2 Перыядызацыя курса игпб крытэрыи перадызацыи
 Скачать 192.13 Kb.
|
86 Канст РБ 1994г (прыч распрацоўкі, гістор абмеркавання і прыняцця. Агульная хар-ка). У 1990 была створана група па падрыхтоуке Канст. (з липеня 1990г уваходзили дэпутаты, вучоныя0 Тэкст Канст. Быу прыняты 30 крас 1994 г. Аснова – палажэнни дэкларацыи, плюрализм, идэалогии, прынцып эканам плюрализму(плюрал уласнасци), роунасць памиж дзяржавай и грамадзянинам, прыярытэт агульнапрызнаных прынцыпахмижнароднага права, прынцып падзелу улады. 50% арт. – правы и свабоды чалавека и грамадзянина. Арт 7замацоувае прынцып вяршынства закона( г. зн., абсалютны прыярытэт мае канстыт и законы, якия адпавядаюць канст.) Аб’яулена дзяржаунасць бел мовы. Вышэйшы орган улады-Вярхоуны Савет, ствараецца Канстытуц. суд 49 Змены у прававым становишчы розных груп насельництва Беларуси у канцы 18-пачатку 19ст.У выніку трох падзелаў РП пераважная частка тэрытор Беларусі апынулася у складзе Расійскай імп. У саслоўнай палітыцы урад умкнуўся задобрыть шляхту. Яе прав становішча пачало вызнач “ Жалаванной грамотой дворянству”1785г. Гэта значыть, што пры умове прынясенне прысягі на вернасть Расіі, шаляхта захоўвала усе прывы і прывелегіі дваранскага саслоўя, у тым ліку і права уласнасті на зямлю і прыгон сялян. Па распарадж Мікалая 1 пачаўся разгляд правоў шляхты. 1831г указ “аб разборе шляхты”(калі шляхтіч дакументальна дакажа сваё шляхецкая паходж, то за ім захоўваліся усе правы і прывелегіі) Каб не дапуст ідэй буржуаз рэвалюцыі, стварыть апору у захоплен краі і задаволіть жаданні расійскага дваранств, царызм праводзіў палітыку насаджэння рускага землеўладання, пашырэнне памешчыцкага сектара. Сяляне былых каралеўскіх эканомій і царкоўных феадалаў переход ў праватную уласнасть расійс землеўладальн. Як вынік, сакратілася колкась дзярж сялян. Прагонніцтва на Беларусі пашыралася. На Баларусі скасоўвал магдебургскае права, а на гарады, якія яго мелі пашыраліся прынцыпы расійскага гарадскога кір паводле “Жалаванной граматы городам”1785г. Мяшчані пазбаўлял часткі сваіх правоў і павінны былі плаціть падушны паатак, выконвауь рэкруцкую і інш павіннасті. Большую частку гарадск насельн складалі рамеснікі-майстры, падмайсрыі і іх вучні, якія аб’яд у цэхі. Купцы і фабрыканты былі прывілеяванымі. Многія жыхары мястэчак не атрымалі статуса гараджан, гэта прыраўнівала іх да сялян. 23 чэрвяня 1794 была узаконена раса аседласті(на бел і частку украінс губерняў) для яўрэяў. Па-за рысай аседласті маглі жыть купцы, асобы вышэйшай ці спец медыцынскай адукаціі, некаторыя рамеслінікі, салдаты,якія служылі па рэкрутскім уставе і іх нашчадкі.Раса аседласті была ліквідавана 20 сакавіка 1917г законам “об отмене вероісповедных і національных ограніченій”. Духавенства падпарадкоўвалася вышэйшім царкоўным установам.Болшасть сялян належыла да уніяцкай царквы.пачалася дыскрымінацыя уніяцкай царквы.