канспект лекцый. Змест
 Скачать 0.78 Mb.
|
Працяжнік паміж дзейнікам і выказнікамставіцца: 1. Назоўнік Н.скл. – Назоўнік Н.скл. Беларусь – мая маці і мова, паветра і хлеб. 2. Лічэбнік Н.скл. – Лічэбнік Н.скл. Тры ды пяць – восем. 3. Назоўнік Н.скл. – Лічэбнік Н.скл. Плошча запаведніка – восемдзесят гектараў. 4. Лічэбнік Н.скл. – Назоўнік Н.скл. Абедзве – слаўныя дзяўчыны. 5. Інфінітыў – Інфінітыў Жыць – Радзіме служыць. 6. Інфінітыў – Назоўнік Н.скл. Лічыцца сябрам такога знакамітага чалавека – радасць. 7. Назоўнік Н.скл. – Інфінітыў Воўк спыняецца, а заяц – уцякаць. 8. ________ – Ідыёма (фразеалагізм) Твар – кроў з малаком. гэта Айсбергі – гэта алмазы палярнага ззяння. 9. ________ – вось Свая зямля – вось што аснова. значыць 10. ______ – усечаная форма дзеяслова А дзядзька раптам – гоп налева! не ставіцца: 1. Асабовы займеннік Назоўнік Н.скл. Не трэба мне дапамагаць, ты ж усё-такі мой госць. прыслоўе Фатаграфія таксама мастацтва. 2. _______ часціца Сакавік толькі пачатак вясны. пабочнае слова Дачка, вядома, таксама ўрач. злучнік 3. _______ не _________ Праўда не скварка, з кашаю не з’ясі. 4. _______ прыметнік, прыслоўе Нашы азёрывялікія і светлыя. 5. _______ як, што, нібы А дзяўчаты як дождж залаты. быццам Возера ў сонечны дзень нібы люстэрка. 6. Ф р а з е а л а г і з м Паеду ў Мікуцічы да бацькоў, пажыву трохі, агледжуся, а там Бог бацька. 7. Інверсія: ______ Страшэнны штукар і свавольнік гэты Нёман. (адваротны парадак слоў) Ускладнены сказУскладнены сказ – просты сказ, які ўскладняецца аднароднымі, адасобленымі членамі сказа, пабочнымі i ўстаўнымі канструкцыямі, звароткам, параўнальнымі зваротамі. Сказы з аднароднымі членамі сказа Члены сказа, якія адказываюць на адно і тое ж пытанне, адносяцца да аднаго і таго ж слова і вымаўляюцца з інтанацыяй пералічэння, называюцца аднароднымі. Аднароднымі могуць быць як галоўныя, так і даданыя члены сказа. Аднародныя члены сказа пашыраюць структуру выказвання, ускладняюць яго, выражаюць лагічную аднароднасць паняццяў. Знакі прыпынку пры аднародных членах сказаКоска ставіцца: 1. Паміж аднароднымі членамі пры адсутнасці злучнікаў: ▲, ▲, ▲, ▲. Згінулі сцюжы, марозы, мяцеліцы. На палатах, на стрэхах ляжаў іней. 2. Паміж аднароднымі членамі, звязанымі адзіночнымі супраціўнымі злучнікамі а, але, ды (у значэнні але), аднак, затое. ▲, а, але, ды (у значэнні але), аднак, затое ▲. Цячэ вада ў сіняе мора, ды не выцякае. Праз галлё прабівалася яркае, але ўжо халоднае сонца. 3. Калі аднародныя члены звязаны паўторнымі злучнікамі (і - і, ні - ні, або - або, ці - ці, то - то і інш.), то коска ставіцца перад другім з іх: і▲, і▲ ні▲, ні▲ або▲, або▲ ці▲, ці▲ На латках і вінаград, і яблыкі, і слівы. Ні чалавек, ні звер, ні птушка не парушалі яго ранішняга спакою. 4. Перад першым з паўторных злучнікаў, калі аднародны член з гэтым злучнікам працягвае пачатае пералічэнне: ▲, і▲, і ▲ На латках вінаград, і яблыкі, і слівы. Ды ўспомню пажары, і варожыя хмары, і завеі халодных вятроў, і слату, і нягоды, і начныя паходы, і агні партызанскіх кастроў. 5. Паміж парамі аднародных членаў, звязаных злучнікам і: ▲ і ▲, ▲ і ▲, ▲ і ▲. Мора – гэта Капітан Нэма і Рабінзон Круза, піраты і людаеды, васьміногі і не адкрытыя яшчэ астравы. 6. Перад другой часткай парнага злучніка, які звязвае аднародныя члены (як – так і, не толькі – але і, не так - як): як ▲, так і ▲ не толькі ▲, але ▲ не так ▲, як ▲ Гіпапатам хоць і жыве ў вадзе, але корміцца на зямлі. Урач не толькі ратуе ад смерці, але і выклікае веру ў жыццё. Коска не ставіцца: 1. Паміж аднароднымі членамі, звязанымі адзіночнымі злучнікамі і, ды (у значэнні і), ці, або: ▲ і, ды (у значэнні і), ці, або ▲. Вакол лятуць бары і гоні. Шуміць сасняк ды бярэзнік голы. 2. Перад першым аднародным членам, калі пералічэнне пачынаецца з паўторнага злучніка: і▲, і▲, і▲ ні▲, ні▲ або▲, або▲ ці▲, ці▲ Вакол і лес, і хмызнякі, і зялёная дубрава. 3. Унутры ўстойлівых словазлучэнняў тыпу: і смех і грэх, ні жывы ні мёртвы, ні тое ні сёе, ні свет ні зара і г.д. і▲ і▲ ні▲ ні▲ – устойлівыя словазлучэнні 4. Паміж азначэннямі, якія не з’яўляюцца аднароднымі: Першыя мокрыя сняжынкі ўпалі на зямлю. Сказы з параўнальнымі зваротамі Параўнальныя звароты – гэта словы ці словазлучэнні, якія шляхам параўнання раскрываюць ці ўдакладняюць змест іншых слоў. Уводзяцца пры дапамозе злучнікаў: як, быццам, нібы, нібыта, што, чым, як бы і інш. Параўнальныя звароты могуць складацца з аднаго ці некалькіх слоў, могуць стаяць у пачатку, сярэдзіне ці канцы сказа, паясняюць розныя члены сказа. |