Серік Лина Дипломдық жұмыс 1. Дипломды жмыс Таырыбы ытайды азіргі заман жазушысы Юй Хуа жне оны Тіршілік
 Скачать 127.73 Kb.
|
|
1.3 Жазушының қазіргі қытай әдебиетіндегі орыны. ХХ ғасырдың80 жылдары авангардтық әдебиет дамыған заманда Юй Хуа ең көзге түскен жазушылардың бірі болды. Ол қазіргі қытай әдебиетінде зор ықпалға ие және халықаралық беделге ие жазушы.Ол шығармашылықтың әр кезеңінде әдеби әлемге үздіксіз жаңалық акеледі. көбінесе шетелдік оқырмандар үнататын қытайдың классикалық әдебиет жазушыларын бірнеше топқа бөлуге болады. Біреуі - шетел жазушыларының стильмен жазатындар, мысалы, Ян Гелинг және Ван Сяобо, олардың сүйектеріне біткен кейбір батыстық заттар бар. Біреуі - бетінде қарапйым болғанымен, шетел жазушыларының стильмен жазылған, мысалы Мо Янь Қытайдың ауылы туралы жазады, бірақ Маркездің қылқаламдарын қолданады. Юй Хуа деген тағы бір түрі бар. Ия, Юй Хуаның өзі бір әдебиеттің бір түрі.Көптеген жазушылардың рухани қонақтары бар. Мо Янның Гаоми, Сун Лидің Байянди, Цзя Пингваның Шанчжоу, Ван Цзэнциннің Гаоу, Сюй Цзимо, Кангцяо, Ван Сяобода Чаньань бар. Ал Юй Хуада ештеңе жоқ. Көптеген жазушылар өз жазбаларында диалектілерді қолданады. Лу Синь «У шешей, мен сенімен ұйықтаймын» деп жазатын. Лао Ол былай деп жазар еді: «Бірнеше патрульдің батыл әрі мылқау шығуы қаншалықты орынсыз». Ван Цзэнчи тағамшы ретінде дәмді тағаммен кездескенде «Аузы жоқ тамақ ішуге болады» деп жазады. Юй Хуа: «Мен мандарин тілінде қытай тілінде жазамын» деді. Юй Хуада әлі ештеңе жоқ[21]. Қытайдың жаңа дәуіріндегі 30 жылдық әдебиетінде Юй Хуа 20 жыл ішінде әрдайым оқырмандардың назарын аударды және өзінің көрнекті шығармаларының сериясымен заманауи әдебиет тарихының ізашары және қарапайым реализм кезеңіне жетті.Юй Хуаны басқа түрдегі жеке шығармашылық тарихына айналдырды, сол жылдардағы жаңаша топ болсын немесе 1990 жылдардың басында басталған реализм болсын, Юй Хуаны мәні бойынша батыл жаңаша жазушы ретінде қарастырған жөн. «Пекин әдебиетінің» 1987 жылғы бірінші санында ол сол жылы 27 жаста болған Юй Хуаның «Он сегіз жасында ұзақ сапар»[17] атты әңгімесін жариялады.Романда көрсетілген бей-берекет темперамент пен таңғажайып талант бүкіл әдеби әлемді осы жаңа романшы-Юй Хуаны елеп ескермеуге болмады, қазіргі әдеби әлемге авангардтық көзқараспен еніп, өзінің назарын аударуды өзінің әдеби шығармашылық жолында бастады. ол қытай әдеби әлеміне жаңаша сезім мен тосын сыйлар әкелді. Сол дәуірдің әдеби жастары мен оқырмандарының ешқайсысы Юй Хуаның «Он сегіз жасытағы алыс сапар», «Өткен мен жаза», «Қанды өрік гүлі», «Янглиу бойжеткенді еске алу»шығармаларын еске түсіре алмайды.Осы кезеңде Юй Хуа бізге көптеген жаңаша романдарының классикалық шығармаларын қалдырды. Модернистік әңгімелеу әдістері мен стратегияларын Юй Хуаның сынған және үзік-үзік баяндау дәйектілігі сияқты шығармаларынан көруге болады. Дастан жазушылар көбінесе күнделікті өмірдегі қорқынышты қан мен қатыгездікке назар аудара отырып, шындық пен қиялды, кеше мен бүгінгі күннің шекарасын әдейі жойып жібереді. жұмбақ және әсерлі тәжірибе. 