Па загаду мікалая1 быў скліканы Полацкі сабор праваслаўнага і часткі уніяцк духавенства, на якім была скасавана уніяцкая царква, а усе вернікі перайшлі у праваслаўную. Імперскі урад праводзіў цэнтралісцкую палітыку, з мэтай аб’яднання з асноўным рускім рэгіёнам. | 51. Органы киравання и суда на тэр.Беларуси у перш.палове 19ст.Суд. и прав. аутаномия Беларуси ГЕНЕРАЛ-ГУБЕРНАТАРСТВА: • Генерал-губернатар: узначальвау мясцовую адміністрацыю падпарадк-ых яму губерняу; з′яул. даверанай асобай цара і таму надзяляуся фактычна неабмеж. паунамоцтвамі. • Пры ген.-губернатары мелася канцылярыя (з невялікім штатам чыноунікау і правіцелям канцылярыі на чале) для вядзення справаводства.ГУБЕРНЯ: • Губернатар: прызначауся вярх-най уладай з ліку давераных асоб цара; адмін., паліц., гаспад.функцыі; у яго падпарадкаванні – калег.органы і усе службовя асобы. • Віцэ-губернатар: часова выконвау абавязкі губернатара пад час яго адсутнасці; узачальвау казённую палату. • Губернскае прауленне: дарадчы і выканаучы орган. -- "общее присутствие" (ген.-губерн-р, губерн-р, віцэ-губерн-р, саветнікі, асэсары).Пасяджэнні мелі фармальны характар. -- канцылярыя: найбольш важныя справы. 56 асоб (віцэ-губерн-р, 2 саветнікі, пракурор, 4 сакратары, 2 каморнікі і г.д.) + шмат чыноўнікаў, спецыялістаў (губерн-кі урач, архітэктар і г.д.). 4 адзяленні: 1 – распаўсюджв.законы, сачыла за выкан-ем распарадж-яў ген.-губерн-ра, губерн-ра, губ-га праўлення; праз 2 губ-ар кіраваў паліцыяй; праз 3 – сачыў за судамі; 4 – ажыццяў-ла сувязь з фінанс.-гаспад-мі органамі (каз.палатай). ПАВЕТ: • Ніжні земскі суд: адмін-паліц.функцыі. Сачыў за падтрыманнем грамадск.парадку, зборам падаткаў, выкананнем павіннасцей. -- Земскі спраўнік: прызнач-ся Сенатам са згоды міністра унутр.спраў пра прадстаўленні губерн-ра. Адказваў перад губерн-ам аб справах, выконвау даручэнні вышэстоячых чыноўнікаў. Гал. Задача – прадухіленне народных хваляванняў. -- 2-3 засядацелі, прызначаліся з ліку мясц-ых дваран • Павятовы маршалак (выбіраўся на сходзе шляхты) і яго памочнік – павятовы харужы. • Службовыя асобы галіновага кіравання: лекар, казначэй (скарбнік) і інш. СТАН: • Станавы прыстаў: прызнач.губернат-ам, выконваў паліц.абавязкі, падпарадк-ся земскаму спраўніку. З′яўл. Дваранінам, як правіла, адстаўным афіцэрам. АКРУГА: • Акружны начальнік з памочнікамі ВОЛАСЦЬ: • Валасное праўленне: валасны галава і 2 засядацелі (выбар-ся кожныя 3 гады) • Валасны пісар ГОРАД: • "Управа благочиния": засядалі гараднічы [прызнач-ся Сенатам па прадстаўл-ні ген-губерн-ра або губерн-ра з адстаўных ваенных чыноў; гал.абавязак – сачыць за захав-ем цішыні і дабрабыту у горадзе], прыставы крымін. і цывільных спраў, 2 ратманы, а таксама: -- Гарадскі магістрат: 2 бургамістры, 4 ратманы, лаўнікі (прысяжныя засядацелі). Дзейнасць адмін, фінанс, судова-паліц.характару, разгляд.шырокага колу гаспад-ых пытанняў. Знах. пад моцным кантролем губерн-аў і інш чыноўнікаў, таму пазбаўлены самастойнасці выраш-ня гарад.спраў. ----------------- • Галоўны суд: выш.суд ў зах.губернях; 2 дэпартаменты: крымін. і цывільных спраў, якія ўзнач-лі старшыні, а членамі былі 2 саветнікі і засядацелі [толькі дваране, якія выбір-ся на павят-ых сходах на 3 і 1 год адпаведна]. Разглядалі: па 1ай інстанцыі – цяжкія крымін.