көк кітап. КӨК КІТАП ӘДЕБИЕТ (3). 1. Бізді заманымыза дейінгі жазу сызулар мен аыз жырлар
 Скачать 436.29 Kb.
|
|
(«Көкшетау» (1929) «Көкшетау » поэмасындағы тарау саны (47) С.Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасындағы Адақ батырдың кескін-келбеті: (Солқылдақ көк құрыштай ,біткен тіп-тік ; Қара сұр ,ұзын бойлы ,емес палпақ) С.Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасындағы тараулар атаулары : («Жұмбақтас», «Оқжетпес», «Жеке батыр») Қара сұр, ұзын бойлы емес талпақ, Денесі көк құрыштай ,өрдеш-шалқақ. Қыр мұрын,қарагер көз , қара мұртты , Қақпақтай қозы жауырын ,топшы жалпақ. Солқылдақ көк құрыштай,біткен тіп-тік, Жаралған аш бөрідей белі жіптік. Ыңғайлы ,сұлу сида сұңғақ дене , Жараған бәйге кердей ықшам,сыптық. (Адақтың) «Сексен көл Көкшетаудың саясында , Әрқайсы алтын кесе аясында , Ауасы –дертке дауа ,жұпар иісті , Көкірек қанша жұтса тоясың ба?»Үзіндінің авторы (С.Сейфуллиннің «Көкшетау») Сол қыздың он жетіге келген жасы , Оралған аш беліне қолаң шашы . Қап-қара қарлығаштың қанатындай Иілген ақ маңдайда екі қасы . Үзінді қай шығармадан ? («Көкшетау») С.Сейфуллиннің шығармасында әсемдіктің ғаламат символына айналған зеңгір тау : (Көкшетау) С.Сейфуллиннің күрделі композициялы ,полифониялық ,көп әуезді шығарма деп бағалауға болатын поэмасы: («Көкшетау») С.Сейфуллиннің күрделі композициялы ,бірнеше сюжет желісі бар шығармасы: («Көкшетау») С.Сейфуллиннің қызықты поэтикалық формасымен оқшауланатын ірі туындысы: («Көкшетау») Сәкеннің әдебиет тарихынан ерекше орын алатын тұлғалы туындысы : («Көкшетау») С.Сейфуллиннің қазақ аңыздарының желісіне құралған шығарма : («Көкшетау») С.Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасының бір тарауының аты: («Жұмбақтас») «Жеке батыр» тарауы неше шумақтан тұрады? (Үш шумақтан) С.Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасындағы үш шумақ өлеңмен қайырылыатын бөлім аты: («Жеке батыр») «Абылай батырларын алды жиып, Үлеске ажарларын салды жиып. Сол жерде бір сұлуға талас болды Бере алмай біреуіне бірі қиып,»--деген үзінді алынған «Көкшетау» поэмасындағы бөлім: («Оқжетпес») «Қалмақ қызы»тарауы алынған поэма : («Көкшетау») «Көкшетау» поэмасында ерлердің өнерін сынау үшін ,қалмақ қызының қанша шарт қойды: (Үш шарт: 1.Шың басындағы жаулықты атып түсіру; 2. Төрт жігітті арқалап жартасқа жүгіріп шығу; 3.Өлеңмен айтылған жұмбақты шешу: ) «Батырлар апырақтап,зорланысып, Қамалды қалың әскер қорланысып...» тармақтары алынған С. Сейфуллиннің шығармасы: («Көкшетау») С.сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасындағы тұтқын қыздың ата-анасының аллегориялық бейнесі: (Кептер) «Көкшетау» поэмасында қыз нені жұмбақтайды? (өз өмірін) С.Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасындағы қалмақ қызының жұмбағын шешкен адам: (Адақ) С.Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасындағы тұтқын қызға риза болған Адақтың еліне қайту үшін мінгізген тұлпары : (Керкөжек) С.Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасындағы кейіпкерлер : (Адақ, Қасым төре , Абылай) С.