1. Апараттар, апаратты технологиялар жне апаратты процесстер туралы ым. "Апарат"
 Скачать 0.98 Mb.
|
|
121. Программалау тілдерінің жалпы қолданылуы. Бірінші кезекте есептерді ЭЕМ-де шешу үшін кодтайтын программалау тілдері қолданылады. Бірінші буын – 50-ші жылдардың аяғына дейін программалау командаларының ұзақ тізбегі екілік, сегіздік жəне он алтылық сандармен мұқият бөліктеп кодталған. Бұл қызмет түрі кодтау деп аталған, программалауға бұдан гөрі күрделірек мəселе қойылған – ол алгоритмдерді құрылымдау. Екінші буын – Ассемблер тілдері, онымен машина тілдеріне қарағанда жұмыс істеу жеңілірек болған. Оларда командалар үшін нақты мнемоника қолданылады.Мыңдаған есе жылдам есте сақтауқұрылғылары бар есептеу машиналарының пайда болуыменкодтау күрделілігінің өсуі соншалықты, бұл жұмысты адамның орындауының əсері едəуір төмендеді.\Əрбір нақты машинаның аппараттық құрылымын есепке алу, яғни бір машинадан екінші машинаға ауыстыру кезінде программалауды қайта кодтау қажеттілігі туындады – программалауды бір машинадан басқаға ауыстырғанда алгоритмдердің жиі өзгеріп кетуі байқалды.Тəжірибе жүзінде басқа программаның құрылу қағидаларын түсіну мүмкіншілігі көрінбеді.Машина кодында жазылған программаларда кодтаудың формальды қателіктерін табуға мүмкіндік беретін артық мəлімет аз болған. Нəтижеде программаны жүктеу кезінде техникалық ақаулар түсініксіз жағдайларға əкеп соғуы мүмкін болған, ал ол қателіктерді табу өте қиын еді.Бұл қиыншылықтар «жоғары деңгейлі» программалау тілдерінің құрылуына алып келді.Үшінші буын – тілдердің ең «көлемді» буыны. Оның басы 1955 жылы ФОРТРАН(формулаларды аударушы) тілінің пайда болуымен сипатталады. Бұл тілдің қолданылуы бүгінгі күнге дейін жалғасуда.1960 жылы АЛГОЛ (алгоритмдік тіл) тілі пайда болды. 1965 жылы осы кезге дейін ең танымал программалау тілдердің бірі – БЭЙСИК (бастаушылар үшін символдық инструкциялардың көпмақсатты коды).1970 жылы Никлаус Вирт Pascal (Паскаль) тілін құрды. Бұл программалау тілі аса дамыған құралдарға ие, олар қазіргі кезде де өз мəнін сақтауда.1980 жылы программалаудың ең күшті тілдерінің бірі – ADA (Ада) тілі пайда болды. Ол АҚШ қорғаныс министрлігінің есептеуіш орталықтарындағы негізгі тіл ретінде қабылданған.Осы кезде тағы бір күшті программалау тілі – С (Си) тілі қоладныста жүреді.Тілдердің төртінші буыны – бұл программалық жабдықтаманы басқару тілдері, немесе оларды басқаша «программалар генераторы» деп атайды. Мысал ретінде Clipper, dBase, SuperCalc деген сияқты тілдерді келтіруге болады.Аталған тілдердің барлығы продецуралық тілдерге жатады, олар декларативті деп аталатын «Бесінші буын» тілдеріне қарама-қарсы. Бұл буынның негізгі программалау тілдері – LISP тізімдерді өңдеу тілі жəне PROLOG–логика терминдеріндегі программалау тілі.Программалау тілдерінің барлығын үш категорияға бөлуге болады: ТӨМЕН деңгей тілдері – машиналық тілдер жəне Ассемблер тілі; ЖОҒАРЫ деңгей тілдері – барлық процедуралық тілдер, жəне АСА ЖОҒАРЫ деңгей – бесінші буын тілдері.Программалау –машинадан жауап ала білу өнері дейді, егер біз есеп шығаруда компьютерді қолдануды шешсек, негізгі үш сатыдан өту қажет:Бірінші саты ЖҮЙЕЛІК АНАЛИЗ деп аталады. Екінші саты – ПРОГРАММАНЫ ҚҰРЫЛЫМДАУ.Үшінші саты – «ПРОГРАММАЛАУ» сатысы. Алгоритмдерді жазу əдістері Алгоритмдерді жазудың бірнеше əдістері бар, олар бір-бірінен көрнектілігімен, компактілігімен,формализация дəрежесімен жəне т.