көк кітап. КӨК КІТАП ӘДЕБИЕТ (3). 1. Бізді заманымыза дейінгі жазу сызулар мен аыз жырлар
 Скачать 436.29 Kb.
|
|
(Тұрмыстық роман) • "Біздің арамызда қазақша бірінші роман жазған М, Дулатов болды, " деп алған пікір айтып, романды бағалаған ғалым: (А. Байтұрсынұлы) *** «Бақытсыз Жамал» романындағы кейіпкер(лер): (*Гали; *Шолпан: *Сәрсенбай) *** «Бақытсыз Жамал» романындағы кейіпкер(лер): (*Ғали; *Жамал; *Байжан) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романындағы Жамалдың шешесі мен әкесінің аттары: (Сәрсенбай мен Шолпан) • М.Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романының "… алдында 100 жылқы, 200. 300 қойы бар…" - деп суреттелетін кейіпкері: (Сәрсенбай) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романындағы Сәрсенбайдың бәйбішесі(Қалампыр) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романында Жамалға болысқан адам;(Анасы) "…Сәрсенбайдың үйінде бір жақсы бала бар. Сұлулық, ақыл, салтанат үшеуі де бір біріне муафиқ келіп, сол елдің қызының алды болды…" 6сы сипаттар лайық кейіпкер: (Жамал) • Міржақып Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романында Ғалидың әкесінің аты: (Дүйсебек) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романында Ғали мен Жамал "Қырыққұдық" деген жерде паналады: (Наигашысын, аты - Бабас) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" ромашындағы Фатихолла: (Жамал мен Ғалиды паналатқан адам) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романында Жамалға құда түскен жігіттің аты: (Таз Жұман) *** "Бақытсыз Жамалдағы" қызға атастырылған күйеу: (*Жұман) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" шығармасында Жамал қалай қайтыс болған? (Боранда үсіп өледі) • М. Дулатұлының "Бақытсыз Жамал" романынан көрінетін қазақтың салт- дәстүрлері: (Қазақтың екінші әйел алу үшін ағайындарынан сүйінші сұрау жолы, шілдехана, балаға ат қою, құда түсу, қыз айттыру) *** "Бір сенсің ғашық отын сөндіретін, Кім бізді ықтиярсыз көндіретін". М. Дулатовтың қай шығарыасынан?("Бақытсыз Жамал") *** М. Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романындағы Ғали мен Жамалдың сыр шертісуі: ( *Бір сенсің ғашық отын сөндіретін, Кім бізді ықтиярсыз көндіретін? Өлсек - шұқыр бір болып, шықсақ төбе, Айырылмалық болса да өлтіретін. *Сөйле, тілім, шешімін осындайда, Құрбылармен бір жерге қосылғанда. Отырмассың үнемі төрде бүйтіп, Еріксіз-ақ қоярсың қосылғанда. *Жақсы қыз баға жетпес бір гауһар тас, Он алты, он жетіге келгенде жас. Жаннаттың пісіп тұрған алмасындай, Қол жетсе, қандай жігіт ләззат алмас. ) • М. Дулатовтың "Серке" газетінде басылған бас мақаласы: ("Біздің мақсатымыз") • "Серке" газетіне "Арғын" деген бүркеншік атпен "Біздің мақсатымыз" атты мақала жазған жазушы: (Міржақып Дулатов) • 1911 жылы "Айқапта" жарық көрген "Жер мәселесі" мақаласының авторы:(М. Дулатов) "Осыдан 15 жыл бұрынғымен салыстырғанда нашарлап кеттік, енді аз ғана жылда неміз қалады?" - деп айтқан: (М. Дулатов) • Ахметтану ғылымының негізін салушы: (Міржақып Дулатов) • 1922 жылы орыс тілінде жазылған "Ахмет Байтурсынович Байтурсынов" деген өмірбаяндық очерктің авторы: (М. Дулатов) • М. Дулатовтың пьесасының аты: ("Балқия", 1922 жылы Орынборда басылып шықты) *** М. Дулатовтың жарық көрген оқулықтары: (*«Есеп құрал»;*«Қирағат») "Ардақтап өтем әкемді" атты естеліктің авторы: (Гүлнар Дулатова) М.