пациент жауап экзамен. Емтихан сратары Ас азанны тменгі шетін анытау
 Скачать 1.68 Mb.
|
|
50. Тыныс алу жүйесін функционалды тексеру әдістері:спирография, пикфлоуметрия туралы түсінік. а) спирометрия б) спирографня в) пневмотахометрия г) пневмоталография д) оксигемометрия е) оксигемография ж) капнография т. б. Спирометрия—спирометр көмегімен өкпе көлемдерін өлшеу. Спирография - тыныс көлемдерін және өкпе желденуі көрсеткіштерін сызық түрінде жазу. Спирометрия және спирография көмегімен анықталатын көрсеткіштер: 1.Тыныстық көлем - қалыпты жағдайда демді ішке алғанда, не сыртқа шығарғандағы ауаның көлемі. Орташа есеппен 500 см3 шамасында. 2.Қосымша көлем(тынысты ішке алудың қосымшарезерві)демдіқалыптыалға-ннан кейін, тағы да ішке тартуға болатын ауаның көлемі. Шамамен 1500 см3 3. Резервтік көлем (тынысты сыртқа шығарудың қосымша резерві) - демді қалыпты шығарғаннан кейін, тағы да іштен шығаруға болатын ауаның көлемі. Шамамен 150см5 4. Қалдық ауа (қалдық көлем) - ауаны өкпеден максимальды (барынша) шығарғаннан кейін өкпеде қалатын ауаның көлемі. Шамамен 1000 см3. Пикфлоуметр – бронхиалды астманы күнделікті бақылауға арналған индивидуальды құрал.Ол емнің дұрыстығын тексеруге,жиі дірігер кеңесін алуды азайтуға,алдағы болатын асқыну мен жағдайының нашарлауын алдын ала ескертуге және қажет емді алуға көмектеседі. Астмамен ауыратын науқаста міндетті түрде пикфлуметр болу керек. Ол дем шығарудың максималды жылдамдығын анықтайды. Күнде таңертеңгісін дәрі ішер алдында 3 рет пикфлоуметрге үрлеп,оның ең жоғарға көрсеткішін күнделікке жазып отырады. Кешкісін дәл осыны қайталап жасау керек.Егер көрсеткіш толқыны 15% аспаса сіздің жағдайыңыз бірқалыпты және дәрігерден қабылдап жүрген ингаляционды дәрілердің дозасын азайтуды сұраңыз. Ал егер 15% - дан жо5ары болса тез арада дәрігерге көріну керек.Спейсер – бронхиалды астма кезінде ингаляционды терапияны жеңілдетуге арналған индивидуальды құрал. Спейсер ұстама кезінде дәрінің тез әсер етуіне көмек береді. Ауыр асқыну кезінде науқас толық дем ала алмайды,соның кесірінен астмаға қарсы дәрі өз әсерін толық көрсете алмайды. Сонымен бірге спейсер қымбат тұратын дәрілерді үнемдеуге көмектеседі. Бұл әсіресе балаларды емдеуде көп қолданылады. Оның кейбір түрінде мундштук,кейбір түрлерінде бетке арналған маскасы болады. Маскасы бар спейсерлер көбіне кішкентай балаларға қолданылады. Ингалятор – бронхиалды астма және оның ұстамасы кезінде емдеуге,көмек беруге арналған құрал. Ол тез арада әсер етеді және емдеудің қарапайым,қауіпсіз түрі болып табылады. Ингалятор арқылы дәрі жергілікті әсер етеді. Қазіргі кезде оның бірнеше түрі бар: - ультрадыбысты ингалятор; - компрессорлы ингалятор; -сетчатты ингалятор; - небулайзеры; - булы ингалятор; - балаларға арналған арнайы ингалятор және т.б. 51.