Дси сессия. ДСИ сессия-1. Инновацияларды пайда болуыны негізгі себептері, инновацияны функциялары, асиеттері, жіктелуі
 Скачать 227.22 Kb.
|
|
50. Менеджменттің дәстүрлі функциялары және көшбасшылық пен басқару арасындағы негізгі айырмашылықтар қандай Көшбасшылық пен көшбасшылық-бұл әр түрлі нәрсе. Басшылық адамдардың дұрыс нәрсені жасауына, ал көшбасшылық адамдардың дұрыс нәрсені жасауына назар аударады. Көшбасшылардың маңызды тобы көшбасшылық қасиеттерге ие. Алайда, кері нұсқа нақты өмірде аз кездеседі. Көшбасшылық пен көшбасшылық қандай ұқсас және қалай ерекшеленеді Автор: Владимир Гаджиевич Алиев, Ресей университеттерінің менеджмент саласындағы білім беру оқу-әдістемелік бірлестігінің жетекшісі. Ресми көшбасшылықтың арасында айырмашылық бар — әсер ұйымдағы ресми позициядан және табиғи көшбасшылықтан-әсер басқалардың көшбасшының жеке артықшылығын мойындауынан туындайды. Көптеген жағдайларда, әрине, әсердің осы екі түрі көп немесе аз дәрежеде өзара байланысты. Бұл жерде көшбасшының артықшылық қасиеттері бар екендігі емес, оның жақтаушылары оның осы қасиеттерге ие деп санайтындығы маңызды. Көшбасшылық — бұл топтың жеке мүшелерінің мінез-құлқының психологиялық сипаттамасы, ал көшбасшылық-бұл топтағы қатынастардың әлеуметтік сипаттамасы, ең алдымен басқару және бағыну рөлдерін бөлу тұрғысынан. Көшбасшылықтан айырмашылығы, көшбасшылық қоғам реттейтін құқықтық процесс ретінде әрекет етеді. Алайда, осы айырмашылықтарға қарамастан, көшбасшы да, көшбасшы да ұйым қызметкерлерін ынталандыруға, оны белгілі бір мәселелерді шешуге бағыттауға, осы міндеттерді шешуге болатын құралдарға қамқорлық жасауға байланысты мәселелердің бірдей түрімен айналысады. Көшбасшылық және көшбасшылық-бұл екі түрлі түсінік. Басшылық адамдардың дұрыс нәрсені жасауына, ал көшбасшылық адамдардың дұрыс нәрсені жасауына назар аударады. Басшылық Көшбасшылық 1. Топтың кейбір әлеуметтік ұйым ретіндегі ресми қатынастарын реттеу 1. Топтағы тұлғааралық қатынастарды реттеу жүзеге асырылады 2. Ол әлеуметтік қатынастардың бүкіл жүйесімен байланысты және 2 макро ортасының элементі болып табылады. Макроорта элементі (шағын топтың өзі сияқты) 3. Әлеуметтік құрылымның әртүрлі элементтерінің бақылауымен жүзеге асырылатын мақсатты процесс 3. Туындайды стихиялы 4. Құбылыс неғұрлым тұрақты 4. Құбылыс аз тұрақты және топтың көңіл-күйіне байланысты 5. Әр түрлі санкциялар жүйесі 5. Әр түрлі санкциялардың аз анықталған жүйесі 6. Шешім қабылдау процесі әлдеқайда күрделі және осы 6-топқа міндетті түрде қатысы жоқ көптеген жағдайлар мен пікірлермен делдал болады. Шешімдер тікелей топтық қызмет бойынша қабылданады 7. Көшбасшының іс-әрекеті кеңірек, өйткені ол 7-тің кең әлеуметтік жүйесінде шағын топты білдіреді. Көшбасшы қызметінің саласы-негізінен шағын топ 51.Денсаулық сақтаудағы жоспарлау ұғымға анықтама беріңіз. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесін жоспарлаудың принциптері мен әдістері ҚР денсаулық сақтауды жоспарлау жүйесі біріңғай процесстерде құрылады және тұрғындар денсаулығын қорғау аймағында біріңғай мемлекеттік саясатты жүргізуді қамтамасыз етеді және сонымен қатар Республика субъектісіне, медициналық ұйымдарға өзінің даму ерекшеліктерін максималды қолдануға мүмкіндік береді. Денсаулық сақтауда жоспарлаудың негізгі принципі тұрғындарға жасалатын медициналық көмек көлемі мен оны орындауға қажетті ресурстар көлемі арасындағы сәйкестікті қамтамасыз ету болып табылады. Жоспарлау әрқашан шектелген ресурстар шарттарында іске асатындығын есепке ала отырып, денсаулық сақтауда бағдарламаны құру ұйымының рационалды технологиясын анықтау мен науқастарға медициналық көмекті көрсету болып табылады. Денсаулық сақтауда жоспарлау көрсеткіштері жалпылама түрде саланың, сонымен қатар жеке медициналық ұйымның мақсатын, тапсырмаларын, өзекті мәселелерін, қызметінің тәртібі мен шарттарын анықтайды. Ағымды жоспарлау кезекті жылға денсаулық сақтаудың стратегиялық жоспарларын іске асыруға арналған шарттарды анықтайды. Ағымды бағдарламаларды іске асыру барысында стратегиялық бағдарламаны іске асырушы мониторингті бақылау орындалады, қажетіне қарай оларды түзету жасалады, осылай денсаулық сақтауда жоспарлаудың үздіксіз процесс принципі жүзеге асады. Денсаулық сақтауды жоспарлаудың негізгі көрсеткіштері мемлекеттік деңгейде құрылады. Бұл көрсеткіштерге жатады: Денсаулық сақтаудың стратегиялық мақсаттары, тапсырмалары және даму ерекшеліктері. Республиканың субъектілеріне, аймақтық білімнің және медициналық мекемелердің шарттарына бейімделген әлеуметтік стандарттары, нормалары және нормативтері. Денсаулық сақтауды қаржыландырудың нормативтері және денсаулық сақтаудың қаржылық даму шарттарын республиканың және аймақтық білім субъектісінде теңестіру тәртібі. Инвестицияның тиімділігі және денсаулық сақтаудың инвистициялық жобаларының белгілері. Айтылған көрсеткіштердің негізінде Республиканың субъектілері, аймақтық білім, медициналық ұйымдар меншікті стратегиялық бағдарламасын қалыптастырады. Стратегиялық жоспарлау. Ресейдегі денсаулықты дамытудың стратегиялық жоспарлауын көрсететін негізгі құжат денсаулық сақтауды дамыту концепциясы мен мемлекеттік қаулыны болып табылады. Осы концепцияның мақсаты адамдардың денсаулығын жақсарту және сақтау болып табылады, сонымен қатар аурушаңдықпен өлім көрсеткіштерін азайту арқасында қоғамның тікелей және тікелей емес қысқарту. Стратегиялық жоспарлау - бұл бүкіл мекемелік шешімдердің негізі. Салада стратегиялық жоспарлауды бастар алдында негізгі құндылықтарға сүйену керек: - азаматтарға денсаулық сақтаудың қолайлы болуы - (өзара қосарланған жинақты жоспарлау) - болжамға бағытталуы - болашақтағы жоғалтуларды азайту Барлық жақтарда қарастырылған қортындылар мен белгіленген мақсаттар негізінде жасалған стратегиялық жоспарлау мақсатын нақты бағалау, әрекеттің бағыттылығы және осы мақсаттарға жету үшін әрекеттер мен шешімдер жиынтығын анықтау болып табылады. Стратегиялық жоспарлаудың бастапқы мақсаты денсаулық сақтау жүйесіне жаңарту енгізу мен өзгеру болып табылады. Жоспарлаумен жеткен қортындылар арасында өзгерістер жан-жақты болғаны жөн. Өткен стратегиялық шешімдер мен басқару аппаратының перспективтік дамуына негізделген мекемелік стратегиялық алдын-ала