көк кітап. КӨК КІТАП ӘДЕБИЕТ (3). 1. Бізді заманымыза дейінгі жазу сызулар мен аыз жырлар
 Скачать 436.29 Kb.
|
|
Повестегі дегбірсіз бала Бектайдың кейпі: «Рас, мұндайда делжиген жұп- жұқа жарғақ құлағы қып- қызыл боп шыға келеді де, бадырақ көзін дамылсыз жыпылықтатып, үркек бұзауша состиып тұрып қап, не істерге білмей, алғашқыда абдырайды» Әбдіжәміл Нұрпейісов Әбдіжәміл Нұрпейісов (Қызылыорда обылысы,Сұлутөр ауданында 1924жылы туған) Романы: « Қан мен тер»(1-кітап-«Ымырт»,2-«Сергелдең»,3- «Күйреу») Романда балықшылар өмірінің трагедиялық өмірі суреттеледі. « Қан мен тер»трилогиясында бас кейіпкер-АҚБАЛА Еламан, Мөңке, Рай,Қален,Сүйеу қарт, Ознобин-« Қан мен тер» романының кеіпкерлері. « Қан мен тер» үштағанындағы бірінші кітаптың шарықтау шегі:Еламанның Феодоровты өлтіруі. Әбдіжәміл Нұрпейісовтің 1999 жылы Арал тіңізінің тағдырын суреттеген романдилогиясы.(«Соңғы парыз»)бұл романның басты кейіпкері-ЖӘДІГЕР Әбдіжәміл Нұрпейісовтің испан драматургі А.Кэсоннан аударған шығармасы «Ағаштар тұрып өледі» Әбдіжәміл НұрпейісовтіңА.Чеховтан аударған шығармасы: «Ит жетектеген әйел»(А.Чехов «Алтыншы палата», «Бқытсыздық»; Н.Хикметтен «Соқыр патша» «Қан мен тер»романы жазды «Соңғы парыз»роман-диологиясын жазды. 3.Тұңғыш туындысы-«Курляндия»(«Күткен күн») Туған жері: Қызылорда облысы, Арал ауданы, Құланды ауылы Тұңғыш шығармасы: «Курляндия» романы (1949) (Кейінгі аты - «Күткен күн») Романдары: «Қан мен тер» трилогиясы (1961-1970), «Сең», «Соңғы парыз» (1999). 1974 жылы КСРО Мемлекеттік сыйлығы («Қан мен тер») *** "Курляндия" романының кейіпкерлері: (*Қазақ Есей; *Татар Хизатуллин; *Орыс Долгушев) Әбдіжәміл Нұрпейісовтің романы: ("Қан мен тер")) (l-кітап - "Ымырт"; 2-кітап - "Сергелдең": 3-кітап - "Күйреу") • Ә. Нұрпейісовтің "Қан мен тер" романында қай өңір балықшыларының трагедиялық өмірі суреттеледі? (Арал балықшыларының өмірі) "Балықшылар - бір тайпа ел, шетінен сіңірі шыққан кедей, қарға адым жерге аударылып қона алмайды…" Үзінді қай шығармадан алынған? ("Қан мен тер") * Ә. Нұрпейісовтің Арал балықшыларының өмірін Суреттеген романы: ("Қан ментер") *** Ә Нұрпейісовтің "Қан мен терінде" заман құрбаны болған әйелдер бейнесі: ("Қарақатын мен Кенжекей; "Әлиза мен Ақбала; "Айғанша мен Бөбек) Қан мен тер» романының кейіпкерлері: (* Еламан; *Сүйеу қарт; *Айғанша; *Тәңірберген) Ә. Нұрпейісовтің "Қан мен тер" трилогиясындағы бас кейіпкердің бірі; (Ақбала) Еламан - қай шығарманың бас кейіпкері? ("Қаң мен тер") • Мөңке, Рай, Қален, Сүйеу, Ознобин - бұлар қай романның кейіпкерлері? ("Қан мен тер") • Еламан, Ақбала, Тәңірберген, Сүйеу қарт - Ә. Нұрпейісовтің қай шығармасының кейіпкерлері? ("Қан мен тер") • "Қан мен тер" үштағанындағы бірінші кітаптың шарықтау шегі: (Еламанның Федоровты өлтіруі) • Ә. Нұрпейісовтің көркем фильмге арқау болған шығармасы: ("Қан мен тер") • Ә. Нұрпейісовтің 1999 жылы Арал теңізінің тағдырын суреттеген роман- дилогиясы: ("Соңғы парыз") • Ә. Нұрпейісовтің «Соңғы парыз» романының басты кейіпкері: (Жәдігер) • Ә. Нұрпейісовтің испан драматургі А.