Нефротикалық синдром Нефритикалық синдром– жіті нефритке ұқсайтын белгілердің жиынтығы болады. Ісіну тез дамиды, бозарған ісінген бет, олигурия, протеинурия, бүйрек гематуриясы («жуынды құйылған ет»), артериальды гипертензия (бірінші диастолалық қысым) болып табылады, бүйрек функциясы бұзылады. Жедел сол қарыншалық жетіспеушілік дамиды (өкпе ісінуі, ат шабыс ырғағы). Жіті нефритикалық синдромдың асқынулары: бүйрек эклампсиясы, жіті бүйрек жетіспеушілігі, сіңір тартылуы, ықылық, құсу, жүрегі айну, Жедел постстрептококкты нефритте жіті нефритикалық синдром кездеседі. Бұл синдром созылмалы нефритте, гломерулонефритте, жүйелі қызыл волчанкада, түйінді периартериитте, геморагиялық васкулитте, жедел тубулоинтерстициальды нефритте пайда болады. Бұл синдромда науқастың ауруы үдеюі болады. 52. Бауыр перкуссиясы. Гепатоспленомегалия туралы түсінік. Бауыр тығыз ағза. Перкуссия жасағанда одан тұйық перкуторлы дыбыс естіледі. Бауырдың жоғарғы жағында өкпе орналасады. Одан өкпелік ашық дыбыс естіледі, төменгі жағында ішектер- одан тимпаникалық дыбыс естіледі. Сондықтан да бауырдың жоғарғы және төменгі шекараларын оңай табуға болады. Бауырдың перкуссиясын Курлов әдісімеп жасайды. Перкуссия арқылы бұғана ортаңғы сызықпен бауырдың жоғарғы шекарасын тауып, оған белгі қояды. Төменгі шекарасын астынан жай перкуссиямен тимпаникалық дыбыс шыққанша перкуссия жасап, оған да белгі қояды. Қалыпты жағдайда бауырдың төменгі шекарасы қабырға доғасымен сәйкес келеді. Гепатоспленомегалия – екінші патологиялық синdром, көптеген аурулардың жүруімен бірге жүреді және бауыр мен көкбауырдың мөлшерін бір мезгілде арттырады. Клиникалық көріністер патологияға байланысты, бұл осы жағдайға әкелді, жалпы симптомдар – гипохондрия мен эпигастриядағы ауырлық, Пальпация кезінде іштің ауыруы. Диагноз клиникалық зерттеулерде ірі көк бауыр мен бауырды анықтауға негізделген, ультрадыбыстық және іш қуысының МРТ. Гепатоспленомегалия үшін ерекше емдеу жоқ, Бұл синдром негізгі ауруды емдеу кезінде шешіледі. 53. Жалпы қан Анализін бағалаңыз: Нв -58 г/л, эр.- 1,3*1012/л, түсті көрсеткіш- 1,3, лейкоциттер - 2,8*109 /л, т/я- 8 %, с/я- 46 %, лимфоциттер- 40 %, моноциттер- 5 %, эозинофилдер- 1%, ЭТЖ - 35 мм/сағ. Қандай өзгерістер таптыңыз? Олар қалай аталады? 54. Плевра қуысына сұйықтық жиналу синдромы Плевра қуысына сұйықтық жиналу синдромы – өкпе жапырақшаларының зақымдалуы салдарынан плевра қуысына сұйықтық жиналуынан болатын клинико-рентгенологиялық және лабораториялық белгілер жиынтығын айтамыз. 100 мл-ден артық сұйықтық жиналса ғана рентгнологияда анықталады. Сұйықтық жиналған аймақ қою көлеңке береді. 55.Ісіктерді тексеру әдістері. Жүрек ісіктірінің ерекшеліктері. Жүрегі ауыратын науқастарда ісіктің пайда болуы, жүрек қызметінің кемшілігінің негізгі белгісі болып саналады. Ісіктің пайда болуына оң жақ қарыншаның әлсізденуінен және көктамырларда қан қысымының жоғарылауы себебінен қан іркіліп көктамырларқабырғаларының өткізгіштігі артады, сөйтіп қанның онкотикалық қысымы төмендеп қанның сұйық бөлігінің айналасындағы тіндергеөтуінен ісік пайда болады.