Одномерные и двумерные массивы в Python. 75-ПМК-10-75. Республиканский научнометодический журнал Педагогический
 Скачать 1.33 Mb.
|
Қазақстандағы бастауыш мектеп педагогтарын даярлаудың мазмұнының ерекшеліктеріЖунисова Камила Кудайбердиева М.О. Əуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің магистранты Қазақстан Республикасында педагогикалық кадр- ларды даярлау педагогикалық мамандықтың білім беру бағдарламалары бойынша жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасында 130-дан астам жоғары оқу орындары, оның ішінде мамандандырылған пе- дагогикалық университеттер білім беру жүйесі үшін кадрлар дайындайды. Педагогикалық білім берудің заманауи жүйесі күр- делі мəселелерді шешеді, олардың ішінде ең бас- тысы мұғалімдердің академиялық, кəсіби жəне мə- дени дайындығының лайықты деңгейін қамтама- сыз ету болып табылады. Болашақ маманның тұл- ғалық дамуына, педагогикалық шеберлігін артты- руға, жаңа жағдайда қайта құруға мүмкіндік туғы- зуға байланысты болуы тиіс мақсаттарды жүзеге асыруда көмек пен қолдау көрсету – маңызды мін- деттер. Сонымен қатар, имманентті деп саналатын, əлеуметтік-экономикалық жағдайларға, саяси қа- тынастардың өзгеруіне, нарықтық жағдайларға тə- уелді емес міндеттер бар. Бұл міндеттер тұлғаның, қоғамның əртүрлі кəсіби, мəдени жəне білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін білім беру қызметтерін көрсетумен байланысты. Жалпы жəне кəсіптік педагогикалық мəдениетті да- мыту, құзіреттілікті қалыптастыру болашақ баста- уыш сынып мұғалімі алатын негізгі педагогикалық білімнің негізгі бағыттары болып табылады. Бастауыш білім берудің педагогикасы мен əдісте- месі жоғары педагогикалық білім беру ұйымының білім беру бағдарламасына бағытталған білім беру мазмұнын үш пəн блогы: жалпы мəдени, жалпы кə- сіптік жəне пəндік блоктар арқылы жүзеге асыры- лады. Базалық құрамдастың пəндері осы мамандық бо- йынша даярлайтын барлық жоғары оқу орындары үшін бірдей, бұл оқытудың біркелкілігін сақтауға мүмкіндік береді жəне академиялық ұтқырлыққа мүмкіндік береді. Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерін даярлау- дың заманауи мазмұны пəн мұғалімі (ғылым негіз- дерін оқыту), тəрбиеші (тұлға қасиеттерін дамы- туды басқару), жеке тұлғада психологиялық қолдау көрсету функцияларын орындай алатын мұғалім- дерге тəжірибе қажеттілігін қанағаттандырады. да- мыту, менеджер (дамыту, тəрбиелеу жəне оқыту үшін жағдай жасау). Қазақстандағы бастауыш сыныптар үшін педагоги- калық кадрларды даярлаудың мазмұнының ерек- шеліктері Жүйелік тəсіл шеңберіндегі салыстырмалы талдау процедуралары жүйе объектісінің құрылымын, құрылымын зерттеуді көздейді; оның элементтерін жəне олардың функционалдық сипаттамаларын зерттеу; осы элементтердің өзгерістерін жəне олар- дың функцияларын талдау; жүйе объектісінің да- муын (тарихын) тұтастай қарастыру; объектінің үй- лесімді жұмыс істейтін жүйе ретінде бейнеленуі, оның барлық элементтері осы үйлесімділікті сақтау үшін жұмыс істейді. Бастауыш сынып мұғалімі үшін маңыздысы педа- гогикалық қиял (немесе болжау қабілеттері) – бұл өз іс-əрекетінің салдарын күтуде, оқушы тұлғасын тəрбиелік жобалауда \ идеясымен байланысты бо- латын ерекше қабілет. оқушының болашақта қан- дай болатынын, оқушының сол немесе басқа қаси- еттерінің дамуын болжау қабілетінде. Зейінді бір уақытта бірнеше əрекет арасында бөлу мүмкіндігі; бастауыш сынып мұғалімінің жұмысы үшін ерекше маңызға