2 Перыядызацыя курса игпб крытэрыи перадызацыи
 Скачать 192.13 Kb.
|
|
59. Брэст-Литоуски дагавор. Абвяшячэнне БНР. Устауныя граматы Перагаворы ў Брэсце былі сарваны. 18 лют 1918 германскае камандаванне аддало загад аб наступленні. Не маючы сіл арганізаваць абарону Мінска, Аблвыканкамзах і СНК Зах.вобласці 19 лют. Эвакуіраваліся ў Смаленск. Выканкам Усебел.з’езда звярнуўся да народаў Бел-і з першай устаўной граматай, у якой яшчэ да склікання Устаноўчага сойма (з’езда) аб’явіў сябе часовай уладай на Бел-і. да адкрыцця сойма выканаўчыя функцыі ўскладаліся на створаны выканкамам Народны сакратарыят (урад), у склад якога ўвайшло 15 народных сакратароў, што прадстаўлялі БСГ, эсэраў і сацыял-сіяністаў.У першай устаўной грамаце падкрэслівалася, што бел.народ павінен здзейсніць сваё права на самавызн-е; правы нацыі павінны знайсці всаё здзяйсненне шляхам склікання на дэмакрат.асновах Устанойчага сойму.9 сакавіка 1918 выканкам Усебел.з’езда пряняў другую ўстаўную грамату, у якой аб’явіў Беларусь Народнай Рэспублікай – БНР. Выканкам быў перайменаваны ў Раду БНР. Рада аб’яўлялася заканад.органам да склікання Устаноўчага з’езда, дэлегаты якога выбіраліся на аснове роўнага, тайнага і прапарцыянальнага выбарчага права. Выбіраць і быць выбранымі маглі ўсе грамадзяне незалежна ад роду заняткаў, нац.прыналежнасці і веравызнання. Выканаўчым органам аб’яўлялся Народны сакратарыят, які назначала Рада і які быў адказны перад ёй. Другой устан.граматай дэклараваліся дэмакр.правы і свабоды, адмянялася прыватная ўласнасць на зямлю з перадачай яе без выкупу тым, хто яе апрацоўваў. У межах БНР усім народам давалася права на нац.-персанальную аўтаномію, кожны народ атрымліваў права карыстацца сваёй мовай.3 сакав 1918 паміж Савецкай Расіяй і кайзераўскай Германіяй быў заключаны Брэсцкі мірны дагавор, у артыкулах якога Беларусь выступала аб’ектам, а не суб’ектам міжнародна-праававых адносін, яна не прызнавалася самастойным нацыянальным рэгіёнам Расійскай імперыі і не мела свайго наймення.Будучы бяссільнай змяніць умовы Брэсцкага дагавора, фракцыя БСГ, кіруючыся другой устаўной граматай, выступіла з ідэяй абвяшчэння незалежнасці БНР у этнічных межах пражывання беларусаў.У сувязі з гэтым 25 сакавіка 1918 на сесіі Рды была прынята трэцяя ўстаўная грамата, якой абвяшчалася незалежнасць БНР і якая як бы завяршала працэс самавызнач-я і канчаткова канстутыірвала стврэнне бел.нац.дзяржаўнасці. у грамаце Рада дабівалася перагляду ўмоў Брэсцкага міру, патрабавала, каб БНР самастойна падпісала мірнае пагадненне з урадамі герамана-аўстрыйскага боку і Савецкай Расіі.Першымі незалежнасць БНР прызналі ўрад Украінскай Нар. Рэспублікі і Літоўксая Тарыба. Але Германія не прызнала БНР: неакупіраваную Германіяй частку Беларусі Берлін разглядаў як частку Савецкай Расіі, а акупіраваную частку – як аб’ект інтарэсаў Польшчы,прызнанай Германіяй. Т.ч. з аднаго боку, а) трэцяя устюграмата пры ўсім яе значэнні дэкларавала незалежнасць Бел-і, застаючыся на самой справе палітычнай акцыяй; б) Рада БНР і яе Народны сакратарыят стварылі пэўную палітычную структуру з зародкам дзярж-ай арганізацыі. Разам з тым у юр.