б. көрсеткіштерімен ерекшеленеді. Кең тараған əдістер: графикалық, сөздік, алгоритмдік тілдегі жəне ЭЕМ үшін программалар. • Графикалық – блок-сызбалар түрінде. • Сөздік – табиғи тілде жазу. • Алгоритмдік тілде – арнайы тілде. Алгоритмдік тіл – алгоритмдерді бірыңғай жəне дəл жазып жəне оларды орындау үшін арналған белгілеулер мен ережелер жүйесі. • ЭЕМ үшін программалар түрінде – программалаудың кез-келген алгоритмдік тілінде (Бэйсик, Паскаль, Си++ жəне т.б.), орындаушы компьютер болып табылады. Блок-сызба – алгоритмдерді жазудың ең кең тараған жəне түсінікті əдісі. Блок - сызба – тасымал сызықтарымен байланысқан болктар тізбегі. 122. Алгоритмдер жəне оны талдау. Алгоритм ұғымы тек матиматикалық есеп шешу әдісімен ғана шектелмейді.Алгоритмді реттелген амалдар жиыны,кезекпен орындалатын операциялар тізімі.Алгоритм-берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіру.Алгоритмді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жаэып шығу керек.Алгоритмді орындаушының рөлін,негізінен,адам н/e автоматтандырылған құрылғы,яғни компьютер, робот т.б. атқарады. 1. Сызықты немесе тізбекті алгоритм.Сызықтық алгоритм тізбектеле орналасқан командалардан, ал блок-схемалар бір сызық бойына орналасқан тізбекті блоктардан тұрады.Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм-сызықтық деп аталады. 2.Тармақталу алгоритмі.Тармақталу алгоритмінде көбінесе арифметикалық теңсіздік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі.Егер ол орындалса,онда алгоритм бір тармақпен,ал орындалмаса екінші тармақпен жүзеге асырылады да,соңында екі тармақ қайта бірігеді.Мұнда алгоритмдерде шартты тексеру тармақталу командасы д.а.Оны алгоритмдік тілде өрнектегенде егер,әйтпесе,онда,бітті түйінді сөздері пайдаланады. Орындалу тәсіліне байланысты тармақталу командасы таңдау,және аттап өту болып 2ге бөлінеді.Тармақталу алгоритмдерінің толымды түрі екі серияның бірін ғана таңдауды іске асырады,мұнда берілген шарт тексеріледі,егер ол шарт орындалса,онда 1-серия жүэеге асырылып.содан кейін келесі амалдарға көшеді.Күрделі тармақталу.Кейбір есепте үш және одан да көп тармақ,яғни шығу сызықтары бар шарттарды тексеру. 3.Циклдік алгоритм.Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттерді тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады.Математикада есеп шығару кезінде бір теңдеуді пайдаланып,ондағы айнымала мәннің өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келеді.Осындай есептеу процесі бөліктерінің қайталап орындалуын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдік алгоритмдерге жатады.Циклдік процесті қамтамасыз ететін алгоритм бөлігін қайталану командасы құрайды.Қайталану командасын алгоритмдік тілде жазу үшін әзірше,цикл басы және цикл соңы түйінді сөздер қолданылады.Қайталану саны алдын ала белгілі цикл-арифметикалық цикл деп,ал орындалу саны белгісіз цикл-қадамдық цикл деп аталады. 123. Есептеулердің негізгі программалық схемасы. Есептерді шешу алгоритіміне қойылатын талаптар жоғары.Ол дискреттілік, жалпыламалық,компактілік,анықталғандық,және нәтижелік деген қасиеттерге ие болу керек. Процесс(есептеу)-бұл құраушы бөліктерге уақытта емес,бірінен соң бірі қтаң орындалса,онда процесс тізбектелген деп аталады. Алгоритмді келесі түрлерге бөлуге болады: 1)есептеуіш (ДК-де есептеу процесстерін) 2)Сұхбаттық (ДК-де есептеу процесстері беретін) 3)Графикалық (ДК дисплейінде графикалық бейнелерді ұүру алгоритмі ) 4)Мәліметтерді өңдеу 5)Роботтар,станоктар және т.