1987-1992 жылдар аралығында Юй Хуаол Су Тонг, Ге Фей , Сун Ганлу және басқалармен бірге авангард деп саналды. Бұл жазу стилі қазіргі әдебиеттен бастап сыни реализмнен, 1949 жылдан бастап төңкерістік реализмнен және жаңа дәуірден бастап тыртықты әдебиеттен мүлдем өзгеше, сонымен қатар олардың жасалуы бүкіл Қытай қоғамының мәдени құндылығы мен мәдени эстетикасына үлкен әсер етті. Юй Хуаның әдебиет болмысына жақын ештеңе жоқ болғандықтан. «Шүй Сангуанның қан сатуы» хикаясы Қытайдың кішкентай қаласында жүреді, бірақ ол Анголадағы лашықта немесе Сан-Андреастағы қоқысшылар отбасында орын алуы мүмкін. Бұл Оңтүстік Кореяда да болуы мүмкін. Шын мәнінде, корейлер «Шүй Сангуанның қан сатуы» фильмін түсіріп үлгерген. Сіз оны көруге барасыз, бұл әңгіме бастапқыда Кореяда болған сияқты, бағынбау сезімі жоқ. «Тіршілік» сияқты әңгімелер, ескі қытайлық фермерлер туралы болса да, нағыз тақырып - тағдыр. Бұл адам мен оның тағдыры арасындағы достық туралы, азаптың жоқтығы туралы, өмір сүруден басқа нәрселер үшін емес, өздері өмір сүру үшін өмір сүретін адамдар туралы айтады. Бұл енді ауылдың фонымен бірдей емес, еріксіз байланыс. Рухани қала, диалект, тарих, ел, шрам жоқ, бұл юхуаларда ондай заттар жоқ. Бірақ ештеңе жоқтықты білдірмейді, бұлардан бас тартқаннан кейін Юй Хуа трансцендентальды көзқарасқа ие болып, одан да жоғары қамқорлық жасады. Әрине, Юй Хуа, Цзя Пингва, Мо Ян – бәрі де әдеби әлемдегі ұлы жазушылар, бірақ Юй Хуа әлемге бір қадам бұрын аттады. 1993 жылы Юй Хуаның «Тіршілік» атты уәкілдік туындысы жарық көрді, ол Юй Хуаны танымал жазушы етті. Романдағы Фугуй оқырмандарды өмірдің жоғары сезімімен дүр сілкіндірді, ал оның тіршілік ету жолын жүздеген миллион оқырманды әсерлендірді. Сонымен бірге, бұл романда Юй Хуаның ізгілікті және шешуші сөйлемдерінде роман тақырыбы адам әлеміндегі ортақ тағдыр ойлауымен, яғни адам өмірінің құндылығы мен адам өмірінің түпкі мәселесімен өте сәйкес келеді. Бұл роман сонымен қатар 1980-1990 жылдардан бастап бүкіл әлем бойынша әдеби сыйлықпен Гринзана Карвер сыйлығын алған алғашқы қытайлық әдеби шығарма. Сыйлық бір кездері әдебиеттегі Нобель сыйлығының қанаты ретінде белгілі болған.Сонымен қатар Юй Хуа сыйлықты жеңіп алған кезде 1998 ж. Азияның ең жас сыйлық иегері. Бірақ Қытай әдебиеті әлемге Юй Хуа Моян сияқты жазушылардың жетегінде кеткенімен, Жапонияға жақсы ене алмады. Юй Хуаның «Тіршілік» романы Еуропа мен Америкада біркездерді оқырмандарлың мақтауына ие болды, ал францияның әлемдік газетінде Юй Хуа Қытайдың Хемингуэй немесе Стендальімен пара-пар деп есептеді. Американдық журналдар Юй Хуаны «Інжілге» тең келетін қытайлық «Бижу кітабын» дерлік жазды деп санайды. «Тіршілік» романы сияқты, Юй Хуаның тағы бір классикалық «Шүй Сангуанның қан сату хикаясы» атты романы 1990 жылдардағы жүздеген сыншылар мен әдеби редакторлар таңдаған ең ықпалды он шығарманың бірі болып таңдалды. Юй Хуаның әйгілі туындысы – «Он сегіз жастағы алыс сапар» повесі; ол оған дейін жиырмадан астам роман шығарған, бірақ онша әсері болмады, бұл шығарма шыққаннан кейін ол Ли Туо қатарлы танымал сыншылардың мақтауына ие болған. Юй Хуаның атағы сонымен жер жарды. Ол «Табыс» қатарлы ел ішіндегі маңзды басылмдарда ар-артынан көптеген ұздік туындыларды жариялады. Содан бері ол әдеби орта мен оқырмандарды дүр сілкіндір.