сэнсе БНР дзяржавай не стала: не функцыяніравала рэальная сістэма органаў улады на пэўнай тэрыторыі, не выпрацоўваліся і не прымаліся законы, гарантуючыя правы і свабода свіх грамадзян; не выконваліся кантрольныя функцыі, пагранічных падзелаў не было, як не было і арміі, адсутнічала фінансавя сістэма. Не было і канстітуцыі.З прычыны неспряльных для БНР знешнепаліт. І ўнутр. Абставін, а таксама адарванасці яе дзеячаў і партый ад народа, захопленага ідэяй Саветаў, набыццё ёю ўсіх прыкмет дзяржавы так і засталося няздзейснай марай. Але тым не менш прыняцце акта аб незалежнасці БНР, дзейснасць яе Рады актывізавалі рост нацыян-ай самасвядомасці, прымусілі бальшавіцкі ўрад Леніна перагледзіць палітыку ў адносінах Беларусі і пайсці на стварэнне хоць і абмежваных у правах, але ўсё ж бел-ай савецкай дзяржаўнасці. | 60. Утварэнне ССРБ (БССР). I з’езд Саветаў Беларусі. Прававыя акты з’езду У сярэдзіне 1919 амаль на ўсёй тэрыт.Бел-і аднавілася савецкая ўлада. Пры гэтым праблема бел.дзяржаўнасці яшчэ больш абвастрылася ў сувязі з развязванне грамадзянскай вайны і замежнай інтэрвенцыяй у Савецкай Расіі.У кіруючых колах Сав.Расіі, Аблвыканкамзаха і бел.камуніст.секцыях погляды на перспектывы дзярж.будаўніцтва у Бел-і былі рознымі: адны лічылі, што Беларусь павінна ўваходзіць у склад РСФСР у якасці яе адміністрацыйна-тэрыт. гаспадарчай адзінкі; другія выступалі за тое, каб Беларусь увайшла ў склад РСФСР на правах аўтаноміі. Лідэры БНР, якія адстойвалі поўны суверэнітэт Беларусі, цяпер апынуліся ў эміграцыі і фактычна сышлі з паліт.сцэны.24 снежня 1918 Пленум ЦК РКП(б) прыняў рашэнне аб абвяшчэнні ССРБ, ён даручыў Паўночна-Зах.абкаму разгарнуць падрыхтоўку па нац. дзярж. будаўніцтву на Беларусі.30 снежня 1918 у Смаленску для абмеркавання пытыння аб утварэнні ССРБ і КПБ Паўночна-Заходні абласны камітэт РКП(б) склікаў VI Паўночна-Заходнюю абласную канферэнцыю РКП(б), якая прыняла рэзалюцыю аб абвяшчэнні ССРБ. У яе склад уключ. Смаленская, мінская, Гродз., Віц., Магіл. губерні. РКП(б) перайменавана ў КП(б)Б, якая і заставалася састаўной часткай РКП(б).ЦК КП(б)Б сумесна з кіраўніцтвам бел-іх камуніст-ых секцый вызначыла персанальны склад Часовага рэвалюцыйнага рабоча-сялянскага савецкага ўрада Беларусі на чале з Жылуновічам. 1 студзеня 1919 у Смаленску быў абнародаваны маніфест Часовага рэвалюцыйнага рабоча-сялянскага савецкага ўрада, які абвясціў утварэнне ССРБ і асноўныя палажэнні дзярж.статуса рэспублікі. Уся ўлада перадавалася Саветам рабочых дэпутатаў; зямля, воды, нетры, фабрыкі абвяшчаліся ўласнасцю народа. Усе законы, пастановы як Рады так і акупацыйных улад абвяшч-ся несапраўднымі. 5 студзеня 1919 сталіцай ССРБ стаў Мінск, куды пераехаў і Часовы ўрвд.