көк кітап. КӨК КІТАП ӘДЕБИЕТ (3). 1. Бізді заманымыза дейінгі жазу сызулар мен аыз жырлар
 Скачать 436.29 Kb.
|
|
10.Ж .Молдағалиевтің «Ар- ұят туралы» өлеңінің компазициясы басталатын әрекет: Шал мен жігіт шатағы 11. Ж .Молдағалиевтің «Ар- ұят туралы» өлеңінің негізгі идеясы:Адамның намыс, борыш, парыз сияқты ізгі қасеттерін қастерлеу. 12. Ж .Молдағалиевтің ел өміріндегі өзгерістерді ескі дәуір суреттерімен салыстыра отырып суреттеген өлеңі: Қанат туралы толғау 13. . Ж .Молдағалиевтің Бір-біріне демеу болған екі мүгедек музыканттың өмірі суреттелетін өлеңі: Махаббат ерлігі 14.»Мен –қазақпын,биікпін,байтақ елмін» деп жырлаған ақын: Ж .Молдағалиев 15. «Мен - қазақпын» поэмасының авторы : Ж .Молдағалиев 16. Ж .Молдағалиевтің «Мен - қазақпын» шығармасы арқылыбайланыс ерекшелігі: Патриот ақын. 17. Бас қаһарманы,қазақ халқы,сюжеті-халық тарихы, формасы толғауға негізделген халық монологы түрінде жазылған Ж .Молдағалиевтің поэмасы: «Мен - қазақпын» 18. Ж .Молдағалиевтің ақындық даңқын көтеріп,есімін әлемге шығарған шшыығармасы:«Мен - қазақпын» 19. Ж .Молдағалиевтің «Мен - қазақпын» шығармасындағы лирикалық кейіпкердің сөйлеу жолы: Халық атынан 20. Ж .Молдағалиевтің «Мен - қазақпын» туындысы қандай шығарма: Поэзия 21. Ж .Молдағалиевтің «Мен - қазақпын» поэмасының басты кейіпкерінің қазақты алу себебі: Халақ тарихының түрлі кезеңдерінде оның тұтас табиғатын таныту үшін. 22. Ж .Молдағалиевке ҚР мемлекеттік сыйлығыы берілген кітабы: Ғашық көзбен 23. Ж .Молдағалиевтің қай поэмасы үшін Абай атындағы мемлекеттік сыйлығы берілген: » Кісен ашқан» 1970 ж. 24.»Қыран дала», «Байқоңыр баспалдақтары» поэмаларының авторы: Ж .Молдағалиев 25. Адал еңбекпен өз бақытын тапқан Тыңбай атты кейіпкер Ж .Молдағалиевтің қай туындысының кейіпкері: «Қыран дала» 26. Мемлекеттік сыйлықтар жөніндегі комитеттің құжаттарында Ж .Молдағалиевтің « адам ерлігінің поэзиясы» деп аталған шығармасы: «Қыран дала», «Сел» 27. Ж .Молдағалиевтің «Жыр туралы жыр» поэмасының кейіпкері:Жас ақын Мұса Жәлел 28. Ж .Молдағалиевтің «Жыр туралы жыр» поэмасна арқау болған тақырыбы: Татар халқының ақыны Жаяу Жәлелдің фашистер тұтқынының тағдыры 29. Дұрысы күмістей дер шашып адам,Ақ жүзі әлдеқайда ашқан одан. Күмісте салқын сәуле дірілдесе,Анадан айнала күн шашыраған - Ж .Молдағалиевтің қай шығармасынан алынған: «Жесір тағдыры» 30. Ж .Молдағалиевтің қай поэмасының мазмұнына Алматыда салынған балалар темір жол құрылысы арқау болған: «Қиял қанатында» 31. 1973 жылы Алматыда Медеу шатқалында болған оқиға Ж .Молдағалиевтің қай шығармасының мазмұнына арқау болған: «Сел» Сырбай Мәуленов (1922-1993) Туған жері: Қостанай облысы, Жангелдин ауданы, Торғай кенті. 