Сыншылардың мұқият назарымен ол көп ұзамай Ма Юаньнан кейінгі қытай авангарады болды. Юй Хуа көп тунды шығаратын жазушы емес, оның шығармалары талғампаздығымен танымал. Шығармада күнделікті тілдік тәртіпті бұзып, өзін-өзі қамтамасыз ететін дискурс жүйесін ұйымдастыра отырып, таза және егжей-тегжейлі әңгімелер қолданылып, соған сүйене отырып, сыртқы әлем мен шындыққа тәуелсіз таңғажайып, оғаш, құпия және қатыгез мәтін әлемі құрылды. Юй Хуа бір кездері ашық айтты: «Менің ойымша, менің барлық шығармаларым шындыққа жақындауға тырысады. Менің шындығым өмірдегі шындық емес. Менің ойымша, өмір шындыққа жанаспайды, ал өмір - аралас шындық. Інжу-маржан араласқан балық көздері. «Пионер романдарды оқитындар аз болғандықтан, Юй Хуа әйгілі болғаннан кейін уақытында түзетулер енгізді». «Себезгі жауында айғайлау» романынан бастап, оның шығармалары енді түсініксіз және түсіну қиын емес, шындыққа жанасатын әңгімелерді жаза бастады. Әдебиетке де талант қажет. Бұл сөзді Юй Хуаға арнап айтқандай. Бәрімізге белгілі, әдеби шығармашылық- өте күрделі, ұқыпты және азапты басқыш болып табылады. Әдеби шығармашылықтың ең негізгі алғышарты -белгілі бір мөлшерде қытайтану, философия және тіл білімі салаларында білімді игеру керек. Мысалы, егер сіз жер жыртқыңыз келсе, сізде қажетті құрал болуы керек. Ал Юй Хуа мырзаның білім деңгейі бойынша ғана, орта мектеп дәрежесі бола тұрса да, ол қытай әдеби әлеміндегі кейбір жазушылармен ұқсас биіктікте тұрды. Қытайдың өткен ғасырдың 80 жылдарында «ізашар жазушылар» арасында ол мызғымас әдеби орынына жетті, шыныменде, осы жағынан алып айтатын болсақ ол өте керемет жазушы. Авангард жазушыларының қатарына Су Тоң, Мо Янь, Ма Юань және т.б. жатады. Бұл жазушылардың барлығы бакалавр дәрежесі мен қытай әдебиет мамандығын оқыған. Юй Хуа мырзаның әдеби таланты қарапайым адамдар да бар талант емес екенін көруге болады, сонымен қатар авангардтық жазушылар мен авангардтық әдебиет белгілі бір уақыттан кейін қытай әдеби әлемінде біртіндеп жоғалып кетті, тіпті Ма Юань мырза, қытай авангардтық әдебиетінің ізашары. Содан кейін Су Тонг пен Мо Ян сияқты жазушылар да өздерінің әдеби стилдеріне өзгеріс енгізді. Ал Юй Хуа болса авангардтық шығармашылықты ұстанды. Оның «Тіршілік» романы пайда болғанға дейін ғана ұстанған. Ол авангардтық әдебиетпен толығымен қоштасты. Авангардтық әдебиетке деген бұл талап оның табандылығын да көрсете алады. Жазушы Юй Хуа қытай авангард әдебиетінің із ашары болмаса да, оның қытай авангард әдебиетіне қосқан үлесі із ашарларынан асып түскен! «Ағайындылардан» бастап «Жетінші күнге» дейін Юй Хуаның беделі төмендеді. Бәрі Юй Хуаның әлі де өте жақсы жазушы екенін мойындайды, бірақ ол енді онша жақсы емес, «Тіршілік» және «Шүй Сангуан қан сату» шығармаларындағыдай емес. «Әдеби жетістіктері» көп оқырмандар мен «әдебиетке» көбірек мән беретін оқырмандар «Тіршілік» деп жазған Юй Хуаны «азып-тозып», авангарды жоғалтты деп ойлайды. Көптеген қысқа новеллалары мен «Құрғақ жаңбыр мен айқай» (кейінірек «Шуылдаған айқай» деп өзгертілді) жарық көрген Юй Хуаның шетін жоғалтты. Бұл мақала негізінен жоғарыдағы екі ұстаныммен келіседі, яғни Юй Хуаның романы қаншалықты алға ұмтылған сайын соғұрлым жақсы көрінеді. Бірақ келісімге адамдар әдетте Юй-Хуаның жазуы белгілі бір өзгеріске ұшыраған деп емес, керісінше себеп болды. («Он сегіз жастағы ұзақ сапар» шыққаннан бері) Юй Хуаның негізгі стилі өзгерген жоқ. Әрине, Юй Хуа айналысқан тақырып өзгергені анық, бірақ бұл өзгеріс стильді қамтымайды. Ол әртүрлі тақырыптармен айналысу үшін бір стильді қолданады. Юй Хуаның сынған оқиғаларынан бастап «Тіршілік» және «Шүй Сангуан қан сату хикаясы» сияқты оқиғаларға дейін Юй Хуаның стилі сәйкес келеді және оны «тереңдету» деп атауға болады, яғни психологиялық сипаттамадан аулақ болу және материалды пайдалану жанды білдіру. Сондықтан Юй Хуаның кейіпкерлерді психологиялық суреттеуінен тереңдікті байқай алмаймыз, бірақ өзіндік тығыздықты сезіне аламыз. Юй Хуаның «Жүректегі өлім» деп аталатын очеркінің болуы таңқаларлық емес, бұл оның психологиялық сипаттамаға деген сенімсіздігін көрсетеді. Ол былай деп жазды: «Менің айтайын дегенім – менің жүрегімде он екі жылдан бері қалыптасқан түсінік, яғни Психологиялық сипаттама сенімсіз». Мұндай ой оның санасында әлі де сақталғаны анық. Бұл очеркте Юй Хуа Фолкнер мен Достоевскийді «кейіпкерлерді белгілі бір ессіз жағдайларға итермелегенде, олар психологиялық тұрғыдан сипаттау әрекетінен бірден бас тартады» деп тапты. Фолкнер кісі өлтіргеннен кейін Уолчтан сабырлы мінез-құлық көрсетуін сұрады, ал Достоевский Ласкерниковтен «ыстық қазандағы құмырсқа тәрізді қимылдар» көрсетуін сұрады. Мұнда Фолкнер мен Достоевский қаламдағы кейіпкерлерді әр түрлі қабылдайтын болса да, олар шиеленістің жалғасуына сәйкес келеді: Достоевский шиеленісті мүлдем босаңсытпады және күтпеген босаңсу арқылы кернер оқырмандардың үмітін бұзды, бірақ шиеленісті жалғастырды. Олардың шиеленісі психологиялық емес, тікелей материалдандырылған, яғни тығыздық. Юй Хуа – Қытайдағы заманауи ұлы жазушы, ол талант болсын, кейінірек оқыту болсын, ол өз заманының көрнекті жазушысы. Кейбір адамдар әрқашан Мо Янды Юй Хуаны басу үшін қолданады, мен бұған келіспеймін, Мо Яньның шығармалары Юй Хуадан әлдеқайда жоғары емес. Мо Яньды тек дұрыс үйлесімді уақытта адамдар бағалайды. Мо Янь – ол мақтанышымыз, бірақ ол осы дәуірдегі қытай жазушыларының ең жоғары деңгейін білдірмейді. Ал Юй Хуаға келетін болсақ Нобель сыйлығын ала алмаса да, ол әлі де жеткілікті, тіпті адамдар ондаған жылдар бойы жоқтайтын ең керемет жазушы. Екінші көзқарас: Юй Хуа туралы ойлаған сайын, менің ойым бұзылып, мен Ли Гуантоу, Сонг Ганг, Фан Финпинг немесе Фугуй Фенся Цзинг болсын... мен әр түрлі кейіпкерлерді есімде сақтай аламын және Бәрін шайқау, көз ылғалды. Мен басқалардың кітапты қалай оқитынын білмеймін, бірақ менде Юй Хуаның жалғыз оқыған кітабы бар. «Ұйықтамау және тамақ ұмытпау» деген термин