пациент жауап экзамен. Емтихан сратары Ас азанны тменгі шетін анытау
 Скачать 1.68 Mb.
|
|
Ескерту: 1. Өкпенің жоғарғы шекерасы алдынан – қалыпты жағдайда бұғанадан - 3-4см. 2. Өкпенің жоғарғы шекарасы артынан- VII мойын омыртқаның өсіндісінің тұсына сәйкес келеді 3. Крениг кеңістігінің ені қалыпты жағдайда – 4-7см. Сол жақта бұл аймақ , оң жақа қарағанда 1-1,5см артық. 4. Крениг кеңістігінің азаюы және өкпенің жоғарғы шекарасының төмендеуі – өкпе ұшының солуы кезінде, туберкулез кезінде анықталады. 5. Крениг кеңістігі ұлғаюы және өкпенің жоғарғы шекарасының жоғарылауы – өкпе эмфизема ауруында, бронх демікпесінің ұстамасы кезінде анықталады. 8.Бүйрек ауруларының лабораториялық диагностикасы: несептің тексерулері.      9.Жедел қан айналым жетіспеушілік синдромы.  10.Тыныс алу қозғалысын санау. Қорытындысын бағалау. Демікпенің түрлері. Тыныс алу жиілігі есептегенде, пациентке байқатпай,тамыр соғуын анықтағандай кәрі жілік артериясын ұстаңыз. Екінші қолыңызбен пациенттің қолын кеудесіне (кеуде түрімен дем алуда) немесе эпигастрии (төс шеміршегімен кіндік аралығы) аймағына (іш түрімен дем алуда) қойыңыз. Секундомерді қолдана отырып, 1 минуттағы тыныс алу немесе тыныс шығару санын есептңіз. - қалыпты тыныс алу жиілігі 1 минутта 16-20 рет. - тыныс алу қозғалысының жиілігі жүрек соғу жиілігімен орташа 1:4 қатнасында. - дене температурасы 1 градусқа жоғарылағанда, тыныс алу қозғалысы 4 санға жиілінеді; - брадипноэ –тыныс алу жиілігі 1 минутта 16-дан кем; - тахипноэ – тыныс алу жиілігі 1 минутта 20-дан артық; Аурулардың халықаралық жіктелуі бойынша, БДДСҰ,1995ж, бронх демікпенің келесі түрлері бар: І.Себебіне байланысты: 1.Экзогенді демікпе (жұқпалы емес, атопиялық) 2.Эндогенді демікпе (атопиялық емес, жұқпалы-аллергиялық) 3.Аралас демікпе Демікпені пайда болу себебіне байланысты әртүрге бөледі, сонымен қатар клиникалық сипаттамасына қарай даму кезеңдерін бөледі: 1.Аллергиялық демікпе. Аллергендерден пайда болған демікпенің түрі. 2.Аллергиялық емес демікпе. Бұл түрі аллергендерден емес, басқа себептерден, мысалы, гормондық өзгерістерден пайда болатын түрі. 3.Аралас. Жоғарғы екі түрі бірге кездесетін жағдай. Демікпе статусының клиникалық ағымы 3 сатыдан тұрады: 1-саты (ағза өзін-өзі аздап қорғай алады немесе компенсация сатысы). Симпатомимтетиктерге, яғни адреналин, эфедриндерге тұрақтылығы қалыптасады. Клиникасы. Науқастың дем алысы жиі, аздап ентігеді, тұншығуы ұзағырақ, құрғақ жөтел мазалайды, қақырығы жабысып зорға шығады. Ақыл-есі дұрыс, тәртібі қалыпты. Жүрегі жиі соғады, аздап артерия қысымы көтеріледі. Ұстама 12 сағат, оданда ұзақ уақыт емге берілмейді, ал қанның газдық құрамы шамалап өзгереді (гипоксемия РаО2 – 70-80 мм сын. бағ. төмендейді, Ра СО2 35 мм сын. бағ. шамасында. 