білуі - жоспарлаудың міндетті бөлігі болып табылады. Көбіне, қаражаттардың 75% аз тиімділігі, көп ақшалы мақсаттарға құрылады, ал көп тиімді мақсаттарға бір реттегі қаражаттандыруды жақсы қортындыларға жетеміз. Осы процессті басқарушы негізгі рөлді атқарады. Ол стратегиялық жоспарлауды инновациялау ғана емес, басқа да қызметтерді атқару, ұйымдастыру, бақылау, қиыншылықтарды қарастыру, шешімдерді салысытыру, коррекция жасау. Стратегиялық жоспарлау - күрделі процесс, онымен арнайы мамандырылған ұйымдар айналысу керек. Стратегия жеке элемент емес, жүйенің бүкіл перспективасына сүйене отырып бөлшектелген, бүкіл жақты жоспар түрінде көрінуі керек. Ол бүтіндігін көп уақытқа сақтау керек, бірақ өзгерістерді енгізу немесе белгілі бір бөлшектерді ауыстыру үшін серпімділік қасиеті болуы тиіс. Стратегиялық маневр жасауға жағдай болуы керек, есепке алынбаған жағдайлар, қосымша жоспар іске асады. Денсаулық сақтау жүйесінің стратегиялық жоспарларды дамытуы басқарудың барлық деңгейінде жасалуы керек. (медициналық мекемелерге дейін). Ірі қалаларда денсаулық сақтау жүйесінің стратегиялық жоспарлауды енгізу, жоғары технологиялық мамандандырылған медициналық көмекті көрсететін территория аралық орталықтың қызметін атқарады. Ірі қалалар жағдайында стратегиялық жоспарларды арнайы өңдеу әртүрлі қызметтік және аймаққа бағынатын медициналық мекемелер арасында науқастардың рационалды анықтау міндетті болуы керек. Жүйенің негізгі жалпы мақсаты оның болудың нақты анықталған себебі миссия болып белгіленеді. Миссияны іске асыру үшін мақсат қолданылады. Миссия негізінде алынған мақсаттар критерия қызметін атқарған. Жүйенің мақсаты нақты өлшенетін, уақытқа бағытталатын, ұзақ мерзімді, орташа мерзімді, қысқа мерзімді, қолайлы болу керек. Басқарушылық зерттеу жүйенің функционалды аймақтық методикалық бағалау болып табылады. Күтілетін нәтиженің негізгі нұсқалары барысында стратегиялық альтарнативті талдау: осьі шектемелі өсу, қысқарту, үйлесімділігі. Стратегиялық жоспарлау аясында басқару қызметінің үш негізгі түрі орындалу қажет: Приоритетті жоспарлау және ресурстарды бөлу Жүйенің ішкі ортаға тұрақты бейімделуі - Қазіргі таңдағы ішкі координация және жүйенің қайта топтамасы. Осыған байланысты стратегиялық жоспарлаудың басынан бастап ерекше бөліп қарайтын сипаттары: масштабы, рутинсіздігі күрделілік және екі жақтылық, фундаменттілік және ұзақ уақыттылығы; өзгерістердің маңыздылығы және қоршағандарға тәуелділігі. Стратегиялық жоспарлаудың негізгі тапсырмасы ресурсты потенциалдық қолданады және тұрғындардың денсаулығының жағдайын жақсарту бойынша анықтама болу қажет. Осы бағыттамалардың ішінен маңыздысы денсаулық сақтау саласындағы құрылымдардың қайта құрылуды жүргізу мен медициналық мекемелер жүйесінің реструктациясы болып табылады. Жоғарыдағы айтылғандарға байланысты жағдайлардың түріне, яғни оның мақсаты мен нәтижелеріне байланысты негізгі стратегиялық жоспарлауды анықтауға бейімделу маңызды болып табылады. Аудандық, аймақтық деңгейде дайындалатын айналымдағы жоспарлар мен стратегияның бірін қамтамасыз ету үшін денсаулық сақтаудың басқару жүйелерінің