21уз. збекистон республикаси адлия вазирлиги томонидан рйхатга олинган 23. 10. 2002 й. N 1181

• Название: збекистон республикаси адлия вазирлиги томонидан рйхатга олинган 23. 10. 2002 й. N 1181
• Дата: 08.06.2022
• Размер: 2.02 Mb.
• Имя файла: 21уз.doc
• Тип: Документы; #576746
• страница: 25 из 34

10-§. Турли кредиторларга бўлган

қарзларни ҳисобга олувчи счётлар (6900)
296. Турли кредиторлар билан муомалалари бўйича қарзлар тўғрисидаги ахборотларни умумлаштириш қуйидаги счётларда амалга оширилади:

6910 “Тўланадиган оператив ижара”;

6920 “Ҳисобланган фоизлар”;

6930 “Роялти бўйича қарзлар”;

6940 “Кафолатлар бўйича қарзлар”;

6950 “Узоқ муддатли мажбуриятлар - жорий қисми”;

6960 “Даъволар бўйича тўланадиган счётлар”;

6970 “Ҳисобдор шахсларга бўлган қарзлар”;

6990 “Бошқа мажбуриятлар”.
297. 6910 “Тўланадиган оператив ижара” счётида корхонанинг оператив ижара бўйича ижарага берувчи олдидаги мажбурияти акс эттирилади. Ҳисобланган ижара суммаси 6910 “Тўланадиган оператив ижара” счётининг кредит томонида, ижарага берувчига тўланган сумма эса ушбу счетнинг дебет томонида акс эттирилади.

6910 “Тўланадиган оператив ижара” счёти бўйича аналитик ҳисоб ҳар бир оператив ижара шартномаси бўйича алоҳида юритилади.
298. 6920 “Ҳисобланган фоизлар” счётида кредиторлар томонидан берилган қарзлар ва кредитлар бўйича ҳисобланган фоизлар акс эттирилади. Тўланиши лозим бўлган фоизлар бўйича ҳисобланган суммалар 6920 “Ҳисобланган фоизлар” счётининг кредитида, фоизлар бўйича қарзларни тўлаш эса ушбу счетнинг дебетида акс эттирилади.

6920 “Ҳисобланган фоизлар” счёти бўйича аналитик ҳисоб ҳар бир кредитор бўйича алоҳида юритилади.
299. 6930 “Роялти бўйича қарзлар” счётида корхонанинг бошқа хўжалик юритувчи субъектлардан фойдаланиш учун активларнинг олиниши натижасида вужудга келган роялти тўловлари бўйича корхонанинг мажбуриятлари ҳисобга олинади. Роялти бўйича ҳисобланган қарзлар 6930 “Роялти бўйича қарзлар” счётининг кредит томонида харажатларни ҳисобга олувчи счётлар билан боғланган ҳолда акс эттирилади.

6930 “Роялти бўйича қарзлар” счёти бўйича аналитик ҳисоб ҳар бир кредитор бўйича алоҳида юритилади.
300. 6940 “Кафолатлар бўйича қарзлар” счётида корхонанинг сотилган маҳсулотларга кафолатли хизмат кўрсатиш бўйича харидорлар олдидаги мажбуриятлари акс эттирилади. Агар корхона маҳсулотини сотиш вақтида харидорга кафолатли муддат берса, ушбу мажбурият бутун кафолат муддати давомида мавжуд бўлади. Кафолат суммаси маҳсулот сотиш амалга оширилган даврда харажатларни ҳисобга олувчи счётларнинг дебетида акс эттирилади. Корхона ўз тажрибасидан келиб чиққан ҳолда, келгуси даврларга бериладиган кафолат суммаси қанчага тўғри келиши, яъни товар ёки хизматнинг бир бирлигига тўғри келадиган ўртача хизмат қийматини ҳисоблаб чиқиши ва ушбу суммани 6940 “Кафолатлар бўйича қарзлар” счётининг кредит томонида харажатларни ҳисобга олувчи счётлар билан боғланган ҳолда акс эттириши мумкин.