Дулатов орысша сабақты үйренген: (Мұқан Тоқтабайұлынан) «Менің алғаш білімге көзімді ашқан осы кісі,»-дейді Мұқан Тоқтабайұлына арнаған сөзінде...Айтып отырған: (М.Дулатов) М.Дулатов қамалған кезінде Орынборға бірге жер аударылды: (Ә.Бөкейхановпен, 1922 ж.) М.Дулатов Түркістан Республикасының «Ақ жол» газетінде қызметте болған жыл (1920жыл ) М.Дулатовтың 1909 жылы Уфада басылып шыққан кітабы (Оян,қазақ!) М.Дулатовтың «Оян, қазақ!» өлең жинағы екінші рет басылып шыққан қала: (Орынборда, 1911 ж) Орынборда 1915 ж.М.Дулатовтың басылған жинағы: («Терме») М.Дулатовтың «Азамат» атты өлеңдер жинағы Орынборда басылып шықты: (1913ж) М.Дулатовтың Сталин, Голощекин озбырлығының қармағына ілініп ,қайтадан тұтқынға алынуы (1928 ж.желтоқсаны) «Көзіңді аш, оян, қазақ, көтер басты,Өткізбей қараңғыда бекер жасты.Жер кетті , дін нашарлап , хал һарам боп,Қазағым, енді жату жарамас -ты» өлең жолдарының авторы: (М.Дулатов) Мен біткен ойпаң жерег аласа ағаш,Емеспін жемісі көп тамаша ағаш.Қалғанша жарты жаңқам мен сенікі, Пайдалан, шаруаңа жараса,Алаш,-деген үзіндінің авторы: (М.Дулатов) М.Дулатовтың «Бүркіт кегі» деген шығармасы: (Баллада) «Таза бұлақ» өлеңінің авторы: (М.Дулатов) «Серке» газетінің бірінші санында жарияланған Міржақыптың өлеңін табыңыз: (Жастарға) «Шешенің балаларын сүюі» өлеңінің авторы: (М.Дулатов) М.Дулатовтың өлеңі: (Таршылық халіміз хақында аз мінәжат) «Елім -ай» өлеңінің авторы:( М.Дулатов) «Ұйқыда жатыр қазақ көзін ашпай, Кеттік қой отқа күйіп, өрттен қашпай.Әр халық алға кетіп жатса –дағы,Біздің жұрт шегінеді қадам баспай» Кімнің өлеңі (М.Дулатов) 1910 жылы жарық көрген тұңғыш қазақ романының авторы.( М.Дулатов) Қазақ әдебиетіндегі тұңғыш роман.( «Бақытсыз Жамал») «Бақытсыз Жамал» шығармасының жанры:(Роман) М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романындағы Жамалдың шешесі мен әкесінің аттары:(Сәрсенбай мен Шолпан) М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романындағы Сәрсембайдың бәйбішесі: (Қалампыр) М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романында Ғалидың әкесінің аты : (Дүйсенбек) М.Дулатовтың «Бақытсыз Жмал» романында Жамалға болысқан адам: (Анасы) «... Сәрсенбайдың үйінде бір жақсы бала бар. Сұлулық, ақыл,салтанат үшеуі де бір- біріне муафиқ еліп, сол елдің қызының алды болды...». Осы сипаттар лайық кейіпкер: (Жамал) М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романында Ғали мен Жамал «Қырыққұдық» деген жерді паналады. (Нағашысы, аты- Бабас) «Біздің арамызда қазақша бірінші роман жазған М.Дулатов болды»,- деген алғаш пікір айтып, романды бағалаған ғалым:(А.Байтұрсынов) М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романындағы Фатихолла: (Жамал мен Ғалиды паналатқан адам) М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романындағы Жамал мен Ғалиды паналатқан адам: (Фатихолла) М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романында Жамалға құда түскен жігіттің аты: (Таз Жұман) М.Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романында Жамал қайтыс болған: (Боранда үсіп өледі) М.