Задачу надання легітымнасці гэтым актам павінен быў вырашыць Усебел-кі з’езд Саветаў, на якім меркавалася прыняць Канстытуцыю рэспублікі, зацвердзіць герб і сцяг, выбраць ЦВК. Аднак у перыяд падрыхтоўкі з’езда, 16 студзеня 1919 ЦК РКП(б) прыняў рашэнне аб далучэнні да РСФСР Віц., Маг. І Смаленскай губерняў і аб’яднанні часткі ССРБ, што засталася, з Літоўскай ССР. Рашэнне было выклікана імкненнем захаваць РСФСР як дзяржаву і як правобраз будучай сусветнай Рэспублікі Саветаў. Беларусь – буферная рэспубліка і патрэбна пастолькі, паколькі мяжуе з інымі краінамі. Смал., Віц. І Маг. Губерні не мяжуюць з інш. краінамі, таму іх можна выключыць са складу Беларусі.2-3 лют. 1919 у Мінску – Усебеларускі з’езд Саветаў – пастанова Прэзідыума УЦВК “Аб прызнанні незалежнасці ССРБ”. Тут жа было прынята рашэнне аб аб’яднанні ССРБ з Літоўскай ССР. Акрамя таго, з’езд прыняў Канстытуцыю ССРБ, якая поўнасцю адпавядала Канстытуцыі РСФСР 1918 і зыходзячы з прынцыпу “класавай дэмакратыі” дэкларавала права працоўнага і эксплуатуемага народа, вызначала структуру органаў улады і кіравання.Згодна з арт.6 Канстытуцыі, вышэйшым органам улады ў ССРБ аб’яўляўся Усебел.з’езд Саветаў,а ў перыяд паміж з’ездамі – Цэнтральны Выканаўчы Камітэт (ЦВК), які выбіраўся з’ездам. ЦВК з’ўляўся вышэйшым заканад., распарадчым і кантралюючым органам ССРБ. Функцыі ўрада ўскладаліся на Вялікі прэзідыум, які фарміраваўся ЦВК. У адрозненні ад Канстытуцыі РСФСР Канстытуцыя ССРБ не прадугледжвала стварэння СНК. Такая струтура была ўзята ад Зах-яй вобласці. Гэта гаворыць пра тое, што Беларусь па-ранейшаму жадалі разглядаць як адміністрацыйню адзінку РСФСР,27 лютага 1919 адбылося аб’яднанне Літвы і Беларусі ў адзіную Літоўска-Беларускую ССР. Страшынёй ЦВК новай дзяржаўнай структуры са сталіцай у Вільні стаў Цыхоўскі, а СНК узначаліў Міцкявічус-Капсукас. Літ-Бел ССР аб’яднала Мінск., Гродз., Віленскую, Ковенскую і частку Сувалкаўскай губерні. У жніўні 1919 яе тэрыторыя поўнасцю была акупіравана польскімі войскамі. Фармальна ЛітБел праіснавала да ліпеня 1920, калі адбылося другое абвяшчэнне ССРБ. | ||
| 61.Канст.БССР 1919г. 2-3 лютага 1919г. у минску праходзиу усебеларуски з’езд саветау у складзе 230 дэлегатау,на яким Я.М.Свядлоу зачытау пастанову прэзидыума УЦВК “Аб Прызнанни незалежнасци БССР”.Тут жа па прапанове Свярдлова было прынята рашэнне аб абяднанни БССР з Литоускай ССР. Акрамя таго 3 лютага з’езд прыняу Канст.Бсср,якая поунасцю адпавядала канст.РСФСР 1918г., и зыходзячы з прынцыпу “класавай дэмакр.”дэкларавала правы працоунага и эксплуатуемага народа, Вызначала структуру органау улады и киравання.У канст.было 3 раздзелы и 32арт. 1ы разд.(4-16ст.):агульныя палажэнни(абавязки грамадзян,дэмакр.правы и свабоды) Згодна з арт.6канст.выш.органам улады аб’яуляуся Усебел.з’езд саветау,а у перыяд памиж ими Цэнтр.выканаучы камитэт(ЦВК),яки выбирауся з’ездам 2и.разд.(17-30):аб зездзе саветау,аб прэзидыуме ЦВК.ЦВК-выш.зак.распарадчы и кантралючы орган БССР.Функцыи урада ускладалися на вялики прэзидыум яки фармиравауся ЦВК(27,29арт.). 3и раздзел аб гербе и сцяге(31-32арт.)Аписанне герба,гандлевага и ваенага сцяга.Канст.ССРБ юрыдычна замац.утварэнне рэспублики и яе класавую сутнасць-дыктатуру пралетыярата.Канст.