Кэсоннан аударған шығармасы: («Ағаштар тұрып өледі») *** Ә. Нұрпейісовтің А.Чеховтың аударған шығармасы: (***Ит жетектеген әйел") (А. Чехов "Алтыншы палата", "Бақытсыздық"; Н. Хикметтен "Соқыр патша"; А.Кэсон "Ағаштар тұрып өледі") • Ә.Нұрпейісовке қатысты ақпараттардың реті: 1. «Қан мен тер» романын жазды. 2. «Соңғы парыз» роман-дилогиясын жазды. 3. Тұңғыш туындысы - «Курляндия» («Күткен күн»). (3. 1. 2) Сансызбай Сарғасқаев Сансызбай Сарғасқаев(1925-1995) Жамбыл обылысы, Қордай ауданы. 1946-1949 жылдары «Красногоршы» газетінің жауапты хатшысы, әдеби қызметкері болған. 1. «Жұлдыз» журналында жауапты хатшы қызметін атқарды2. «Красногоршы» газетінде әдеби хатшы қызметін атқарды. 3. Жамбыл облысы, Қордай ауданы, Сұлутөр ауылында туған. Шерхан Мұртаза (1932-2018) Туған жері: Жамбыл. облысы. Жуалы ауданы, Мыңбұлақ ауылы Тұңғыш кітабы: "Құрылысшы Дәку" (1958) очерктер жинағы. Повестері: Табылган телези, "Бұлтсыз күнгі найзағай", «Белгісолдаттың базасым, алтылтықсыз майдан», "41-омсылғы келіншек", "Ахметжанның анты". "Интернат наныз, "Жүрекке әжім тпуспейді» кітабы, «Бір кем дүние" кітабы т. б. Романдарыз "Қара маронсан" (1978 ж. Қазақ КСР Мемл. сыйлығы), «Қызыл жебе" роман-эпопеясы, "Ай мен Айша" роман-дилогия си. Драмалары: «Қызыл жебе», «Сталинге хат», «Бесеудің хаты», «Жетім бұрыш», "Жаллызуйлік зілзала", «Домалақ Ана". ІLlepxaн Мұртазаның туған жері: (Жамбыл облысы, Жуалы ауданы,Мынбұлақ ауылы) • Жазушы Мұртазаның туған жылы. (1932 ж.) • "Қызыл жебе", "Жетім қыз" шығармаларының авторы: (ШерханМұртаза) • «Сталинге хат», «Бесеудің хаты», «Жетім бұрыш» пьесаларының авторы:(Ш. Мұртаза) • Ш. Мұртазаның 1978 жылы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығын алғанроманы: («Қара маржан») "41-жылғы келіншек" әңгімесінің авторы: (Ш. Мұртаза) • Ш. Мұртазаның "41-жылғы келіншек" әңгімесінің жазылу себебі: (Түс) • Ш. Мұртазаның "41-жылғы келіншек" әңгімесінде Хадиша түсіндесөйлескен адам: (Мақсұт) • Шерхан Мұртазаның "41-жылғы келіншек" әңгімесінде кімнің сөзі? -Алды-артымды жалмап, жалмауыз болайын деп, құдайдан тілеген мсоқпын.(Хадишанын) • Қазақ халқын ашаршылыққа ұшыратқан қасіретті 1902 жыл туралы жоғары орынға ашық хат жазған неше азамат: (5) *** Ш. Мұртазаның пьеса(лар)ы: (*«Бесеудің хаты»; "«Сталинге хат») *** «Бесеудің хаты» драмасындағы «жағымпаз жандайшаптар».