көк кітап. КӨК КІТАП ӘДЕБИЕТ (3). 1. Бізді заманымыза дейінгі жазу сызулар мен аыз жырлар
 Скачать 436.29 Kb.
|
|
( А.Байтұрсынұлы) А.Байтұрсынұлының 1911, 1914, жылдары 2 рет басылған өлеңдер жинағы: (“Маса”) А. Байтұрсынұлы өлеңінің символы : (“Маса”) А.Байтұрсынұлының жұртшылықты оқуға , өнер- білімге рухани көтерілуге шақыру, мәдениетті уағыздауға, еңбек етуге үндеу түріндегі жинағы : (Маса) А.Байтұрсынұлының “Маса” жинағы қандай кітап ? (Қоғамдық ойлар, азаматтық идеядар айтылған өлең кітабы) *** А. Байтұрсынұлының “ Маса” жинағын шығарудағы мақсаты (Ұйықтап жатқан халқын маса болып ояту ; Халықты отаршылдыққа қарсы шақыру) А.Байтұрсынұлының “Маса” жинағына енген өлеңдерінің басты сарыны: (Бостандық арманы ); (және ел тағдыры , халық қамы) А.Байтұрсынұлының “Бұл күйге бүгін емес , көптен кірдік” деген өлең тармағында аңғарылатыны : ( Отарлау тарихы) “Жарқырап бостандықтың таңы атпай тұр , Түңерген төбемізден бұлт арылмай ,”- деп Ахмет бұлтқа теңейді: (Отаршылдықты) “Ызыңдап ұшқан мынау біздің маса , Сап- сары аяқтары ұзын маса...”- қай ақынның өлеңінен алынған тармақтар : (А. Байтұрсынұлы) “ Пәленің түрін көрген мен - сары маса Халықты оянсын деп сөзбен шаққан ,” – деген үзінді Ахметтің қай шығармасынан ? ( “Маса”) А.Байтұрсынұлының” Маса “жинағына енген өлеңі : ( “Қазақ салты “) “Алаштың адамының бәрі мәлім , Кім қалды таразыға тартылмаған ?” Үзінді А.Байтұрсынұлының қай өлеңінен ? ( “Қазақ салты”) А.Байтұрсынұлының” Қазақ қалпы” өлеңінде елдің күңгірт болашағын салыстырды: (Ескексіз қалқып жүрген қайықпен) “Қалтылдақ қайық мініп еспесі жоқ, Теңізде жүрміз қалқып кешпесі жоқ, Жел соқса ,құйын қуса ,жылжи беру, Болғандай табан тірер еш нәрсе жоқ,”-деген үзіндінің авторы : (А.Байтұрсынұлы “Қазақ қалпы”) “Қинамайды абақтыға жапқаны , Қиын емес дарға асқаны, атқаны, Маған ауыр осылардың бәрінен Өз аулымның иттері үріп , қапқаны,”- деген үзіндінің авторы : (А.Байтұрсынұлы) А. Байтұрсынұлының “ Маса “ жинағына енген өлеңі ( Анама хат ) *** Қарағым , айналайын қамқор анам, Арнап хат жазайын деп алдым қалам. Сен онда, мен мұнда аман сақтай, Көруге жазғай еді хақ тағалам. Бара алмай өтірікші болып әбден , Семейдің түрмесінде отыр балаң,- деген өлең жолдары кімге қатысты (* А.Байтұрсынұлы “Анама хат”) А. Байтұрсынұлының “ Маса “ жинағындағы қайратты ерлер тұлғасын мүсіндеген жыры : ( “Жауға түскен жан сөзі”) А. Байтұрсынұлының “ Маса “ жинағында берілген аударма шығармалар : ( “Балықшы мен балық”, “Қыздыр дейсің мәжілісті , жан дейсің “, “Ат”, “Данышпан Аликтің ажалы”, “Алтын әтеш”, А.С .Пушкиннен; “Сорлы болған мұжық”, “Қаздар” И.А. Крыловтан) А. Байтұрсынұлының өлеңі : ( “Туысыма”) “ Ақын ініме ” өлеңінің авторы : ( А.Байтұрсынұлы) Нашардың көбірек же хақын , інім, Айғырсып момындарға ақыр, інім. Кісімсіп ең болмаса қақыр , інім,-деп , інісіне кекесінмен “ақыл” айтқан автор : ( А.