справы, па 2ой – скаргі на пастановы мясц.судоў. Апеляцыі на яго рашэнні падав-ся ў Сенат. • Маршалкаўскі суд: (апеляцыйны) разляд скаргі на прыгаворы падкам.суда па зямельных спрэчках. Склад: павят.маршалк, выбарныя члены суда. • Земскі павятовы суд: саслоўны дваранскі суд 1ай інстанцыі. Склад: суддзя, 2 падсудкі, пісар (выбір-ся дваранамі на 3 гады). Працаваў 3 разы ў год па 2-3 тыдні. Крымін. і некат.грамадз.справы. • Падкаморскі суд: справы аб зямельных спрэчках. Справы разгл. адзін судзя-падкаморый непасрдна на спрэчным ўчастку, У дапамогу – каморнік (землямер). • Межывыя суды: спрэчныя справы аб межах дзярж., царк, і прыватна-уласн.зямель • Гродскія суды: прац. у зах.губернях.Склад: гродскі судзя, падсудак, пісар, якія зацвярдж-ся ген-губерн-ам або губерн-ам. Разгл. у асноўным крым.справы, выконваў шэраг адмін.функцый. У 1831 г. замест Гал.суда→палаты крымін. і цывільн.судоў, земскія і гродскія→павятовыя, усё судаводства→на рус.мову. | 52. Асабливасци скасавання прыгоннага ладу Нягледзячы на прыгоннае права, паступовае развіццё эканомікі непазбежна выводзіла Баларусь на шлях капіталізму. Аднак гэтаму працівілася дваранства, якое трымалася за сасл.правы і прывілеі. Каб павялічыць даходнасць сваіх маёнткаў, памешчыкі за кошт памяншэння сял-іх надзелаў пашыралі панскую ворную зямлю і пераводзілі сялян з аброку на паншчыну. На ўзмацненне эксплуатацыі бел.нас-ва адказвала супраціўленнем і выступленнямі. 19 лют.1861 Алякс.ІІ падпісаў адобраныя Дзярж.саветам заканад.акты – Палажэнне аб сялянах, якія выйшлі з прыгоннай залежнасці, і Маніфест аб адмене прыг. права. • Памешчыкі пазбаўл. права распарадж. селянінам, які атрымл-аў асабістую волю і ўсе правы (мог звятрацца ў дзярж.ўстановы, заключ. гандлёвыя і інш.здзелкі, паступаць на службу ці ў навуч-ую ўстанову. • Уся зямля абвяшч-ся ўласнасцю памешчыкаў. Селяніну давалася ў карыст-е пэўная колькасць ворнай зямлі, аднак ён не з′яўл. яе ўласнікам, а да заключэння выкупной здзелкі знах-ся ў стане часоваабав-га і выконваў павіннасці на карысць памешчыка (паншчына або аброк). • Пазямельныя адносіны паміж памешчыкам і часоваабав-мі сялянамі рэгуляв-ся ўстаўнымі граматамі, у якіх указваліся памеры зям.надзелу і павіннасці за яго. • Сяляне набывалі землі ва ўласнасць праз выкуп. Выкуп жа асабістай свабоды ажыцц-ся шляхам завыш. цаны за зямлю. На бел-і яна была ў 2-3 разы большай, чым сярэдняя рыначная. Неабх. грошай у сялян не было. Таму сяляне плацілі 20% адпаведнай сумы, а астатнія давала дзяржава. Сяляне т.ч. рабіліся яе даўжнікамі на 49 год і павінны былі выплачваць так званыя выкупныя плацяжы з вялікімі працэнтамі за пазыку. Умовы адмены прыг.права не былі прыняты бел.сялянствам і паслужылі штуршком да развіцця шырокага сял-га руху, кульмінацыяй якога стала паўстанне Каліноўскага. Яно было прыпынена, але ўрад вымушаны быў пайсці на ўступкі. З 1 мая 1863 абавязковыя адносіны паміж сялянамі і памешчыкамі спыняліся, выкупныя плацяжы за надзельную зямлю зніжаліся на 20%. Сяляне пераходзілі ў разрад сялян-уласнікаў і павінны былі ўносіць выкуп.