бар. Мен «Тіршілік», «Себезгі жаңбырдағы айқайлау», «Шүй Сангуан қан сату хикаясы» және «Ағайындылар» атты төрт кітапты кездестіргенше, мен оны әрқашан өтірік деп ойладым. Мен қатты дауыстап жылағым келеді, кеудемді және аяқтарымды оқимын, қазір қай жерде екенімді білмеймін, кім екенімді білмеймін, бірнеше күн бойы мазасыз, айналамдағы біреуді шақыратын сияқты Сонг Фанпиннің есімі – Сонг Ганг, Шүй Сангуан, Фугуй, Фэнся және Цзячжэн ... Оқиғаның шындықта болуын көрудің дәрменсіздігі бұл өмірде ұмытылмас. Юй Хуа туралы сөз болғанда, көпшілік «Тіршілік» романы туралы ойланатын болады. Бұл туынды Юй Хуаның этикеткасына айналды, бірақ бұл оның 20 жылдан астам уақыт бұрын жасаған жұмысы. Егер бұл оның шыңы болса, ол төменге түспес пе еді? таудың баурайында тоқтайсыз ба? Ол әрдайым осы кітаптан асып түсуге тырысты ма? Ол әрдайым әр түрлі бағытта жүрді ме? Егер бұл жағдай болса, онда оның бұл әрекеті үлкен жетістікке жетпеген сияқты. «Тіршілік» оның этикеткасы болып табылады. Дубанға арналған басқа туындыларының бағасын оқығаннан кейін олардың ешқайсысы «Тіріден» асып түсе алмайды. Жазушы әйгілі шығарма жазғаннан кейін, бірақ өзінен асып түсе алмағаннан кейін, ол депрессияға түсіп, қинала ма? Оның көзі тірісінде шығарма ең таңқаларлық затбелгіге айналды, мүмкін ол ең ауыр қамытқа айналды. Кейго Хигашино туралы ойлана отырып, ол белгілі уақыт аралығында өзінің романдарын оқиды.Өмірі бірнеше кезеңге бөлінген.Сондай-ақ ол үнемі тәжірибе жасап, стильдерін өзгертіп, өткен шыңдарды «Зұлымдықтан» бастап сындырып келеді. Бұл «Ақ түнгі серуеннің» шыңы болды, бірақ кейінірек «Күдікті Х-қа берілгендік» пайда болды. Соңғы жылдары ол «Уайым-қайғы-түлік дүкенімен» стилін қайтадан өзгертті. Кейго Хигашино керемет нәтижелерге қол жеткізді. Бірде-бір жазушы өзінің қайталануын қайталамайды, қайта-қайта жаңа белестерді бағындырғысы келеді. Юй Хуа жақсы романшыда болуы керек таңқаларлық және құнды «жаңашылдық» рухына ие. Бұл жерде авангард авангардқа сілтеме жасамайды, бірақ суретшінің батыл зерттеушілік рухына сілтеме жасайды, дегенмен бұл зерттеу көзжетпес қара үңгір сияқты сәтсіздікке ұшырауы әбден мүмкін. Юй Хуа сыншы Хун Чжиганмен диалогта: «Менің ойымша, біз әдетте түсінетін жаңашылдық әдебиеттің мәнін білдірмейді. Себебі бір дәуір мен екінші дәуірдің жаңашылдық әдебиеті мүлде өзгеше болуы мүмкін. Мысалы, қазіргі дәуірде қажет жаңашылдық өткен және 1980 жылдардан өзгеше. Нағыз жаңашылдық – бұл сіздің жазушылық өміріңізді ұзағырақ сақтау тәсілі. «Ол кез-келген дәуірде алдыңғы қатарда. «Оның шығармалары сол дәуірдегі адамдарға белгілі бір роман қуатын әкеліп қана қоймайды, сонымен бірге бүкіл болашақ дәуірде тұрақты күшке ие болады. Ол нағыз жаңашыл жазушы». Белгілі бір деңгейде бұл Юй Хуаның өзін-өзі суреттеуі. Жасаған жиырма жылында оның осындай жол ашарлық рухы болды емес пе? Қытай әдеби сыны әрдайым Юй Хуаны қазіргі заманғы қытай әдебиеті тұрғысынан бағалап келеді. Бұл баға кейде Юй Хуаның шығармашылығы мен дүниежүзілік әдебиетке қосқан үлесі кей кездері сәйкес келеді, бірақ кейде ол орынсыз болып