1937 жылы тұңғыш өлеңі «Колхозшы» газетінде жарияланды. 1948 жылы «Өлеңдер» атты тұңғыш жинағы жарық көрді. 1970 жылы ҚР Мемлекеттік сыйлығын иеленді. • С. Мәуленовтің алғашқы өлеңдер жинағы: («Өлеңдер»» 1948) • С. Мәуленовтің өлеңдер жинағы: («Шаңқай түс", 1966) "Мынау аспан, ай, жұлдыздар тұрғанда, Қасым оты еш уақытта сөнбейді. Жалынын ол бөліп беріп жылдарға, Тек Қасымша алға құлаш сермейді…" - деген өлең жолдарын Қасым Аманжоловқа арнаған: (Сырбай Мәуленов) *** С. Мәуленовтің майдан жолын кешкен жерлері: (*Волхов; *Санкт-Петербург (Ленинград) *** С. Мәуленовтің жылқының төлін өмірдің символы ретінде бейнелейтін шығармасы: (*«Құлын») *** С. Мәуленовтің туған жеріне арнаған өлеңі: (*«Шөңге») *** С. Мәуленовтің өлеңі: (*"Ақ түн") С. Мәуленовтің патриот ердің образын жасаған өлең(дер)і: (*«Мың колдар сау болсын») Мұқағали Мақатаев (1931-1976) «Мұқағали Мақатаев- біздің заманымыздағы ғажайып ақындардың бірі»- (Ә.Тәжібаев) «М.Мақатаев- қазақ тарихындағы ең оқырманы көп қалың халық басты жанашыры болған суреткер. Ол- ең алдымен ақын. Қазақ жырының құдіреті»- (Ф.Оңғарсынова) «Мұқағали поэзиясы- ең құдіретті поэзия»- (Р.Сейсенбаев) Туған жері: Алматы облысы, қазіргі Райымбек ауданы, Қарасаз ауылы. Жинақтары: «Аппассионата», «Ильич» (1964), «Армысыңдар, достар» (1966), «Қарлығашым келдің бе?» (1968), «Мавр» (1970), «Дариға жүрек» (1972), «Аққулар ұйықтағанда (19731), «Чили- шуағым менің» (1975), «Өмір дастан» (1976) Поэмалары: «Ару ана», «Дала шақтан болашаққа», «Райымбек, Райымбек!», «Мұзбалақ», «Ақ қайың әні», «Аққулар ұйықтағанда», «Моцарт. Жан азасы» т.б. Прозалық шығармалары: «Құлпытас», «Әже», «Марусияның тауы», «Өзгермепті» әңгімелері, «Қос қарлығаш», «Жыл құстары» повестері. Аудармалары: У.Уитмен өлеңдері, «Шөл жапырақтары» деген атпен шығарды, Шекспирдің сонеттері, Данте «Құдіретті комедия». Драмасы: «Қош махаббат!», «Аманат» (1999) жыр кітабы үшін ҚР Мемлекеттік сыйлығы берілді. Мұқағали Мақатаевтың өмір сүрген жылдары: (1931- 1976 ж.ж.) Алматы облысының Райымбек ауданында дүниеге келген ақын: (М.Мақатаев) М.Мақатаевтың балалық шағы өткен кезең: (Ұлы Отан соғысы кезінде) М.Мақатаевтың қызмет еткен қаласы: (Алматы қаласы) М.Мақатаевтың ақындыққа азаматтық тұрғыдан сипаттама берген өлеңі: («Толғау») М.Мақатаевтың өлеңі: («Қара өлең») Қалқам, мен Лермонтов, Пушкин де емен. Есенинмін демедім ешкімге мен. Қазақтың қара өлеңі- құдіретім, Онда бір сұмдық сыр бар естімеген,»- деген үзінді алынған Мұқағалидың өлеңі: («Қара өлең») «Ақынмын деп мен қалай айта аламын, Халқымның өзі айтқанын қайталадым. Күпі киген қазақтың қара өлеңін, Шекпен жауып өзіне қайтарамын,»- деген үзінді авторы: (М.