барлық тізбегіндегі іс-әрекет шараларының координациясын дамыту қажет. Денсаулық сақтауды басқару жүйесінде стратегиялық жоспарлаудың ішінде келтірілген мақсаттарды орындау үшін, қажетті техникамен технология, мамандандырылған кадрлар бар ұйыммен қамтамасыз ету керек, олар денсаулық сақтауды дамытуға және сараптау сұрақтарымен айналысады. Сонымен қатар қандай да бір саланың негізгі субъектілерінің іс-әрекетін орындайды. Денсаулық сақтау жүйесінде стратегиялық жоспарлау мен басқаруды орындау үшін басқару құрылымының көмегімен уақытша потенциалдың болуымен қамтамасыз етеді. Стратегиялық жоспарлаудың негізгі принципі медициналық көмектің құрылымы мен көмегінің көлемі жоспарланған қаржылы ресурстарға негізделген және мемлекеттік кепіл бойынша халық арасында медициналық көмек көрсетуге негізделген. 52.Денсаулық сақтау жүйесін басқаруды жетілдіру туралы бағдарламаны енгізудің мақсаты неде. Медициналық сақтандыру – халықтың денсаулығын қорғау жүйесі. Қорланған қаражат есебінен азаматтардың тегін медициналық көмек алуына кепілдік беруді көздейді. Барлық деңгейдегі мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын тегін денсаулық сақтаудан медициналық сақтандырудың айырмашылығы осында. Медициналық сақтандыру міндетті және ерікті сақтандыру жолымен жүзеге асырылады. Міндетті медициналық сақтандыру мемлекеттік әлеуметтік сақтандырудың бір бөлігі болып табылады және мұнда сақтандыру жарналарын жұмыс істеуші азаматтар үшін кәсіпорынның, ұйымның, басқа да жұмыс берушілердің қаражатынан төленеді, ал еңбекке жарамсыздар, жұмыс сыздар үшін тиісті деңгейдегі бюджеттерден қаражат аударылады. Ерікті медициналық сақтандыруда сақтандыру тарифтері сақтандырушы ұйым мен медициналық мекеме арасындағы келісім бойынша белгіленеді. Сақтандыру шарттарын азаматтар жеке өзі жасайды немесе олар сақтандыру жарнасын кәсіпорынның, ұйымның, тағыда басқа пайдасынан төлеу жолымен ұжымдық нысанда жасалуы мүмкін. Еңбекшілердің өз қаражатынан төленетін ерікті медициналық сақтандыру бойынша неғұрлым жоғары деңгейде медициалық көмек көрсету көзделеді. Арнаулы медициналық сақтандыру қорларына аударылатын міндетті не ерікті сақтандыру жарналары денсаулық сақтау мекемелерінің сақтандыру бойынша медициналық қызмет көрсетуін қаржыландыру көзі болып табылады. Азаматтардың денсаулығын қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру үшін дербес коммерциялы емес қаржы ұйымдары ретінде жалпы ұлттық не аумақтық міндетті медициналық сақтандыру қорлары құрылады. Әрбір сақтандырылушы елдің кез келген аумағында медициналық көмек алуға кепілдік беретін медициналық полис алады. Мемлекеттік және жергілікті денсаулық сақтау мекемелерін қаржыландыруға аударылған қаражатқа салық салынбайды. Медициналық сақтандыру - бұл жұмыс берушілердің, азаматтардың сақтық жарналары мен бюджеттік қаражаттар есебінен сақтандырылған адамдарға зиянның орнын өтеу үшін және медицина мекемелерінің шығындарының өтемақысын төлеу үшін ауырған, жарақат алған жағдайда денсаулықты қаржыландыру жөніндегі қатынастар. Ол әлеуметтік бағдарланған экономикасы бар елдердің сақтық қорғауы тұтас жүйесінің міндетті атрибуттарының бірі болып табылады. 