Промышленная технология лекарств вопрос-ответ. ПТЛ. нерксіптік фармацевтикалы технология сражауап
 Скачать 123.81 Kb.
|
|
Неліктен инъекциялық ерітінділерді тұрақтандыру қажет? Инъекциялық ерітінділерді тұрақтандыру үшін қандай әдістер қолданылады? Препараттардың тұрақтылығы деп олардың белгілі бір сақтау мерзімі ішінде фармакопея немесе НТҚ талаптарында көзделген физикалық-химиялық қасиеттері мен фармакологиялық белсенділігін сақтау қабілетін білдіреді. ДП тұрақтандырудың негізгі қағидасы ДЗ өзгертуге қабілетті факторларды максималдьды болдырмау. ДП тұрақтылығына әсер ететін факторлар: сақтау температурасы; Жарық; Қоршаған атмосфераның құрамы; ДТ дайындау технологиясы (дайындау тәсілдері); Көмекші заттар; ДТ түрі; Агрегаттық жағдайы; Орауыш түрлері және т.б. Дт тұрақтандыру тәсілдері: Химиялық әдіс -химиялық заттарды тұрақтандырғыштарды, консерванттарды, антиоксиданттарды қосу негізделген. Физикалық әдіс – ДЗ сыртқы ортаның жағымсыз әсерлерінен қорғауға, жоғары дәрежедегі тазалықтағы ДЗ және КЗ қолдану, заманауи технологиялық жабдықтарды пайдалану және дәрілік түр технологиясындағы ғылыми зерттеу нәтижелерін – бейсу еріткіштер, препараттарды сусыздандыру, инертті газдарда ампулалаумен негізделеді. Гомогенді дисперсті жүйені тұрақтандыру - ДЗ дестукциясын белсендендіретін химиялық қосылыстардың бейтараптау немесе байланысу себебінен ДЗ ыдырау процесін болдырмауға негізделген. Бұндай қосылыстар ерітінділерде аз мөлшерде, кейде технологиялық өңдеу (стерилдеу) және сақтау кезінде орауыштан (шыны)ерітіндіге өтуі мүмкін. Шаншуға арналған ерітінділерді тұрақтандыру ең алдымын байланысты: ДЗ мен еріткіштердің бастапқы сапасына, Ампула н/се флакон шыны маркасы мен класына, Ерітіндіде және суда оттегігінің болуы, Ерітіндінің рН, Стерилдеудің температурасы мен уақыты, Ауыр метал иондарының болуы, ДП сақтау жағдайлары. Тұрақтандырғыштар жағымсыз химиялық реакцияларды ерітінділердің рН мәніне, ДЗ ерігіштігінеәсер ету арқылы жылдамдату немесе баяулатуы мүмкін. 9 сұрақ Иньекциялық ерітінділерді фильтрлеу МФ X, XI – басылымы инъекциялық ерітінділердің тазалығына үлкен талаптар қояды, ол фильтрлеу арқылы қамтамасыз етіледі. Бөлшектерді ұстау механизімі бойынша фильтрлер бөлінеді: Терең фильтрлеу,Беттік немесе мембраналық фильтрлеу. Терең фильтрлерде бөлшектер мен микроорганизмдер талшықтардың қиысқан жерлерінде немесе тұйыққан жерлерінде механикалық түрде немесе материалда адсорбтелу нәтижесінде ұсталып қалады. Терең фильтрлер ретінде мақта-талшықты материалдар (мақта, дәке), жабысып қалған ұнтақ немесе талшық түріндегі шыны, фарфор целлюлозасы, асбесті фильтрлер, полимер талшықтарынан жасалған материалдар қолданылады. Тазартылатын бөлшектердің көлемдеріне байланысты ерітінділерді тазартудың келесі тәсілдері қолданылады: 1)алдын-ала фильтрлеу – көлемдері 30 мкм-ден үлкен қатты бөлшектерді тазалау үшін; 2)жұқа фильтрлеу – көлемдері 50-30 мкм-ден 5 мкм-ге дейінгі қатты бөлшектерді, микроорганизмдер мен пирогенді заттарды тазалау үшін; 3)микрофильтрлеу – стерилдеп фильтрлеу – барлық микроорганизмдер мен көлемдері 