б басқару Есеп беруші кестеде немесе сұратуда берілген мәліметтерде баспаға шығару үшін қолданылады.Acess-те есептің әр түрлі формалары қолданылады.Есептің мүмкіндіктері мәлімет қорларындағы басқа жүйелерде басым келеді.Есептерде де формадағы сияқты Visul Basic тілінде жазылған процедураларды қолданылады.Есеп бұл мәлімет қорының негізінде құрылған нәтежижелік құжат.Acess есепті дайындаудың әр түрлі түрлерін тануға мүмкіндік береді.Есепте жазбалардан тұратын мәліметтер толығымен немесе бір бөлігі ғана көрсетілуі мүмкін.Есеп беруші сақтаған кезде тек қана олардың құрлымдары ғанғ сақталады.Алдын ала көру тәртібінде мәліметтер есептермен бірге сақталмайды.Есептегі мәліметтер лек-дағы жазбалармен сәйкес келеді.Кейбір есептер негізгі мәліметтерді шығару үшін қолданылады,олрмен қатар есепке басқа лексиядан мәліметтер енгізуге болады.Есептерде де формадағы сияқты Visual Basic қолданылады.Есеп беруші сақтаған кезде тек олардың файлдық құрлымдары ғана сақталады.Есеп беруші кестеде немесе сұратуда берілген мәліметтерді баспаға шығару үшін қолданылады.Microsoft Acess-те есептің әр түрлі формалары қолданылады.Есептің мүмкіндіктері МҚ дағы басқа жүйелерге қарағанда басым келеді ;есепте формадағы сияқты Visul Basic тілінде жазылған процедураларды қолданылады.Есеп бұл МҚ ның негізінде құрылған нәтижелі құжат.Microft Acess есепті дайындаудың әр түрлі түрлерін мүмкіндік береді.Есепте жазбалардна тұратын мәліметтер толығымен немесе бір бөлігі ғана көрсетілуі мүмкін.Есеп беруші сақталған кезде тек қана олардың құрылымдары ғана сақталады.Алдын ала көру тәртібінде мәліметтер есептермен бірге сақталмайды.Есептегі мәліметтермен МҚ ға жазбалармен сәйкес келеді.Есептер көбінесе ленталы немесе бағаналы түрінде беріледі.Бағаналы есептер әрбір жолға бір өрістің мәліметтерін шығарады,нәтижеде беттегі мәліметтер бір ғана бір бағанада орналасады.Бағаналық есептер-бағаналық форма сияқты болады.Ленталы есепте мәліметтер қатар бойынша көрсетіледі;бірінші жолға өріс атаулары жазылады,ал келесі жолдарда атауларға байланысты мәліметтер енгізіледі.Есеп беруші құрудың бес түрі бар: есеп берруші конструктор көмегімен құрылым;есеп беруші жаритылай автоматты түрде есеп ісмерінің көмегімен құру;есеп беруші кесте немесе сұратудан таңдап алынған өрістегі мәліметтерден бір немесе екі есеп автоматты түрде есеп ісмері көмегімен құру;Есеп беруші диаграмманың әрбір қадамы арқылы жүргізілетін диаграмма ісмері пайдаланып құру; Пошталы-наклейка ісмері көмегімен пошта наклейкалар құру. 124. Есепті шешу технологиясы. Есептер- басып шығаратын құрылғыларға пішңмдеп шығаруға арналған мәліметтерді ұсынудың ерекше түрі. Сұраныс жұмысының нәтижелері бойынша алынған базалық н/е нәтижелеуші кестелердің ақпараты бар басылым құжаттарын жасау үшін арнайы объектілер – есептер қызмет етеді. Есепті экранға емес, басып шығаратын құрылғыға мәліметтер шығару үшін арналғандығымен айрықшаланады. Принтер болмаған жағдайда да есептер жасауға болады. ОЖ- ның бұйрығы: Іске қосу, Баптау, Принтерлер. Принтерлерді қою бұйрығының көмегімен программалық орындау жеткілікті, соннан кейін принтердің двайверін тіркеу, не болмаса оны иілімді дискіден алып, не болмаса ОЖ- дегі тиісті драйверлердің бірін таңдау керек. Есеп құрылымын реакциялау Конструктор режимінде орналасқан.