плацяжы ў павят.казначэйствы. Указам ад 9 красавіка 1863 ствараліся праверачныя камісіі, якія павінны былі правяраць дакладнасць складання ўстаўных грамат пасля 19 лютага. Няправільна складзеныя граматы ануляваліся. У выніку частцы сялян былі павялічаны зям.надзелы, зніжаны аброк і выкупныя плацяжы. | 53. Адметнасци правядзення суд. буржуаз.рэформы(1864г) Пачала праводз. ў 1864. Асн.палажэнні – у 4 заканад-ых актах: "Заснаванне судовых устаноў", "Статут крымін-га судав-ва", "Статут грамадзянскага судав-ва", "Статут аб пакараннях, якія накладваюць мірав.суддзі". Можна сцвярджаць, што ўвядзенне гэтых статутаў было адным з гал-ых мерапр-аў па пераўтв-ні дваранскай манархіі ў буржуазную. адзял-е суда ад адміністрацыі, увядзенне агульнага ўсесасл.суда, роўнасць ўсіх перад судом, нязменнасць судзяў і следчых, выбарнасць мір. судзяў і прысяжных засяд-яў, галоснасць, вуснасць, непасрэднасць і спаборнасць суд. працэсу, права абвінавач-га на абарону. • заснав. адвакатуры. • з мэтай нагляду за судамі, следствамі і месцамі зняволення рэарганіз. пракуратура (орган кантролю за вытворчасцю спраў сферы кіравання→орган абвінаваўчай улады) Ствараліся 2 судовыя сістэмы: 1) МЯСЦОВЫЯ СУДЫ: -- Міравыя суды: са спрошч-ым судав-ам ствараліся па 3-4 у адным павеце. Т.ч. павет складаў міравую акругу, падзеленую на міравыя ўчасткі, у кожным з якіх – участковы міравы судзя. Былі і ганаровыя мір.судзі, якія маглі разгляд.справы, але не ўваходзілі ў штаты міністэрства і не атрымлівалі жалавання. Нязначныя цывільныя і крым. справы. -- З′езд міравых судзяў: суд 2 інстанцыі, разгляд. скаргі на пастановы мір.суддзяў. 2) АГУЛЬНЫЯ СУДЫ: -- Акруговы суд (ад 1 да 3 на губерню): ўсе крымін.справы акрамя паліт-ыч і пэўных служб-ых злачынстваў. Суды 1 інстанцыі. Узначальваў старшыня, а адзяленнямі кіравалі намеснікі. 1) Цывільнае адзяленне; 2) Крымін. адзяленне: • каронны суд. Судзі прызнач-ся царом па прадстаўленні міністра юстыцыі пажыццёва; яны павінны мець выш.юр.адукацыю і стаж 3 гады. • суд прысяжных засядацеляў. – Судовыя палаты (1 на некалькі губерняў): суды 2 інстанцыі ў адносінах да акруговых судоў; 1 інстанцыі – па некат-ых крым.справах (па паліт-ых). Выш.суд.орган – СЕНАТ – касацыйны і вярх-ны суд, уключаў 2 дэпартаменты: цывільны і крымін-ны, займаўся абнародаваннем і тлумач-ем законаў, мог выдаваць адміністр. распараджэнні. Асаблівасці правядзення на Беларусі: • 1872 – пачатак рэформы на Беларусі; • сувязь суд.рэформы з палітыкай царызму, накіраванай на падаўленне польскага нац.-вызваленчага руху; • увядзенне судовых статутаў па частках; • адкрыццё мясц-ых і агульных судоў у розны час; • мір. і ганаровыя судзі не выбіраліся, а прызначаліся ўрадам. Яны павінны быць рус.паходжання і правасл.веравызнання; • абмяж. удзел апалячанага дваранства і ўразаліся правы асоб іўдзейскага паходжання; • усе рашэнні міравых і акруговых судоў знаходзіліся пад кантролем губернатара. | 54. Адметнасци правядзення земская буржуаз.