ие. Бастауыш сынып мұғалімінің негізгі қызметтерінің бірі əрбір оқушыны мектеп жағдайына бейімдеу болды жəне бүгінгі күнге дейін сақталып келеді. Сондықтан бастауыш мектепте мұғалімнің кəсіби жəне тұлғалық қасиеттері соншалықты маңызды. Бастауыш сынып мұғалімі – бастауыш сынып оқу- шысының ата-анасымен жақын қарым-қатынаста болатын алғашқы ұстаз, ересек адам. Осыған сəй- кес мұғалімнің кəсіби қасиеттері ерекше маңызды; қарым-қатынас стилі; балаларға қойылатын талап- тар жүйесі, мұғалімнің кəсіби шеберлігі ұғымында біріккен нəрсе. Мұғалімнің кəсіби шеберлігі келесі құрылымдық элементтер арқылы көрінеді: мақсаттар; білім беру мазмұны (білім беру ақпараты); педагогикалық қарым-қатынас құралдары; студенттер; мұғалімдер [95]. Сонымен, педагогикалық іс-əрекет құрылымында келесі негізгі құрамдастарды бөліп көрсетуге бо- лады: іс-əрекет мотивтері (тұлғалық-мотивациялық компонент), іс-əрекеттің мақсаттары (мақсатты компонент), оқыту, тəрбиелеу, тұлғаны дамыту жө- ніндегі іс-əрекеттердің мазмұны (белсенділік ком- поненті), əрекеттерді талдау жəне бағалау (баға- лаушы компонент). Қазақстан Республикасының Мемлекеттік білім беру стандартында сипатталған кəсіптік құзырет- тер: бастауыш білім беру саласындағы ақпараттық технологиялар жəне заманауи педагогикалық тех- нологиялар; этикалық жəне рухани құндылықтар; əлеуметтік жағдайларда адекватты бағдарлану дағдылары; кəсіби жəне тұлғалық өсу; икемді ойлау жəне кең көзқарас. Білім беру бағдарламасы бойынша оқыту үдері- сінде болашақ бастауыш сынып мұғалімдері құзы- реттілік тəсілді жəне ашық көпмəдениетті білім беру жүйесінде жұмыс істей білуді жүзеге асыруға дайындалады, бұл коммуникативтік, пəндік жəне арнайы құзыреттіліктерді қалыптастыруға ықпал етеді. Тəжірибе түрлерінің мазмұны болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің педагогикалық іс-əрекетті жүзеге асыруға дайындығын талдауға мүмкіндік береді. Бастауыш сыныптың педагогикалық ұжымының қызметімен, бастауыш сынып кабинеттерінің мате- риалдық базасымен жəне оқушыларымен таныс- тыру. Бастауыш мектеп оқушылардың тұлғасын зерттеуде мұғалімнің қолданатын əдістері, педаго- гикалық зерттеулері. Мектеп құжаттамасымен жəне оны жүргізу тəртібімен танысу. Педагогика- ның құрылымын зерттеу бастауыш сынып мұғалім- дерінің іс-əрекеті. Бақылау жүргізу жəне мұғалім мен оқушылардың қарым-қатынас стилін анықтау Студент тұлғасының жағдайының педагогикалық диагностикасын жүргізу. Тұлға дамуы мен мінез- құлқындағы ауытқулардың себептерін анықтау. Диагностикасын жəне оқу-тəрбие процесінің жағ- дайын кешенді талдауды жүргізу. Бастауыш сынып мұғалімінің оқушылармен тəрбие жұмысын жоспарлау жүйесін зерттеу əдістемесі. Бастаыш мектеп оқушылардың сыныптағы тəртібін бақылау. Тəрбиелік жəне дамытушылық функция- ларды жүзеге асыруды зерттеу мақсатында сабақ- тарға, сыныптан тыс жұмыстарға қатысу. Түрлі жұ- мыс түрлерінде оқу іс-əрекетін дайындау жəне өт- кізу. Тəжірибе мазмұны болашақ кəсіби қызметте жү- зеге асырылатын əртүрлі жұмыс бағыттарынан тұ- рады. Тəжірибенің барлық кезеңіне жеке жұмыс жоспарын жасау алдағы жұмысты алдын ала қа- рауға мүмкіндік береді. Бастауыш сынып мұғалімі- нің жұмысында жоспарлаудың ерекшеліктерін зерттеу өз жоспарларын құруға мүмкіндік береді. Мұғалімнің сабақта қолданатын əдістерін байқау, сынып ерекшеліктерін, оқушылардың психология- лық-педагогикалық жəне жеке тұлғалық ерекше- ліктерін зерттеу өзара əрекеттестік