(*Жантоқов; *Құрамысов) Ш. Мұртазаның "Бесеудің хаты" драмасындағы кейіпкер: (Елеусіз) • Ш. Мұртазаның "Бесеудің хаты" драмасындағы кейіпкер: (Сталин) • Ш. Мұртазаның "Бесеудің хаты" драмасындағы совнарком председателінің орынбасары: (Рысқұлов) • F. Мүсірепов, Рысқұлов, Сталин- Ш. Мұртазаның қай шығармасының кейіпкерлері? ("Бесеудің хаты") • F. Мүсірепов, Голощекин, Құрамысов - Ш. Мұртазаның қай шығармасыныңкейіпкерлері? ("Бесеудің хаты") • Ш. Мұртазаның "Бесеудің хаты" драмасындағы кейіпкер: (Қаба сақал) • Ш. Мұртазаның ел басына түскен азапты күндер, қолдан жасалған аштықтан қырылған екі миллион халықтың тағдыры арқау болған пьесасы:("Бесеудің хаты") • Шерхан Мұртазаның аптаршылык жылдар туралы жазылған драмалық,туындысы: ("Сталинге хат"!) • 111 Мұртазаның 7 Рыскулон туралы драмалық туынлысы: ("Сталинге хат" Ш.Мұртазаның "Сталинге хат" пьесасындағы хаттың сыры:(Қазақстандағы ашаршылық) • Шерхан Мұртазаның "Сталинге хат" драмалық шығармасының негізгі кейіпкері: (Тұрар) Мұртазаның "Сталинге хат" атты драмалық шығармасында Түйметайдың Тұрарға туыстық қатынасы: (Қарында)ы) • Шерхан Мұртазаның "Сталинге хат" пьесасындағы күй әуені: ("Көбікшашқан", "Ақбай"") Ш.Мұртазаның 5 кітаптан тұратын роман-эпопеясы: ("Қызыл жебе") Ш. Мұртазаның әке мен бала арасындағы сүйіспеншілікті көрсететін шығармасы: ("Қызыл жебе")) "Қызыл жебе" роман-эпопеясының негізгі тақырыбы: (ХХ ғасырдың басында қазақ халкының өмірінде болған саяси-әлеуметтік өзгерістер мен төңкерістер) • "Қызыл жебе" роман-эпопеясының негізгі идеясы: (Қазақ халқының тәуелсіздігі) • "Қызыл жебе" роман-эпопеясының 1-кітабы - "Рысқұл", 2-кітабы - "Тұрар", 3-кітабы - "Жұлдыз көпір", 4-кітабы - "Қыл көпір", 5-кітабы "Тамуқ" • Т. Рысқұлов жайындағы романның авторы: (Ш. Мұртаза "Қызыл жебе") Ш. Мұртазаның "Қызыл жебе" романында: "Мен өзім қылмыскер болсам, менің өтінішіме құлақ сушы ма еді?" - деген жолдар кімнің сөзі? (Рысқұлдың) • Ш. Мұртазаның "Қызыл жебе" романының негізгі кейіпкері: (Тұрар) • Шерхан Мұртазаның "Қызыл жебе" романындағы Тұрардың мектепке барғандағы фамилиясы: (Қырғызбаев) • Ш. Мұртазаның "Қызыл жебе" романындағы Тұрар алғаш білім алған мектептің ашылған жері: (Мерке) • Шерхан Мұртазаның "Қызыл жебе" романындағы "қызыл жебе" дегенсөздің мағынасы: (Ерен жүйрік жылқы) • Шерхан Мұртазаның "Қызыл жебе" романынан алынған үзіндіде "Қызыл жебе" деген сөз нені білдіреді? "Ал Тұрардың жеке дәптерінде жеке әріптер емес, сөздер жазулы екен. Мұғалім дәптерді қолына алып, … оқып шықты. "Аспара. Қызыл жебе. Кеке". (Ерен жүйрік жылқының аты) Мұртазаның шығармасы: ("Жүз жылдық жара")) "Сұмбіл тал, мәжнүн тал, сөгеті тал, қозықұйрық, шайшөп, дермене, күшәла, адыраспан, киіқоты, текесақал, қылша, көкемарал, түйежапырақ" сияқты өсімдіктердің атауы қай шығармада кездеседі? ("Жүз жылдық жара"") ш.Мұртазаның"Жүз жылдық жара" әңгімесіндегі кейіпкерлер: (Жуанқұл, Кенжекүл) Шерхан Мұртазаға қатысты ақпараттардың дұрыс ретін көрсетіңіз. 1. "Қара маржан" романы үшін Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығын алды. 2. "Қызыл жебе", "Ай мен Айша" романдарының төрт томдығы шықты. 