рэформы(1864г) Земская рэформа ў Расіі – 1 студз.1864 "Палажэнне аб губернскіх і павятовых земскіх установах" - утвараліся губ-ія і павят-я земскія сходы як распарадчыя ўстановы, губерн. і павят. управы – як выканаўчыя. Земскія ўстановы ствараліся для кіраўн-ва мясц-ай гаспад-ай, народн.асветай, мед. абслуг-ем насельн-ва і інш. На Беларусі – пач. у 1911 г. Першыя зем.установы – 1903, яны не выбір-ся, а прызнач-ся міністрам унутр. спраў і губернатарамі. Утвар-ся губерн. і павят. камітэты і ўправы па справах земскай гаспад-кі (замест губ-іх павят. зем-іх сходаў); склад: служб. асобы губерн-га і, адпаведна, павят-га апарату кіравання і земскія галосныя, якіх прызначаў на 3 гады міністр унутр.спраў па прадстаўленню губернатара. 14 сакав.1911 – указ, які замац-аў правядзене выбараў: • сельск.грамада магла пасылаць у выбарч.сходы паветаў не больш як 1\3 усіх гласных, а ў выбарч.сходы губерняў – толькі 1 сял-га гласнага ад кожн.павета; • урэзв-ся правы апаляч-га насельн-ва Беларісі; • не мелі права удзельн. іўдзеі; • высокі маёмасны цэнз для сялян і гараджан; ► губернатары і міністр ўнутр.спраў маглі прыпыняць практычна любое рашэнне земстваў. Гарадская рэформа: у Расіі – 1870 г.- "Гарадавое палажэнне". На Беларусі – 1875 г. Прынцып усесасл-ых выбараў органаў кіравання пры адпаведным маёмасным цэнзе. Выбарным правам карыст-ся асобы, падданыя Рас.імперыі, старше 25 год, плацельшчыкі гарадскіх падаткаў. Яны выбіралі на пэўны тэрмін членаў гарадской думы (гласных), якія фарміравалі свой выканаўчы орган – гарадскую ўправу. Старшанств-аў у думе і ўправе гарадскі галава. Дзейнасць гэтых органаў рэгул-ся губернскімі па гарадскіх справах установамі, падначаленымі губернатарам. Усе пастановы гарад.думы набывалі юр.моц пасля адабрэння губернатарам. Ён быў павінен кантраляваць адпаведнасць пастаноў дзярж. палітыцы. Ён зацвярджаў членаў гарадскіх ўпраў і дум. Кампетэнцыя органаў земскага і гарадск.самакір-ня: уладкаванне горада, павета, губерні наладжванне рынкаў, забясп. харчаваннем прыняцце мер супраць стыхійных бедстваў мед. забеспячэнне народная адукацыя і культура уладк-не мясц. прамысл-ці і гандля, крыдытных устаноў. | 55. Распрацоука канцэпцыи беларускай дзаржаунасци у прагрмах нац. палит. арганизацый(1915-1916) “Виленска-Ковенски камит”,“Бел. Народ.Камитэт”,“Сувязь непадзельнасци и незалежнасци Беларуси”З першых дзён Лют.рэвалюцыі на Беларусі ствар-ся новыя органы ўлады: ● Камітэт грамадскага парадку і бяспекі як орган мясцовай улады, які падпарадк-ся Часоваму ураду ў Петраградзе; ● у Мінску створаны Савет рабочых дэпутатаў, пачалі стварацца саветы і ў іншых гарадах і паветах; ● улада фактычна належала ваеннаму камандаванню (у Мінску – штаб Зах.фронту, у Маг-ве – Стаўка Вярхоўн. камандавання). Т.ч. на Беларусі ўсталявалася троеўладдзе. Яно варожа ставілася да нацыян-вызваленчага руху бел.