Сейфуллиннің «Көкшетау » поэмасының «Бой жазу» бөлімінде болатын жағдай: (Өнер психологисынан сыр шертіледі) С.Сейфуллиннің қазақтың белгілі сал-серілері мен әншілері –ақындары сөз болатын поэмасы: («Көкшетау») Үкілі Ыбырай,Балуан Шолақ , Қажымұқан, Біржан сал , Ақан серінің портрет галереясынан жасайтын шығарма: («Көкшетау») С. Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасындағы Көкшетау сипаттарын қандай эпик ақынның шығармасымен салыстыруға болады? (І.Жансүгіров «Құлагер») Абылай хан бейнесі қарама –қарсы образдарда суреттелетін екі шығарма : (М.Жұмабаев «Батыр Баян», С.Сейфуллин «Көкшетау») С. Сейфуллиннің повестері : («Жер қазғандар» (1928), «Сол жылдарда», «Айша» ) С.Сейфуллиннің жұмысшылардың психологиялық ,динамикалық сырын ,мінез қалыбын шебер бейнелеген туындысы: («Жер қазғандар») С.Сейфуллиннің соңғы шығармасы : («Жемістер» (1935) С.Сейфуллиннің «Жемістер» хикаясының оқиғасы қамтиды: (15жыл) Ғайып, Нияз, Танабай ,Боранбек- С.Сейфуллиннің қай шығармасының кейіпкерлері? («Жемістер») С. Сейфуллиннің «Жұбату»деген шығармасы жататын жанр : (Қысқа лирикалық әңгіме) «Жұбату»әңгімесінің тақырыбы: (әйел азаттығы) С.Сейфуллиннің «Бандыны қуған Хамит» әңгімесіндегі оқиға болған жыл: (1921 жылдың күзі) С.Сейфуллиннің «Бандыны қуған Хамит» әңгімесінің кейіпкерлері: (Ақсақ ,Ақан ,Сейсенбаев) С. Сейфуллинніңбандымен алысып ,ұстай алмай қапыда қалған кейіпкер : (Хамит) С.Сейфуллиннің «Ай-ай , Қажымұқан-ай !» деп қатты өкінетін кейіпкері: (Хамит) «Бандыны қуған Хамит» әңгімесіндегі Хамит бейнесінің Сәкен сейфуллинге ұқсастығы бар-жоғы: (Ұқсатығы бар) Киноға түсірілген шығарма: (С.Сейфуллин «Бандыны қуған Хамит») «Темір торлы тас сандықтың ішінде шынжырланып байлаулы қызыл сұңқарлар жатты ,»-деген үзіндінің авторы: (с.Сейфуллин) «Ақжолтай батыр» романының авторы: (С.Сейфуллин) Қазақтың тұңғыш мемуарлық романын жазған жазушы : (С. Сейфуллин) С. Сейфуллиннің романы: («Тар жол, тайғақ кешу» (1922) С.Сейфуллиннің Қазан төңкерісі тұсындағы аумалы –төкпелі кезең шежіресін баяндаған прозалық туындысы: («Тар жол, тайғақ кешу» ) М. Тәтімов, С.Шәріповтердің бастарынан оқиғаларды қосалқы эпизодтар арқылы суреттеген С.Сейфуллиннің шығармасы : («Тар жол, тайғақ кешу» ) «Әупілдек» қай романның үзіндісі: («Тар жол, тайғақ кешу» ) «Әупідек», «Тұлып», «Шұбарда » деген бөлімдер бар С. Сейфуллиннің шығармасы: («Тар жол, тайғақ кешу» ) Ағаш арбаға тезек тиеп бара жатқан қазақ ,балапандарын ерткен қаз, түрме терезесі алдынан өтетін есімі белгісіз көк өрім қыз суреттелетін С.сейфуллиннің шығармасы : («Тар жол, тайғақ кешу» ) С.Сейфуллиннің революционер жолдастарымен бірге қамалған азап вагоны : (Анненковтікі) Сәкеннің ақтар түрмесіндегі азаптан неше ай дегенде босап шыығады? (6 айда) С.Сейфуллиннің «Тар жол, тайғақ кешу» романы басталатын оқиға : (Жас Сәкеннің Россияда өтіп жатқан сынақ жұмысына араласуынан) С.Сейфуллиннің «Тар жол, тайғақ кешу» романы аяқталады: (Сәкеннің Әулие атаға келіп, Шуда кеңес өкіметін орнату әрекеттерімен) С.