10-5 мкм-ден 0,02 мкм-ге дейінгі қатты бөлшектерді тазалау үшін; 4)ультрафильтрлеу – пирогендер мен көлемдері 0,1- 0,001 мкм басқа бөлшектерді тазалау үшін; 5)кері осмос – молекулалық дәрежеде молекулалық салмағы 500-ден кем заттарды бөлу үшін. Мембраналық фильтрлеу. Мембраналық бөлгіш гомогенді полимерлі материалдан дайындалған, оның құрылысы тесіктерінің өте жоғары біркелкілігімен және ерітіндіге өтіп кететін бірде-бір жеке талшықтары мен бөлшектерінің болмауымен сипатталады. Полимер пленканың 1 см бетінде көлемдері 0,22-0,45 мкм миллиондаған тесіктері бар, олардың қосындысы фильтрлеуші бөлгіштің 80% көлемін алып жатады. Мембраналық фильтрлердің қалыңдығы 10-170 мкм. Инъекциялық ерітінділерді фильтрлеу үшін ең қарапайым фильтр «фильтр-грибок» (саңырауқұлақ) болып табылады. Жұмыс істеу принципі: фильтрленетін ерітінді құбыр арқылы бакқа келіп түседі. Фильтр (саңырауқұлақ тәрізді) сұйықтық құйылған бакқа батырылады және вакуум көмегімен фильтрленіп, бөтелкеге құйылады. Фильтрдің басына фильтрлеуші материал (дәке, бельтинг, капрон, фильтрлеуші қағаз) оралынған. Вакуус-линия мен қабылдағыш бөтелке ортасында тамшы аулағыш орналастырылған. Нутч-Фильтр тұнбаны немесе адсорбентті бөліп алу үшін алдын-ала тазартуға қолданылады. ХНИХФИ фильтрі (Конев Ф.А.) сұйықтық бағынасының бір қалыпты қысымы әсерінен жұмыс істейді. Қысымды ыдыстарға бактан кезекпен фильтрленуші ерітінді жіберіледі, сонан соң ол қалыпты деңгейде реттеушіге түседі, оның жоғары жағында ерітіндінің артық мөлшерін төгіп тастайтын құбыр бар. Осы реттегіштен ерітінді қалыпты қысым әсерімен фильтрге беріледі. Фильтрат көзбен шолып бақылауға арналған прибордан тексеріліп өтеді де, қабылдағышқа жиналады. Фильтр екі цилиндрден тұрады. Ішкі тесікті диаметрі кіші цилиндрге дәке оралады (90 метрге дейін). Ол сыртқы цилиндрдің ішіне орналасқан. Фильтрленетін ерітінді патрубок арқылы фильтрдің сыртқы бетіне жіберіледі, сонан соң фильтрлеуші материалдың қабатынан және ішкі цилиндрдің қабырғаларынан өтіп, патрубок арқылы сүзіліп шығады. Дәке қабатының қалыңдығы 3-4 см, көлемі 10 мкм-ге дейін бөлшектер ұсталып қалады. Друк-фильтрлер стерильді сығылған ауа немесе инертті газ тудыратын қысымның өзгеруі әсерімен жұмыс істейді. Фильтрлеуші материал ретінде бельтинг, фильтрлеуші қағаздың бірнеше қабаты және картон, капрон қолданылады. Керамикалық шамдар – ГИКИ фильтрлері Мемлекеттік керамикалық бұйымдар институтында жасалынған. Алдын-ала фильтрлеу үшін Ф2 фильтрлі, стерильдеу үшін Ф11 (0,9 мкм) қолданылады. Фильтрленген, таза ерітінді одан әрі қарай толтыруға жіберіледі. 10 сұрақ Ампулды ерітінділерді стерилизациялау түрлері Стерилдеу — обьектегі тіршілікке икемді барлық микроорганизмдер мен олардың спораларын толық жою немесе олардан тазарту болын табылады. Бұл кезде стерилденентін заттардың қасиеттері өзгермеуі керек. Фармөндірісте стерилдеудің физикалық, химиялық, Мехиникалық тәсілдерін қолданады. Медицинада ең кең қолданылатын тәсіл — бумен немесе қүрғак ыстықпен қыздырып стерилдеу. Қыздырып стерилдеу микробтық клеткаларды пирогенетикалық ыдырату, белоктардың қайтымсыз коагуляция немесе микроорганизмдердің ферменттік системаларын бүзуға негізделген. 