не рэгламентавала структуру и кампетэнцыи месных органау улады,не было выбарчага права.У 20г.канст. была дапоунена и дзейничала да 1927 г.Беларусь разглядали яу админ.адзинку РСФСР. | 62.Прычыны утварэння и ликвидацыя ЛитБел. Рашэннем аб аб’яднанни Беларуси з Литвой было прынята на Усебеларуским з’еэдэе Саветау.Аб’яднанне ССРБ и Литвы у адзиную ЛитБел ССР СА сталицей у Вильни адбылося 27 лютага 1919г. Старшыней ЦВК стау К. Г. Цыханоуски, а СНК узначалиу В. С. Мицкявичус-Капсукас.Мэты утварэння ЛитБел:мижнародная кан’юнктура,дзе ЛитБел-буфер памиж Расияй и Польшчай.Другая мэта-утварэнне нац.рэспублик,будзе разжыгаць касцер нацыянал-шавинизма. ЛитБел ССР аб’яднала Минск., Грод, Виленскую, Ковенскую губернии. 4-6 сакавика 1919г. абдыуся аб’яднаны з’езд КПБ и КПЛ.Асноуныя задачы:забяспячэнне незал.працоуных ЛитБел,забяспячэнне недатыкальнасци мяжоу ЛитБел.У жниуни 1919 года тэр.ЛитБел была поунасцю акупиравана польскими войсками.Фармальна праиснавала да липеня 1920г.,кали адбылося другое абвяшчэнне ССРБ.Падписанне мирнага дагавору у Маскве 14 мая 1920 г.памиж бурж.Литвой и РСФСР юрыдычна спыняла иснаванне ЛитБел. | 63.Другое абвяшчэнне ССРБ.Дэклар.аб абяуленни незал.ССРБ. Падписанне мирнага дагавору у Маскве 14 мая 1920 г.памиж бурж.Литвой и РСФСР юрыдычна спыняла иснаванне ЛитБел.30 липеня1920 пасля вызвалення частки тэр Беларуси прынята дэкларацыя аб незал.ССРБ.Дэклар.сцвярджала што рэспублика будуецца на прынцыпах дыктатуры пралетарыята.Узброеныя силы Беларуси были падпарадкаваны Расии.Cельская гаспадарка-з агульна расийским планам.Выш.орган улады-ваены рэвал.камитэт..Было замацавана дзяржаунасць 4 моу. Рэспублика з’яулялася суверэннай дзяржавай,вызначалися яе межы:заходния межы па этничнай мяжы,усходния удакладнены на сходах беларусау якия пражываюць на гэтых миежах.У перыяд свайго другога абвяшчэння рэспублика аднавилася тольки у межах Минскай губернии.Гэта прывяло да супярэчнасци бальшавикоу з бел.эсэрами,якия выступали за цэласную и незал.бел.дзяржаву.Кирауництва БПС-Р адмовилася падписаць дэклар…у прапанаваным выглядзе.Таким чынам не магло быць гаворки аб рэальным сув.у рамках этничнай тэр. Аутаномны харктар адносин ССРБ и РСФСР выяуляуся у эк.,вайсковых и дзяр.палитычных адносинах. Рэспублика не мела сваих грошау и финансавалася з бюджэту РСФСР.Заканадауства РСФСР дзейничала на тэр Беларуси.У пастанове 3-га з’езда кампартыи Беларуси(листапад 1920)гаварылася што Беларусь-савецкая сацыял.рэспублика и адначасова састауная частка РСФСР.Уе органы киравання Беларуси павины быць падпарадкаваны камисарыятам РСФСР,але Яны павинны мець пэуную свабоду у вырашэнни пытанняу мясцовага жыцця. | |
