ТЖБ И БЖБ 6 ҚАЗ ТІЛІ. Жамбыл облысы кімдігі білім басармасыны ОУдістемелік кабинеті 6сынып аза тілі
 Скачать 1.52 Mb.
|
Жиынтық бағалаудың құрылымыТоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: біріншісі – тыңдалым, айтылым, екіншісі – оқылым, үшіншісі – жазылым және әдеби тіл нормаларын тексеруге арналған. Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамсы
Тапсырмалар және балл қою кестесі үлгісі «Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары І нұсқа Тыңдалым және айтылым Тапсырма 1. Мәтінді мұқият тыңдап, мәтіннің мазмұнын түсініп, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстырыңыз. 2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдауға тырысыңыз. Мәтін бойынша басты идеясын анықтауға белсенді қатысыңыз, жалпы және нақты сұрақтарға жауап беріңіз. [10] А мәтіні. Қазақстанның өзендері Қазақстан өзендері Алтайдан Атырауға дейін созылып жатыр. Шалқыған жайлау, түтіні бұрқыраған ауыл, сығырлай аққан бұлақтар мен ұзынды-қысқалы өзендер, көлдер, бақтардағы бұлбұл құстардың әсем үні мен айдың көлдегі аққу құстың қиқулаған ғажап дауысы бәрі-бәрі табиғат ананың сізбен бізге берген тамаша тартуы. Сондай баға жетпес тартуының бірі саналатын Қазақстан өзендері екі су алабына бөлінеді. Бірі – Солтүстік Мұзды мұхит алабы, екіншісі – ішкі ағынсыз көлдер алабы. Солтүстік Мұзды мұхит алабына жататын өзендер Сауыр, Тарбағатай және Алтай тауларынан Сарыарқа мен Оңтүстік Орал тауларының оңтүстік-шығысынан басталады. Республиканың шығысындағы Алтай, оңтүстік-шығысындағы Жетісу және Іле Алатаулары ылғалы мол өңірлердегі өзен торының жиілігі басқа өңірлерге қарағанда жоғары. Шағын өзендердің көбі Ұлытау, Қарқаралы тауынан, сонымен қатар Тарбағатай, Қаратау, Мұғалжар жоталарына басталады. Арал және Каспий маңы өңірлерінде өзен торының жиілігі тым сирек келеді. Өзендердің көпшілігі Каспий, Арал теңіздерінің, Балқаш, Алакөл және Теңіз сияқты көлдердің тұйық алаптарына жатады. Қазақстандағы ең суы мол Ертіс өзені. Оның республика жеріндегі ұзындығы – 1700 км болса, жалпы ұзындығы – 4248 км. Жоғары бөлігіндегі ағыны екі ірі су электр станцияларымен реттеліп, біраз бөлігі Ертіс Қарағанды каналы арқылы Орталық Қазақстанға бұрылған. Ұзындығы жөнінен республикадағы екінші өзен – Сырдария. Егінді суару қарқынды пайдалануының себебінен кейбір жылдары Аралға жетпей тартылып қалады. (188 сөз) https://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/2779 Ә мәтіні. Өзен және олардың маңызы Өзендер – табиғи су ағыны салынған арнамен үнемі ағып отырады және жер беті, жер асты суларымен қоректенеді. Ішкі суларға республикамыздың аумағындағы судың барлық түрлері, яғни өзендер, көлдер, жер асты суы мен мұздықтар жатады. Жер бедері мен климат жағдайларына байланысты еліміздің өзендері әр түрлі. Климаты құрғақ шөл және шөлейт аймақта су тапшы, ал жауын-шашын мол жауатын орманды дала аймағы мен биік таулы аймақтар ағын суларға бай. Өзен суы егістікті суаруға, шаруашылықтың басқа да салаларына қолданылумен қатар, арзан энергия көзі де болып табылады. Су – құрлықтағы сұйық, қатты және газ күйінде болатын, бір күйден екінші күйге жеңіл өте алатын минерал. Республика аумағында ішкі сулар