Дипломная работа. Диплом 08.05.2020. Мемлекетті халыаралы байланыстары нерлым арынды болып, елімізді барлы салаларында шет елдермен арыматынас орнатылды. Бл арыматынастарды ныайту жне жандандыру шін шет тілін мегеру те маызды
 Скачать 122 Kb.
|
|
ҚОСЫМША Ағылшын тілінде (шет тілінде) теңтүпнұсқалы мәтіндерді оқу бойынша оқушылардың практикалық дайындығын сипаттау және оның барысы Біз зерттеу барысында практикалық оқыту мәселесі бойынша әдістемелік әдебиеттерді талдап, практикалық оқыту кезеңдерін анықтадық. Жоғарыда аталған ғалымдардың жұмыстарына негізделе отырып, біз зерттеу барысында практикалық оқытудың үш кезеңін бөліп отырмыз. Біз А. Н. Щукиннің жұмысында айтылған 3-ші және 4-ші кезеңдерді біріктіреміз, яғни кезеңдер мен интерпретациялардың бірі. Жоғарыда айтылғандай, практикалық дайындық үш кезеңнен тұрды: 10-сынып оқушылары практикалық дайындықты бірінші тексеруді жүргізді. Бірінші кезеңнің мақсаты студенттердің ағылшын тілін (шет тілін) түсіну деңгейін тексеру болды. Студенттер өздерінің оқу қабілеттері мен дағдыларына қаншалықты жақсы дайындалғанын анықтау үшін әр түрлі дәрістер мен тапсырмалар оқылды. Ағылшын тілінде (шет тілінде) тренингтер оқумен байланысты болды. И. Б. Бим және басқа да ғалымдар дене жаттығуларын оқытушы мен студенттің өзара іс-қимыл құралы ретінде қарастырады, бұл тек оқу материалы арқылы ғана емес, тұлғааралық өзара іс-қимыл арқылы да жасалады, сондықтан олар тұлғааралық қарым-қатынас құралы ретінде пайдаланылатын оқытудың жедел әдістерінде құрылған ағылшын (шетелдік) тіліндегі жаттығулары мен жаттығуларды оқытады [53]. Жоғарыда айтылғандай, студенттердің ағылшын тіліндегі (шет тіліндегі) дәлме-дәл мәтіндермен жұмыс істеу кезіндегі өзара іс-қимылы келесі критерийлер негізінде бақылануы тиіс: - Оқушылар жұппен, топтармен және ұжымдармен бірге жұмыс істей алады; - Мәтіндік контентті қолдана отырып, ұжымдық жобалау, пікірталас, рөлдік ойындарда студенттермен белсенді қарым-қатынас жасай білу; - Тіл оқитын елдің мәдениетімен, осы елдегі өз құрдастарының өмір сүру салты, олардың проблемасына, олар қабылдайтын шараларға деген көзқарастарымен және осы тақырыпқа байланысты тақырыптармен танысу; - Студенттердің мазмұны бар жұмыста белсенді және өзін-өзі жұмыспен қамтылу қабілетін көрсету;; - Ана тілімен шет тілінде алған білімдерін жаңа жағдайларда шығармашылыққа қолдана білу; - Студенттердің интеллектуалды және психологиялық дамуы, олардың тілдік және әлеуметтік ұстанымдарын дамыту; Осылайша, студенттерді ағылшын тілінде (шет тілінде) бірлескен оқу ортасындағы белсенді іс-әрекетке ынталандыру үшін әр түрлі жаттығулар мен тапсырмалар ұсынылды. Оқушыларға мәтін мазмұны бойынша жұмыстың 3 кезеңін орындау тапсырмасы берілді, мәтіндерді оқу, таныстыру, пікір жазу, оқудың әрбір кезеңінде қалыптасуы тиіс іскерлік қасиеттер мен іскерлікті бағалау параметрлері анықталды. Жаттығулар үйрену үшін түпнұсқа мәтіндер: 1) ұқсас тілдік құбылыстарды тиімді пайдалануға арналған жаттығулар (фонетика, грамматика, лексика); 2) тілдік қиындықтарды жеңуге арналған жаттығулар. Мәтінмен жұмыстың әрбір кезеңінде орындалатын жаттығуларға келетін болсақ, бірінші кезеңде орындалатын жаттығулар оқушыларға оқытудың барлық түрлерін (үйреншікті оқылым, оқу, шолу және іздену) меңгеруге көмектесу үшін пайдаланылады. 