| 64.други з’езд Саветау Беларуси.Дапауненни да канстытуцыи. 2ги з’езд Саветау рабочых, сялянских,батнацких и чырвонаармейских дэутатау,яки праходзиу у Минску 13-17 снежня 1920г, завершыу працэс вастанаулення бел. Дзяржаунасци. 1)прадоужыу канстытуцыйнае афармленне ССРБ, 2)унес значныя зяненни и дапауненни у Канст. БССР, 3)выбрау ЦВК БССР, 4)адобрыу папярэдния умовы Рыжскага дагавора. На з’ездзе прысутничали 202 дэлегаты разных нацыян.,109- белар. Унесена 11 пытанняу для рашэння. Па кожнаму пытанню были прыняты НПА, маючыя розныя названни.. Выключнае значэнне мели дапауненни да Канст. ССРБ, у яких вызначалася систэма, структура, парадак комплектавання цэнтр. Органау Савецкай улады. - З’езд Саветау з’яуляуся вярхоуным органам улады, а у перыяд памиж з’ездами вышэйшай уладай быу ЦВК Саветау Бел, у складзе 60 чал., выбираемых з’еэдами Саветау. - удакладняецца парадак скликання бел. З’ездау. Не вызначалася колькасць з’ездау, па меры неабходнасци - парадак фармиравання выш. Органау улады: 1 дэпутат ад 2тыс. выбарщ-гараджан, 1 дэпут – ад 10 тыс. сельскага насел. - ЦВК(60 чал) выш.зак.распарадчы и кантралючы орган БССР памиж сессиями з’езда - фармир. СНК:складаецца з 15 камисарыятау па галиннаму прынцыпу. | 65.Рыжски дагавор 1921г.(гисторыя закл.и правая ацэнка) 16 жниуня 1920г. польския вайски заняли значную частку тэрыт. Белар. РСФСР была вымушана пайсци на перегаворы аб миры. 12 кастр. 1920г. у Рызе были падписаны папярэдния умовы памиж РСФСР и Украинай, з аднаго боку, и Польшчай,з другога. 18 сак 1921 – мирны дагавор, яки замацавау змяншэнне тэр. Белар. Да Польшчы адышла уся Зах. Бел з насельництвам больш 4 млн.чал. Вицебская и Гомельская губернии,и Смаленшчына заставалися пад юрысдыкцыяй РСФСР. Тэр. Бел. Складали тольки 6 паветау Минскай губернии з насельн. 1,6 млн.чал. Прававы аспект перагаворау: бел. Дэлегацыю для удзелу у перагаворах, на яких выпашалися пытанни тэр.рэспублики, запрасиць не паличыли патрэбным. Гэта падкрэсливае непаунату, фармальнасць яе дзярж. Суверэнитэту на дадзеным этапе. | 66.Дзяржауна-прававыя адносины БССР И РСФСР(1919-1923). Пасля абразавання ССРБ 1студзеня 1919 неабходна было выпашыць пытанне аб рэгуляванни узаемаадносин новай Савецкай рэспуб. З РСФСР. Пастановай ад 31студз 1919г Прэзидыум УЦВК РСФСР прызнае незалежнасць ССРБ, а 2 лютага1919 на 1 Усебеларуским з’ездзе Саветау была прынята пастанова аб пачатку перагаворау з РСФСР «па умацаванню федэратыуных сувязяу». 1чэрв.1919 УЦВК РСФСР з мэтай аб’яднання намаганняу усих сав. Рэсп. Ва умовах грамадз. Вайны прыняу Дэкрэт аб стварэнни ваеннага саюза рэсп. Прызнавалася неабходным правесци цеснае абэяднанне ваеннага камандавання, саветау нар. Гаспад., чугуначн. Киравання, финансауи инш. 18 снежня 1920 на 1ай сессии ЦВК ССРБ створаны СНК, яки узначалиу старшыня ЦВК А.Р.Чарвякоу(з 1923г – Адамович). СНК прымау меры па аднауленню с/г, пераходу да новай эканом палитыки и инш. Якасна новыя узаемаадн. ССРБ и РСФСР заканадауча замац. Саюзны рабоча-сялянски дагавор ад16 студзеня 1921.У ей прызнавалися незалежнасць и суверэннасць кожнай з дагаворных бакоу, аб’яулялася аб аб’яднанни наркаматау ваенных и марских спрау,финансау, працы, пошты, знешняга гандлю. У жниуни 1922 ЦК РКП(б) стварыу спецкамисию на надрыхтоуке праектадагавора аб узаемааднос. Савец.рэсп.(пакладзены прынцып раунапруя и дабраахвотнасци). 14 снежня 1922 Усебел з’езд Саветау прыняу пастанову аб неабходнасци аб’яднання з РСФСР на аснове узаемнай роунасци. 30 снежня 1922 1ы з’езд Саветау СССР зацвердзиу праэкт Дагавора и Дэкларацыи аб утварэнни СССР. У студз 1924 5ты Усебелар. З’езд Саветау адобрыу праект Канст. СССР, якая была зацверджана 31 студ 1924 на другим Усебелар. З’ездзе Саветау. У адпаведнасци з агульнасавец. Канст. БССР перадала частку сваих паунамоцтвау СССР. | |