Ісіктің пайда болуының тағы бір себебі, ол қан айналымының баялауынан бүйректің зәр шығару қызметінің нашарлауынан.Ұлпаларға (паренхима) зат алмасу процесінің бұзылуынан ұлпада толық тотықпаған өнімдер және хлорлы натрий жиналады, олар суды ұлпада ұзағырақ ұстайды. Жүрек ісігінің бүйрек ісігінен айырмашылығы, жүрек ісігі төменнен тобық аймағынан, ал бүйрек ісігі жоғарыдан, яғни көздің астынан басталады.Ісікті көзбен қарап, бармақпен басып анықтайды. Созылмалы эндокардитте және жүрек қақпақшалырының туа біткен ақауларында науқастардың саусақтарының буындары домбығып «барабан таяқшалары» тәрізді болып көрінеді.Кейбір жүрек ауруларында жүрек ұшының соғуы күшейіп, оның дүмпуі сезіліп, тіпті көзге көрініп те тұрады. Төстің оң жағынан, екінші қабырға аралығынан қолқаның (аорта) дүмпуін көруге болады, ал сол жақтағы екінші қабырға аралығынан ұйқы артериясының (сонная артерия) соғуын байқауға болады. 56.Несептің жалпы анализі. Қалыпты көрсеткіштері.  Зәр түсі Қалыпты жағдайда зәр сабан сары түсті болады Зәр түсіне қабылдаған тағам, дәрілік заттар әсер етуі мүмкін. Сонымен қатар зәрдің қою түсті болуына бауыр аурулары (гепатит, өт тас ауруы) немесе қан аурулары (гемолитикалық анемия, Виллебранд ауруы ) себеп болады. Зәр мөлдірлігі Қалыпты жағдайда зәр мөлдір болады Қалыпты жағдайда зәрді ыдысқа құйғаннан кейін бірнеше саған ішінде зәр мөлдірлігін сақтау керек. Аз ғана лайлану оның құрамындағы эпителиалды жасушалар мен шырыш әсерінен болуы мүмкін. Зәрдің лайлану себебі: *Эритроциттердің болуы (зәр тас ауруы, пиелонефрит, гломерулонефрит, қуық қатерлі ісігі, простатит) *Лейкоциттердің болуы (пиелонефрит, цистит) *Зәрде бактериялардың көп болуы (пиелонефрит, цистит) *Зәрде белоктың болуы (пиелонефрит, гломерулонефрит, амилоидоз) *Көп мөлдерде эпителийдің болуы (пиелонефрит) *Тұздардың зәрде жоғары болуы (ураттар, фосфаттар, оксалаттар) Зәрдің салыстырмалы тығыздығы Зәрдің салыстырмалы тығыздың ондағы еріген заттардың концентрациясына байланысты. Ағзадан қаншалықты концентрленген заттар бөлінсе, соншалықты зәрдің салыстырмалы тығыздығы жоғары болады. Зәр тығыздығын тұздармен қатар ондағы органикалық заттар (белок, қант, билирубин) жоғарылатуымен қатар, бактериялар, лейкоциттер, эритроциттер де тығыздығын жоғарылаутға қасиеті бар. 57.Портальды гипертония синдромы. ПГ – қанағымның бұзылысы салдарынан туындайтын, бауырдың қақпалық венасы жүйесіндегі қыссымның көтерілуі. ПГ кезінде спленомегалия (көкбауырдың ұлғаюы), асқазан және өңеш веналарының варикозды кеңеюі (ВВК), асцит, бауыр энцефалопатиясы сияқты аурулар қатар байқалады. ПГ көп жағдайда бауыр циррозының (БЦ), бауыр тамырларының немесе олардың тромбоздарының құрылымдық аномалияларының, порталдық венаның қатерлі ісікке байланысты қысылып қалуының салдарынан туындайды. 