6940 “Кафолатлар бўйича қарзлар” счёти бўйича аналитик ҳисоб кафолат билан сотилган хар бир маҳсулот, иш ва хизматларнинг турлари бўйича алоҳида юритилади.
301. 6950 “Узоқ муддатли мажбуриятлар - жорий қисми” счётида мазкур ҳисобот даврида тўланиши лозим бўлган узоқ муддатли қарз мажбуриятларининг жорий қисми акс эттирилади. Узоқ муддатли мажбуриятлар жорий қисмга ўтказилганда 6950 “Узоқ муддатли мажбуриятлар - жорий қисми” счёти тўланадиган суммага узоқ муддатли мажбуриятларни ҳисобга олувчи счётлар билан боғланган ҳолда кредитланади ва узоқ муддатли мажбуриятларнинг бошланғич суммасини камайтиради.

Шунингдек ушбу счётда молиявий ижара бўйича ижарага берувчи олдидаги узоқ муддатли мажбуриятларнинг жорий қисми ҳам акс эттирлади.

6950 “Узоқ муддатли мажбуриятлар - жорий қисми” счёти бўйича аналитик ҳисоб узоқ муддатли мажбуриятларнинг турлари, қайтарилиш муддатлари бўйича Ўзбекистон Республикаси ҳудудидаги ва унинг ташқарисидаги узоқ муддатли мажбуриятларни ажратган ҳолда, алоҳида юритилади.
302. 6960 “Даъволар бўйича тўланадиган счётлар” счёти харидорлар, буюртмачилар ва бошқа корхоналар томонидан билдирилган даъволар, шунингдек тан олинган (ёки эътироф этилган) жарималар, пенялар ва неустойкалар бўйича корхонанинг қарзи тўғрисидаги маълумотларни умумлаштириш учун мўлжалланган. Даъволар асосан шартнома мажбуриятларини бажармаганликдан келиб чиқиб, 6960 “Даъволар бўйича тўланадиган счётлар” счётининг кредитида харажатларни ҳисобга олувчи счётлар билан боғланган ҳолда акс эттирилади.

6960 “Даъволар бўйича тўланадиган счётлар” счёти бўйича аналитик ҳисоб ҳар бир кредитор ва даъво бўйича алоҳида юритилади.
303. 6970 “Ҳисобдор шахсларга бўлган қарзлар” счёти корхона ишчиларига маъмурий-хўжалик ва операцион харажатлар, шунингдек хизмат сафарлари учун берилган ҳисобдорлик суммалари билан ҳақиқий сарфланган суммалари ўртасидаги фарқ натижасида келиб чиқадиган қарзлар тўғрисидаги маълумотларни умумлаштириш учун мўлжалланган.

Агар сарфланган сумма ҳисобдорлик бўйича берилган суммадан ошса, корхонанинг ҳисобдор шахс олдида қарзи вужудга келади ва ушбу сумма 6970 “Ҳисобдор шахсларга бўлган қарзлар” счётининг кредит томонида кўрсатилади.

6970 “Ҳисобдор шахсларга бўлган қарзлар” счёти бўйича аналитик ҳисоб ҳар бир ҳисобдор шахслар бўйича алоҳида юритилади.
304. 6990 “Бошқа мажбуриятлар” счёти турли нотижорат муомалалар бўйича жисмоний ва юридик шахслар (ўқув юртлари, илмий корхоналар ва ш.к.) олдидаги суд органларининг ижроя ҳужжатлари ёки қарорлари асосида корхона ишчиларининг меҳнат ҳақидан турли корхона ва алоҳида шахслар фойдасига ушлаб қолинган суммалар бўйича корхонанинг жорий мажбуриятлари акс эттирилади.

6890 “Бошқа мажбуриятлар” счёти бўйича аналитик ҳисоб бошқа мажбуриятларнинг ҳар бир тури бўйича алоҳида юритилади.
305. Турли кредиторларга бўлган қарзларни ҳисобга олувчи счётлар (6900)нинг бошқа счетлар билан боғланиши