1. Ауамен стерилдеу. Бұл тәсілмен стерилдеу қүрғақ ыстық ауамен ауа стерилизаторларында (кептіргіштерде) 180-200°С температурада жүзеге асырылады. Стерилдеудің нәтижелігі температура мен мерзімге байланысты. Ауамен стерилдеу термиялық төзімді үнтақ дәрілерді, минеральды және өсімдік майларын, ланолин, вазелин, балауыз, металдан, шыныдан, фарфордан жасалған бүйымдар үшін қолданылады. 2. Бумен стерилдеу. Бүл тәсіл жоғарғы температура мен ылғалды Үйлестіріп қолдануға негізделген. Фармацевтік өндірісте сенімді, тез және экономикалық тиімді 120°С температурада қаныққан су бумен қысым көмегімен стерилдеу тәсілі қолданылады. БҮЛ жағдайда тек вегетативті емес, споралық микроорганизмдер де өледі. Стерилдеу мерзімі препараттың физико-химиялық қасиеттеріне және ерітіндінің көлеміне байланысты 30 минуттан аспайды. Қысым әсері бойынша бумен стерилдеу бумен жүмыс істейтін стерилизатор автоклавтарда жүргізіледі. Бүл үшін АП-7, АП-18 ТИГТП стерилизаторлары кеңінен қолданылады. Тұрақсыз (аққыш) бумен стерилдеу. Бүл тәсіл бойынша стерилдеу 100°С температурада қаныққан су буымен жүргізіледі. Түрақсыз бу тек вегетативті микрооргнизмдерді жою үшін ғана қолданылады, споралық микрооргнизмдер үшін бүл тәсіл жарамсыз болады. Тиндализация (бөлшектеп стерилдеу). Түрактылығы төмен дәрілік заттардын ерітінділерін суда 60-65°С температурада 1 сағат бойына 5 рет немесе 70-80°С температурада 3 рет эр 24 сағатта қайталай отырып қыздырады. Қыздыру аралығында 25-37°С температураны қалыпты үстап отырады, бұл споралардын өсіп шығуына қолайлы жағдай болады. Ерітіндідегі споралардың барлығы толық өсіп шығуы және келесі рет қыздырғанда жойылуына 3-5 рет қыздыру жеткілікті. Бірақ бұл тәсіл өте ұзақ. Ультракүлгін сәулемен стерилдеу. УФ — сәуле вегетативті және споралық микрооргнизмдерді жоятын күшті стерилдеуші фактор. Ультракүлгін радиация көзге көрінбейтін, қысқа толқынды, толкынның үзындығы 300 нм-ден кем күн сәулесінің бөлшегі. УФ-радиаиия микробты клеткалардың ферментті системаларының фотохимияльщ ыдырауын тудырады, клетканың протоплазмасына улы органикалық аскын тотыктар түзе эсер етеді деп жорамалданады. Вегетативті клеткалар УФ-сәулеге, споралар қарағанда өте сезімтал келеді. Споралық микрооргнизмдерді жою үшін, вегативті микрооргнизмдерді жоюға қажетті дозадан 10 есес артық сәуле дозасы керек. Фармацевтік өндірісте УФ-сәулесі ретінде арнайы БУВ лампалары қолданылады. Олар ауаны, дистилденген суды қүбыр арқылы жібергенде, қосымша материалдарды стерилдеу үшін қолданылады. Радиациялык стерилдеу. Радиациялық сәулемен стерилдеу өте жоғары тиімді тәсіл, ол соңғы кезде медициналық өнімдерді стерилдеу үшін кеңінен қолданылып жүр. Дәрілік заттарды — түзды инфузиялық ерітінділерді, көз пленкаларын және т. б. — радиациялық стерилдеу мүмкіндігі зертеліп отыр. Радиациялык стерилдеу ҮШШ СО60 және СО изотоптарының гамма-сәулелері және линиялық жылдамдатқыштардың жылдам электрондары қолданылады. Зерттеулер нәтижесінде стерилдеу үшін 2,5 