58.Бүйрек ауруларымен сырқат науқастардың негізгі шағымдары. Уремия туралы түсінік. Науқастың шағымдары. Науқастың басты шағымдары: бүйрек және зәр жүру жолдарының әсіресе зәр шығару кезіндегі ауыруы, ісіну, зәр бөлудің бұзылуы, белінің ауруы, терінің қышуы, көзкөруінің нашарлауы, басының ауруы, артерия қысымының жоғарылауы, т.б.Ауыру. Бүйректің және зәр жүру жолдары ауыру сезімі бел маңайында, зәр жүру жолдарында және қуық тұсында болады.Ісік. Ісіктің пайда болу себебі, бүйрек ауруында шумақтық (клубочек) сүзілумен өзекшелік қайта сіңірлу қызметі бұзылып, тұз бен судың бөлінуін қылтамырлар (капилляр) қабырғасының өткізгіштігінің күшеюінен су жасушаларға өтіп жиналуынан ісік пайда болады. Бүйрек ісігі әр уақытта беттен басталады, кейін денеге таралады, оның түсі бозғылт, саусақпен басқанда жұмсақ.Зәр бөлудің бұзылуы. Белгілі бір уақытта бөлінген зәр мөлшерін диурез деп атайды. Қалыпты жағдайда дені сау адамның тәуліктегі зәр мөлшері 1–1,5 л шамасында.Зәр бөлудің бұзылуының түрлері:Дизурия дегеніміз – зәр бөлудің бұзылуы (жиі, зәр шыққанда ауыруы, кідіруі немесе еріксіз шығып кетуі).Полурия - тәуліктік зәр мөлшерінің 2 литрден артық бөлінуі яғни зәрдің көп бөлуінуі, мұндай жағдай бүйрек ауруына байлынысты және бүйректен тыс болып екіге бөлінеді. Бүйрекке байланысты себептері: бүйрек қызметінің кемшілігінен және ісіктің қайту кезеңінде байқалады. Бүйректен тыс себептері: қантты диабет, қантсыз диабет ауруында, науқас зәр жүргізетін дәрілер қабылдаса немесе түнге қарай сұйықты көп қабылдаса (шай, қарбыз т.б.). Олигурия – тәуліктік диурездің 500 мл – ден аз бөлінуі.Олигурияның себептері: бүйрекке байланысты және бүйректен тыс болып бөлінеді.Бүйрекке байланысты себептері: жедел гломерулонефрит, невроздық ісік, бүйректің жедел кемшілігі.Бүйректен тыс себептері: дене қызуы көтерілгенде, көп құсқанда, іш өткенде, ісік пайда болғанда.Анурия – зәр бөлінуінің тоқтауы. Анурия бүйрекке байланысты және бүйректен тыс себепті болып бөлінеді Никтурия – зәрдің түнге қарай көп бөлінуі, күндізгіге қарағанда. Қалыпты жағдайда күндізгі зәрдің мөлшері түнгі мөлшерден көп (3:1) болады. Бұл жедел, созылмалы нефритте кездеседі.Странгурия – зәр бөлінгенде сыздап, ашып ауырады. Бұл қуықпен үрпінің қабынуында кездеседі.Зәр түсінің өзгеруі. Әдетте зәрдің түсі ақшыл-сары болып келеді. Зәрдің түсі, оның концентрациясына, құрамындағы заттардың мөлшеріне байланысты өзгеріп отырады. Егер зәр құрамында билирубин болса жасыл-қоңыр түске, уробилин болса қызыл-қоңыр түс береді. Зәрдің түсі, оның мөлшеріне де байланысты болады. Полиурия кезінде зәр ақшыл-сары, олигурия кезінде қою сары түсті болады. Зәр құрамында қан болса, оның түсі ет жуындысының түсіндей, ірің араласса ақ түсті болады.