шығады. Қытай әдеби сыншылары мен зерттеулері батыстық модернистік әдебиеттің Юй Хуаға әсерін толығымен бейнелеген жоқ. Әлемдік әдебиет тұрғысынан Юй Хуа романдарының ең көрнекті үлестеріне негізінен мыналар жатады: Біріншіден, батыстағы ең ықпалды модернистік роман техникасы мен ХХ ғасырдың көркемдік рухы Қытай әдебиеті өнер түрімен үйлеседі. Екіншіден, Юй Хуа жазған Қытай халқы мен шынайы Қытай қоғамы барлығы да дүниежүзілік сипатқа ие. Үшіншіден, Юй Хуа әдебиетті ерекше түсінеді және оны шығарма жазу барысында жақсы жүзеге асырды. Төртінші, тілі шебер, қазіргі қытай тілінің поэтикалық сапасын жаңа деңгейге көтерді. 1980 жылдардағы Юй Хуаның әдеби мәртебесін негізінен оның романдарының «жаңашылдық» құрды. Бұл «жаңашыл» мазмұнды қамтитыны сөзсіз, бірақ негізінен өнер түрінде болады. «Жаңашылдықтың» тұрақты мағнасы жоқ, біз оның сипаттамаларын, яғни бүлікшілдігін қорытындылауымыз керек. Дәстүрлі романдар не жазуға көбірек көңіл бөлсе, 1980 жылдардағы қытай авангардтық романдары қалай жазуға көбірек көңіл бөледі. Юй Хуаның 1980 жылдардағы авангардтық романдары мәні жағынан әр түрлі қазіргі заманғы батыс әдебиеттерін зерттеудің нәтижесі болды. Юй Хуа: «Кез-келген жазушы басқа жазушылардың алдында тұрады. Борхес Натаниэль Хоторн Кафканың ізашары, ал Крафттың ізашары Натаниске қарағанда әлдеқайда көп деп санайды. Тек Хоторн; Боргес сонымен қатар әдебиеттегі қарыздар өзара байланысты деп санайды; және Кафканың ерекше жазуы адамдарды Натаниэль Хоторнның «Жаңа әңгімелер» құндылығын қайта ашуға мәжбүр етеді; Дәл сол сияқты Бруно Шульцтің жазуы Кафканың рухани құндылығы мен әдебиеттің беделін қолдайды»[22, 116]. 1980 жылдары Юй Хуаның алдында тұру батыстық модернистік жазушылардың бір тобы болды. Ол жазушылардың Юй Хуаға әсері тек жазу шеберлігі мен жазу тәсілдеріне ғана емес, сонымен қатар әдеби тұжырымдамаларға да әсер етті. Дәл осы жаңа әдеби тұжырымдама Юй Хуа туралы Әлемдік білімнің өзгеруі, түсіну және бақылау, өрнектегі өзгерістер. Егер Юй Хуаның 1980 жылдардағы авангардтық романдары қытай әдебиетіне үлкен үлес қосқан болса, Юй Хуаның 1990 жылдардан кейінгі романдары қытай әдебиетіне ғана емес, сонымен бірге әлемдік әдебиетке де үлкен үлес қосқан. «Себезгі жауында айғайлау», «Тіршілік» және «Шүй Сангуаннің қан сатуы» үш романы оның негізін қалаған деп айтуға болады. Қазіргі қытай әдебиеті тарихындағы мызғымас мәртебе де оның әлемдік деңгейдегі жазушы ретіндегі мәртебесін растады. Романдарда Юй Хуаның шығармашылығы қарапайым болып, енді роман түріндегі пионер эксперименттеріне емес, көбіне роман мазмұнына көбірек көңіл бөліп, дәстүрлі өріс аясында көрінбейтін қытай тәжірибесін ашуға көп көңіл бөлді. Әдебиетке мән бермейтін дәстүрлі қытай қоғамының психологиялық шындықты білдіруге көп көңіл бөлінді. «Себезгі жаңбырдағы айқай», «Тіршілік» және «Шүй Сангуан қан сатуы» шығармаларын оқи отырып, біз Юй Хуаның Қытай мәдениетіне, Қытай тарихына, орта шеңбердегі адамдардың рухани әлеміне, өмір салтына деген көзқарасын сезінеміз. «Тіршілік», «Шүй Сангуанның қанын сатуы», «себезгі жауында