өзен, көл, жер асты суы, мұздық су болып төртке түрге бөлінеді. Қазақстан өзендері: Қазақстан Республикасындағы ең ірі өзендердің жалпы саны 85022, оның ішінде 84694 шағын өзендер (ұзындығы 100 км-ге дейін), 305 орташа (500 км-ге дейін), 23 ірі өзендер (500 мың км-ден жоғары). Суға толы өзендер Алтай, оңтүстік-шығыста Жетісу, Іле-Алатауында (өзен торының жиілігі 0,4-1,8 км), Арал және Каспий маңы шөлді өңірлерінде өзен торының жиілігі 0,03 км-ге дейін барады. Ұзындығы 1000 км-ден асатын өзендер: Сырдария өзені, Шу өзені, Іле өзені, Ертіс өзені, Жайық өзені, Есіл өзені, Тобыл өзені. (189 сөз) https://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/2779 Балл қою кестесі Тыңдалым және айтылым
Оқылым Тапсырма Берілген тапсырманы орындаңыз. [10] А мәтіні. Ертеде Мадан деген хан болыпты. Оның ақылы, тапқырлығы өзінің заманындағы көп хандардан артық екен. Ханның қырық уәзірі бар екен. Бір күні хан уәзірлерімен мәжілістес болып отырып: Уәзірлерім! Сендер қырқың да асып туған ақылды, данышпан едіңдер. Мен сендерді бір жұмысқа жұмсаймын, сендер маған дүниедегі адамның жаманын, құстың жаманын және шөптің жаманын тауып әкеліңдер. Он бір ай уақыт беремін. Сол он бір ай ішінде тауып әкелмесеңдер, жазалы боласыңдар, - депті. Хан бұйырған соң амал жоқ, уәзірлері өзара ақылдасып, іздеуге кіріседі. Көп іздеп, аз шегіп, шеңгел деген шөпті тауып: «Өзі – тікен, арасынан жүрсе киім жыртады, мал жемейді екен, шөптің жаманы осы ғой», - деп шеңгелді алады. Қырғауыл деген құсты тауып: «Үстінде жүні жоқ, ұсқыны келіссіз, құстың жаманы осы екен», - деп қырғауылды атып алады. Енді адамның жаманын таба алмай, қырық уәзір келе жатса, таудың етегінде үстінде жыртық тоны, басында тымағы бар, ұсқынсыз бір адам бес-он қойды бағып жүр екен. Уәзірлер таңырқап: «Адамның жаманы, сірә, осы болар-ау», - деп тұрғанда, әлгі адам: - Уа, мырзалар, неге таңырқайсыңдар? – депті. Уәзірлер ханның сондай бір жұмысқа жұмсағанын, шөптің, құстың жаманын тауып, енді адамның жаманын таба алмай, ол адамның ұсқынын көріп таңданып, «Адам жаманы осы болар», - деп таңырқап тұрғандарын айтыпты. (194 сөз) http://muslima.kz/ Ә мәтіні. Даланың күнге күйіп апаты өткен, Үстінен бұлт шықты қаптап көктен. Қуанды шаруалар «Я, құдайлап»... Жерді бір суарар деп қурап кеткен. Жауар деп тұрды халық үміт етіп, Тамбастан өте шықты құр желдетіп. Теңізге барды да бұлт құя салды, Далаға қурап тұрған жаумай кетіп. Теңізге барынша құя салып, Мақтанды мырзасынып тауға барып. Тау айтты: «Сен мақтанып келіп тұрсын, Мен тұрмын бұл ісіңе қайран қалып. Егерде сол қадарлы жаусаң жерге, Су берсең шөлдеп тұрған егіндерге. Көк шығып, жер отайып, егін өсіп, Қандай зор тиер еді пайдаң елге. Не қайыр сенің қазір жауғаныңнан, Сенсіз де су жетерлік теңіздерде. Жиылып, кеңес тыңдап отырғандар! Мұнда да ғибрат бер алсаңыздар. Бұлттай жерге жаумай, суға жауған, Қазақта іс етеді көп адамдар. Жұмсамай тиісті орнына мал – өнерін, Біреулер жүреді, оған не амал бар? (124 сөз) 6-сынып. Алматы «Рауан» 1996, Қазақ әдебиеті. А) Төмендегі көрсетілген сызба арқылы ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін мәтіндерден табыңыз.
[4] Ә) Берілген мәтіндерден есімдіктерді ажыратыңыздар.