Байтұрсынұлы) Ахмет Байтұрсынұлының” Маса” кітабына енген өлеңдері : (“Туысыма” ,” Жұртыма”, “Қазақ қалпы”, “Қазақ салты”, “Қарқаралы қаласына”, “Анама хат”, “Жауға түскен жан сөзі”, “Көк есектерге”, т.б) Ахмет Байтұрсынұлы бастырған эпостық жыр : (“Ер Сайын”) А.Байтұрсынұлы жинап құрастырған фольклор материалдарының бірі (“Ер Сайын”) А. Байтұрсынұлының “ Ер Сайын ” жыры жарық көрген жыл: (1923 жылы ,Мәскеу) А. Байтұрсынұлы өңдеп бастырған “ Ер Сайын ” эпостық жыры арналған : (Потанинге) А. Байтұрсынұлының “ Ер Сайын ” туындысының соңында кімнің өмірбаяны берілген? (Г.Потаниннің) А. Байтұрсынұлының “ 23жоқтау” фольклорлық мұрасында берілген жырлар қамтиды (400 жылдық уақытты ) А.Байтұрсынұлының “23 жоқтау” (Шәңгерейдің белгілі өлеңімен басталады) А.Байтұрсынұлының “23 жоқтау” жинағына енгендер: (Бапай батыр, Қаз дауысты Қазыбек би , т.б. тарихи тұлғалар) Әдебиеттану ғылымының негізін салушы : ( А. Байтұрсынұлы ) Ауыз әдебиетін 5 топқа бөліп жіктеген ғалым: ( А.Байтұрсынұлы) *** А.Байтұрсынұлының ғылыми еңбектері үшін әділ әрі бағалы пікір айтқан орыс ғалым (дар)ы: (* А.Самойлович; *Е.Поливанов) А.Байтұрсынұлының ғылыми зерттеу еңбектері ( *”Тіл құрал”); *” Әдебиет танытқыш “)(“ Баяншы”- мұғалідерге арналған әдістемелік құрал) “Тіл құралы “, “Әдебиет танытқыш “ , “23 жоқтау” ,”Тіл жұмсар”,” Оқу құрал” еңбектерінің авторы: ( А.Байтұрсынұлы) Қазақ тіліне еш елде жоқ “Ана тілі” деген атау берген жан: (А.Байтұрсынұлы ) “ Тіл жұмсар” ( 1928) атты еңбек кімдікі? ( А.Байтұрсынұлы) А.Байтұрсынұлының бізге жетпеген еңбегі: ( “Мәдениет тарихы”) А.Байтұрсынұлының жаңалығы : (Араб графикасына негізделген қазақ әліппесін жасады) А.Байтұрсынұлының “Сауат ашқыш''деген оқулығына лайықты айтылған қатар (Ересектер әліппесі) “ Әліппе астар ” еңбегінің авторы : ( А.Байтұрсынұлы) А.Байтұрсынұлының “Оқу құрал” хрестоматия ( нұсқаулық) деген кітабын бірлесіп жазған адам : (Шонанов) Ахмет Байтұрсынұлының еңбегі ( “ Тіл тағылымы”) А. Байтұрсынұлының “Тіл құралы” оқулығындағы жаттығу тапсырмалардың берілген айдары : (“Сынау”) Қазақ тіліндегі 9 сөз табын алғаш сұрыптаған ғалым : (А.Байтұрсынұлы) Қазақ тілінің фонетикалық, грамматикалық құрылымын талдаған А.Байтұрсынұлының тұңғыш еңбегі: (“Тіл құралы”) “ Сөз бен сөйлем”,” Сөз бен буындар” бөлімдері А. Байтұрсынұлының қай еңбегіне тән ? (“ Тіл құралы” ) Қазақ тілі емлесінің реформалары, грамматиканың,әдебиет теориясының негізін салушы: ( Ахмет Байтұрсынұлы) Сөз тұлғасын түбір сөз , туынды сөз , қос сөз, қосалқы сөз, қосымша сөз деп беске бөліп қарастырған ғалым: (А.Байтұрсынұлы) “Тіл деген нәрсе қалың елдің күндегі тұрмыс қазанында қайнап, пісіп, дүниеге келеді. Сонан соң шешендер ,” тіл көсемдері “бұл тілді безеп , салады... деп айтқан : ( А.