Мақатаев) «Күпі киген қазақтың қара өлеңін, ................ жауып өзіне қайтарамын,»- деген Мұқағали ақынның өлең жолдарындағы көп нүктенің орнына керекті, дұрыс сөз: (Шекпен) «Өлсе өлер Мұқағали Мақатаев, Өлтіре алмас алайда өлеңді ешкім,»- деген өлең тармақтарының авторы: (М.Мақатаев) «Поэзия! Менімен егіз бе едің! Сен мені сезесің бе? Неге іздедім? Алауыртқан таңдардан сені іздедім, Қарауытқан таңдардан сені іздедім.»- деген үзінді алынған Мұқағалидың өлеңі: («Поэзия») «Іздеймін тағат бар ма? Сені іздедім, маған егіз ғып жаратқан ба?»- деп Мұқағали ақынның іздейтіні: (Поэзияны) М.Мақатаев поэзияны немен байланыстырған: (Адалдық асыл сезіммен) «Сыри ашпайды сенің құла түздерің, Сыр ашпайды тау- тастағы іздерің. Сенің бүкіл болмысыңның тағдырын, Домбыраның пернесінен іздедім.»- деген өлең жолдары алынған Мұқағалидың өлеңі: («Поэзия») «Жасырмай ойымды айттым талай- талай. Қайтейін кетті бәрі қарайламай» деген тармақтардың кімнің шығармасынан алынғандығы: (М.Мақатаев) «Ұят болды- ау» өлеңінің авторы: (М.Мақатаев) «Момын жұрттың арқа сүйер Азаматы біз едік. Тұлпарлардан, тұғырлардан, Қалған бір- бір із едік.»- деген үзінді алынған М.Мақатаевтың өлеңі: (Ұят болды- ау) «Үш бақытым» өлеңінің авторы: (М.Мақатаев) «Үш бірдей бақытым бар алақанды, Мені мұндай бақытты жаратар ма?» Үзінді авторы: (М.Мақатаев) М.Мақатаевтың өлеңі: («Қайырлы түн») М.Мақатаевтың өлеңі: («Фантазия») «Бабамның қиялымен қанаттанып, Бүгін мен айға қонып жайды ұстағам» деген үзінді алынған Мұқағалидың өлеңі: («Фантазия») М.Мақатаевтың өлеңі: («Ғашықпын») «Қызым болсаң қырымда Құралайсың, Ұлым болсаң ұлы бір мұрадайсың»- деген өлең жолдарының авторы: (М.Мақатаев) «Қалақтай едің, Қабірінде қалақ тұр»- деген өлең жолдарының авторы: (М.Мақатаев) Төмендегі үзіндінің авторын табыңыз Қызым менің, Гүлім менің, Аяулым. (М.Мақатаев) Поэзия қыраны «Төлегенге» деп өлең арнаған ақын: (М.Мақатаев) Т.Айбергеновке жыр арнаған ақиық ақын есімі: (М.Мақатаев) Т.Айбергенов туралы: «Тұңғыш көрдім шын ақынның өлгенін, Қызарып батты ертеңгі шығатын күн»- деген өлеңнің аты мен авторы: (М.Мақатаев «Төлегенге») «Мен бақытсыз бола қойма сірә да, Туған елім болса екен бақытты» деген өлең жолдары алынған Мұқағалидың өлеңі: (Елім барда) Мыны өлең жолдарының авторы және аты: «Іздедім де сәттерімде түңілген, Тастап кеткен аңызыңа жүгінем. Бабаларым, сенің ана тіліңмен!» (М.Мақатаев, «Бабаларым рахмет сендерге») Қуат алып Абайдың тіл күшімен, Жыр жазамын Абайдың үлгісімен,- деген өлең жолдарының авторы: (М.Мақатаев) Көрер едің, Шаламын ба, шоқпын ба?»- деген шумақтың авторы: (М.