[6] Балл қою кестесі Оқылым
Жазылым Берілген тапсырманы орындаңыз. Ұсынылған тапсырма бойынша жазба жұмысын орындаңыз. Үстеудің мағыналық түрлерін ажыратып, синонимдік қатарларын түрлендіріп, жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, 70-80 сөзден тұратын құттықтау құрастырып жазыңыз. __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Балл қою кестесі Жазылым
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамсы
Тапсырмалар және балл қою кестесі үлгісі «Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары ІІ нұсқа Тыңдалым және айтылым Тапсырма 1. Мәтінді мұқият тыңдап, мәтіннің мазмұнын түсініп, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстырыңыз. 2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдауға тырысыңыз. Мәтін бойынша басты идеясын анықтауға белсенді қатысыңыз, жалпы және нақты сұрақтарға жауап беріңіз. [10] А мәтіні. Спорт – денсаулық кепілі Спорттың адам өмірінде алатын орны зор екендігін бәріміз білеміз. Әрбір адам спортпен айналысу керек. Спортпен айналысқан адамның денсаулығы мықты, өзі шыдамды болады және үнемі айналысқан адамның дені сау, көңіл-күйі көтеріңкі болады және денсаулығы жақсарады. Біздің ата-бабаларымыз “тәні саудың – жаны сау” - деп бекер айтпаған. Спорттың қай түрімен айналысу адамның қабілетіне байланысты болады. Спорттық ойындардың түрлері өте көп: футбол, баскетбол, волейбол, теннис, хоккей, шаңғы тебу, суда жүзу, т.б. Спорттың адам денсаулығына қаншалықты пайдалы екенін, оның адам өмірін ұзартатынын білеміз. Сол үшін балаларды ерте жастан спортқа деген қызығушылығын ояту үшін мектеп бағдарламасына да енгізілген. Біздің отбасымызда да анам мен әкем бізді үнемі спортпен айналысуымызды қалайды. Күнде тәңертең ерте тұрып, «Балапан» телеарнасымен бірге түрлі жаттығулар жасаймын. Аптасына үш рет «каратэ» спорттық секциясына барамын. Өзіммен қатар құрдастарымды спортпен айналысуға шақырамын. Денсаулық– зор байлық. Денсаулық мықты болу үшін адамға мынадай төрт шартты бұлжытпай орындау керек. Олар: дене еңбегі, тамақ ішу, уақытты дұрыс пайдалану, шынығу және дем ала білу. Спортты мағынасына қарай жеңіл, ауыр, ұзын, қысқа сияқты бірнеше түрге бөлген. Денсаулық пен өмірді дамыту үшін кем дегенде спорттың 33 түрінен жаттығу жасау керектігін айтқан. (181 сөз) https://massaget.kz/layfstayl/sport/makala/24072/ Ә мәтіні. Қысқы спорт ойындарының түрлері Қысқы спорт ойындарының түрлері мұз айдынындағы коньки тебу және мәнерлеп сырғанау. Конькимен жүгіру – бұл дене жаттығуының түрі, бұл жаттығуды адам мұз бетінде арнайы дайындалған құралда, аяқ киімге бекітілген конькимен сырғиды. Белсенді демалу, денсаулықты күшейту мақсатындағы аздаған жылдамдықпен конькимен жүгіру ойын-сауығы жәй сырғанау деп аталады. Жәй сырғанаудың ішіне – жеке, жұптық және топтық жылжу, сонымен қатар мұз үстіндегі ойындар кіреді. Сонымен конькидің әр түрлі үлгілері қолданылады. Жәй сырғанау ереже бойынша конькимен спорттық жаттығудың барлық түрлерінің мамандандырылған сабақтарының алдында тұрады: конькимен жаттығулар, шапшаң сырғанау, мәнерлеп сырғанау (жеке және жүппен), мұз үстіндегі спорттық би, хоккей, шайба және доппен ойындар. Конькимен шапшаң сырғанау – бұл спорттық жаттығудың түрі, бұл жаттығуды орындағанда коньки тебуші жарыс шартында барынша мүмкіндігі бар өз жылдамдығымен ереже бойынша регламенттелген ара-қашықтықты жеңіп алуға тырысады. Шапшаң сырғанауда жәй және арнайы конькилер қолданылады. Сонымен қатар спорттың қысқы түрі, спортшылар конькимен мұз үстінде қосымша элементтер жасайды, әсіресе музыкамен бірге. Ресми жарыстарда ереже бойынша медальдардың төрт топтамасы ойнатылады: әйелдердің дара сырғанауы, ерлердің дара сырғанауы, жұппен сырғанау және сонымен қатар мұздағы спорттық би. Мәнерлеп сырғанау Қысқы Олимпиядалық Ойындарының бағдарламасына енгізілген. Сырғанаушылар әр-түрлі шоуларға жие қатысады, олардың шеберліктерін төрешілер емес, көрермендер бағалайды. (183 сөз) https://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/2779 Балл қою кестесі Тыңдалым және айтылым