стратегияларын құруға мүмкіндік береді. Тəжірибе барысында бо- лашақ бастауыш сынып мұғалімі оқу жоспарында қарастырылған барлық пəндер бойынша бірнеше сабақтар дайындап, өткізеді, сонымен қатар сы- ныптан тыс тəрбие жұмысын ұйымдастырады жəне жүргізеді. Бастауыш сынып мұғалімінің бірінші сыныптағы балалармен оқу сағатының бірінші аптасында жүр- гізетін дайындық жұмыстарының мазмұнымен жəне ұйымдастыруымен таныстыру, дидактикалық материалды жəне көрнекі құралдарды дайындауға көмектесу, бірінші сынып оқушыларымен тəрбие жұмысын жүргізу. «Білім күнін» дайындауға жəне өткізуге қатысу. Алғашқы ата-аналар жиналысына қатысу жəне оны талдау. Бірінші аптада мұғалім өт- кізетін барлық сабақтарға қатысу. Қатысқан сабақ- тарға күнделікті талдау жасау. Диагностика жүр- гізу. Оқушылардың мектепке дайындығы, мек- тепке деген көзқарасын зерттеу. Алынған нəтиже- лерді талдау. Өндірістік педагогикалық практика бастауыш сы- нып мұғалімінің болашақ кəсіби іс-əрекетіне да- йындық кезеңдерінің бірі. Ол нормативтік құжат- тарды зерттеуден басталады. Тəжірибе барысында студент сабаққа көрнекі құралдар дайындайды, барлық оқу пəндері бойынша сабақтар топтамасын жоспарлау, өткізу жəне талдау, практик мұғалім- дердің сабақтарын талдау, оқу-тəрбиелік іс-шара- ларды жүргізу, жұмыс істеу арқылы бастауыш сы- нып оқушыларын оқыту жəне тəрбиелеу функция- ларын жүзеге асырады. ата-анасымен. Тəжірибе барысында студенттер жыл сайын тео- риялық жəне практикалық дайындықтың жоғары деңгейін көрсетеді, сондықтан университетті бітір- геннен кейін олар тəжірибеден өткен мектептерге жұмысқа шақырылады. Бастауыш оқытудың педа- гогикасы мен əдістемесі мамандығының түлектері жыл сайын 100% жұмысқа орналасады. Оқушыларды əлеуметтік қорғау мен қолдаудың же- текші бағыттарының бірі – тəрбие жұмысы. Инсти- тутта студенттерді əлеуметтік-педагогикалық қол- дау қызметі тəрбие жұмысының жүйесімен бірікті- рілген. Тəрбие жұмыстары жоспар бойынша жүргі- зіледі. Топтардың əрбір кураторы бойынша инсти- туттың, факультеттің, кафедраның, топтардың тəр- бие жұмысының жоспары бар. Институт, факуль- тет, кафедра, топтар деңгейінде жүргізілетін іс-ша- ралар жүйесі арқылы студенттерде əлеуметтік ма- ңызды тұлғалық қасиеттер қалыптасады. Институт миссиясын жүзеге асыруға бағытталған «Əрбір пе- дагогикалық институты студентінің ар-намыс ко- дексі», «Əрбір педагогикалық институтының тəр- бие жұмысы жəне жастар саясаты тұжырымда- масы» кіретін ішкі нормативтік құжаттар əзірленді. тұтастай алғанда, оның ішінде білім беру бағдарла- масының миссиясы. Оқыту нəтижелерін бағалау оқытудың белгілі бір кезеңінде оқушылардың қол жеткізген білім деңгейлерін талдауға негізделген. Жұмыс берушілердің де, студенттердің де білім беру саласындағы заманауи талаптарға сай келетін кəсіби деңгейін арттыру келесідей: біріншіден, білім беру бағдарламасының түлектері (кəсіби жəне пəндік құзыреттіліктер) оларды шешу үшін дайындалатын кəсіптік саладағы білім беру жəне əлеуметтік мəселелер шеңберін кеңейтуде; екіншіден, қызметтің əртүрлі салаларындағы (ең- бек, қоғамдық-саяси, мəдени-демалыс, отбасылық- тұрмыстық жəне т.б.) мəселелерді шешуге дайын- дық кезінде (жалпы тəрбиелік құзыреттіліктер); үшіншіден, əртүрлі типтегі (коммуникативтік, ақ- параттық, ұйымдастырушылық жəне т.б.) есептерді шешуге дайындықта (тұлғалық қасиеттер). Өзін-өзі басқаруға көбірек еркіндік беру бастама- ның, дербестіктің дамуына ықпал етеді. |