Байтұрсынұлы) “ Біз тіліміз бүлінбей сақталуын тілесек , өзгелерше әуелі өз тілімізбен оқылып , сонан соң басқаша оқытуға тиіспіз, ”- деген пікірдің иесі: ( А. Байтұрсынұлы) Ахмет Байтұрсынұлының 1926 жылы басылған құнды шығармасы : (“Әдебиет танытқыш ”) Әдеби терминдерді қазақша қалыптастырған А.Байтұрсынұлының еңбегі : (“ Әдебиет танытқыш”) А.Байтұрсынұлының “Әдебиет танытқыш ''еңбегі жарияланған жыл :(1926 ж) “ Көркем өнерінің тараулары”, “Сөз өнері” бөлімдері А.Байтұрсынұлының қай еңбегіне тән? (“ Әдебиет танытқыш” ) “Шендестіру” , “кейіптеу” терминдері А. Байтұрсынұлының қай еңбегіне тән : (“ Әдебиет танытқыш” ) “ Өнердің ең алды – сөз өнері”. Мұны қазақ сөз баққан ,сөз күйттеген халық барлық сөз қадірін білгендіктен “Өнер алды -қызыл тіл “-деген “Төмендегі пікір айтылған А. Байтұрсынұлының еңбегі : ( Әдебиет танытқыш) *** А.Байтұрсынұлына тән қасиет(тер) : ( * “Қазақ” газетінің редакторы, * Қазақ әдебиетінің терминологиясын қалыптастырушы; * Қазақ тіл білімінің негізін салушы) *** “ Газет- халықтың көзі , құлағы һәм тілі ... “ деп пікір білдірген зиялы қоғам қайраткері: ( А.Байтұрсынұлы) А. Байтұрсынұлы “Қазақ” газетін ұйымдастырған қала аты : ( Орынбор) А. Байтұрсынұлы жылдар арасында редактор болып жұмыс істеген газеті : “Қазақ” А .Байтұрсынұлы ашқан “Қазақ” газеті шығып тұрды ( *1913 ж.ақпан- 1918 ж. қазан аралығы) А. Байтұрсынұлы бас редактор болған газет : (“Қазақ”) “Қазақ ” газетінің тұңғыш редакторы: ( А . Байтұрсынұлы) М.Дулатов Қазақ газетінде кіммен бірге қызмет атқарған ?( А. Байтұрсынұлымен) А.Байтұрсынұлы “Қазақтың бас ақыны” мақаласы жарияланды : ( “Қазақ газетінде”) А. Байтұрсынұлы ұлы Абай шығармашылығы туралы қай мақаласында сөз етті ? ( “Қазақтың бас ақыны”) Ахмет Байтұрсынұлы Абайды бағалаған : ( “Қазақтың бас ақыны”) А. Байтұрсынұлы ( “Қазақтың бас ақыны”) мақаласында Абайдың есімін кімдер білетінін көрсеткен ? ( Ақмола , Семей облыстары біледі) “ Қазақ “ газеті оның жаны болған А.Байтұрсынұлы туралы құнды пікір айтқан адам : ( М.Әуезов) “ Ахаң ашқан қазақ мектебі , Ахаң түрлеген ана тілі ... тарих ұмытпайтын болатын,”- деген пікірдің авторы: ( М.Әуезов) А.Байтұрсынұлының мақалалары жарияланған журнал: ( “Айқап”) Ахмет Байтұрсынұлының мақалалары : ( “Қазақша оқу жайында” ) А. Байтұрсынұлының Қостанай уезіндегі сауаттылық мәселелері жайлы мақаласы: ( “Оқу жайлы”) А.Байтұрсынұлы “Қазақ өлкесі” мақаласында жауабы айтылған мәселелер: (Тарихи мәселелер) “Тәні саудың -жаны сау” мақаласының авторы : ( А.Байтұрсынұлы) А.Байтұрсынұлының “Тәні саудың -жаны сау” мақаласында көтерілген мәселе: ( Адам тәрбиелеудің тәсілдері) “Біздің заманымыз жазу заманы, жазумен сөйлесу ауызбен сөйлесуден артық дәрежеге жеткен заман,”- деген ойдың иесі : (А.Байтұрсынұлы) Ахметтану ғылымының негізін салушы : Міржақып Дулатов 1922 жылы орыс тілінде жазылған” Ахмет Байтурсынович Байтурсынов” деген өмірбаяндық очерктің авторы: (М.