2-саты. Декомпенсация сатысы («Мылқау өкпе») деп атайды. Клиникасы. Бұл сатыда тыныс алуы жиілейді, қиындайды. Себебі, бронхылардың тесігі сілекейлерге толып тығындалуынан ауаның өтуі қиындайды, осы кезде өкпені тыңдағанда бұрын кейбір аймақтарында естілген ысқырықты сырылдар жойылып, тынысы әлсіреп шаққа естіледі. Науқастың жағдайы өте ауыр, есі кіресілі- шығасылы, цианоз күшейеді, тер шығады, тахикардия минутына 120- ға дейін барады. Қанның газдық құрамы едәуір өзгереді, артериялық гипоксемия РаО2 50-60 мм сын. бағ. және гиперкапния Ра СО2 60-80 мм сын. бағ. (оттегі азайып, көмірқышқыл газы көбейіп барады) 3-саты. Бұл гипоксемиялық және гиперканиялық команың сатысы. Бұл сатыда науқас денесіне көмір қышқылы газының көп жиналуынан дене уланады, соның салдарынан науқас есінен айрылады. Қанның газдық құрамы күшті өзгереді, Ра СО2 – 90 мм сын. бағ. көтеріледі, РаО2 -40 мм сын. бағ. дейін төмендейді. Клиникалық көрінісі. Бұл сатыда науқас үрейленіп елереді, көзіне елес пайда болып, құлағына тосын дыбыс естіледі (галюцинация). Денесі көгереді, шартты рефлекстің бәрі жоғалады. Науқастың дем алысы жиі, үстірт. Өкпені тыңдап қарағанда дем алыс шуы естілмейді, қан қысымы төмендейді, жүрегі жиі соғады. Науқастың өлімі тыныс орталығының салдануынан (паралич) болады. 11.Нечипоренко сынамасы. Қалыпты көрсеткіштері 12.Өкпе тінінің тығыздалу синдромы. 13.Іштің беткейлі пальпациясы: орындау реті, мақсаты 14. Зимницкий сынамасы. Бұл сынаманың мақсаты. 15.Гемолитикалық сарғаю синдромы. 16.Өкпе аускультациясы. Қалыпты және патологиялық тыныс шулары. 17.Қанның жалпы анализі. Қалыпты көрсеткіштері. 18.Механикалық сарғаю синдромы. 19.Жүрек пальпациясы: жүрек ұшы соққысын анықтау, 4 қасиеттеріне сипаттама беру. 20. Несептің жалпы анализі. Қалыпты көрсеткіштері 21. Өкпе ауалығының көбею синдромы. Өкпе эмфиземасы (грек тілінен аударғанда эмфизема - үлкею, ұлғаю) - өкпенің төменгі аймағында ауаның жиналуынан, өкпенің қалыпты жағдайдан ауытқып көлемінің үлкеюі. Өкпе көлемінің шектен тыс ұлғаюы өкпенің эластикалық қасиетінің жоғалуына және ауа қапшықтарының пайда болуына алып келеді. Өкпе эмфиземасының екі түрі болады. Бірінші түрге өкпенің эластикалық қасиетінің, мықтылығының бұзылуы жатады. Осы ауруды шылым шегу, улы газдармен демалу тудыра алады. Ал екінші түріне альвеолалардың созылуы жатады. Осының ішінде ең негізгісі тыныс алу жолдарының обструкциясы болып табылады. 22.Өкпенің топографиялық перкуссиясы: оң жақ өкпенің төменгі шегін анықтау Өкпе ұшының биіктігін науқастың алдынғы жағынан анықтау. Саусақты бұғананың үстіне қойып, оның ортасынан жоғары қарай перпендикулярлы сызықтан перкуссия жасаймыз, сонда ортаңғы саусақ бұғанаға параллель қойылады. Перкуторлық дыбыс өзгергенде саусақтың ашық дыбысқа қараған шетінен белгі қойылады. Қалыпты жағдайда өкпе ұшы бұғанадан 3-4 см жоғары жатады. Өкпе ұшының кішіреюі көбінесе туберкулезде байқалады, өкпе ұшының биіктігін адамның арқа жағынан анықтау, ол үшін перкуссия жауырынның жота өсіндісінен VІІ-ші мойын омыртқасына қарай бағытталады. Саусақ жауырынның жота өсіндісіне пареллель қойылады. Қалыпты жағдайда бұл шекара VІІ-мойын омыртқасының жота өсіндісінің деңгейінде жатады. Өкпенің төменгі шекарасын анықтау. Оң жағынан алдымен төс сүйегі маңындағы сызығы бойынша, содан кейін бұғана ортаңғы сызығымен жүргізіледі. Одан әрі қарай перкуссияны екі жақтанда алдыңғы артқы қолтық асты сызықтары бойынша, ең соңында омыртқа бағанасы маңындағы сызықпен жүргізіледі. Саусақ қабырға аралықтарына қабырғаларға пареллель қойып, жәй соққылар жоғарыдан төмен қарай бағытталып тұйық дыбыс пайда болғанша жасалуы керек. Қалыпты жағдайда өкпенің төменгі шекаралары былай орналасады. 