| 67.Аснощныя накирунки развицця права БССР Развицце права у БССР у 20-я гг.развивалася па 3-х накирунках: 1) уводзилася спец пастанова РСФСР(ЦВК, Прэзидыума ЦВК): Крымин. И Крымин-працэс. Кодэксы РСФСР 1922, Грамад и грам-працэс кодэксы РСФСР 1923 2 у некат. Заканадауч. Актах РСФСР мелися агаворки, што Яны дзейничаюць и на тэр. инш рэсп.: Кодэкс законау аб працы РСФСР 1922г 3) органы улады и киравання БССР(Усебелар. з‘езд Саветау, ЦВК, СНК) прымали уласныя НПА; Зямельны кодэкс 29 сак 1923г прыняты ЦВК, яки зыходзиу з заканад. Актау РСФСР и БССР аб зямли. Згодна з им:*усе земли были дзярж уласнасцю; *сялянам давалася права карыстацца зямлей пры умове працоунага хар-ру гаспад; *было две формы гасп. – калектыуная и хутарская( не было абшцыннай формы як у РСФСР);* кодэкс не дапускау урауняльных надзелау зямли,а наркамзаху и мясц. Органам прадписвалася рэгламентаваць падзелы зямли; * дапускалася выкарыстанне наемнай працы у хутарских гаспад.(як дапамога працы). Лясны кодэкс 1 жниуня 1924 прыняты СНК. Гаварылася пра адзины лясны фонд БССР, замацавау цэнтрализаванае кираванне лясами, што мели рэспубл значэнне. Органами Наркамзахабыли выдзелены лясы мясцовага значэння, якия перадавалися зямельным таварыствам, с/г камунам; дазвалялася бестэрминовае карыстанне. Водна-милиратыуны кодэкс 1927г; Кодэкс законау аб шлюбе и сям’и 1927; Кодэкс аб працэ 1929г. | 68. Грамадзянски кодэкс БССР 1923г. Грамад и грамад-працэс права аднауленчага перыяду было накиравана на умацаванне дзярж уласнасци. Найбольш искавую абарону атрымала дзярж уласнаць, разам з тым закон клапациуся аб развицци кааператыунай уласн и дапускау у пэуных межах прыватную гаспад дзейнасцьУсим грамадзянам давалася права уласнасци на немуницыпальныя пабудовы, на прылады и сродки вытворчасци, прадпрыемствы, заключ на незабароненых законам дагаворау. Паступова пашыралися маемасныя правы грамадзян. Так, у 1926 г было адменена абмежаванне памеру маем., якая магла перходзиць у парадку адтрымання спадчыны и дарэння. Грамадзянм было дадзена права завяшчаць сваю маемасць дзярж установам и прапрыемствам, грамадским и кааперат арганизацыям. ГПК РСФСР быу уведзены у дзенне на тэт БССР з 1 вер 1923г. Закон абараняу интарэсы дзяржавы. Значныя змяненни и дапауненни были унесены у ГПК пастановай ЦВК и СПК БССР ад 2 лютага 1929г. Устанауливалася магчымасць прымянення судом аналогии права пры выраш грам-прававых спрэчак. Законам вызначалися падставы, па яких дапускалися адступленни ад прынцыпу галоснасци. У 30-я гады тэндэнцыяя прыняцця законау, якия ушчымляли правы и закон интарэсы грамадзян, праяулялася усе больш выразна, пачалися масавыя рэпрэсии. | ||