Бұл жағдайда басқарудың элементтері режимдеу элементтерінің функциясын атқарады. Басқару элементтерін орналастыру Элементтер панелі көмегімен атқарылады. Мәліметтер базасында диалогтық терезеде Есептер қосымшасында диалогтық терезесін таңдап, Құру кнопкасын шертіп, автоматты түрде жасауға мүмкіндік беретін Жаңа есеп диалогтық терезесін аламыз. Есепті Автоматтандыруды құрудың құралы Есептер шебері болып табылады. Ол мәліметтер базасы терезесінде шебердің көмегімен Есеп тұру таңбашасында екі рет қатарынан шертумен іске қосылады. Есептер шебері алты кезеңмен жұмыс істейді. Оның жұмысында есепте көрсетілетін өрістерді таңдау, топтастыру өрістерін таңдау, макет пен безендіру стилін таңдау негізделетін базалық кестелер н/е сұранысты таңдау атқарылады. Есеп құрылымы бес бөліктен тұрады: есеп тақырыбынан, жоғарыдағы колонтитулдан, мәліметтер аумағынан, төмендегі колонтитулдан ж/е есеп ескертуінен 1) тақырып бөлігі есептің жалпы тақырыптарын басу үшін қызмет атқарады; 2) жоғарыдағы колонтитул бөлігін егер есеп күрделі құрылымды ж/е көп парақты алатын болса, тақырыпшаларды басу үшін қолданылады. Егер төменгі колонтитулда бұл жасалмаған болса, мұнда колонтитулдарды белгілеуге де болады. 3) Мәліметтер аумағында база кестелері өрісінің ішіндегесіне байланысты басқарудың элементтері орналыстырылады.Басқарудыңі бұл элементтеріне принтерде басу үшін таблицадан берілетін мәліметтер беріледі; 4) төменгі колонтитулдың бөлігін жоғарыдағы колонтитул бөлігі мақсаттары үшін де қолдануға болады; 5) ескертулер бөлігі қосымша ақпаратты орналастыру үшін қолданылады. 125. Есептің қойылуы жəне шешімі. Есептер- басып шығаратын құрылғыларға пішімдеп шығаруға арналған мәліметтерді ұсынудың ерекше түрі. Сұраныс жұмысының нәтижелері бойынша алынған базалық н/е нәтижелеуші кестелердің ақпараты бар басылым құжаттарын жасау үшін арнайы объектілер-есептер қызмет етеді.Есепті экранға емес,басып шығаратын құрылғыға мәліметтер шығару үшін арналғандығымен айрықшаланады.Принтер болмаған жағдайда да есептер жасалуға балады.ОЖ бұйрығы:Іске қосу |Баптау|Принтнтерлер|Принтерлерді қою бұйрығының көмегімен программалық мақсатты орындау жеткілікті,сонан кейін принтердің двайдер тіркеу, не болмаса оны иілімді дискіден алып,не болмаса ОЖ тиісті драйверлердің бірін таңдау керек.Есеп құрылымын редакциялау конструктор режимінде орналасқан.Бұл жағдайда басқарудың элементтері режимдеу элементтерінің функциясын атқарады.Басқару элементтерін орналастыру элементтер пенелі(түр=>элементтер панелі)көмегімен атқарылады.Мәліметтер базасында диалогтық терезеде Есептер қосымшасында диалогтық терезеден таңдап,құру кнопкасын шертіп,автоматты түрде жасауға мүмкінлік беретін Жаңа есеп диалогтық терезеден ашамызЕсепті автоматтандыруды құрудың құралы Есептер шебері болып табылады.Ол мәліметтер базасы терезесінде шебердің көмегімен Есеп құру тағбашасында екі рет қатарынан шертумен іске қосылады.Есептер шебері алты кезеңмен жұмыс істейді:Оның жұмысында есепте көрсетілетін өрістерді таңдау макетпен безердіру стилін таңдау негізднлетін базадық кестелер немесе сұранысты таңдау атқарылады.Есептқұрылымы үш бөлімнен тұрады. Есеп тақырыбынан, жоғарыдағы колантитулдан ж\е есеп ескертуінен
Есеп құрудың үш тәсілі бар