23.АҚ өлшеу техникасы, қалыпты көрсеткіштері. Артериялдық қысымды өлшеу. Артериялдық қысым систола кезінде ең жоғарғы деңгейде, ал диастола кезінде төменгі деңгейде болады. Артерия қысымын сынап бағанасымен белгілейді, қалыпты систолалық қысым (максималдық) 120-130 мм сн. бағ., ал диастолалық қысым (минималдық) 70-80 мм сн. бағ. болады. Систолалық және диастолалық қысым арасындағы айырманы пульстік қысым деп атайды, бұл қалыпты жағдайда 40-50 мм. сн. бағ. деңгейінде болады. Артерия қысымын сынапты манометр Рива-Рочи аспабымен өлшейді Әдетте қан қысымын білектің иық артериясынан өлшенеді. Ол үшін артерия қысымы өлшенетін қолға манжетті орайды, оның аралығына бір саусақ сиятындай етіп бекітеді. Манжеттің резеңке түтігі орналасқан шеті төменгі жағында және шынтақ шұқырынан 2-3 мм жоғары орналасуы тиіс. Науқас денесін және қолдың бұлшық еттерін бос ұстауы керек. Шынтақ иілмесінен иық артериясының пульсациясын тауып, оның үстіне фонендоскопты қояды. Сфигмомонометрдің бұрандасын жауып, манжеткеге ауа айдайды, бір кезде пульс естілмей кеткенде ауаны айдауды тоқтатып бұранданы жәй ашамыз, сол кезде монометр тілі төмен қарай жылжиды да бірінші, пульс пайда болады. Осы пульс монометр тілінің қай цифрда тұрғанын белгілеп алу керек, мысалы, тіл 120 цифрын көрсетсе, онда систолалық қысымның соған тең болғаны. Содан соң монометр тілі жәйлап төмен қарай жылжи береді, бір кезде пульс естілмей кетеді, сол кезде тағы да монометр тілі қай цифрдың деңгейінде тұрғанын белгілеу керек, мысалы, тіл 80-ді көрсетті делік, міне осы цифр диастолалық қысым. Сонымен біз өлшеген артерия қысымы 120/80 мм. сын. бағ. тең, ал пульстік қысымы 40 мм. сын. бағ. тең болады. Бұл қысым өте қалыпты қысым болып есептеледі. 24. Ателектаз синдромы Ателектаз- деп өкпенің немесе оның кейбір бөлігінің патологиялық жағдайында өкпе альвеолаларында ауа болмағандықтан олардың қабырғаларының бір біріне жабысуын айтады. Ателектаз синдром Белгілері: - ұйқының ұзаққа созылуы - позицияның өзгеруі - таяз тыныс және өкпенің негізгі ауруы - ауа жолдарындағы бөгде заттар - тыныс жолдарындағы кедергі келтіретін ісіктер - тыныс алу қиынға соғады - кеудедегі ауырсыну 25. Кеуде торының серпімділігін анықтаңыз Кеуденің серпімділігін оның алдыңғы-артқы және жандарынан басып көріп анықтайды. Бір қолдың алақанын төске, ал екінші қолдың алақанын жауырын аралығына орналастырылады. Алақан негізімен күш салып, серіппелі қимылмен (1-2 рет) басады. Сосын алақандарды кеуде жанының симметриялы бөліктеріне, қабырғаларға параллель орналастырып тағы басып көреді Дауыс дірілін анықтау – науқастар «р» әрпі бар сөздерді (трактор, және т.б.) айтқанда төмен жиілікті дыбыс толқындарының кеуде қуысының бетімен таралуына баға беретін әдіс. Екі қолдың саусақ ұштарын кеуденің симметриялық бөліктеріне бұғана үсті және асты аймақтарына, кеуденің жанжағына, жауырын үсті, аралығы және астына орналастырып пальпациялайды 26.