микрорадий дозасы жеткілікті екені анықталып отыр. Қазіргі кезде радиациялық тәсілмен бір рет қолданылатын заттар — гигроскоптық мақта, байлау материалдары, пластмассалық бүйымдар, биологиялық және бактериальдық препараттар, антибиотиктер стерилденіп жүр. Механикалық стерильдеу. Фильтрлеп стерилдеу. Қыздыру және радиациялық сәуле арқылы стерилдеуге төзімсіз дәрілік заттардың ерітінділерін стерилдеуші фильтрлеу арқылы стерилдеуге болады. Бүл үшін үсақ тесікті фильтрлер арқылы фильтрлеп стерилдеу қолданылады. Стерильдеудің басқа тәсілдерін қолдану кезінде микрооргнизмдер тек тіршілік әрекетін жоғалтатын болса, стерильдеуші фильтрлеу кезінде олар ерітіндіден толық шығарылып тасталады, сөйтіп ерітіндінін стерильдігі мен апирогендігін қамтамасыз етеді. Химиялық стерильдеу. Резинадан, полимерлі материалдардан, шыныдан, коррозияға төзімсіз металдардан жасалынған бүйымдар үшін газдармен және ерітінділермен стерилдеудің химияльщ тәсілдері қолданылады. Химиялық стерилизация. Химиялық заттарды қолдану көмегімең жүргізіледі. Бүл үшін жиі консерванттар пайдаланылады: нипагин, нипазол, хлорбутанолгидрат, трикрезол, фенол, фенилэтил спирті және т. б. Газдық стерильдеу. Бүл тәсіл қыздыруға төзімсіз заттар үшін қолданылады. Стерилдеуші агент: этилен оксил, формальдегид, инерттң газдар ж/т.б. Стерильденетін заттар газ өткізетін пластмассалы орауышқа салынады. Герметикалық камераға этилен тотығы мен көміртегі тотығының 9:1 қатынасында дайындалған қоспасың жібереді. Артықшылығы: Кез келген материалды қолдануға болады; жоғары емес температурада жүреді. Кемшілігі: ТҚ сақтамаған жағдайда қауіпті, өртке қауіпті; маманға токсикалық әсері бар; Стерилдеу ұзақ цикл. Сонымен, қыздыруға төзімді ерітінділермен толтырылған ампулаларды стерилдеу автоклавтарда 110-120 °С температурада жүргізіледі. Қыздыруға төзімсіз заттардың ерітінділерін стерилдеу 100 °С температурада аққыш (түрақсыз) бумен немесе тиндализациялаумен жүргізіледі. Жеңіл ыдырайтын заттардың ерітінділерін катаң асептикалық жағдайда немесе фиьтрлеп стерилдеу немесе консерванттар косу арқылы дайындайды. 5 сұрақ Ампулаларды жасау Қолданылуы, толтырылу әдісі және оларға құйылатын дәрілердің қасиеттріне байланысты ампулалар 0,3 мл- ден 50 мл көлемге дейін шығарылады, олардың формалары мен капиллярларының диаметрі әртүрлі болады. Ампулалардың барлық түрлері роторлы шыны қалыптаушы автоматарда жасалынады. Фармөндірісте ИО- 8 «Тунгсрам» автоматтары кеңінен қолданылады. Роторда 16 қос жоғарғы және төменгі патрондар айналып тұрады. Түтіктер әр патрондар қосағына арналған жинағыш барабандарға салынады және ампула жасау алты позицияда жүргізіледі. І- позицияда түтіктер жинағыш барабаннан жоғарғы патронның ішіне салынады. Шектегіш тіреудің көмегімен оның ұзындығы белгіленеді. Жоғарғы патронтүтікті қысып ұстайды да, барлық позицияларды оны бір қалыпты биіктікте ұстап тұрады. ІІ- позицияда төменгі патрон түтіктің төменгі бөлігін қысып тұрады да, түтік өзінің осі бойымен айналады. Айналып тұрған түтікке жалыны кең шілтер жақындатылып, оны жұмсарғанға дейін қыздырады. III- позицияда