Сейфуллиннің «Тар жол, тайғақ кешу» романын шартты түрде неше бөлімге жіктеуге болады? (Төрт бөлімге) (1-бөлім. «Революцияның алғашқы жылдары», новеллалық сипаты бар,әрқайсысы аяқталған сюжетті 4 әңгіме; 2-бөлім : Естіген жайттар,оқыған нәрселер , баспасөзден алынған материалдар; 3-бөлім; чехославактар лаңы,Ақмолада Кеңес өкіметінің құлауы,түрмеге түсу; 4-бөлім: Омбы лагерінен қашып шыққаннан кейінгі шырғалаңдар) С.Сейфуллин шығармаларының көбінде оқиға түнде басталып ,таң ата аяқталуының себебі: (Түн мен күнді қарама-қарсы алу тәсілі тудырған жаңа символ ) С.Сейфуллиннің пьесасы : («Қызыл сұңқарлар») Терлікбай,Жәмила ,Мүслима, Ермек деген кейіпкерлер кездесетін шығарма: («Бақыт жолына» (1917) С.Сейфуллиннің «Бақыт жолына»пьесасы жазылған жыр : (1917жыл) Сәкен Сейфуллиннің Ақмола жастарының күшімен 1918 жылы сахнаға қойылған шығармасы : («Бақыт жолына» ) С.Сейфуллиннің пьесасы: («Бақыт жолына» ) «Төңкерісшіл драманың басы –Сәкеннің «Қызыл сұңқарлар» мен «Бақыт жолына» пьесасы,»-деген пікірдің иесі: (М. Әуезов) С.Сейфуллиннің әдеби қызметінің 20 жылдығы тойланған уақыт: (1936ж) Қазақ совет әдебиетінің классигі ретінде «Еңбек Қызыл Ту» орденімен наградталса да, жазықсыз жазалауға ұшыраған ақын : (С. Сейфуллин) Әдебиеттану ғылымының негізін салушы : (С. Сейфуллин) С.Сейфуллиннің зерттеу еңбектері жазылған сала : (Қазақ фольклоры) С.Сейфуллиннің зерттеу еңбегі: («Қазақтың ескі әдебиет нұсқалары») «Ахмет Байтұрсынов елуге толды» деген арнаулы мақаланы жазған : (С. Сейфуллин) «Желісі үзілмей келген жиырма жылдық ақын жолы жеңіл жол емес. Күш-қуат... барлығын Сәкен басынан мол кешті,»-деген пікірдің иесі: (М. Әуезов) «Сәкеннің шыншылдығы –қызып,жанып отыратын, бұл білініп тұратын ,барынша шын сезім ,шын жүрек шыншылдығы ...»- деген пікірдің иесі : (М. Әуезов) «Мен Сәкенді жақын білдім ,дос тұттым ,бұны өзіме мәртебе көремін ... Мен таныған С.Сейфуллин Қазақстанның бір бөлшегі сияқты ,»-деген пікірдің авторы: (Г.Серебрякова) Еркебұлан деген кейіпкер кездесетін шығарма: («Кездеспей кеткен бір бейне » Ғ. Мүсіірепов (Прототипі –Сәкен Сейфуллин) Абайдан кейінгі ақындардан таза алты буынды өлеңді бірінші рет қолданған ақын : (С. Сейфуллин) «Ақын» деген өлеңінде Абайды «Сөздің нақышын қиыннан қиыстырған »ұлы ақын деп бағалаған ақын: (С. Сейфуллин) «Сәкен туралы бірер сөз» деген мақала авторы: (Ғ.Мұстафин) С.Сейфуллинге қатысты ақпараттардың реті: 1.Әдеби қызметінің 20жылдығына Еңбек Қызыл Ту ордені берілді. 2. «Бақыт жолына » драмасы ақмола жастарының күшімен сахнада қойылды. 3. «Өткен күндер» жинағы Қазан қаласында басылып шықты .(3.2.1.) Ілияс Жансүгіров (1894-1938) Ілияс Жансүгіровтің ірі поэмалары : «Дала», «Күйші», «Құлагер» . Ілияс туралы ойлар : М.Әуезов:- «Осы үш поэма тұсында қазақтың Абайдан кейінгі поэзиясы да аса биік ірі сапа табады.» -«Мен Ілиясты бұрыннан да білуші едім.Бірақ оның шын мағынасында дарынды ақын екенін мойындадам «Жетісу суреттері» өлеңін оқығаннан кейін» Ә.Тәжібаев: «Ілияс Жансүгіров – қазақ әдебиетінің көгіндегі аз ғана жарық жұлдыздардың бірі » Сағат Әшімбаев :« Ілияс Жансүгіров- өртеңге шыққан құдіретті өрт ақын. Ақындық бауырын Құлагерше жазып үлгере алмай, Құлагерше қапыда опат болды» М.