1-ші кезең. Мәтінмен жұмыс жасаудың осы кезеңінде студенттер шет тілінде оқудағы өз білімдері мен іскерліктерін дамытып, мәтіннің мазмұнын болжауға тиіс. 2-ші кезең. Дәлме-дәл мәтінмен жұмыстың 2-ші кезеңінде орындалатын жаттығулар мен тапсырмалар оқыту түріне байланысты нақты коммуникативтік міндетті шешуді талап етеді. Мәтінді оқу кезінде келесі тапсырмалар мен жаттығуларды орындау қажет: үйреншікті оқылым, оқу, ізденіп оқу. 3-ші кезең. Осы кезеңде орындалатын жаттығулар мен тапсырмалар, сондай-ақ оқытудың барлық түрлерін зерттеу үшін қолданылады. Мәтінді оқығаннан кейінгі жаттығулар да оқушылардың ауызша және жазбаша ағылшын лексикасының меңгергеніне үлкен әсер етеді. - Мәтінге ашық сұрақ қою ой (жұптық жұмыс); - Мәтіннің мазмұны мен мәтінді әзірлеу кезінде көтерілген мәселе туралы есептер, суреттер, коллаждар және т. б.); - Мәтінен мақал - мәтелдерді іздеу (топтық жұмыс); - Мәтінде жауап берілмеген ашық сұрақтарға жауап іздеу, қосымша ақпарат жинау және оны талдау (топтық жұмыс); - Мәтіндегі фактілер мен оқиғаларды кесте, диаграмма арқылы келтіріңіз (жұптық жұмыс); - Мәтін мазмұнына негізделген диаграмманы пайдаланып, мәтіннің қысқаша түйіндемесін жасаңыз (жұптық жұмыс); - Мәтінде көтерілген мәселелерді шешу жолдарын қарастыру (жұптық жұмыс)); - Мәтінмен жұмыс аяқталғаннан кейін оқушылар маңызды немесе жаңа деп санайтын ақпаратты жазу (топтық жұмыс); - Мәтіндегі негізгі мәселені анықтау және талқылау (топтық жұмыс); - Мәтіндегі кейіпкерлердің рөлін бөліп, ойнауды жалғастырыңыз, рөлдік ойындар (топтық жұмыс); - Ақпараттық жобамен жұмыс, оқулық мазмұнын пайдалана отырып ұжымдық жұмыс (топтық жұмыс)); - Аннотация / мәтін жазу (жұптық жұмыс); - Мәтін мазмұны бойынша тезистер, шағын мақала және т. б. жазу . Эксперименттік және бақылау топтарында жаттығу алдында жүргізілген бірінші тест нәтижелерін салыстыру
 Практикалық сабақтар барысында алынған алғашқы зерттеу нәтижелері осындай болды: - Оқушылардың мәтінмен жұмыс істеу бойынша негізгі міндеті мәтінді оқу, сұрақтарға жауап беру, мәтін мазмұнын қайталау және түсіну қиын сөздерді бірден аудару болып табылады. - Оқушылардың мәтіннің мазмұнын, оның тақырыбы, иллюстрациясы, таныс тілі негізінде болжау қабілеті жеткіліксіз. - Қосымша шифрланған мәтіндер оқушылар үшін проблема болды. - Мәтін оқылған кезде оған жауап беретін оқушылар мазмұнын түсінетініне көз жеткізу үшін мәтінді іздеуді қайтадан орындауға тырысады. - Оқитын оқушы мәтіннің мазмұнын бірнеше рет көрсетеді. Басқа оқушылар мәтіндік жұмыста белсенділік танытпайды. - Мәтінмен жұмыс істеу шығарманың мазмұнын қайталаумен шектеледі. - Оқушылар мәтіндік кейіпкерлерге тән, бірақ оларға өзін көрсете білу, фактілер мен оқиғаларды бағалау қабілеті жетіспейді. Осыған байланысты ұсынылып отырған әдістеме оқушылардың жеке қасиеттерін дамытуға, олардың шығармашылық қабілеттерін арттыруға, шет тілдерін оқитын оқушылардың білімі мен іскерлігін есепке алуға, олардың тілін білуіне, сондай-ақ тиімді әдістемеде оқыту барысында барлық білім алушылардың белсенді өзара іс-қимылына бағытталған бір жолғы бағдарлама болып табылады. 