механика. термех сұрақ-жауаптар сессия. Статика бос жне бос емес дене. Байланыстар жне оларды реакциялары. Жиі кездесетін байланыстар трлері. Босату принципі
 Скачать 3.87 Mb.
|
|
Жылдамдық, механикада – нүкте қозғалысының негізгі кинематикалық сипаттамаларының бірі: = =dr/dt (мұндағы r – нүктенің радиус векторы, t – уақыт) теңдігімен анықталатын векторлық шама; физикалық шама өзгерісінін осы өзгеріс өткен уақыт аралығына қатынасымен анықталатын, осы айнымалы шаманың уақыт бойынша өзгеруінің лездігі.[1]  Бірқалыпты қозғалған нүктенің жылдамдығы (), сан жағынан, нүктенің жүрген жолының (s) сол жолды жүруге кеткен уақыт аралығына (t) қатысына тең: = s/t, жалпы жағдайда: =ds/dt. Ж. векторы нүкте траекториясына жанама бойымен бағытталады. Егер нүкте қозғалысы x, y, z декарттық координаттарға байланысты тәуелділікті өрнектейтін теңдеулермен берілсе, онда: , мұндағы x= dx/dt, y= dy/dt, z= dz/dt, ал Ж. векторының координат осьтерімен жасайтын бұрыштарының косинустары сәйкес түрде мынаған тең: x/, y/, z/. Жылдамдықтың өлшемділігі: LT–1. Жылдамдықты, әдетте, м/с-пен (бірліктердің халықаралық жүйесінде), кейде км/сағ-пен өлшейд 31.Нүктенің абсолют үдеуінің векторы Үдеу (Ускорение) — нүктенің жылдамдығының мәні мен бағытының өзгеруін сипаттайтын векторлық шама.{\displaystyle {\vec {a}}={d{\vec {v}} \over dt}} Абсолют үдеу (Ускорение абсолютное) — күрделі қозғалыстағы материялық нүктенің абсолют жылдамдығының мәні мен бағытының өзгеруін сипаттайтын векторлық шама. Абсолют үдеу — орын ауыстыру, салыстырмалы және кориолис үдеулерінің геометриялық қосындысына тең. Нүкте үдеуі - нүкте жылдамдығының өзгеру тездігін сипаттайтын және жылдамдық өзгерісінің осы өзгеріс өткен уақыт аралығына қатынасына тең физикалық шама.  Қозғалысы табиғи әдіспен берілген нүкте үдеуінің векторын анықтау үшін табиғи үшжақтық ұғымын ендіреміз (13а сурет). Бұл санақ жүйесінің ерекшілігі – оның бас нүктесі ретінде қозғалыстағы нүкте алынады да, жүйе сол нүктемен бірге қозғалады. Нүкте траекториясына жанама өсті  деп, бас нормаль өсті  деп белгілейміз. Мtn жазықтығына нормаль өсті  деп белгілеп, бинормаль өсі деп атаймыз.32.Нүктенің салыстырмалы үдеуінің векторы Салыстырмалы үдеу (Ускорение относительное) — салыстырмалы қозғалыстағы нүктенің салыстырмалы жылдамдығының өзгеруін сипаттайды.   33. Нүктенің тасымалдау үдеуінің векторы. Бұдан бұрын айтып кеткеніміздей, тасымалдау үдеу қозғалмалы осьтер жүйесіне бекітілген нүкте М-нің үдеуі ретінде қарастырылады. Демек, тасымал үдеуді есептеуде - қатты дене киниматикасының формулаларын қолданамыз. Мысалы қозғалушы нүктенің тасымалын қозғалысы, бекітілген осьті айналатын қатты дене қозғалысы түрінде болып келсе, онда тасымал үдеуді жанама және нормаль үдеулердің геометриялық қосындысы түрінде емептеу керек: с=eτ+en Егер нүктенің тасымал қозғалысы ілгерілемелі болса, онда оның тасымал үдеуі полюс үдеуіне тең болады: е=о . 34. Кариолис үдеуі |