народа. Таму для аб′яднання сіл 25-27 сак.1917 і Мінску адбыўся першы з′езд бел. нац-ых арганізацый, на якім быў выбраны Беларускі нац-ны камітэт (БНК). З′езд даручыў яму пачаць распрацоўку канстытуцыі Белар-га краёвага ўрада. З′езд выказаўся за гатоўнасць падтрымаць Час.урад і заявіў аб неабходнасці перадачы выканаўчай улады на Беларусі БНК і аб прадстаўленні аўтаноміі Бел-і ў складзе Расіі. У ліпені 1917 у Мінску адбыўся другі з′езд бел.нац. арганізацый, на якім замест БНК абрана Цэнтральная рада бел-іх арганізацый. Яна была больш дэмакратычнай, у яе былі абраны толькі дзеячы сацыяліст-га накірунку. Яна паставіла перад Час.урадам пытанні аб утварэнні ў Бел-і органоў мясц-ай улады і арганізацыі бел.нац-ых вайсковых фарміраванняў. Урад адхіліў гэтыя прапановы. Летам 1917 на розных франтах і Балт.флоце былі створаны арганізацыі воінаў-беларусаў (выступалі за аўтаномію Бел-і), якія ў кастр-ку правялі Бел.вайсковы з′езд і выбралі свой выш-шы орган – Цэнтральную вайсковую белар. раду (ЦВБР). Для каардынацыі дзеянняў у кастр.1917 Цэнтр.рада аб′ядн-ся з ЦВБР у Вялікую бел. раду (ВБР). ВБР выступала за аўтаномію Бел-і і скліканне Усебел.з′езда для канчатковага вырашэння пытання аб бел. дзяржаўнасці. | 56. Перамога Савецкай улады на Заходним фронце. Аблвыкамзах Пасля бальшавіцкага перавароту 24-25 кастр. 1917 у Петраградзе Мінскі Савет рабочых дэпутатаў абвясціў пераход улады ў рукі Савета. Аднак гал.роля па ўсталяванні савецкай улады на Бел-і належала Ваенна-рэвалюц.камітэту Зах.фронту, які ажыццяўляў на Бел. "дыктатуру пралетарыята" і валодаў неабмеж. уладай. Абвешчанае ў "Дэкларацыі правоў народаў Расіі" права народаў на самавызначэнне не выконвалася бальшав-мі і яны не спяшаліся выводзіць рас.армію з Беларусі. У лістап. ВРК Зах.фронту правёў у Мінску 3 з′езды, выбраныя на іх выканаўчыя камітэты аб′ядналіся ў Аблвыкамзах, які рашуча выступаў супраць бел.нац. дзярж. самавызнач-ня.Яго лідэры на гэтым этапе прытрымлів-ся ідэі стварэння ўнітарнай савецкай дзяржавы. У сувязі з гэтым, прызнаючы ўладу Саветаў у Расіі, ВБР не прызнавала ўладу Аблвыкамзаха на Беларусі. Бел.дзеячы разглядалі яго як франтавы орган улады, т.к. у яго прэзідыўме былі толькі прадстаўнікі фронту, сярод якіх не было ніводнага беларуса. Да 1 студз.1919 Аблвыкамзах быў асноўным савецкім органам заканад. і выкан-ай улады ў вобласці і на Зах.фронце. Яго задачы: 1) ажыццяўленне ўсіх дэкрэтаў і пастаноў рас.цэнтр-ых органаў улады; 2) выданне мясцовых дэкрэтаў і загадаў па падтрыманні парадку і ўмацаванні савецкай улады; 3) кіраванне гаспадарча-фінанс. дзейнасцю, канфіскацыя і нацыяналізацыя зямлі, банкаў, заводаў і фабрык; 4) забеспячэнне арміі ўсім неабходным, захаванне баяздольнай абароны супраць немцаў і разам з тым правядзенне дэмабілізацыі армій; 5) недапушчэнне дзейнасці бел-іх нац | 57. Эвалюцыя нац.-дзярж.