айғайлау» авангардтық және мағынасы жағынан дәстүрлі; оның модернистік әдебиеттің рухы да, реалистік әдебиеттің мазмұны да бар; ол метафоралық, символикалық, сонымен қатар реалистік және типтік. Ол барлық жағынан танылды. Қарапайым оқырмандар өздерінің әңгімелерімен келіседі, әсіресе әңгімелерде айтылған азаптарға деген терең жанашырлық. Әдеби сыншылар олардың әңгімелеу тәсілдерімен және әңгімелеу шеберлігімен келіседі. Әрине, олар оның шындық пен тарихтың терең көрінісімен де келіседі, терең сын жанашырлықтың артында Қытайлық әдебиет сыны батыс модернизмінің рухын пайдаланып, қытайлық оқиғаларды айтуға келіседі. Ескі және үйреніп қалған оқиғаларды Юй Хуа соншалықты әсерлі, керемет және әсерлі баяндайды. Қытай әдеби сыны Юй Хуаның романдарынан көбірек оқиды. Батыс әдебиеттануы оның Қытайлық оқиғаларды батыстықтарға жақсы таныс етіп баяндайтындығымен келіседі, яғни Қытай тарихы мен шындығын Юй Хуа өте жақсы баяндайды, түсінуге оңай және мүлдем аңғал емес, екі тараптың әдеби сыны Юй Хуаның романдарынан қытайлық әлеуметтік шындық және оның осы шындықты сынауы туралы көбірек оқиды, ал оқиғаның азабы мен қайғысы екінші орында. Дәл осы роман арқылы Юй Хуа қытай әдебиеті тарихында, тіпті әлемдік әдебиет тарихында өзінің өлмес мәртебесін орнықтырды. Сонымен қатар Юй Хуа шығармалары қытайға да, әлемге де шын мәнінде жетті.Қазіргі қытай жазушыларының көпшілігі мұны істей алмайды. Юй Хуаға әлемдік әдебиет тұрғысынан қарасақ, Юй Хуа романдарының ең көрнекті үлестері: Біріншіден, Юй Хуа Батыстағы ең ықпалды модернистік роман техникасы мен ⅩⅩ ғасырдағы көркемдік рухты дәстүрлі қытай әдебиетінің экспрессия әдістері мен көркемдік түрлерімен үйлестіреді, сондықтан оның романдары қытайлық және батыстық болып табылады. Жаңа көркемдік әдіс және жаңа идеялық көрінісін бейнелейді. Юй Хуаның батыс модернистік романдарын үйренуі мен сілтемесі бастапқыда формальды болды, содан кейін барған сайын рухани, сөйтіп сыртқы түрдегі қытайлықтар көп болды, бірақ бұл дәстүрлі қытай романдарынан түбегейлі өзгеше, бұл батыстықтар қытайлық әдіс. Түсіну және қабылдау. Оның терең негізі әлі күнге дейін модернизм рухы болып табылады. Қытай туралы Юй Хуа романдарында жазылған әңгімелер табиғаты жағынан әмбебап. Юй Хуа қытай халқының басынан кешкен азаптары туралы терең жазды, бірақ бұл азаптың болуы жалпыға ортақ. Екіншіден, Юй Хуаның жазғаны – Қытай халқы және Қытай қоғамының шындығы, бірақ ол жаһандық сипатқа ие. Юй Хуа «адам табиғатының» әмбебаптығына сүйене отырып шығармаларды жазады. Сондықтан, Юй Хуа романдарындағы Қытай тарихы мен шындығы сонымен қатар әлемнің тарихы мен шындығы болып табылады және олар әмбебап болып табылады. Басқа елдердің оқырмандары да өз Елінің, ұлттың және дәуірдің коннотациясын оқи алады. Юй Хуа жазған қытай халқы одан да абстрактілі дүниежүзінің адамдары. Басқа елдердің оқырмандары Юй Хуа сипаттаған қытай халқынан өздерін байқап, ой елегінен өткізе алады. Юй Хуа романдарындағы кейіпкерлер бүкіл әлемдегі «адамдардың» бейнелері. Юй Хуаның қанды, зорлық-зомбылықты, азап пен өлімді бейнелеуі үлкен