Оқылым Тапсырма Берілген тапсырманы орындаңыз. [10] А мәтіні. Сөйле жырау! Зерлі қызыл ала түрікпен кілемінің үстінде малдасын құрып, алтын тақтың қарсысында отырған Кет-Бұға қобызына таянған қалпы алға қарай сәл еміне түсті. Әміршісінің бетіне бажайлап қараған. Тоғыз қанат ақ орданың іші қоңыр салқын еді. Топырақпен көміп бастырып тастаған іргеден қарашаның ызғарлы лебі білінеді. Қабағы қатыңқы Шыңғыс хан иығына жамылған бұлғын ішігінің жағасына тұмсығын тыққан күйі, мана таңертең Кет-Бұға табалдырықтан аттағандағы қалпында мүлгіп отыр. Көзі жұмулы. Ұйықтап отыр ма, әлде жан көрмеген жат елдерді ат тұяғына таптатар, өзінің нөкерлері мен қызметшілерін олжаға бөктірер жаңа жорықтардың жайын ойлап отыр ма, белгісіз. Селт етпеді. Қимылсыз, бір қалыпта отыра бергеннен аяғы талған Кет-Бұға қаһан ұйықтап кеттіме деп ойлай бастаған еді, ұйықтамаған екен. «Жырла» деді хан. Жырды аяғына дейін тыңдай да қоймас. Кенеттен «Жощыдан не хабар бар?» салса қайтпекпін? Алдын алу керек... Бұл сұрақты қоймайтын болсын... Қайда барсаң Қорқыттың көрі! – деді қарт жырау күбірлеп. Не дейсің? – Қаһан көзін ашып алды. Кет-Бұға бойын жазыңқырады да, өзінен жоғары да отырған әміршісінің көзіне көзін қадап сәл тұрып, кенет: Теңіз бастан бұлғанды, кім тындырар, а ханым, Терек түптен жығылды, кім тұрғызар, а ханым? - деді. (190 сөз) 5-сынып. Алматы «Рауан» 1996, Әдебиеті. Ә мәтіні. Бір адам жас баласын жанына алды, Екеуі сайран етіп кетіп қалды. Қыдырып әрлі-берлі жүрді дағы, Егінші егін еккен жерге барды. Аралап әр егінді қарап жүрді, Кезі еді пісіп болған егін түрлі. Бастарын дәнге толған төмен салып, Бидайлар бейне тағзым етіп тұрды. Жалғыз-ақ бір бидай тұр көкке қарап, Бейне бір жалғыз өзін көпке балап. Баланың сол бидайға көзі түсіп, Білмекке кетті көңіл жөнін сұрап. «Құбылып бидайлар тұр басын салып, Жіберген мырза құдай нұрға қанып. Әке, әке! Мұның мәнін түсіндірші, Бір іске тұрмын өзім қайран қалып! Бір бидай көтеріп тұр басын көкке Қарайды шекірейіп өзге көпке. Өзіне ешбірі де теңгермейтін, Соншама бұл бидайдың дәні көп пе?» «Айтайын мұның мәнін, балам, саған: Шырағым, түрін көріп таңданба оған. Өзгесі төмен қарап бүгілгенге, Ойлама, кем екен деп бәрі сонан. Және де әкесі айтты баласына: «Сұқтанба құр сорайған қарасына! Құдайым өзгесіне дән бергенде, Бұл бидай дәнсіз қапты арасында. Бірнешеуінің басы толық иіліп тұр, Ән берген қожасына сиынып тұр. Басында бұл бидайдың дәні болмай, Кекірейіп, көкке қарап, бүлініп тұр. Елде көп бұл бидайдай адам, - деді, - Тәкаппар, оны халық жаман, - дейді, - Қалпы емес тәкәппарлық данышпанның, Тұтынба бұл мінезді, балам», - деді. (186 сөз) 5-сынып. Алматы «Рауан» 1996, Әдебиеті. А) Төмендегі көрсетілген сызба арқылы ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін мәтіндерден табыңыз.
[4] Ә) Берілген мәтіндерден есімдіктерді ажыратыңыздар.
[6] Балл қою кестесі Оқылым
Жазылым Берілген тапсырманы орындаңыз. Ұсынылған тапсырма бойынша жазба жұмысын орындаңыз. Үстеудің мағыналық түрлерін ажыратып, синонимдік қатарларын түрлендіріп, жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, 70-80 сөзден тұратын құттықтау құрастырып жазыңыз. ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Балл қою кестесі Жазылым
4-тоқсан бойынша жиынтық бағалау спецификациясы Жиынтық бағалауға шолу Ұзақтығы: 40 минут (уақыт оқылым мен жазылым жұмысына арналған. Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі) Оқылым – 15 минут Жазылым – 25 минут Балл саны: 30 Тапсырмалар түрлері Көп таңдауы бар сұрақтар Толық жауапты қажет ететін сұрақтар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||