Цитология методичка 1-15 сабак. Саба 1 Апаратты дидактикалы топтама

• Название: Саба 1 Апаратты дидактикалы топтама
• Дата: 11.05.2023
• Размер: 1.99 Mb.
• Имя файла: Цитология методичка 1-15 сабак.docx
• Тип: Документы; #1121468
• страница: 28 из 43

Ағзалардың тіршілік қабілетіне байланысты гендер былай жіктеледі:

1. 
   Летальды гендер, ағзаны ӛлімге душар ететін гендер
   
2. 
   Сублетальды гендер – ағзаның кӛбеюі ұрпақ қалдыру қабілетінің бұзылуына, тіршілік әрекеттерінің тӛмендеуіне не жойылуына себеп болатын гендер
   
3. 
   Нейтральды гендер немесе бейтарап гендер ағзаның тіршілік қабілетіне әсері жоқ гендер ДНҚ-ның құрамында едәуір ұзындықты алып жатқан қайталанып орналасқан нуклеотидтік
   

жүйелер болады. Ол учаскелерде нуклеотидтердің ондаған, жүздеген, тіпті мыңдаған кӛшірмелері кездеседі. Бұл кӛшірмелердің қызметі әлі толық анықталмаған.

Кластерлі гендер- бұл әртүрлі гендер тобының қызметіне байланысты, хромосомалардың белгілі бір бӛлігінде орналасқан. Құрылымдық гендердің ерекшелігі оперонның құрамына кіреді, оны кластерлі гендер деп атайды, бір (жеке) полицистронды а-РНҚ қалыптасып, жалпы қызметтер орындалу барысында ақуыз ӛнімдері түзіледі. Бірнеше қатар жақын орналасқан құрылымдық

гендерді кластерлі гендер деп сипатталады, осы барлық гендерден а-РНҚ түзіліп жалпы бір қызметтің орындалуын бақылайды.

Нуклейн қышқылдары мен геннің медициналық маңызы

Адам ағзасының тіршілігі мен оның денсаулығының қалыпты немесе патологиялық жағдайлары ДНҚ-ның құрылысы мен қызмет атқаруына байланысты.

Геномдағы құрылымдық гендердің және ДНҚ-ның басқа да реттеуші жүйелерінің жұмысын, механизмдерін егжей-тегжейлі білу, олардың сыртқы ортамен қарым-қатынасын зерттеудің үлкен мәні бар. Ӛйткені мұндай зерттеулер адам ағзасының қалыпты тіршілік процестерін қамтамасыз ететін метаболизмдік әрекеттерді анықтауға, адамның түрлі ауруларының патогенезін ашуға, оларды диагностикалау, емдеу және алдын-алуға зор мүмкіндік береді.

Геномдық зерттеулердің қолданылуы:

Соттық медициналық және қылмыстық экспертизада (сараптауда) мына мақсаттарда:

а) ДНҚ-ны талдау арқылы қылмыскерлерді, күдіктілерді, қылмыстың және апаттың құрбандарын идентификациялау;

ә)биологиялық туыстықты (әкелікті) анықтау, дәлеледеу.

Табиғатты қорғау шараларында:

а) Табиғатта сирек кездесетін және жойылу сатысындағы ағза түрлерін идентификациялау және сақтау;

ә) қоршаған ортаны ластайтын, бактеряларды және басқа микро ағзаларды табу;

Трансплантологияда генотиптері бойынша бір-біріне сәйкес келетін донорлармен реципиенттерді таңдап алу.

Тамақ ӛнеркәсібінде тағамдық ӛнімдердің жасанды емес, табиғи түрі екендігін анықтау, мысалы, шарап, балық уылдырығының ӛнімдерін даярлауда т. б.