8-сыныпта біз эксперименталды оқытуды өткізген кезде, біз бір-бірімізбен оқушылардың мәтіндік жұмысында өзара әрекеттесуді мақсат еттік; біз ағылшын тілін (шет тілін) дамытуға, оқыту дағдыларына тиімсіз әсер ететін факторларды жою үшін практикалық тапсырмалар әзірледік. Қосымша мектеп оқулықтары (арнайы әдебиеттің мәтіндері, ақпараттық бюллетендер, мақалалар, ауа райы болжамы, өлеңдер, сұхбаттар және т.б.), оқулықтағы мәтіндермен қатар жоғары сынып оқушыларына беріледі [54]. Оқу түрлері бойынша (оқу, оқылым, танысу және оқу) академиялық қабілеттерді дамыту және дамыту үшін тапсырмалар мен жаттығулар берілді. Тәжірибелік дайындық біздің зерттеуде ұсынылған әдістеме негізінде әзірленген әдістеме бойынша жүргізілді. Оқу түрлеріне байланысты жұмыс мәтін мазмұнының үш кезеңінде жүргізілді. Оқушылар, топтық, ұжымдық, белсенді оқыту формалары мәтіндік жұмыстың әрбір кезеңі үшін студенттердің ағылшын тілінде өз оқулықтарында жұмыс істеуге қызығушылығын арттыру және олардың білім деңгейі мен интеллектінің ерекшеліктерін ескере отырып, олардың белсенділігін арттыру үшін пайдаланылды. Оқушылар жұппен, топтармен, командалармен жұмыс істейді және өз қалауы бойынша тек өзінің бірегейлігі үшін ғана емес, әр оқушының жауапкершілігі үшін де әрекет етеді. Оқулықтың мазмұнын пайдалана отырып, студенттер рөлдік ойын, диспут және мини-жоба өткізді. Шет тілдерін оқыту мәтінді түсінуді талап етеді (ақпаратпен жұмыс, қажетті ақпаратты іздеу және т.б.).талдау, қорытынды жасау және т.б. Оқушылар жобаның ерекшеліктерін ескере отырып, тиімді жұмыс істей алды. Шетел тілдеріндегі түпнұсқалы мәтіндерді оқу кезінде жеке, жұптық және топтық жұмыс түрлерін ұйымдастыруға жақсы мүмкіндік болғандықтан, мәтінді оқу және таныс сөздерді салу сияқты жеке және жұптық жұмысқа жаттығулар жүргізілді, содан кейін топтың қорытынды жасауға, болжамдауға және болжауға үйретілді. Жобаның нақты талаптарға сәйкес орындалуын ескере отырып, жобалық жұмыстарда проблемалық жағдайларды жасау үшін әртүрлі әдістемелік тәсілдер қолданылды: 1. Оқушыларға қарама-қайшылықтарды анықтап, оларды жою жолдарын ойлауға көмектесіңіз 2. Бір сұраққа түрлі көзқарастарды ұсыныңыз 3. Оқушыларға әртүрлі көзқарастар ұсыныңыз (мысалы, саясат, журналист және мұғалім), 4. Студенттерді қорытынды жасауға ынталандырыңыз. Шет тілдерін оқытуда ақпараттық жоба түрін тиімді пайдалануға болады, өйткені жобаның осы түрі бір құбылыс туралы ақпарат жинауға бағытталған, сонымен бірге ақпараттың ең құнды көзі. Жобаның қатысушылары ақпаратпен танысады, деректерді жинақтайды, талдайды және қорытады, осыған байланысты оқушыларға ақпараттық жобаның түрлері ұсынылды [55]. Осылайша, жобалық әдіс студенттердің жоғары коммуникативтік тәсілі арқылы оның креативтілігін және мінез-құлқындағы белсенділігін арттырады. Біріншіден, студенттер сыныпта оқулықтармен қамтамасыз етілді. Пәнге келетін болсақ, онда студенттер өздері білгісі келетін ақпаратты алуға келетін мәтінді таңдайды және оны оқып бастайды. Бұл сыныпта 2-3 топ құрылады. Әр топ алдын ала жұмыс дәптеріне мәтіннен қандай жаңа ақпарат күтілетінін жазады. Мәтінді оқығаннан кейін ол өзінің мазмұнын топтың басқа мүшелеріне қысқаша таратады. Екінші топ өзін осылай ұстайды. Әр топ қажетті ақпаратты алу үшін жеке тапсырма алады. Студенттер өздерін қызықтыратын сұрақтарға жауап табу үшін қосымша