палитыки пасля лютаускай рэвалюцыи 1917г. (БНК, Цэнтр. Рада, Вялик. Белар. Рада)Пасля Лют-ай рэ-ыі склаліся 2 лагеры – бур-на-памешчыцкі, які быў супраць радыкальных сац-экан пераўтварэнняу, і рэв-йна-дэм-чны, які адстойваў інтарэсы незаможных і маламаёмасных слаёў насел.. Пачынаючы з сакавіка 1917г. тут утвараліся бел нац партыі і арганізацыі. З мэтай аб’яднання гэтых сіл 25–27 сакавіка 1917г. у Мінску адбыўся першы э'езд бел нац арганиз як правага, так і левага кірунку, на якім быў выбраны выканаўчы орган – Беларускі нацыянальны камітэт (БНК) у складзе 18 чалавек, што прадстаўлялі розныя нац-дэмак партыі і рухі. З'езд даручыў Камітэту пачаць распрацоўку канстытуцыі Бел краёвага ўрада.З'езд выказаўся за гатоўнасць падтрымаць Часовы ўрад Расіі і заявіў аб неабходнасці перадачы выканаўчай улады на тэрыторыі Беларусі Бел нац камітэту, а таксама аб прадстаўленні аўтаноміі Беларусі ў складзе Расіі. У красавіку 1917г. па ініцыятыве БНК быў скліканы Краёвы сяляскі э'езд, які таксама выказаўся за аўтаномію Беларусі ў складзе дэмакратычнай Расійскай рэспублікі. 3 8 па 10 ліпеня ў Мінску быў праведзены другі з'езд бел нац арганиз, на якім замест БНК была абрана Центральная рада беларускіх арганізацый. Яна паставіла перад Часовым урадам пытанне аб утварэнні ў Беларусі органаў мясцовай улады, а таксама аб арган бел нац вайсковых фарміраванняў.Гэтыя прапановы Часовы ўрад адхіліў. У кастрычніку 1917г. Цэнтр рада бел арган была пераўтворана ў Вялікую бел раду. Галоўная задача, якую паставіла перад сабой ВБР, заключалася у скліканні Ўсебеларускага з’езда для канчатковага вырашэння пытання аб бел дзяржаўнасці. На тэрыторыі Беларусі ў разглядаемы час актыўна дзейнічалі губернскія арганізацыі агульнарасійскіх партый: кадэтаў, эсэраў, меншавікоў, бундаўцаў, народных сацыялістаў, анархістаў і інш Палітыку Часовага урада на Беларусі актыўна праводзілі арганиз партыі кадэтаў, якая пасля Лютаўскай рэвалюцыі фактычна стала кіруючай. 3 мая па восень 1917г. колькасць арганіз кадэтаў на Беларусі павялічылася з 7 да 30. Яны дзейнічалі у Мінску, Віцебску, Магілёве. У жніўні 1917г. на Беларусі і Заходнім фронце кадэты былі аб'яднаны ў адзіную арганізацыю, якой кіраваў краявы цэнтр. Саст часткамі праграмы кадэтаў былі ліквід двоеўладдзя, скліканне пасля вайны Ўстаноўчага сходу, які павінен прыняць канстытуцыю, вырашыць пытанне аб дзяржаўным ладзе і правесці неабх реформы. Кадэты лічылі беларусаў адгалінаваннем рускага народа, выступалі за культ-нац самавызначэнне ўсіх народаў Расіі, за адмену абмежаванняў у правах палякаў, яўрэяў і іншых нацыянальнасцяў, за поўную свабоду ўжывання нац моў і развіццё нац культур. | 58. Першы Усебеларускі зезд (кангрэс) і яго рашэнні 30 лістап.1917 прадстаўнікі розных партый і рухаў, якія ўваходзілі ў ВБР, выступілі з адозвай “Да ўсяго бел.народа”, яе праграмма: • абвяшчэнне Бел-і дэмакр.рэспублікай; • федэрацыя Бел-і з Расіяй і інш. Суседнімі рэсп-мі з адпаведным размежаваннем правоў “краёвых і федэральных улад”; • перадача ўсёй улады у Бел-і Краёвай радзе. Для арганізацыі ўлады ў цэнтры і на месцах меркавалася склікаць 5 снежня 1917 у Мінску з’езд прадстаўнікоў усяго бел.народа. Ідэю Усебел.