Дулатов) “А.Байтұрсынов елуге толды” деген арнаулы мақаланы жазған: (С.Сейфуллин) Қазақстан Республикасы Ғылым академиясының тіл білімі институты аты : ( А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты) А.Байтұрсынұлы ақталған жыл: ( ) Міржақып Дулатов Міржақып Дулатов (1885-1935) "Қазақта бұрын роман жоқ еді. Біздің арамызда қазақша бірінші роман жазған Міржақып Дулатов болды. " (А. Байтұрсынұлы) Міржақып Дулатов - қазақтың аса көрнекті ағартушыны, қоғам қайраткері, ақын, жазушы, жалынды көсемсөз шебері, қазақтың тұнғыш романының авторы. Туған жері: бұрынғы Торғай уезі, Сарқопа болысы (Қостана) облысы, Жангелдин ауданы, Қызбел ауылы). Еңбектері: "Оян, қазақ!" (Уфа, 1909; Орынбор, 1911), "Бақытсыз Жамал" романы (Қазан, 1910), "Азамат" (Орынбор, 1913). "Терме" (Орынбор, 1915);"Есеп құралы". (Орынбор, 1914; Ташкент, 1922), "Балқия" пьесасы (Орынбор, 1922), "Оқу құралы" (Орынбор, 1924), "Қирағат" кітабы; "Бүркіт кегі" балладасы, 1993 жылы сүйегі туған жеріне әкелінді. Дулатовтың туған жері: (Торғай атырабы) М. Дулатовтың туған жылы мен туған күні: (1885 жылы 25 қараша) • М. Дулатов орысша сабақты үйренген: (Мұқан Теқтабайұлынан) • "Менің алған білімге көзімді ашқан осы кісі, "- дейді Мұқан Тоқтабай ұлына арнаған сезінде… Айтып отырған: (М.Дулатов) *** Қазақ әдебнетінің тарихындағы қудаланған қаламгер(лер): ("М.Дулатов; *Ж. Аймауытов) • М. Дулатов қамалған кезінде Орынборға бірге жер аударылды:(Ә.Бөкейхановпен, 1922 жылы) • М. Дулатов бірнеше арнау өлеңдерінде кімнің поэтикалық бейнесін жасауғаұмтылған? (Ә. Бөкейхановтың) • М. Дулатов "Қазақ" газетінде кіммен бірге қызмет атқарған? (А. Байтұрсынұлы) • А. Байтұрсынұлы мен Ә.Бөкейханұлының серіктесі, ақын, жазушы,публицист: (М. Дулатов) • М. Дулатов Түркістан Республикасының "Ақ жол" газетінде қызметте болған жыл: (1920 жыл) • М. Дулатовтың Сталин, Голощекин озбырлығының қармағына ілініп, қайтадан тұтқынға алынуы: (1928 жылдың желтоқсаны) • М. Дулатов қайтыс болды: (Сосновецтегі лагерьдің лазаретінде) • *** М. Дулатов: (*Публицист; *Ағартушы ұстаз; *Қоғам қайраткері) • М. Дулатовтың 1909 жылы Уфада басылып шыққан кітабы: ("Оян,қазақ!") • М. Дулатовтың "Оян, қазақ!" өлең жинағы екінші рет басылып шыққанқала: (Орынборда, 1911 жыл) **** Дулатовтың шығармалары: (*«Жастарға»; *«Оян, қазақ!»;*«Бақытсыз Жамал») *** М. Дулатовтың "Оян, қазақ!" жинағына енген өлең(дер): (*"Сөзақыры"; *"Сайлаулар хақында"; *"Жастарға") • М. Дулатовтың "Оян, қазақ!" кітабына енген шығармалары: ("Жігіттер", "Жастарға", "Қазақ халқының бұрынғы һәм бүгінгі халі", "Қазақ жерлері", "Насихат ғумумия", т.