Науқасты тексеру әдістері туралы түсінік. Сырқатнама кестесі. Науқасты тексеру әдістері — белгілі бір ауруды танып білу үшін, аурудың әртүрлі белгілерін анықтау үшін және ағзадағы өзгерістерін анықттау үшін қолданылатын клиникалық зерттеу әдістері Науқасты субъективті тексеру әдісі — науқасты клиникалық тексеру әдістерінің бірі. Алдымен науқастың жалпы мәліметтерін сұрастырады (фамилия, аты, әкесінің аты, жасы). Науқастың мамандығын білу аурудың себебін анықтауға көмектесуі ықтимал. Науқасты сұрастыру: шағымдарынан, аурудың басталу тарихы, науқастың өмір тарихынан тұрады. Аурудың пайда болу тарихы (лат. Anamnesis morbi) Аурудың пайда болуын сұрастырғанда, келесі сұрақтарға тура жауап алу керек: ауру қашан басталды; ауру қалай басталды; аурудың жүру ағымы; қандай зерттеулер жүргізілді және олардың нәтижелері; қандай емдік шаралар жүргізілді және олардың нәтижелері; Осы сұрақтардан кейін аурудың жалпы көрінісі анықталады. Ең алдымен осы ауру басталар алдында науқастың жалпы жағдайын анықтау және пайда болу себептерін қарастыру. Біріншіден аурудың алғашқы белгілерін анықтап, кейін аурудың динамикасын, рецидив немесе асқынудың болғанын, ремиссия периодын және ұзақтылығын сұрастыру қажет. Соңында қазіргі госпитализациялану немесе дәрігерге көріну себебін жетік анықтау. Науқастың өмір тарихы (лат. Anamnesis vitaе) Науқастың өмір тарихы науқастың ауруын анықтауда маңызы зор болуы мүмкін. Бұл бөлімде науқастың өмірін негізгі периодтарға бөліп қарастырамыз. Жалпы биографиялық мәліметтер Бұл бөлімде науқастан туып өскен жерін, науқас туылғанда ата – анасының жасы, жанұяда нешінші бала, уақтысына жетіп туылды ма, ана сүтімен қоректенді ма, жалпы дамуы жөнінде сұралады. Кейінен науқастың балалық, жасөспірімдік шағында жанұялық жағдай, тамақтану, тұрмыстық жағдайын анықтау. Сонымен қатар науқастың жыныстық жетілу уақытын және оның жалпы жағдайына әсерін білу. Науқастың зиянды әдеттерін (темекі шегу, алкогольды ішімдік ішу, нашақорлық), сонымен қатар балалық шағындағы ауырған ауруларын сұрастыру керек. Еңбек жағдайы. Кейбір жұмыс орындар адам денсулығына үлкен зиян тигізеді. Сондықтан науқастан жұмыс орны туралы, зияндылығын және жағымсыз әсер жөнінде сұрастыру. Кейбір науқастарда жұмыс істеу жағдайын сұрастыра аурудың ағымын болжауға болады. Науқастың басқа аурулармен ауырғанын анықтау. Науқасты объективті тексеру әдісі — науқасты клиникалық тексеру әдістерінің бірі. Науқасты объективті тексеру нәтижесінде алынған симптомдар диагнозды дұрыс қоюға өте маңызды. Объективті әдіс: қарау, сипап–сезу (пальпация), соққылау (перкуссия), тыңдаудан (аускультация) тұрады. Зертханалық және аспаптық зерттеу әдістері. Антропометрия-адам денесінің морфологиялық және функционалдық белгілерін өлшеуге негізделген зерттеу әдісі. Рентгенологиялық зерттеу.Ішкі ауруларды анықтау үшін көбінесе қолданылады.Ренгеноскопиямен әртүрлі көлеңкелерді ғана ажыратады. Томография.Мұның рентгенографиядан артықщылығы әсіресе тереңдегі жатқан өзгерістерді пленкаға анық түсіреді. Эндоскопиялық зерттеулер.Арнайы аспаппен іші қуыс немесе түтік тәрізді ағзаларды зерттейді. Ультрадыбысты зерттеу.Бұл тығыздығы әртүрлі тіндер мен мүшелерден өткен кезде ультрадыбыс толқындарының әрқилы шағылысуына негізделген әдіс. Зертханалық зерттеу.Бұл әдіспен адам ағзасынан шығарылған заттар,қан,экссудаттар мен транссудаттар зерттеледі. 27. Артериялық гипертензия синдромы. Артериялық гипертензия (гипертония, АГ) деп — артериялық қан қысымы 140 мм.