Қаратаев: «Қазақ поэзиясының Құлагері» Қ.Жұмалиев: «Тілінің көркемдігі,сөз образдарының байлығы жағынан І.Жансүгіров қазақ әдебиетінде айрықша орын алады. Туған жері: бұрынғы Қапал уезі,Ақсу болысы(қазіргі Алматы облысыАқсу ауданы), Жетісу өлкесінің перзенті. 1927жылы «Беташар» деген тұңғыш өлеңі,1928 жылы Қызылордада «Сағанақ» деген тұңғыш өлеңдер кітабы шықты. Поэмалары: «Дала» ( 1930), «Күй» (1929)«Күйші» (1934), «Құлагер»(1936), «Көбік шашқан», «Жорық». Романы: «Жолдастар» 1935жыл Пьесалары: «Кек», «Түрксіб», «Исатай - Махамбет». -Ел ішінде сері болып, келіннің бетін ашып, өлгенге жоқтау шығарған ақын: І .Жансүгіров -Өнер,өнер адамы туралы жыр,поэма жазған ақын: І.Жансүгіров -Алматы қаласындағы үш айлық мұғалімдер курсын бітірген қаламгер: І.Жансүгіров -Одаққа аты кетіп,1934 жылы Қазақстан жазушылар ұйымының басшысы болып,КСРО Жазушыларының І съезінде сөз сөйлеген ақын-жазушы: І.Жансүгіров -«Ақындықтың Құлагері», «Поэзия Құлагері» атанған ақын:І.Жансүгіров -«Сөз Құлагері»,«Өнер жаршысы», «Күй жаршысы» атанған дүлдүл ақын: І.Жансүгіров -Максим Горькиймен шығармашылық байланыста болған қазақ қаламгері: І.Жансүгіров -І.Жансүгіров оқыған білім ордасы: Москва журналистика институты 1926-1928ж.ж -І.Жансүгіровтің еңбегі: «Қысқаша өмірбаяным» 1928 жыл - І.Жансүгіровтің «Қысқаша өмірбаянында» көрсеткендей,1916жыл неліктен ерекшеленеді?Абайдың өлеңдер жинағы қолына түседі -Өзінің «Қысқаша өмірбаянында» Абайдың өлеңдерін қолынан тастамай оқығанын жазған қаламгер: І.Жансүгіров - «Оған дейінгі көрген,оқыған әдебиетінің бәрін Абай кітабы жоққа шығаратындай болды...»- деп «Қысқаша өмірбаянында» жазған ақын: І.Жансүгіров -І.Жансүгіров 1927-1937 жылдар арасындақалай еңбектенген ? 20-дан астам кітап шығарды -І.Жансүгіровтің стиль өрнегі,қаламгердің дара тұлғасы қашан байқалған?Алғашқы өлеңдерінен –ақ - І.Жансүгіровтің балалар ұғымына ,жаттауына оңай,ойнақы өлеңдері: «Жазғытұры», «Күз» - «Жас қанжары – жүректің жігері. Өнер,оқу – жастың қару -жарағы » деген тармақтар алынған І.Жансүгіровтің шығармасы «Оқимын» - І.Жансүгіровтің «Саналы жастарға», «Оқимын» өлеңдерінің тақырыбы:«Оқу-білім» - І.Жансүгіров қандай тақырыптарға арналған өлеңдерінде монолог,диалог,шағын скетч,драмалық көрініс үлгілерін пайдаланған:Өтірік белсенді,молда,НЭП заманындағы жағымсыз элементтерді шенегенде - І.Жансүгіровтің «Құқ» жинағы қандай шығарма? Сықақ әңгімелер мен фельетондар - І.Жансүгіровтің сықық әңгімелері мен фельетондары топталған жинағы:«Құқ» 1933 -«Өк, көк өгіз» І.Жансүгіровтің қай сранды жазған өлеңі:Сатиралық - І.Жансүгіровтің қазақ тілі бейнелеу қуатының керемет күшінкөрсеткен,стильдік- көркемдік тұрғыдан айрықша туындысы: «Жетісу суреттері» - І.Жансүгіровтің туған өлкесінің табиғаты,аң-құсы,жеміс-жидек,өсімдігі туралы жазған аса көркем туындысы: «Жетісу суреттері»1925 -І.Жансүгіровтің табиғат лирикасының ішіндегі ең үздік өлеңі«Жетісу суреттері» -Қалың көпшілік білетін-білмейтін аң- құстарды көз тұндыра жырлаған І.Жансүгіровтің шығармасы:«Жетісу суреттері» -Табиғат лирикасында натюрморт,этюд,эскиз сипатындағы туындылары бар ақын:І.