Т/р	Хўжалик муомалаларининг мазмуни	Счётларнинг боғланиши
		Дебет	Кредит
1	Оператив ижара бўйича фоиз ҳисобланди	Харажатларни ҳисобга олувчи счетлар	6910
2	Оператив ижара бўйича қарз тўланди	6910	5010-5530
3	Молиявий ижара бўйича фоиз ҳисобланди	9610	6920
4	Қарзлар бўйича фоизлар ҳисобланди	9610	6920
5	Қарзлар бўйича ҳисобланган фоизлар тўланди	6920	5110-5530
6	Роялти ҳисобланди	9690	6930
7	Ҳисобланган роялти тўланди	6930	5110-5530
8	Кафолатли хизмат бўйича қарз ҳисобланди	9430	6940
9	Кафолатли хизмат бўйича ҳақиқий харажатлар ҳисобдан чиқарилди	6940	Харажатларни ҳисобга олувчи счётлар
10	Узоқ муддатли мажбуриятлар жорий қисмга ўтказилди	7810-7920	6950
11	Узоқ муддатли мажбуриятларнинг жорий қисми бўйича тўланган сумма	6950	5110-5530
12	Тан олинган даъволар (хатолар, йўлдаги камомад, маҳсулот сифатининг мувофиқ келмаслиги ва ҳоказолар) бўйича қарзлар ҳисобланди	9430	6960
13	ТМЗ лардаги арифметик хатолардан келиб чиққан даъволар бўйича қарзлар (ҳисоб-китоб ҳужжатларидагидан ҳақиқатда кам етказиб берилганда) ҳисобланди	1010-2990	6960
14	Шартнома мажбуриятларига риоя қилмаганлик учун жарималар, пенялар, неустойкалар суммалари бўйича қарзлар (тан олинган ёки арбитраж томонидан эътироф этилган хажмда) ҳисобланди	9430	6960
15	Асосий ишлаб чиқариш, ёрдамчи ишлаб чиқариш, умумишлабчиқариш ва бошқарув эҳтиёжлари, хизмат кўрсатувчи хўжаликларга тааллуқли харажатларни амалга оширганлиги учун ҳисобдор шахсларга қарзлар ҳисобланди	2010, 2310, 2510, 2710, 9420	6970
16	Яроқсиз маҳсулот билан боғлиқ бўлган турли харажатлар (қайтариб олиб келиш ва ҳоказо) тўлови учун ҳисобдор шахсларга қарзлар ҳисобланди	2610	6970
17	Сотиб олинган товарлар учун ҳисобдор шахсларга бўлган қарзлар ҳисобланди	2910-2990	6970
18	Маҳсулотни сотиш билан боғлиқ бўлган (транспорт ва бошқа) харажатларни амалга оширганлиги учун ҳисобдор шахсларга бўлган қарзлар ҳисобланди	9410	6970
19	Табиий офатларнинг олдини олиш ёки бартараф қилиш билан боғлиқ бўлган турли харажатларнинг тўлови учун ҳисобдор шахсларга бўлган қарзлар ҳисобланди	9720	6970
20	капитал қўйилмаларда турли корхоналар хизматлар кўрсатди	0810-0890	6990
21	Турли корхона ва шахслардан турли ТМЗ сотиб олинди ва ҳар хил хизматлар қабул қилинди	1510	6990
22	Турли корхоналар асосий, ёрдамчи, умумишлабчиқариш цехлари ва хизмат кўрсатиш хўжаликларга хизматлари кўрсатишди	2010, 2310, 2510, 2710	6990
23	Яроқсиз маҳсулотни тузатиш билан боғлиқ бўлган харажатлар бўйича истеъмолчиларга бўлган қарз	2610	6990
24	Бошқа шахслардан товарлар келиб тушди	2910-2990	6990
25	Асосий воситаларни ҳисобдан чиқаришда кўрсатган хизматлари учун бошқа корхоналарга бўлган қарз	9210	6990
26	Бошқа шахслардан пул эквивалентлари келиб тушди	5610	6990
27	Бошқа шахслардан ўтказмалар келиб тушди	5710	6990
28	Бошқа шахслардан қимматли қоғозлар сотиб олинди	0610, 5810	6990
29	Турли корхоналарнинг ижтимоий соҳа объектларини сақлаш бўйича кўрсатган хизматлари ҳисобланди	2710	6990
30	Сотиб олинган акцияларни сақлаганлиги учун депозитарийга бўлган қарз ҳисобланди	9690	6990