Дулатовтың «Серке » газетінде басылған бас мақаласы: (Біздің мақсатымыз) «Серке» газетіне «Арғын» деген бүркеншік атпен «Біздің мақсатымыз» атты мақала жазған жазушы: (М.Дулатов) 1911 ж. «Айқапта» жарық көрген «Жер мәселесі» мақаласының авторы:( М.Дулатов) «Осыдан 15 жыл бұрынғымен салыстырғанда нашарлап кеттік, енді аз ғана жылда неміз қалады?»- деп айтқан. (М.Дулатов) М.Дулатов қайтыс болды: (Сосновецтегі лагерьдің лазаретінде) Ахметтану ғылымының негізін салушы: (М.Дулатов) 1922 ж.орыс тілінде жазылған «Ахмет Байтурсынович Байтурсынов» деген өмірбаяндық очерктің авторы: (М.Дулатов ) М.Дулатовтың пьесасының аты: (Балқия) М.Дулатов жазған оқулық: ( «Қирағат», «Есеп құралы») «Ардақтап өтем әкемді» атты естеліктің авторы: (Гүлнар Дулатова) Жүсіпбек Аймауытов (1889-1931) Мен Ж.Аймауытовтай шебер жазушыны бұрын-соңды көрген емеспін. (Б.Майлин) Ж.Аймауытов-новелла, хикаят, романның айтулы шебері, психолог жазушы, үздік стилист Туған жері: Павлодар обл. Баянауыл ауд. Қызылтау атырабы Романдары: «Қартқожа» (Қызылорда, 1926), «Ақбілек» («Әйел теңдігі» журналы, 1928) Повесі: «Күнікейдің жазығы» («Жаңа әдебиет» журн.1928) Әңгімелері: «Әнші», «Елес», «Елеусіз ерлер», «Бетім-ау, құдағи ғой», «Боранды болжаған әулие» Поэмасы: «Нұр күйі» (Қызылорда, 1929) Өлеңдері: «Жас көсемдер маршы», «Еңбекшілдер ұраны», «Жазушыларға», «Көшу», «Жәмила» Драмалық шығ: «Рабиға», «Сылаң қыз» (1922), «Мансапқорлар», «Ел қорғаны», «Шернияз» (1925), «Қанапия-Шәрбану» (1926) Еңбектері: «Психология» (Жан жүйесі мен өнер таңдау) 1926, «Комплекспен оқыту жолдары» 1929 Жүсіпбектің әкесінің аты (Аймауыт) 15-16 жасында үй ішінің рұқсатынсыз Павлодарға қашып барып, 2сыныптық мектепке түскен жазушы (Ж.Аймауытов) «Ең алғаш өлең жазғаным 13 жасар кезім болса керек. Дұғалық жазатын кішкене ғана кітапшама тіленші шалға есігін ашпаған кемпірді, көшкенде байталға мінбеймін деп әкесін ренжіткен қызды өлең ғып жазып қойғанымды әкемкөріп, маңдайымнан иіскегені әлі есімде»,-деген жолдар кімнің өмірбаянынан (Ж.Аймауытов) «Екеу» деген бүркеншік атпен М.Әуезовпен бірлесіп, Абай қазасының он жылдығына арнап кеш өткізген жазушы (Ж.Аймауытов) М.Әуезовпен бірге «Абай» журналында еңбек еткен әрі Абай қазасының он жылдығына арнап кеш өткізген жазушы (Ж.Аймауытов) В.Шекспир, В.Гюго, Г.Мопассан шығ.аударған жазушы (Ж.Аймауытов) Ж.Аймауытов кімнің шығ.аударған (В.Шекспир, В.Гюго) Ж.Аймауытов қызмет еткен газет («Ақ жол») Ж.Аймауытов қандай газеттерде еңбек еткен («Қазақ тілі», «Ақ жол») Ж.Аймауытовтың ұсталған жылы (1929) Қазақ тілінде жазылған тұңғыш псих-қ еңбектің авторы (Ж.Аймауытов) Ж.Аймауытовтың кітабы («Психология») Ж.Аймауытовтың «Психология» еңбегінде адам мінездерін неше топқа бөледі (8топқа) 1.күйгелек (нерв) 2.аяныш жанды (сентимент) 3.ыстық қанды (сангв) 4.салқын қанды (Флегм) 5.қызбалы (холерик) 6.құмартпалы (страст) 7.ұйытқымалы 8.сарыуайымшыл (апатичный) Ж.Аймауытовтың дәуірдің тыныс-тіршілігін, өмір шындығын анықтайтын өлеңі («Ұршық») Ж.Аймауытовтың романы («Қартқожа») «Қартқожа» романының авторы (Ж.Аймауытов) Ж.Аймауытовтың «Қартқожа» романының шыққан жылы (1926, Қызылорда) «Қартқожа» романындағы аштық суреті псих-қ тұрғыдан дәл суреттегені сонша, еске әйгілі бір шығарманы түсіреді, соны белгілеңіз (Киут Гамсун «Аштық») Ж.