шілтер өшіріледі, төменгі патрон копирдің бойымен жылжи отырып, төмен түседі де жұмсарған түтікті капилляр етіп созады. IV- Позицияда капиллярдың жоғарғы жағына өткір жалынды шілдер жақындатылып, капиллярды кеседі. V-Позицияда капиллярды кесумен бір мезгілде келесі ампуланың түбі дәнекерленеді. VI- Позицияда төменгі патрон қысқышты босатып, дайын ампула қабылдағышқа келіп түседі. Түбі дәнекерленген түтік 1- позициядағы шектегіш тіреуге қайтып келеді де, автоматтың жұмыс циклі қайталанады. Ампулаларды жасаудың осы тәсілінің кемшілігі ішінде ішкі кернеу пайда болады. Мұндай ампулаларды қолдану қауіпті, өйткені қыздырып стерильдеу кезінде ішкі кернеу жоғары жерлерде микрожарықтар пайда болуы мүмкін, оларды қолданылап жүрген әдістермен анықтау мүмкін емес. Ситуация 1.Құрамында өсімдік шикізаттарынан алынған қою экстракттары бар дәрілік сироптарға күшті этанолды енгізуді негіздеп түсіндіріңіз. Сақтау және аздап салқындату кезінде қант концентрациясы 66% - дан жоғары Сироп қантқа айналады, үлкен, қиын еритін сахароза кристалдары пайда болады. Қант концентрациясы 60% - дан төмен Сироп ашыту мен қышқылдануға ұшырайды. Ашыту процесінің алдын алу үшін мұндай сироптарға консерванттар қосылады: 0,1-ден 0,2% - ға дейін натрий бензоаты немесе бензой қышқылы, этанол, глицерин. Құрғақ сығындылар (ревень, Алтей тамыры) және суда еритін дәрілік заттар қант шәрбатында еріген кезде қанттың оңтайлы концентрациясын өзгертпейді, сондықтан дәрілік сироптар консерванттарды қоспай дайындалады. Дәл осындай технологиялық принцип дәрілік сиропқа қатысты, оның құрамында күшті этанол бар тұнбалар, препараттар бар. 20-25% дейін ылғал бар қалың сығындылар қант шәрбатында еріген кезде қант концентрациясын оңтайлы деңгейден төмендетеді. Бұл жағдайда қант шәрбаты әртүрлі консерванттарды қосу арқылы тұрақтандырылады. Экстракт, мацерация перколяция, сулы спирт ерітіндісімен алады. 2.Қант концентрациясы 55% және тығыздығы 1,301-ден төмен қарапайым қант шырынын (сироп) дәрілік шырынды дайындау үшін қолдануға және сақтауға жарамды ма? Жоқ, себебі НҚ бойынша Қант сиропының тығыздығы 1,308-1,315, ал концентрациясы 60-65% болу керек. Егер қант концентрациясы 60% - дан төмен Сироп ашыту мен қышқылдануға ұшырайды, 66% - дан жоғары сироп қантқа айналады, үлкен, қиын еритін сахароза кристалдары пайда болады. Тығыздығы 1,301-ден төмен, қант концентрациясы 55% болатын қарапайым қант шәрбаты сақталмайды, өйткені ол микробтық бүлінуге оңай ұшырайды. Оны тазартылған қант қосу арқылы стандартты 64% қант концентрациясына дейін жеткізу керек (36 бөлік 55% сироп 9 бөлік рафинант қант қосады), содан кейін қысқа мерзімді қайнату керек. 55% қант концентрациясы бар сиропты консерванттарды қосу шартымен дәрілік сироптарды алу үшін қолдануға болады. 3.Қайнату кезінде температуралық режимнің бұзылуы қант шырынының (сироп) қасиеттеріне қалай әсер етеді? Нарушение температурного режима при варке сиропа сахарного приводит к инверсии сахарозы и карамелизации — потемнению раствора. 4.