б.) • Міржақып Дулатовтың "Насихат ғумумия" толғауы неше бөлім, неше тармақтан тұрады? (17 бөлім, 556 тармақ) *** М. Дулатовтың "Насихат ғумумия" өлеңдер топтамасының желісі: (*Ақын аты-жөнін, асыл затын, тайпасын, шыққан жерін айтады; *Кітаптың 25 жаста жазылғанын айтады; *Халқының, замандасымен, елінің сөз ұғарлық азаматымен түгел сырласады) "Көзіңді аш, оян, қазақ, көтер басты, Өткізбей қараңғыда бекер жасты. Жер кетті, дін нашарлап, хал һарам боп, Қазағым, енді жату жарамас-ты." Өлең жолдарының авторы: (М. Дулатов) "Ұйқыда жатыр қазақ көзін ашпай, Кеттік қой отқа күйіп, өрттен қашпай. Әр халық алға кетіп жатса-дағы, Біздің жұрт шегінеді қадам баспай. " Кімнің өлеңі (М. Дулатов) • 1907 жылы Петерборда шыққан " Серке" газетінің бірінші санында жарияланған Міржақыптың өлеңі: ("Жастарға") *** Міржақыптың өлең жинақтары: (*«Терме»; *«Азамат») • М. Дулатовтың "Азамат" атты өлеңдер жинағы Орынборда басылып шықты: (1913 ж.) • Орынборда 1915 жылы М. Дулатовтың басылған жинағы: ("Терме") *** М. Дулатовтың "Шағым" өлеңінен алынған жолдар: (*Мен біткен ойпаң жерге аласа ағаш; *Емеспін жемісі көп тамаша ағаш; *Пайдалан керегіңе жараса, Алаш!) "Мен біткен ойпаң жерге аласа ағаш, Емеспін жемісі көп тамаша ағаш. Қалғанша жарты жаңқам мен сенікі, Пайдалан, шаруаңа жараса, Алаш, " - деген үзіндінің авторы: (М. Дулатов) • М. Дулатовтың "Бүркіт кегі" деген шығармасы: (Баллада) • М. Дулатұлының Абай үлгісімен жазған 216 тармақ, 5 бөлімнен тұратын шығармасы: ("Бүркіт кегі") • М. Дулатовтың юморлық, сатиралық қырларын танытатын өлеңі: («Жұмбақ» өлеңі) • "Елім-ай" өлеңінің авторы: (М. Дулатов) "Таза бұлақ" өлеңінің авторы: (М. Дулатов) • М. Дулатовтың өлеңі: ("Таршылық халіміз хақында аз мінәжат") • "Шешенің балаларын сүюі" өлеңінің авторы: (М. Дулатов) • Үзінді М. Дулатовтың қай шығармасынан? Кім сағынар сендерді келгенінше, Құлындарын көзімен көргенінше? - Сендер қайтып келсеңдер адам болып, Еш арманым болмас еді өлгенінше… ("Шешенің балаларын сүюі") • М. Дулатовтың түрме кейпін жасаған, реалистік дәлдігімен ерекшеленетін өлеңдері: ("Қапастағы ұрының мінажаты"Абақтыдағы айт түні") • М. Дулатовтың поэзиядағы азаматтық сарындарды биік сатыға көтерген ұранды, дауылпаз толғаулары: ("Сағыну", "Жас қазақтар", "Елім-ай", "Жаңа тілек", "Алашқа") • 1910 жылы жарық көрген тұңғыш қазақ романының авторы: (М. Дулатов) • М. Дулатовтың 1910 жылы Қазанда басылып шыққан прозадағы ірі шығармасы: («Бақытсыз Жамал») • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романының кейіпкерлері: (Жамал; Сәрсенбай - Жамалдың әкесі; Шолпан - Жамалдың шешесі; Қалампыр - Сәрсенбайдың бәйбішесі; Ғали - Жамалдың сүйген жігіті; Дүйсебек - Ғалидың әкесі; Жұман - Жамалдың күйеуі; Байжан - Жұманның әкесі; Жүніс, Нұрмаш - Ғалидың достары; Фатихолла - қаладағы саудагер адам) *** Қазақ әдебиеті тарихындағы алғашқы роман: (*«Бақытсыз Жамал») • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романын жатқызуға болатын бағыт: |