Көздің нашар көруі – көз түбі артерияларының тарылуынан болады. Пиелонефрит, пиелит, цистит, уретрит ауруларында зәр жүру жолдарының қабынуының салдарынан науқастың қызуы көтеріледі. Уремия кезінде зәр қышқылдары тері бездерінің тесіктеріне жиналып, терідегі жүйке ұштарының тітіркенуіне байланысты тері қышиді. Уремия (Urаеmіа - зәрлі қан) - Организмде азот қалдықтары /мочевина, креатинин, несеп қышқылы/ жиналып, олардың концентрациясының қанда көбеюі болатын дертті күй. Мысалы: бүйрек поликистоздары, некронефрозы және т.б. 59.Асцитті анықтау әдістері: (тұрған, жатқан күйде перкуссиялау, флюктуация)  60.Өкпе тінінің ауалығы көбею синдромы. Өкпе эмфиземасы ( гректің emphysao - ‘үрлеймін') — альвеолалар қабырғаларының деструктивті өзгерістерімен қатар жүретін терминальды бронхиолалардың ауа кеңістігінің патологиялық кеңеюімен сипатталатын тыныс жолдарының ауруы; өкпенең созылмалы спецификалық емес ауруларының жеке формаларының бірі.Бұл синдромға келесі өзгерістер тән:Өкпе тінінде патологиялық себеп- шарттарының әсер етуі: агрессивті улы аэрозольдардың енуі (темекі түтінінің) өкпенің микроциркуляциясын бұзады, мукополисахаридтерінің алмасуы бұзылады, өкпеде коллаген мен эластиннің α-1-антитрипсинінің туа біте жетіспеушілігі, протеазалар ингибиторлары, андрогендер-эстрогендер жүйесіндегі физиологиялық тепе-теңдік жойылады; Ұсақ бронхтар мен терминалды бронхиолалардың обструкциясы, альвеолалар ішінде қалдықты ауаның көбеюі (созылмалы обструктивті бронхит, ұзаққа созылған демікпе ауруы) немесе бронхиолалар мен альвеолаларға таралған қабыну үрдісі(созылмалы, жедел пневмония, туберкулездің кейбір түрлері, бронхоэктазиялық ауру және өкпенің профессионалды аурулары) бар аурулар Дем алу мен дем шығаруды реттейтін тыныс орталығының қызметінің бұзылыстары (мидың шайқалуы немесе зақымдануы) кезінде байқалады. 61.Бүйректі пальпациялау. Қай кезде бүйрек пальпацияланады? Кезбе бүйрек туралы түсінік. Бүйрек пальпациясы Науқасқа тексеру мағынасын түсіндіріп рұқсат алу (бел аймағына дейін шешінуін, науқастың жағдайына байланысты тік отыруын немесе түрегеліп тұруын сұрау) сол алақанды бел аймағына (оң немесе сол жағына) сұқ саусағын ХІІ қабырғадан сәл төмен қойып орналастыру. Оң қолының саусақтарын сәл бүгіп, қабырға астына, іштің тік бұлшықетінің сыртқы қырына, сол алақанға перпендикуляр орналастырады тыныс шығару кезінде оң қолды ішке терең енгізіп, сол қолымен бел аймағын оң қолға қарсы итеріп, бүйір аймағын алдыға қарай жақындатуға тырысады науқастан терең тыныс алуын сұрап (бұл кезде бүйрек төмен ығысады), оң қолды төмен қарай сырғытып екі қолының арасында қалған бүйректі ұстап көруге тырысады (бүйрек үлкейгенде немесе төмен ығысқанда іске асады) Қай кезде бүйрек пальпацияланады? Бүйрек және несеп бөлу жолдары ауруларына шалдыққан науқастарды қарап тексеру Кезбе бүйрек туралы үсінік. Нефроптоз дәрежелері. Тіпті сау адамның өзінде бүйрек әрдайым бір жерде емес, бірнеше сантиметрге жоғары және төмен қозғалады. Бұл қорқудың қажеті жоқ қалыпты физиологиялық құбылыс. Алайда, кейбір жағдайларда бүйрек қуыста хаотикалық қозғала бастайды, кейде тіпті басқа жерде бекітіледі. Бұл патология «кезбе бүйрек» немесе ғылыми түрде «нефроптоз» деп аталады. Нефроптоз - бүйректің өз орынан қозғалып, төмен түсуімен сипатталатын патологиялық жағдай. Осыдан бүйректің патологиялық қозғалғыштығы деген ұғым қалыптасқан. 