Мақатаев) Дәуірлердің қателігін түзетіп, Дана уақыт өтіп жатыр сырғанап...» (М.Мақатаев) Айтарын ашып айтқан абайламай, Дариға- ай, Махамбеттер, Абайлар- ай»- деп тебіренген ақын: (М.Мақатаев) М.Мақатаевтың «Автограф» өлеңінде қандай тарихи тұлғаның есімі аталады: (Махамбет) «Адалдық, ақиқаттан сомдап соққан, Тасқа салсам мұқалмас қаруым бар» (М.Мақатаев)- деген өлең тармақтарын ақынның танытатыны: (Қайсарлық) «Қуанта, бірақ алмады Сонау бір үйді шеттегі. ........көктемі,»- деп Мұқағали жырлаған көктем: (Соғыстың соңғы көктемі) «Аққулар ұйықтағанда», «Дариға- жүрек», «Қош, махаббат!», «Өмірдастан» шығармаларының авторы: (М.Мақатаев) М.Мақатаевтың поэмасы: («Райымбек, Райымбек») М.Мақатаевтың «Райымбек, Райымбек!» поэмасындағы жыраудың есімі: (Қабай) М.Мақатаевтың поэмасы: («Аққулар ұйықтағанда») Қазақтың аққуды киелі санап, тіпті аққу қонған судың өзін қасиетті деп, сырқаттарын емдеуге қолданатынын жырға қосқан ақын: (М.Мақатаев) 1973 жылы «Жалын» альманахында жарияланған М.Мақатаевтың шығармасы: («Аққулар ұйықтағанда») Аққулар, ана, ауру бала, жылқышы қарт қатысатын М.Мақатаев туындысы: («Аққулар ұйықтағанда») «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы оқиғаның өтетін жері: (Жетімкөл) Алатау аясындағы Жетімкөл туралы бейнеленген М.Мақатаевтың шығармасы: («Аққулар ұйықтағанда») «Бала жатыр төсекте, албыраған, Әке жатыр еденде, қалжыраған,»- деген өлең жолдары алынған Мұқағалидың шығармасы: («Аққулар ұйықтағанда») М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы: -Аққуменен баланы аластаңдар,- деген жолдарды айтқан кейіпкер: (Тәуіп шал) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы аққуды атудың себебі: (Ананың жалғыз ұлына деген махаббаты) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасында анаға аққуларға оқ атқызған күш: (Аналық махаббат) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы: «........ Өз қолыммен өлтірдім, аттым жаңа........» - деген жолдарды айтқан: (Ана) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» шығармасындағы аққуды атқан ананың ұшыраған жағдайы: (Ана қайғыдан жынданып кетеді) Ана мен жылқышының диалогі кездесетін М.Мақатаевтың шығармасы: («Аққулар ұйықтағанда») «Білмеймін сор аттың ба, бақ аттың ба? Аққуға кезенерде ырым жасап, Тым құрыса саусағыңды қанаттың ба?»- деген өлең жолдарын айтқан кейіпкер: (Жылқышы қарт) Орнында екен Жетімкөл, жоғалмапты..... Қасиетті аққулар оралмапты..... Туынды авторы: (М.Мақатаев) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы: «.....Сол кеткеннен мол кеттім, оралмадым Жерді аңсаймын..... Жалғыз- ақ сол- арманым,»- деген жолдар жазылған поэманың бөлімі: (Эпилог, шығарманың соңы) «Мөлдіреген Жетімкөл көкке қарап, Мөлтілдеген көз жасын тыя алмай тұр.» (М.