаттаңыз. Берілген дәруменге қатысты реакцияның схемасын жазыңыз. Зат алмасуға қатысады. Ол екі жағдайда өтеді. IF – Кастлдың ішкі факторы НС гаптокоррин қатысуымен. В12 тағамммен – ас қорыту жолына түседі. Асқазанға түскенде ол гаптокорринмен қосылып, 12 екі елі ішеккке келіп протеаза ферменті арқылы : Cbl мен НС ке ыдырайды. Cbl + IF қосылып ары қарай , аш ішекке өтіп, мықын ішектің терминальды бөлігінде – интероцит арасынан қанға түседі. Қанда – транскобаламин 2 мен байланысып – перифериялық тінге өтеді. Асқазанға түскен витамин кастлдың ішкі факторымен қосылады. Кастл факторы болса, асқазан сөлі жасушасынан синтезделеді. Одан ары қарай 1 жағдайдағы механизм қайталанады. Бұдан бөлек В12-2 реакцияға қатысады. Олар: Изомеризация: бұл сутек атомының көміртек атомына аусуы: валин, лейцин, изолейцин, треонин, метионин, холестериннің тотығуы кезінде байқалады. Нәтижесінде – метилмалонил SKoA түзіліп, В12 арқасында сукцинил SKoA-ға айналады. Ол дальше Үш карбон циклында ыдырайды. Метилдену: гомоцистеиннің трансметилденуі кезінде – метиониннің түзілуі. Митионин Адреналин мен Норадреналин , креатин, карнитин, холин , фосфатидилхолин синтезіне қажет. 3) Белгіленген белгілерге биохимиялық түсініктеме беріңіз. В12 тағамдық витаминін сіңіру үшін асқазанның төсегіш жасушалары шығаратын Кастл факторы (гастромукопротеин) қажет. Сондықтан асқазанды ішінара резекциялау кезінде авитаминоз – Аддисон-Бирмер анемиясы болуы мүмкін 39. 67 жастағы науқас шаршаудың жоғарылауына, ашуланшақтыққа, әлсіздікке, терінің бозаруына, бас ауруына, диареяға, күш түскенде ентігуге, салмақ жоғалтуға шағымданады. Әйелге анемия диагнозы қойылған. 1) Қандай микроэлементті (ауызша) дәрігер тағайындады? Бұл микроэлементтің асқазан-ішек жолынан жақсы сіңуіне қандай факторлар әсер етеді? 2) Бұл микроэлементтің құрамында қандай ақуыздар бар? Бұл белоктардың рөлі. Осы ақуыздардың дисфункциясымен байланысты қандай белгілерді көрсетіңіз? 3) Осы микроэлементтің энергия алмасуындағы және антиоксидантты қорғаудағы рөлін көрсетіңіз. Жауабы: Анемия ауруы кезінде темір микроэлементі жетіспейді. Факторлар: Темірдің қалыпты концентрациясы Асқазан-ішек жолының жағдайы Аскорбин қышқылы Асқазан сөлі қышқылы Темір микроэлементі гемоглобин ақуызының құрамына кіреді. Гемоглобин – қызыл қан жасушалары – эритроциттердің құрамына кіреді. Қан бойымен оттекті барлық мүшелерге тасымалдап, СО2-ні өкпеге апарады. Гемоглобиннің дисфункциясы кезінде оның тасымалдау қызметі бұзылады. Ағзаларға оттек дұрыс жеткізілмей қалады. Соның әсерінен адам әлсіз болады, жүрек соғуы жиі бола бастайды, тәбіттің жоғалуы, т.б. Ал гемоглобиннің мөлшері жоғарылап кетсе тез шаршау, сүйектердің ауруы, бас ауруы, артериялық қысымның жоғарылауы болады. Адам ағзасында темір энергия алмасуға қатысады. Гемоглобиннің құрамдас бөлігі ретінде - оттегінің тасымалдануына, миоглобиннің құрамында - бұлшықеттердегі оттегі қорының берілуі мен сақталуына, цитохромдардың құрамында - биологиялық тотығу процессіне қатысады. Темір пероксидаза мен каталаз ферменттерінің кофермент құрамында гем түрінде болып, антиоксидантты қорғауға қатысады. 40. Мыс микроэлементтері ақуыздардың (металлопротеидтер) құрамдас бөлігі болып табылады. Мыстың метаболизмі бұзылған кезде Уилсон ауруы (гепатоцеребральды дистрофия) пайда болады. Бауырда лизосомалық ферменттің металлопротеидтен мыс алуына және осы микроэлементтердің өтпен шығуына жауапты ақауы бар. 1) Қанда қандай ақуыздың концентрациясы төмендейді? Ол қай жерде пайда болды? 