Ылғалды түйіршіктеу әдісімен алынған таблеткалар қабыршақталды. Оның себебін түсіндіріңіз. Ылғалды түйіршіктеу - ылғал массаларды қысыммен, қалқыма қабатта кейіннен тозаңдатып немесе түйіспелі кептірумен жүзеге асырылады. Дәрілік заттарды престеу кезінде кеуектілік күрт төмендейді, осылайша сұйықтықтың таблетка ішіне енуі қиынға соғады. Ыдырауды немесе ерітуді жақсарту үшін сұйық ортада таблеткалардың механикалық бұзылуын қамтамасыз ететін разрыхляющий заттар қолданылады, бұл белсенді заттың тез шығарылуы үшін қажет. Егер препарат суда ерімейтін болса немесе таблетка сақтау кезінде цементтеуге қабілетті болса, разрыхлитель ұнтақ таблеткалардың құрамына қосылады. Натрий гидрокарбонатының қоспасын лимон немесе шарап қышқылымен разрыхлитель ұнтағы ретінде қолданған жағдайда олардың ылғалды ортадағы өзара әрекеттесуін ескеру қажет, сондықтан оларды таблетка массасына ылғалды түйіршіктеу кезінде енгізу тәртібін дұрыс таңдау керек. Сонымен қатар тайғанатқыш заттар қосылады. 5.Таблетка өндірісі кезінде престеу құралына массаның жабысуы байқалды. Оның себебін түсіндіріңіз. Таблетка құраиында тайғанатқыш заттар аз, негізінен тайғанатқыш заттар ретінде антиадгезиялық заттар қолданылады (стеарин қышқылы және оның Mg, Ca, Al тұздары, парафин, церезин, силиконды майлағыштар). Масса ылғалды. Масаның онтайлы ылғалдылыққа дейін құрғатып, антифрикциялық заттардың заттардың мөлшері мен арақаьынасын және оларды енгізу мен қысымынның ұтымды әдісіне өзгерту қажет. 6.Таблеттеу кезінде таблетка массасының бетінде «мраморность»» байқалады. Оның пайда болу себептерін көрсетіңіз. Таблеткалардың сыртқы түрін бетіндегі «мраморность» - біркелкі емес түс, жергілікті түс өзгерісі. Себепері: 1)Қабық ерітіндісін қолданар алдында нашар араластыру. 2)Таблеткаға бүрку кезінде ерітінді ағындарының қабаттасуына әкелетін саптамаларды дұрыс орнатпау. 3)Техникалық ақаулыққа немесе саптаманың бітелуіне байланысты спрей тамшыларының тең емес мөлшері. 4)Ауаны беру немесе шығару көлемінің күтпеген өзгеруіне байланысты қабықты қолдану кезінде спрейдің ауытқуы. 5)Саптаманың дұрыс емес орналасуы. 6)Спрейдің жоғары жылдамдығы сонымен қатар түс өзгеруіне әкеледі. 7)Тексеру барысында байқалмаған саптаманың бітелуі. 7.Таблеттеу кезінде таблетка массасының орташа салмағынан айтарлықтай ауытқу байқалады. Бұл ауытқудың себептерін көрсетіңіз. Себептері: 1)Бүрку үшін тым көп ауа ағыны қабықтың ерітіндісін таблетка қабатына біркелкі бөлінбейтін өте кішкентай тамшыларға бөледі. 2)Шығарылатын ауаның тым жоғары температурасы қабықтың ерітіндісінің біркелкі таралуына жол бермейді, өйткені ерітіндінің бір бөлігі таблеткаға түскенге дейін буланып кетеді. 3)Саптамадан таблетка қабатына дейінгі тым үлкен қашықтық ауа турбуленттілігіне байланысты қабық ерітіндісінің біркелкі таралуына жол бермейді. 4)Спрейдің тым тез кебуі оның таблетка қабатына енгенге дейін булануына әкеледі, бұл сәйкесінше қабықтағы таблетка массасының өзгеруіне әкеледі. 5)Таблеткалардың шамадан тыс сынуы немесе сынуы, бұл дұрыс емес массаға әкеледі, өйткені дражер қазандығында араласқан кезде олар бұзылып, тозады, ал қабықтың ерітіндісі осы қоқыстарға жұмсалады. |