Мақатаев) Троптың түрі: (Кейіптеу) «Кең дүние, төсіңді аш, мен келемін, Алынбаған ақым бар сенде менің. Бұйрат құмдар- бұйығып шөлдегенім, Бура бұлттар- бусанып терлегенім.» Үзінді қай ақынның өлеңінен: (М.Мақатаевтың өлеңінен, бунақ саны- 3) «Ақынның өмірді зерттегені- алдымен өзін зерттегені. Ақын құдіреті- өмірден өзін, өзінен өмір жасай білуінде,»- деген түйінді айтқан адам: (М.Мақатаев) «Мұқағали біздің заманымыздың ғажайып ақындарының бірі еді,»- деген сөздің авторы: (Ә.Тәжібаев) ЖҰМЕКЕН НӘЖІМЕДЕНОВ (1935-1983) 1935 ж Атырау обл. Теңіз ауд. Қошалақ ауылында туған қаламгер (Ж.Нәжімеденов) Жұмекен Нәжімеденов қай жерде білім алған? (Мәскеуде, М.Горький ат. Әдебиет институтында) «Ақ шағыл», «Кішкентай», «Даңқ пен дақпырт» романдарының авторы?( Ж.Нәжімеденов) Жұмекен Нәжімеденовтің романы? (Даңқ пен дақпырт) Жұмекен Нәжімеденовтің өлеңі? («Менің Қазақстаным») Сағындым ғой! Құлағымда, құлағымда тұр міне: «Қарашығым, тамағыңды іш, деміңді алшы!» -деген үн Осы бір сәт отыр ма екен, отыр ма екен ине алып, Жіңішке ине ,жіңішке жіп-өткізе алмай қиналып,- деген үзінді алынған Ж.Нәжімеденовтің өлеңі? («Әжеме») Жұмекен Нәжімеденовтің қазақтардың жан дүниесі мен болмыс табиғатын тап басып сипаттай алған өлеңі («Қоңыр түс») Ж.Нәжімеденовтің «Жаманыңды көрмесем» өлеңіне арқау болған тілек? «Әке тілегі» Ж.Нәжімеденовтің әке тілегінен тұратын өлеңі? («Жаманыңды көрмесем») «Сен ақылды болсаң екен » өлеңінің авторы? Ж.Нәжімеденов ...Жақсы жанның ұнатқаны -тілегім, Қауіптенем жамандарға ұнаудан,-деген тармақтар алынған Ж.Нәжімеденовтің өлеңі? Сен ақылды болсаң екен Ж.Нәжімеденовтің әнұранға алынған өлеңі? Менің Қазақстаным ҚАДЫР МЫРЗА ӘЛІ (1935-2011) Туған жері: БҚО Жымпиты ауд Тұңғыш кітабы: «Көктем» Балаларға арналған кітабы: «Жаңғалақтар», «Тақпақ айтып ән шырқайық», «Кішкене Қожанасырлар», «Сабақ», « Ноян қоян», «Алуан палуан», «Омар мен Құмар», «Мешін және адам», «Күміс қоңырау»,» Шымыр жаңғақ»,т.б Жыр кітаптары: Ой орманы, Дала дидары, Бұлбұл бағы, Ақ отау, Көш, Жерұйық, Алақан, Қорамсақ, Көкпар, Қызыл кітап, т.б «Алғашқы өлеңімді мен 6-сыныпта жүргенімде 1948ж жаздым..,.» деген кім? Қ. МырзаӘли «Мешін және адам» кітабының авторы: Қ.Мырза Әли «Домбыра» және «Жерұйық» атты жыр жинақтарының авторы: Қ.Мырза Әли Неге орынсыз ояттым мен жатқанды Неге босқа дүрліктірдім шатқалды? Жақсы жырды жамандаған кезде жұрт Неге, неге үндемедім шет қалдым? Үзінді авторы? Қ.Мырза Әли Жеті саны мен соған қатысты ұғымға өлең жазғанақын: Қ.Мырза Әли Қ.Мырза Әлидің алғ туындысы қай журналда жарияланған? «Пионер» журналында 1954ж Қ.