әдебиеттер мен мәтіндерден ақпарат жинайды. Содан кейін олар өз әріптестерімен бірге осы тапсырманы орындауды жалғастырады. Әр топ өз жұмысының нәтижелерін, сондай-ақ түрлі мақалаларды және басқа да көрнекі құралдарды пайдалана отырып топтың басқа мүшелеріне береді [56]. Тәжірибелік дайындық бойынша соңғы емтихандарының нәтижелері қанағаттанарлық болды. Студенттердің жетістіктері: - Оқушылар мәтіндік, жұптық, топтық және командалық жұмыста бірге жұмыс істеуді үйренеді. - Студенттер мәтінмен жұмыстың әр кезеңінде тапсырмаларды қызығушылықпен және ынтамен орындады. - Оқушылар мәтіннің мазмұнын түсіну үшін таныс сөздерді ана тілінде алған ақпаратпен салыстыру арқылы пайдалана алады. - Оқушылар қажетті ақпаратты тек экологиялық мәселелер жөніндегі оқулықтан ғана емес, басқа да ақпарат көздерінен жинады. - Оқушылар баяндамалар, стенгазеттер, түрлі суреттер, коллаждар дайындауға үйренген түпнұсқалық мәтіндерден алынған ақпаратты пайдаланды. - Ұжымдық жоба бойынша жұмыс барысында студенттер өз білімдерін тереңдетіп, жалпы көзқарасты, танымдық қабілеттерін дамытып, сонымен қатар коммуникативтік және танымдық Дағдылар мен іскерлікті жақсарта алды. - Студенттердің танымдық белсенділігі, олардың пәнге деген қызығушылығы, шығармашылық қабілеттері және т. б. белсендірілді. Практикадан өткеннен кейін ағылшын тілінде (шет тілінде) түпнұсқалы мәтіндерді оқу кезінде оқушылардың оқу дағдылары мен іскерліктерін дамыту. Практикалық дайындық студенттердің білімі, іскерліктері мен функционалдық мүмкіндіктері сандық және сапалы дамитынын көрсетті. Баспалдақтың екінші сатысына қарайық. Эксперименттік және бақылау топтарында тәжірибелік және тәжірибелік дайындықтан кейінгі тестілеудің қорытынды нәтижелерін салыстыру
 Егер эксперименталды топ пен бақылау тобының нәтижелерін салыстырсақ, алынған нәтижелерді төменде диаграммада қорытуға болады. Эксперименталды - оқыту нәтижелерін эксперименталды және бақылау топтарында салыстыра отырып, біз келесі қорытындыға келдік: Диаграммадан көрініп тұрғандай, бастапқы тексеру мен соңғы тексеру арасындағы елеулі айырмашылық бар. Эксперименталды топтарда бастапқы тест пен қорытынды тест нәтижелерін салыстыру тест көрсеткіштері айтарлықтай жоғарылағанын көрсетті. Бақылау топтарында тәжірибеден өткеннен кейін сауалнама нәтижелері төмен болды. Практикалық оқыту нәтижелерін талдау оқытылатын пәннің лингвистикалық, психологиялық, психолингвистік ерекшеліктерін ескеретін жедел оқыту элементтерін қолдану арқылы әзірленген әдістеме бойынша ұйымдастырылған оқытудың тиімділігін дәлелдеді. Практикалық сабақтар оқушылардың ойлау операцияларын, олардың тілдік дағдыларын, іскерлік дағдылары мен іскерліктерін ескере отырып, ағылшын тілі бойынша жұмыстың әрбір кезеңінде оқушылардың өзара қарым-қатынасына ерекше назар аударуды қамтамасыз ету тәжірибесін әдістемелік жетілдіруде маңызды рөл атқарды. Эксперименталды топтың оқушылары оқытудың барлық түрлері бойынша жоғары бағаға қол жеткізді (үйреншікті оқу, зерттеу, шолу, іздеу). Арнайы жаттығулар кешенін орындау нәтижесінде осы көрсеткіш бойынша ағылшын тілінде (шет тілінде) оқу мазмұнын оқытудың әдістемелік моделін пайдалану студенттердің түпнұсқалы мәтіндерді оқу біліктілігінің қалыптасу деңгейін дәлелдейді. |