Аймауытовтың тарихи тұлғалардың өмірінен дерек беретін туындысы («Қартқожа») Ж.Аймауытовтың «Қартқожа» романында бейнеленген тарихқа белгілі адам (С.Торайғыров) Ж.Аймауытовтың «Қартқожа» романының 3-бөлімі сыншылардың пікірінше қалай суреттелген (Очерк сарындары, асғыстық қылаң береді) Басты қаһармандарының азамат ретінде қалыптасуы 16-жыл оқиғаларына байланыстырыла суреттелетін Ж.Аймауытовтың шығармасы («Қартқожа») «Туған жердің қадірін туғалы түзге шықпаған елдегі адам қайдан білсін?.. деген үзінді алынған Ж.Аймауытовтың шығармасы («Қартқожа») «Ата-анадан, туысқаннан, туған жерден кім безейін деп ойлайды? Еркін қызық өмірді, жан тыныштығын кім жек көрмейді?»-деген сөзді айтқан Ж.Аймауытовтың кейіпкері (Қартқожа) «Олар қалаға спесік тапсыруға кетіпті. Спесікті тартып аламыз деп, жігіттер ел жинап, жылқыға шауып жүргенде, болыстар жүріп кете берген,»- деген үзінді алынған Ж.Аймауытовтың шығармасы («Қартқожа») «Қазақ-қайырымды, кең, меймандос, зерек, ақылды жұрт...Патша... Біздің мұжық та надан. Басқа жұртты жек көреді...»-деген «Қартқожа» романындағы кімнің сөзі (Андрей) Ж.Аймауытовтың кейіпкері Қартқожа (Өмірде болған адам) Өмірде болған Қартқожаның ұрпағы (Төлеш Тоғанбаев) Қартқожаға тән қасиет (көзжұмбай, нар тәуекел) Қартқожаның әкесінің аты (Жұман) Қартқожаның ағасы (Тұңғышбай) «Қартқожа» романындағы «Жуас түйе жүндеуге жақсы» деген мақал кімге қатысты айтылған (Қартқожаға) «Қартқожа» романындағы «Қысқасы ол тірі пендеге зәбірі жоқ, құдай деген мінездеме тән (Қартқожаға) Ж.Аймауытовтың Қартқожа атты кейіпкерінің туған жері (Баян тауы баурайы) «Қартқожа» романындағы әрекеттер өтеді (Омбыда) Шәмкеш, Тұрмағамбет, Иманқұл атты кейіпкерлер кездесетін Ж.Аймауытовтың шығармасы («Қартқожа») Батыр әрі әнші Дәрмен тағдыры, Дәрмен –әтіш махаббат хикаясы суреттелетін Ж.Аймауытовтың шығармасы («Қартқожа») Ж.Аймауытовтың «Қартқожа» романындағы батыр әрі әнші жігіт ( Дәрмен) «Қартқожа» романындағы Дәрмен тағдырынан кімнің өмірінің сарынын аңғаруға болады (Мәди Бәпиұлы) «Қартқожа» романында бейнеленген тарихқа белгілі адам (С.Торайғыров) Ж.Аймауытовтың романы («Ақбілек») Ақбала, Балташ, Доға, Төлеген қай романның кейіпкерлері («Ақбілек») Кәмила, Балташ, Ескендір атты кейіпкерлер кездесетін шығ. («Ақбілек») «Ақбілек» романының кейіпкерлері ( Балташ, Ұрқия, Мұқаш, Қара мұрт) Ақбілектің әкесінің аты (Мамырбай) «Ақбілек» романындағы Ақбілектің ағасы (Төлеген) Ақбілектің өмірлік жары болған жігіт (Балташ) «Ақбілек» романындағы Ақбілектің баласы (Ескендір) Ақбілектің ең жақын жеңгесі (Ұрқия) «Мынау тұрған көк кұмбездей көк шатыр, жымыңдаған меруерттей көп жұлдыз, сары табақтай жарқыраған сұлу ай. Анау жатқан ұлан-байтақ кең дала..» деген үзінді алынған Ж.Аймауытовтың қай шығармасынан алынған («Ақбілек») «Дүниеде не болып жатқанынан хабарсыз, ауылынан адым жер шығып көрмеген, аң сықылды жайылған қазақ біздің неғып мұндай күйге түскенімізді қайдан білсін...» «Ақбілек» романынан алынған үзінді кімнің сөзі? (орыс офицері) Ж.Аймауытовтың романының басында Ақбілекке ғашық болып, сөз салып жүрген жігіт есімі (Бекболат) Ж.Аймауытовтың «Ақбілек» романындағы ұнамсыз кейіпкер (Жылтыр) Ақбілектің жасырынған жерін біліп, бандыларға ұстап берген кейіпкер (Мұқаш) Ж .