Жансүгіров -Суреттелген ағаш,шөп атаулыдан тұтас ботаникалық бауды толтыруға болатындай І.Жансүгіровтің өлеңі:«Жер түгі» -«Жетісу жәндігі», «Жер түгі»тараулары І.Жансүгіровтің қай шығармасынан? «Жетісу суреттері» -Аң-құстың 51 түрі,өсімдіктің 89 түрі қамтылған І.Жансүгіровтің шығармасы: «Жетісу суреттері» -«Тарбиған Тарбағатай - жердің құты,Барлық – ол «Қыдыр түнеп көшкен жұрты» үзінді алынған І.Жансүгіровтің шығармасы: «Тау суреті» - І.Жансүгіровтің әйгілі Қарқара жайлауы суретіндегі жер атаулары: Былшықай,Бесжырғалаң - І.Жансүгіровтің «Жетісу суреттері» өлеңінің бірінші тарауы қалай аталады? 1- тарау «Жалпы сын» 2-тарау «Тау суреті» , 3-тарау «Жетісуда су суреті», 4-тарау «Жетісу жәндігі», 5-тарау «Жер түгі» - І.Жансүгіровтің бар табиғатын жырға қосқан қазақ даласы: Жетісу -Пейзаждың лирикаға жататын 8 тармақты,3шумақтан тұратын туындысын І.Жансүгіров қалай атаған :«Мезгіл суреттері»1923ж - І.Жансүгіровтің табиғат лирикасына тән ең негізгі көркемдік принципі: Өлең тармақтарының бастапқы сөздерін ұйымдастыру - І.Жансүгіровтің «Жазғы таң», «Желді күн» өлеңдері жататын лириканың түрі: Табиғат лирикасы - І.Жансүгіровтің саяси әлеуметтік лирикасындағы арнаулы тақырып «Қазан төңкерісінің тарихи сабақтары» - «Гималай» өлеңі неше бөлімнен тұрады: 2- бөлім «Сұрақ», «Жауап» 1629ж - І.Жансүгіровтің саяси лирикасының үздігі деуге болатын өлеңі : «Гималай» халықаралық тақырыпқа арналған - І.Жансүгіровтің күллі Шығыстың сом бейнесін көрсеткен «Гималай» шығармасында жинақталған жанрлар :Саяси лирика,Сезім лирикасы, Табиғат лирикасы - І.Жансүгіровтің Шығыс бейнесін суреттеген шығармасы «Гималай» - І.Жансүгіров... тауына арнап толғау-жыр жазған «Гималай» -«Гималай» өлеңінің басталуы « Ақшалап басын қар көміп» -Шумақтағы ұйқас түрі: Егіз ұйқас « Гималай- жердің кіндігі, Гималай- жердің түндігі, Күнін көміп батырған, Өзенін тас лақтырған.» -Шумақтағы ұйқас түрі: Шалыс ұйқас «Гималайда қуат бар, Қозғалды оны құрауға. Гималайда ұлы от бар, Таянып тұр тұтауға.» - І.Жансүгіровтің «Гималай» өлеңінің жазылу түрі:Сұрақ-жауап түріндегі арнаумен жазылған. -«...Өнерге ұмтыл,өнерді біл, замандас! Қарап жатпа,заманынан хабарлас! Ынта салсаң,білім туын қолға алсаң. Теңдік тиер ешкімге күйе жаға алмас,-үзіндінің авторы : І.Жансүгіров «Замандасқа» -«Ұйықтап жатқан көңілді өлең түртер, Қайғы,зарын,қуанышын жақсы тінтер. Жүрегімнің айнасын шаң басқанда, Орамалым –осы өлең бетін сүртер,»- үзіндінің авторы : І.Жансүгіров «Жанды сөз» - «Еркі желдің ерекінде Ел емес едім, ебелек. Көшерді жел қонарды Сай біледі,жүрдім дөңгелеп,»- үзіндінің авторы : І.Жансүгіров «Ұштасқан үш тілек» - І.Жансүгіровтің халықтар достығына арналған әсем-жыры: «Мәскеу-Қазақстан» - І.Жансүгіровтің «Әкемнен қалған көз еді» деп ардақталатын натюрморттық өлеңі: «Сапытаяқ» - «Қабаққа біткен қайыңның Беріші еді,без еді, Өтіндей –ақ аюдың Әкемнен қалған көз еді,»- үзіндісінде суреттелетін зат: «Сапытаяқ» - І.Жансүгіровтің терме үлгісін пайдаланған өлеңі: «Ұлы күнде» 1923жыл - І.Жансүгіровтің мадақ жыр үлгісін қолданған өлеңі: «Май тойы»1923жыл |