62.Нефроптоз дәрежелері. Нефроптоз дамуында 3 сатыны ажыратады. 1 саты –науқас терең тыныс алғанда бүйректің төменгі полюсі пальпцияланды (қолға ұсталады). Және тынысты шығарғанда қайта орнына келеді. 2 саты –барлық бүйрек бөліктері науқастың вертикальді жағдайында қабырға астынан шығып тұрды. Бірақ науқас дене қалыпын горизонтальді жағдайға ауыстырғанда бүйрек өз қалпына келеді, және ауырсынусыз өз орнына түседі. 3 саты –дененің кез келген қалпында бүйрек қабырға астынан шығып тұрады және кіші, үлкен жамбас астауына түседі. Бүйректің 2 сатысынан бастап бүйректің төмен түсуімен қоса оның ротациясы (айналуы) да қосылып, бірге жүреді. Сондықтан нефроптоз дамуына байланысты бүйректің вертикальді осьте, өз осьі бойымен және маятник тәрізді қозғалуы байқалады. Бүррек төмен түсуі күшейіп, және ротациясы көбейген сайын бүйрекке келетін артериялар мен веналар созылып, олард жіңішкеріп, ұзындықтары ұзара береді. 3 сатысында бүйректен шығатын несепағардың бүктелуі, бүгілуі байқалып, зәр шығуы қиындауы мүмкін. Бүйректегі тостағанша және басқа құрылымдарының үлкеюі байқалады. 2 және 3 сатыдағы нефроптоз қантамырлардың созылуына, тарылуына байланысты бүйректің қанмен қамтамассыз етілуін нашарлатып, оның ишемиясына алып келеді. Егер оған лимфа ағымының бұзылуы қосылса бұл бүйректе инфекциялық аурулардың өршуіне, пиелонефрит дамуына алып келеді. 63.Бауыр пальпациясы. Пальпация. Бауырдың және өт қабының пальпациясы. Пальпация жасау алдында бауырдың оң жақ бұғананың сызығымен төменгі шекарасын табамыз. Науқасты шалқасынан жатқызып тізесін сәл бүгеді де содан соң сол қолдың бас бармағы қабырға доғасының алдына орналасады, қалған төрт саусақ науқастың беліне қойылады. Сол қолдың саусақтары бір сызықта орналасып, бұғананың ортаңғы сызығымен төмен қарай жылжытып, тері қатпарын жинайды. Науқас демін шығарғанда, саусақтарды қабырға астына қарай тереңдете түседі. Науқас ішпен терең дем алғанда бауырдың төменгі шекарасын оң қол саусақтарымен сезіп байқауға болады.Бауырдың үлкеюі циррозда, эхинококта, лейкозда, жүректің оң жақ қарыншасының кемшілігінде (қан айналымының үлкен шеңбері бұзылғанда) жиі кездеседі. Бауыр циррозында – бауыр қатты, ал шеті үшкір келеді, ал оны табу оңай емес. Ол үшін оң қол саусақтарын төменнен жоғары қарай, бауыр қолға тиіп сезілгенше жүргіземіз.Өт қабы қалыпты жағдайда, ол қолға сезілмейді. Орналасқан жері – оң жақ бұғананың ортаңғы сызығының қабырға доғасымен қиылысқан жерінде осы жер өт қабы нүктесі болып есептеледі. |