Мырза Әли еңбек жолан алғаш бастаған? «Балдырған» журналында1954ж «Сабақ», «Жаңғалақтар» шығармаларының авторы? Қ.Мырза Әли Қ.Мырза Әлидің балаларға арналған өлең жинақтары: («Күміс қоңырау», «Шымыр жаңғақ», «Ақыл аспанда») және (Жаңғалақтар», «Тақпақ айтып ән шырқайық», «Кішкене Қожанасырлар», «Сабақ», « Ноян қоян», «Алуан палуан», «Омар мен Құмар», «Мешін және адам», «Биік баспалдақ», «Жоғарыла, жасқанба»,т.б кітаптары) «Өткелдер» поэмасының авторы: (Қ.Мырза Әли) Қ.Мырза Әли өлеңі «Қызыл кітап» атауының себебі: (Тірі жан тимесін деп жоғалуға айналған хайуанатқа берілген қызыл мандат бар екенін көрсету үшін.) «Қызыл кітап» поэмасының авторы: (Қ.Мырза Әли) «Қызыл кітап» поэмасының негізгі тақырыбы: (Табиғаттың байлығын қорғау) Жоғалуға бет алған аң-құс,өсімдік, жәндіктерді қорғауға арналған өлең авторы: (Қ. МырзаӘли) Жақсылықтың алдында бас иетін Бабалардың не істиміз өсиетін?! Жер жоғалтса не болмақ перзенттерін? Ер жоғалтса не болмақ қасиетін? Үзінді алынған поэма? (Қ. МырзаӘли «Қызыл кітап») Мылтық көрсем төрлерден іліп қойған, Менің мазам кетеді күдікті ойдан,»-деген жолдарда Қ. МырзаӘлидің айтпақ ойы: (Мылтықтың аң-құсқа өлім себелейтінінен тітіркенеді). «Қазақтарды шетелдік қонақтарға таныстыру» өлеңінің авторы: (Қ. МырзаӘли) Қазақ халқының мінез-құлқын, тыныс-тіршілігін суреттеген Қ. МырзаӘлидің өлеңі: («Қазақтарды шетелдік қонақтарға таныстыру») Қ. МырзаӘли бүркіттің тектілігін суреттеген өлеңі: («Кәрі қыран») Қ. МырзаӘлидің шығармасы: : («Кәрі қыран») Қыранша өмір сүргенің- Қандай бақыт! Қандай бақыт- Қыранша өле білген!» үзінді авторы: (Қ. МырзаӘли) Бұл сөзіме сенбе мейлің , сен мейлің, Отан барда сембеймін де, сөнбеймін. Туған жерден таба алмасаң қасиет, Басқа тапқан қасиетіңе сенбеймін. Үзіндінің авторы: (Қ. МырзаӘли) «Дала дидары», «Қорамсақ», «Жерұйық» т.б өлең жинақтарының авторы: (Қ. МырзаӘли) «Домбырасы» қолында, «Көшпен» шексіз даласын аралап, «Жерұйықты » жырлаған ақын: (Қ. МырзаӘли) Қ. МырзаӘли 1980 ж қазақ КСР Мем сыйлығының лауреаты атағын қай жыр кітабы үшін алған? («Жерұйық») Қ. МырзаӘли әдеби еңбек жолындағы жетістіктері үшін қай жылы «Тарлан» сыйлығын алған? (2001ж) Қ. МырзаӘли қай қаламгердің шығармаларын қазақ тіліне аударған? (Расул Ғамзатовтың) Қ. МырзаӘли Олжас Сүлейменовтың қай батырға арнаған өлеңін қазақшаға аударған? Махамбетке Қ. МырзаӘли шетел жазушыларынан кімдердің шығармаларына аударған? (А.Чехов, Ж.Руми, В.Гюго) және П.Овидий, Гейне, М.Лермонтов, Д.Родари шығармаларын) «...Өзіне тән өзгеше пішінін тапқан шын мәніндегі шынайы талант екеу болса- бірі, біреу болса – өзі- Қ. МырзаӘли» -деген пікірдің иесі: (Зейнолла Қабдолов 1927-2006) |