з’езда падтрымаў Бел-кі абласны камітэт (БАК) пры Усерас-ім Савеце сялянскіх дэпутатаў у Петраградзе. Дазвол на правядзенне з’езда даў і ўрад Леніна, а нарком па сац. справах Сталін выдзеліў на гэта сродкі і паабяцаў, што рашэнні з’езду будуць прызнаны савецкай уладай. І Усебел.з’езд праходзіў 5-17 снежня 1917 ў Мінску. Па сац.складу дэлегаты прадстаўлялі гал.чынам сялян, рабочых, сярэднія і ніжэйшыя слаі інтэлегенцыі; па нац-аму – гал.чынам беларусаў. Па свайму прадстаўніцтву і складу з’езд быў паўнамоцным органам у вырашэнні пытання аб стварэнні краёёвай улады. Тая частка дэлегатаў, якая прадстаўляла бел.нац-дэмакр-ны рух, выступала за самавызнач. Бел-сі па прыкладу еўрап-іх бурж-дэмакр.дзяржаў. На гэтых пазіцыях стаялі многія прыхільнікі Рады. Другая частка, што далучылася да бальшавікоў, адстойвала бел-ую нац. дзяржаўнасць у форме аўтаноміі ў рамках РСФСР. За такі шлях смавызнач-ня выступалі прадстаўнікі БАКа (пераважна эсэры). У выніку з’езд выказаўся за ўтварэнне Бел-ай рэспублікі ў складзе Рас.федэрацыі, прычым становішча і правы гэтай рэспублікі вызначаліся асобым юр.статусам. Канчатковае вырашэнне пытання аб канстытуіраванні бел.дзяржаўнасці з’езд усклаў на на беларускі ўстаноўчы з’езд. З прававога пункту гледжання рэзалюцыя з’езда аб стварэнні органа краёвай улады (у ходзе работы з’езда была выбрана яго рада) з’яўляецца сведчаннем таго, што дадзены форум бел.народа ставіў па-за законам Аблвыканкамзах. Гэта паслужыла падставай для правядзення Саўнаркомам Зах.вобласці рэзкай палітычнай акцыі супраць з’езда. У ноч з 17 на 18 снежня з’езд быў распушчаны, арыштавалі многіх дэлегатаў. Такія дзеянні адпавядалі агульнаму курсу бальшавікоў на перамогу сусветнай рэвалюцыі як адзіна магчымага шляху захавання савецкай улады ў Расіі. Дззеянні бальшавікоў зах.вобласцо адобрыў ІІІ Усерасійскі з’езд Саветаў. Аднак члены прэзідыўма Усебел.з’езда не падпарадкаваліся рашэнню СНК Зах.вобласці. 18 снежня 1917 яны правялі падпольнае пасяджэнне ў дэпо Лібава – Роменскай чыгункі, на якім выбралі выканкам рады з’езда на чале з лідарам народніцкага крыла БСГ Грыбам. Выканкам рады з’езда паставіў задачу падрыхтоўкі узброеннай барацьбы за бел.дзяржаўнасць, а таксама паслаў сваю дэлегацыю ў Брэст, дзе ішлі перагаворы паміж кайзераўскай Германіяй і Савецкай Расіяй. Але ні тым, ні другім бокам яна афіцыйна не была прынята. Перагаворы ў Брэсце былі сарваны. 18 лют 1918 германскае камандаванне аддало загад аб наступленні. Не маючы сіл арганізаваць абарону Мінска, Аблвыканкамзах і СНК Зах.вобласці 19 лют. Эвакуіраваліся ў Смаленск. Выканкам Усебел.з’езда звярнуўся да народаў Бел-і з першай устаўной граматай, у якой яшчэ да склікання Устаноўчага сойма (з’езда) аб’явіў сябе часовай уладай на Бел-і. да адкрыцця сойма выканаўчыя функцыі ўскладаліся на створаны выканкамам Народны сакратарыят (урад), у склад якога ўвайшло 15 народных сакратароў, што прадстаўлялі БСГ, эсэраў і сацыял-сіяністаў. У першай усташной грамаце падкрэслівалася, бел.народ павінен здзейсніць сваё права на самавызн-е; правы нацыі павінны знайсці всаё здзяйсненне шляхам склікання на дэмакрат.асновах Устанойчага сойму. | | |||