2) Мыстың дәнекер тін компоненттерінің түзілуіндегі рөлін көрсетіңіз. 3) Мыстың энергия алмасуындағы рөлін және витаминдердің әсер ету механизмін көрсетіңіз. 1)Мыс асқазан-ішек жолынан сіңеді. Жіңішке ішектің CMT1 (Copper Membrane Transporter 1) жасушасындағы тасымалдау ақуызы мысты жасушаларға тасымалдайды. Мыстың бір бөлігі металлотионинмен байланысады, ал екінші бөлігі ATOX1 көлік ақуызын қолданып Гольджи желісіне ауысады. Гольджи аппаратында мыс концентрациясының жоғарылауына жауап ретінде АТФ7А ферменті (мыс тасымалдайтын АТФаза 1) бұл элементті портал венасы арқылы бауырға шығарады. Бауыр жасушаларында ATP7B ақуызы мысты церулоплазминмен байланыстырады және оны қанға жібереді, сонымен қатар артық мысты өт секрециясынан тазартады. ATP7B-нің екі функциясы Уилсон ауруында нашарлайды. Мыс бауыр тінінде жиналады; церулоплазминнің бөлінуі жалғасуда, бірақ мыстың жетіспеушілігімен (апоцерулоплазмин) және қан ағымында тез жойылады . Бауырда оны байланыстыратын ақуыздарға қарағанда мыс көп болған кезде, Фентон реакциясы әсерінен тотығу зақымдалады. Бұл бауырдың қабынуына, фиброзға және ақыр соңында циррозға әкеледі. Сондай-ақ, мыс бауырдан церулоплазминмен байланысты емес қанға бөлінеді. Бұл бос мыс бүкіл денеге, әсіресе бүйрекке, көзге және мида жиналады.Патогенездегі негізгі рөлді мыс алмасуының бұзылуы, оның жүйкеге жиналуы (базальды ганглийлер ерекше әсер етеді), бүйрек, бауыр тіндері мен мүйіз қабығында, сондай-ақ мыстың осы органдарға зиянды зақымдануы атқарады. Метаболикалық бұзылыс синтездің бұзылуымен және қандағы церулоплазмин концентрациясының төмендеуімен көрінеді. Церулоплазмин мысты организмнен шығаруға қатысады. Бауырда ірі түйінді немесе аралас цирроз түзіледі. Бүйректе проксимальды түтікшелер бірінші кезекте зардап шегеді. Мида көбінесе базальды ганглия, мишықтың дентат ядросы және ниграның субстанциясы зардап шегеді. 2)Мыс ең алдымен қалпына келтіретін, дезинфекциялайтын және жараларды емдейтін агент ретінде қызмет етеді. Оның метаболизм процестеріне қатысуы эластин түзілуіне әсер ететін бірқатар белсенді ферменттердің синтезінде көрінеді. Ферменттердің бөлігі ретінде мыс бос радикалдар мен коллагенді бұзатын заттарды блоктайды.Мыстың организмде атқаратын қызметі өте көп. Ол негізінен белгілі ферменттерге, мысалы, церулоплазмин, цитохром с оксидаза, допамин бета гидроксилаза, супероксид дисмутаза және тирозиназа үшін кофактор рөлін атқарады. 3)Мыстың концентрациясы (тканьдің бір грамына миллиграмм мыс) аталық бездерде, көкбауырда, бүйректе және мида жоғары болады. Мыстың ең төменгі концентрациясы бұлшықет, сүйек және дене сұйықтықтарында болады. Церулоплазмин мен мысты байланыстыратын альбумин тепе-теңдікте болуы керек, өйткені сонда ғана адам ағзасындағы мысты дұрыс қолданады. Бұл екі ақуыз да мысты байланыстырады және тасымалдайды. Альбуминнің негізгі рөлі - мысты организмнің барлық жасушаларына тасымалдау. Сонымен қатар, церулоплазминнің міндеті - мысты иондық форма көп болмайтындай етіп алу (еркін). Бұл мыс жасушаларда жиналып, олардың жұмысына кедергі келтіруі мүмкін. Бос мыстың көп мөлшері бос радикалды реакцияларды күшейтеді, бұл мембраналық құрылымдар мен жасуша ақуыздарының зақымдануын арттырады.Адам денесінде 100-ден 150 мг-ға дейін мыс жиналады. Шамамен 40% сүйектерде, 24-25% бұлшықеттерде, 9-10% бауырда және 5-6% мида кездеседі. Тіндерде мыс мөлшері адамның бүкіл өмірінде ө |