жаңашылдыққа ие. Ол қатал стильмен, деформациямен және әсірелеуімен, қиялмен және абсурдпен жаңа образ жасады, осылайша дәстүрлі реализмнен өзгеше емес жаңа образды білдірді, ол қазіргі заманғы абстракциядан өзгеше, шындыққа жақын және болмыстың мәнін көрсете алатын сезімнің түрін тудырады. Сонымен бірге ол әдеби серпіліске толы, адамдарға сергітетін жаңа әдеби шындық береді. Бұл Юй Хуаның Қытай әдебиетіне деген көзқарас бұл үлкен үлес – әлемдік әдебиетке қосқан үлкен үлес. Үшіншіден, Юй Хуа әдебиет туралы ерекше түсінікке ие және ол өзінің туындысында түсінікті жақсы қолданады. Юй Хуа әдебиетке шынайы өмірдің бәрі бірдей келе бермейді, тек мағыналы, әдеби, экстремалды, поэтикалық, эстетикалық, текстуралы және мағыналы болып келеді деп санайды. Гуманитарлық ғылымдарға еніп, «әдеби шындыққа» айналуы мүмкін. Дәл осыған байланысты оның романдарындағы оқиғалар, эмоциялар мен кейіпкерлер қатаң түрде таңдалады. Сонымен қатар, Юй Хуа өмірде болатынның бәрі әдеби шығармаларда шындық бола бермейді деп санайды, керісінше, әдебиет ақиқаты – рухани шындық, мазмұндық шындықтың бір түрі. Шындыққа негізделген жазушылық қатынастан кейін тек үстірт шындыққа апаруы мүмкін, мен мәнерлеп сөйлеудің жаңа тәсілін табуым керек: іздеу нәтижесі мені бейнеленген заттардың формасына деген адалдығымнан айырады және мен екіжүзділік формасын қолдана бастаймын. Алайда редакциялау маған шындыққа еркін жақындауға мүмкіндік берді. «Мен өмірдің шындыққа жанаспайтынын түсіне бастадым. Шын мәнінде, өмір ақиқат пен жалғанның және балық пен көздің қоспасы. ... Жалғыз нақты тіршілік – оның рухы»[23, 162]. Әдебиетте екіжүзді шындық шынайы өмір жазбаларына қарағанда анағұрлым шынайы, дәл осыған байланысты, Юй Хуа романдары шынайы өмірді суреттесе де, шындыққа қатты сын айтса да, олардың барлығы шындықтан өте алшақ және өмірге ұқсас. салыстыру, парадокс, әсірелеу, бұрмалау және керемет әдеби шындықтың жаңа түрі. Төртіншіден, тілі нақтыланып, қазіргі қытай тілінің поэтикалық сапасы жаңа деңгейге көтерілді. Юй Хуаның әдеби тілі өте жинақы, таза, құдіретті және жұқпалы. Нақты ерекшелігі – тіл өте бақыланатын, уақытты созбайтын және кейіпкерлердің, декорациялардың, қоршаған ортаның және оқиғалардың негізгі мазмұны мен ең көрнекті ерекшеліктерін түсініп, терең сипаттама бере алады. Диалогты баяндауда мәнерлі заттар алынып тасталады, тек мәнін қалдырған. Юй Хуа ешқашан өзін қайталамайды, ол әрдайым ерекше жетістіктерге жетуге тырысады және әрқашан жетістікке жетеді. Әдебиет тарихының дамуы іс жүзінде өте баяу: ежелгі және қазіргі заманда көптеген көрнекті жазушылар болған және көптеген көрнекті әдеби туындылар шығарған. Жазушы үшін кішкене серпіліс болса да, таңғажайып құбылыс. Юй Хуаның романдардағы, әдеби тұжырымдамалардағы көрінісі, өнер Формасы мен мазмұны бойынша үлкен жетістіктер болды, бұл оны әлемдік деңгейдегі жазушыға айналдыруға жеткілікті. Юй Хуа – қытайлық әдеби қызметкерлер құрамындағы маңызды жазушы ғана емес, сонымен қатар әлемдік әдебиет тарихында өз орны бар. 2. ЮЙ ХУАНЫҢ «ТІРШІЛІК» АТТЫ РОМАНЫНДАҒЫ КЕЙІПКЕРЛЕР ОБРАЗЫ |