сынақ бағаннан жоғары болатын жағдайды айтады. 28.Бүйрек ауруларында қарау, пальпация, перкуссия. Қарап тексеру. Бүйрек ауруымен ауыратын науқастардың сыртқы пішінін қарағанда терісінің бозғылттығы байқалады, ол қантамырлардың тарылуынан болуы мүмкін. Бүйрек ауруларында көзге көрінер ісіктен бастап, ісіктің бүкіл денеге жайылып кетуі мүмкін, мұндай бүкіл денеге таралған ісікті анасарка деп атайды. Бүйрек ісігінің жүрек ісігінен айырмашылығы: 1) бүйрек ісігі тез дамып, тез тарайды, ал жүрек ісігі жәй дамып, баяу тарайды. 2) бүйрек ісігі көбіне беттен басталып, бүкіл денеге тарайды, жүрек ісігі аяқ жақтан басталады; 3) бүйрек ісігі жұмсақ, жүрек ісігі тығыз; 4) бүйрек ісігінде бауыр үлкеймейді, жүрек ісігінде бауыр көбіне үлкейеді. Пальпация. Дені сау адамдардың бүйрегін пальпация әдісімен табу мүмкін емес. Бүйректі екі жағдайда пальпация жасап анықтауға болады: 1) бүйрек төмен түскенде (нефроптоз); 2) бүйрекке су жиналғанда (гидронефроз) немесе ірің толып (пионефроз) үлкейген жағдайда немесе ісік болғанда. Пальпация жасау үстінде ауыру сезімі байқалса, онда пиелонефрит немесе гломерулонефрит деп болжам жасауға болады. Пальпация жасау әдісі. Науқастың бүйрегіне пальпация жасау үшін, науқас шалқасынан жатып екі аяғын сәл тізесінен бүгеді. Тексеруші сол қолдың алақанын бел аймағына, яғни XII қабырғамен арқаның ұзын бұлшық етінің бұрышына саусақтарын тіреп оң қолын науқастың ішіне қойып, оң жақ қабырға асты бұлшық етін сыртқа ала қолды тереңірек батырады осы кезде екі қол бір-бірімен жақындайды. Бұл жағдай науқас терең дем шығарғанда құрсақ бұлшық етінің босаңсуын пайдалана отырып орындалады. Мұны бимануальді пальпация (екі қолмен жасау) деп атайды Перкуссия. Бүйрек ауруларына перкуссияны бел аймағын қолмен соққылау немесе қағу әдісімен жасалынады. Мұндағы мақсат бел аймағының ауыратынын немесе ауру аяқ жаққа, іштің төменгі жағына берілуін байқау. Соққылау немесе қағу әдісі. Бүйректің қабынудан болатын пиелонефрит, немесе бүйректегі тасты анықтау үшін Пастернацкий әдісімен іске асырылады. Постернацкий әдісінің орындалуы дәрігер немесе мейірбике науқастың бел аймағына қойған сол қолының сыртынан оң қолдың қырымен жеңіл ғана соғады Науқастың белінен яғни бүйрек тұсынан соққан кезде бүйрек қозғалады, тас немесе жоғарыдағы айтылған аурулар болса ауыру сезімі пайда болады, яғни науқаста Пастернацкий белгісі болса (симптом) онда оң (положительный) ал ауру сезімі болмаса, онда Пастернацкий белгісі теріс (отрицательный) деп тұжырым жасайды. 29.Өкпенің рентгенологиялық тексеру әдістері Рентгенография − рентген сәулесінің көмегімен жарық сезгіш ( рентгенпленка − екі жағына күмістің тұздары жағылған қабыршақ, электрондық жартылай өткізгіштер; газды немесе фотодиодты сцинтиляторлар және т.б. жарық сезгіштер, яғни детекторлар) құрал қолдану арқылы зерттелуші адамның мүшелерінің рентген суретін алу әдісі. Флюорография − көпшілікті жаппай рентген сәулесімен тексеру әдісі, кәдімгі фотопленкаға жарық беретін флюоресценциялық экраннан зерттеленуші адамның рентген суретін фотоаппаратпен түсіріп алу. Электрорентгенография әдейі аспап (аппарат) қолдану арқылы электрофотография тәсілімен қағазға түсірілген мүшелердің рентгендік суретін алу әдісі. |