Аймауытовтың «Ақбілек» романындағы басты кейіркердің орыстың ақ әскерлерінің қолына түсуіне кінәлі адам (Мұқаш) «Ақбілек» романындағы Мұқаштың Ақбілекті қасөырлардың аузына тастауының себебі (Мамырбаймен ескі араздығы) «Мен таңқы мұрын, бадырақ көз, шұнақ құлақтау, жарқабақтау, кірпік шаш, қарыс маңдай, қара сұр жігітпін. Жасым-отыз бесте.» Аталған портреттің иесі (Мұқаш) Төмендегі оқиғалардың «Ақбілек» романына қатыстысы (Тапталған ар, өшкен үміт, көрген қорлық және тіршілікке қайта оралу соқпақтары) Ақбілектің басындағы психологиялық күйлер романның қай бөлімінде шебер көмкерілген (Алғашқы үш бөлімінде) Ж.Аймауытовтың «Ақбілек» романындағы әсем суреттелген қазақ өлкесі (Алтай, Марқакөл) Марқакөл, Терең шат деген жер атаулары қай романда кездеседі («Ақбілек») Қиын тағдырдың бір бұрышында қасқыр қамауына түскен әр түрлі шығармадағы қос кейіпкер қыз (Ақбілек пен Айша) Ж.Аймауытовтың прозалық шығармасы («Күнікейдің жазығы») Шекер, Ордабай, Шәмші Ж.Аймауытовтың қай прозалық шығарамасының кейіпкерлері («Күнікейдің жазығы») «Күн менікі» әңгімесінде Күнікейдің «Бүгінгі күн менікі болған жоқ па?» деген сөзінің мәнісі (Елді аузына қаратып, әншілік өнерін көрсетуі) Ж.Аймауытовтың «Әнші» деген әңгімесіндегі Жетішатыр қаласының қазіргі атауы (Семей) Ж.Аймауытовтың қымыз сататын үйді (адамдарын, киімін, мінез-құлықтарын, үй ішінің жиһазын, ыдыс-аяқтарын) суреттеген шығармасы («Әнші») Әнші Әмірқан (Ж.Аймауытов) бейнесі ұқсайтын өнер тарихындағы бейне (Әміре Қашаубаев) Ж.Аймауытовтың «Әнші» әңгімесіндегі Әмірқанның ұстазы (Жұмабек әнші) Ж.Аймауытовтың «Әнші» әңгімесіндегі Жұмабектің прототипі (Жарылғапберді Жұмабаев) «Әнші» әңгімесіндегі қазақ шәкірттері сауықты қандай жағдайға байланысты ұйымдастырды (Наурыз тойы) «Топ көргенде Әмірқан аруақтанып, көтеріліп кетеді екен,»-деген жолдар алынған шығарма (Ж.Аймауытов «Әнші») «Кісіге тез үйір болатын, жолдасқа жанын қиятын жігіт. Ойын-сауығы бар жерде өзін ұмытып кетеді, ол бүтіндей әнге айналады,»-деген кейіпкер (Әмірқан) Ж.Аймауытовтың «Әнші» әңгімесіндегі Әмірқанның алып қашқан қызының есімі (Ақтамақ) «Ел қорғаны», «Мансапқорлар», «Шернияз» пьесаларының авторы (Ж.Аймауытов) «Оқыған» деген атпен берілетін толғау сөздер кездесетін Ж.Аймауытовтың шығармасы (Ел қорғаны») Ж.Аймауытовтың «Жасасын бостандық!Жасасын әйел теңдігі!»деген сөздермен аяқталатын пьесасы («Қанапия-Шәрбану») Ынтықбай, Сазамбай атты кейіпкерлер кездесетін шығарма («Қанапия-Шәрбану») Шатай, Ынтықбай, Ұмсынай Ж.Аймауытовтың қай драмалық шығармасының кейіпкерлері («Қанапия-Шәрбану») Ж.Аймауытовтың «Шернияз» драмасының драмалық шығармаларға бәйге жариялағанда (1926) алған орны (1-орынға ие болған) Ж.Аймауытовтың 20-жылдардағы пьесалар бәйгесінде 1-орын алған шығармасы («Шернияз»)(2-орын М.Әуезов «Қарагөз») Ж.Аймауытовтың «Шернияз» драмасы арналған ақын (С.Торайғыров) «Ой, кер заман, кер заман, Қабақ қату, қансырау. Талан-тараж, қан жылау, Азаматы жабылу,»-деген үзінді алынған Ж.Аймауытовтың шығармасы («Шернияз») Қасқырбай, Күләнда Ж.Аймауытовтың қай шығармасының кейіпкерлері («Мансапқорлар») Мүсілім, Күләнда Ж.Аймауытовтың қай шығармасының кейіпкерлері («Мансапқорлар») Ж.Аймауытовтың жиі қолданатын әдеби тәсілдерінің бірі (Персонаждардың өзін-өзі сипаттауы) |