Автоесеп-есепті автоматты түрде құрудың қарапайым тәсілі.Оны екі типі құруға болады.Бағандық және таспалық Автоесеп құру үшін ДҚ терезесін ашып Есеп құру командасын беру керек,Осыған сәйкес жаңа форма терезесіне ұқсас жаңа есеп сұхбаттық терезесі көрінеді.Форма-берілгендерді экраннан енгізуді жеңілдету үшін дайындалған бланк.Форманы кесте негізінде құрып оған өзгерістер енгіхуге болады. 126. Базалық программалау құралы жəне алгоритімдер. Алгоритм ұғымы есепті шешу әдісі, түсінігімен тығыз байланысты. Әдіс деп қатаң негізделген есепті шешу тәсілі мен оны қолдануға болатын берілген мәліметтер бойынша есептер тобын анықтау мақсатында құрылған тәсілді зерттейді. Алгоритм есепті шешу ж/е практикада қолдану өдісін сипаттау болып табылады. Ол әдісті зерттеу нәтижесі бойынша құрылады. Алгоритм есепті шешу үшін орындалатын әрекеттердің қатаң жазбаларының реттелген тізбегі болып табылады. Бұл әрекеттер шешу әдісінен туындайды. Алгоритмнің қасиетті сапаларының бірі- орындаушыдан шешу әдісін, яғни жазылған әрекеттерді не үшін орындау қажеттігін түсінуді талап етеді. Алгоритм әрқашанда орындаушы үшін жазылады. Ол адам, ЭЕМ ж/е тағы басқа өқрылғы болуы мүмкін. Алгоритмді сипаттау, орындаушыға жазылған әрекеттер түсінікті болуы үшінсоның тілінде жүзеге асырылады. Программалау тілі тілі деп орындаушы ЭЕМ үшін жазылған алгоритмді сипаттайтын тілді атаймыз. Ал бағдарламау деп алгоритмді бағдарлама деп алгоритмдерді бағдарламалау тілінде жазу процесін атайды. Алгоритмге 3 түрге бөлінеді. Олар сызықты, тармақталушы ж/е циклдік.. Мысалы, Формула бойынша есептеу керек: |x= ay+ | bz+ c| a) алгоритмді сөз түрінде жазайық мұндағы: a, b, z- аргументтер; x- соңғы нәтиже; P, S- аралық айнымалылар; 1. Басы 2. P: = a*y 3. S: = b*x 4. S: = S+Z 5. x: p + s 6. Жауабы: X 7. Соңы ә) алгоритмді блок схема түрінде жазайық. Бұл алгоритм сызықты түрдегі алгоритм болып табылады. Себебі, әрбір команда алгоритмнің орындалу барысында тек 1 рет орындалады. Басы | A, b, z енгізу | P: = ax | S: = bz | S: = s+c | X: = p + c | X – шығару | Соңы Базалық программалау құралы: базаны қадағалау басқару ж/е ондағы мәліметтер сақтау істерінде маңызды рөл атқарады. 127. ПРОЛОГ программалау тілінің интерпретаторы. Пролог жүйеде программмамен енгізуге рұқсат ететін редактор бар. Егер мұндай мұмкіншіліктер болмаса, Пролог ортасыннан шығу рограмманы редактілеу және қайтадан Пролог жүйеге қайта келу қажет, edit (F) F-файл аты Файл редагтіленгеннен кеиін ол автоматты түрде Прологты актілеу күйде ұстау үшін Прологтың деректер базасына қайта енгізіледі. Предикаттарды баспаға шығару. Прологта қандай тұжырымдар кіргенін тексеру үшін келесі предикаттарды қолдануға болады: Listing бұл предикат стандартты шығару ағынындағы. Прологтың деректер базасындағы барлық тұжырымдарды шығарады Listing (C) Егер С атом болса, онда стандартты шығару ағынында С (печатаються) Егер С Ғ арностім функторы бар терм болса, онда Ғ функторы және А арностім процедуалар ғана басылады прологта тізімі деп аталатын байланысқан обьектілер қолданылады. Тізім дегніміз_бірінен соң бірі келетін реттелген бірнеше операцияларды орындауға болады. Олардың қатарына төмендегідей операциялар кіреді. Тізім объектілеріне еркін кіру. Тізім жататындығын тексеру. Тізім екіге бөлу. Тізім элементтерін өсу және кему реті бойынша сырлату. Прологта тізіменен бірінші элементті бөліп алып, және өңдесе болады. Бұл тәсіл тізімнің ұзындыгына қарамастан тізм біткенше жұмыс істей береді. Тізімді басына және соңына бөлу операциясы вертикаль (1) тізудің көмегімен іске асады. Прологта кез келген атты алуға болады: domains number- list= integer Animal-list=symbol Predicates Print-list (number –list) Print-list (animal-list) Clauses Print-list ([ ]) Print-list |