53.Азаматтардың денсаулығын сақтау саласындағы Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясаты. 1996-1998 жылдары Қазақстанда міндетті медициналық сақтандыру жүйесі іске қосылған. Алайда сол кезде-ақ бұл тәжірибеміз аяқсыз қалған еді. Енді міндетті медициналық сақтандыру мәселесі тағы да көтерілді. Жуырда ғана осы саланың мамандары елімізде міндетті медициналық сақтандыру бағдарламасын талқылауға сақтандыру компаниялары қатысуы керек деген пікірін алға тартты. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінде ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Жолдауы талқыланды. 2017 жылдан бастап елімізде міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесі енгізілді. Бұл жүйенің әрбір қазақстандық үшін маңызы жоғары әрі ел тарихындағы маңызды шешімдердің бірі болды. Оған дейін медициналық сақтандыру ерікті түрде болды. Бірақ басты болып саналатын екі функцияны: бүкіл халықты медициналық сақтандырумен қамту, медициналық көмектің сапасы мен қолжетімділігін едәуір жақсарту жайын толық қамти алмады. Ал әлеуметтік медициналық сақтандырудың енгізілуі үлкен өзгерістерге жол ашты. 54.ҚР міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру, негізгі қағидалары және халыққа медициналық көмекті ұйымдастыру. Медициналық сақтандырудың екі түрі бар: міндетті және ерікті. Міндетті медициналық сақтандыру кезінде заңнамамен барлық азаматтар үшін бюджетке төленетін аударымдардың бірдей мөлшерлемесі белгіленеді, соның есебінен денсаулық сақтауға жұмсалатын ақшалай қор қалыптасады. Мұндай жүйе халықтың барлық жіктері үшін медициналық және дәрі-дәрмектік көмектің тең көлемі мен сапасын қамтамасыз етеді. Бірақ, бұл нысан, оның барлық артықшылықтарына қарамастан, Қазақстанда іске асырылмайды. Міндетті медициналық сақтандыру дамыған елдердің көпшілігінде бар және азаматтардың денсаулығын қорғауға арналған конституциялық құқығын іске асыруға бағытталған. Міндетті медициналық сақтандырудың құндылығы келісімшарт тәртібінің болуы, демек, келісімшарт орындалмаған кезде, сақтық қорғау мүмкіндігі, емделген ауру адамдардың санына қарай медициналық мекемелердің кепілденілген ақша алуы, медициналық жәрдем жақсы болса, бұл медициналық мекемеге аурулар көп келетіндіктен медициналық жәрдемнің сапасын арттыруға ұмтылуы және т.б. болып табылады. Дәрігерлер ауруды емдеуге ынталы болады; сөйтіп, медицинаға қалыпты рыноктық қатынастар енгізіледі. Ерікті медициналық сақтандыру міндетті медициналық сақтандыру жүйесіне толықтыру болып табылады. Ол сақтық төлемақыларды, яғни медициналық қызмет көрсетуге жұмсалатын өтемді, жүзеге асыруды қарастыратын жеке басты сақтандыру түрлерінің жиынтығы болып келеді. Сақтық полисінің құны қызметтердің ассортиментіне, емдеуге жататын сырқаттардың түріне, сақтандырылған ауруға қызмет көрсетілетін емдеу мекемелеріне байланысты болады. Ерікті медициналық сақтандырудың негізгі құндылығы қазіргі құрал-жабдықпен жарақталған және жоғары сыныптық мамандары бар клиникаларда сапалы медициналық жәрдем алу мүмкіндігі болып табылады. Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай,ең дұрысы міндетті және ерікті медициналық сақтандырудың үйлесімі болып табылады. Мысалы, АҚШ-та «Медикор» жүйесі - егде адамдар үшін, «Медикэйд» жүйесі - кедейлер, жұмыссыздар мен мүгедектер үшін; ГФР-де - сыркатты сақтандыру. Медициналық сақтандырудың шетелдік жүйелері, әдеттегідей, өзін-өзі сақтандыру қағидатында (жұмыс берушілердің, жұмыскерлердің және мемлекеттің негізінен төменгі әкімшілік буынның қатысуы) жұмыс істейді және нысандары мен әдістерінің сан алуандығымен ерекшеленеді. Медициналық сақтық қорғаудың ұжымдық (сапалық), қоғамдық (мемлекеттік) және жеке (жекеше) жүйелері бар. Медициналық сақтандыру қорларына сақтық жарналарын төлеуде жұмыс берушілердің міндетті қатысуы заңнамада қарастырылған. Сақтық қорларын қалыптастыру, қызметтер көрсету сияқты, сақтаушылардың табыстарына, қор мекемесінің мәртебесіне, кейде сақтандырылғандардың жасына қарай сарапанған. Қазақстанда медициналық сақтандыруды ұйымдастырудың белгілі бір тәжірибесі жинақтапған еді, бірақ жүйені басқару сапасының төмендігінен және міндетті медициналық сақтандыру қорының жұмылдырылған қаражаттарын мақсатты және тиімді пайдалануды бақылаудың жеткіліксіздігінен ол беделін жоғалтқан болатын. Қор жойылды, емдеу мекемелері қаржыландырудың басты көздерінің бірінен айырылды, ал ақысыз медицина экономикалық қиыншылықтарға қарай толықтай дерлік ақылыға ауысты. Міндетті медициналық сақтандыру медициналық жәрдемнің сапасын бақылауды қарастырады, оның мақсаты - міндетті медициналық сақтандырудың базалық бағдарламасымен және медициналық жәрдемнің қолданыстағы стандарттарымен кепілденілген көлемде, сапада және шарттарда медициналық жәрдем алуға азаматтардың (сақтандырылған) құқықтарын қамтамасыз ету. Медициналық сақтандыруды ұйымдастырудың жұмыс істеуі медщиналық қызмет көрсетудің рыногын тудырады, онда бұл қызметтер көрсетуді жасаушылардың - медициналық мекемелердің, олардың жұмыскерлерінің, жеке машықтанушы дәрігерлердің нақтылы бағалауы болатын өз еңбегінің саны мен сапасына тікелей мүдделігі пайда болады. Басқа жағынан, медициналық көмекті тұтынушылар ретіндегі пациенттердің емдеу-профилактикалық мекеме мен нақтылы дәрігерді таңдау құқығы пайда болады. Бұл міндетті медициналық сақтандыру қоры тарапынан пациенттердің мүддесін қорғаумен қосарланады: ол медициналық қызметтер көрсетудің сапасы мен көлеміне сараптық баға бере алады, емдеу нәтижелеріне кінәрат-талап таға алады, ал қажеттік кезінде емдеуші мекемеге немесе жеке машықтанушы дәрігерге экономикалық санкциялар қолдана алады. Сөйтіп, медициналық сақтандыру сақтандыру жүйесінің маңызды құрамды буыны болып табылады және қоғамдық өндірістің аса маңызды факторы - еңбек ресурстарының ұдайы толықтырылуының әлеуметтік-экономикалық үдерістерінде оның рөлі салмақты. Бұл рөл медициналық сақтандыру қорларының жұмыс істеунің қағидалық ерекшеліктеріне негізделген: қалыптастырудың қоғамдық ынтымақтастығы, іс-әрекеттің орталықсыздандырылуы (бөлшектенуі), ұйымдастырудың міндетті нысаны - бұлар барлық азаматтарға қажетті медициналық көмек берудің кепілдіктерін қамтамасыз етеді. |