3. Мәскеудегі М. В. Ломоносов университетінің журналистикасын бітірді. (3, 1, 2) *** Ш. Мұртазаның Ш.Айтматовтан аударған шығармалары: (*«Теңіз жағалай жүгірген тарғыл төбет»; *«Қош, Гүлсары»; *«Жанпида») . Сайын Мұратбеков Сайын Мұратбеков (1936-2007) Туған жері:Талдықорған өңірі, Қапал ауданы, Қоңыр ауылы Шығармалары: "Көкорай", "Жабайы алма", "Жусан иісі" повестері "Менің қарындасым" "...Ол со тұнжыраған қалпында бәріміздің жүзімізді бір сүзіп өтті де: -Ертеде бір жетім бала болыпты...-деп ертегісін бастады. Сол күні оның ертегісі түннің жарымында бір-ақ аяқталды. Тіпті Аянның әжесінің өлгенін де ұмытып кетіппіз.."-деген үзінді алынған шығарма: ("Жусан иісі" С.Мұратбеков) С.Мұратбековтің "Жусан иісі" шығармасындағы жетім баланың аты: (Аян) С.Мұратбековтің "Жусан иісі" шығармасында баяндалған оқиға: (Екінші дүниежүзілік соғыс, Ұлы Отан соғысы жылдары) С.Мұратбеков шығармасын "Жусан иісі" деп атаған себебі: (Балалық шақты еске алу үшін) Сатай, Рәбиға атты кейіркерлері бар шығарма: ("Қылау") С.Мұратбековтің "Қылау" әңгімесіндегі басты кейіркерлер : (Сатай) Сәкен Жүнісов Сәкен Жүнісов (1934-2006) Туған жері: Көкшетау обл.Кішкенекөл ауылы Тұңғыш туындысы: "Бір шофердің әңгімесі" (1953ж."Қазақстан пионері" газетінде басылды). Повестері: "Өшпейтін іздер"(1968), "Заманай мен Аманай" Романдары: "Жапандағы жалғыз үй", "Ақан сері" роман-дилогия Драмалары: "Ажар мен ажал", "Тұтқындар", "Қызым саған айтам", "Жаралы гүлдер", "Қос анар", "Өліара"(1986ж.ҚР Мемл.сыйлығы), "Әр үйдің еркесі", "Қысылғаннан қыз болдық, т.б Аудармалары:Л.Толстой мен С. Цвейг әңгімелері, О.Гончарь "Перекоп", "Көк адыр". С.Жүнісовтің "Ақырғы бәйге" үзіндісінде ("Ақан сері"романынан) "Мынау жай мал емес, пырақ екен!"-деп айтқан адам: (Күреңбай) "Ақан сері" романындағы (С.Жүнісов) қасқыр мен ит атаулары: (Біршек-қасқыр, Басаралы-ит аты) С.Жүнісовтің "Аманай мен Заманай" романының өзекті мәселелері: (Перзенттік махаббат, Отанға деген сүйіспеншілік) С.Жүнісовтің шығармалары:("Жапандағы жалғыз үй", "Аманай мен Заманай" "Ақан сері") С.Жүнісовтің жоғары бағаланған туындылары: ("Жапандағы жалғыз үй", "Өшпейтін іздер") С.Жүнісовтің балаларға арналған шығармалары: ("Кімнің мекені жақсы?", "Сонарда", "Сақау бәтеңке") С.Жүнісовтің О.Гончардан аударған романдары: ("Көк адыр", "Перекоп") Қабдеш Жұмаділов (1936ж) Туған жері: (ҚХР, Шыңжаң өлкесінің Тарбағатай аймағы,Малдыбай ауылы) Қабдеш Жұмаділовтың алғаш жарияланған әңгімесі:( «Қаздар қайтып барады») Тау асып, тас басып,шекарадан өтіп, атамекеніне жетіп жығылған қарт туралы жазған жазушы:(Қ. Жұмаділов) Үзінді кімнің, қандай шығармасынан алынғанын анықтаңыз. «Жолға шыққанына төртінші күн дегенде ұзын бойлы , қапсағай қара шал осы Етікші тауының бір арқаш биігіне көтерілді.(Қ. Жұмаділов .«Қаздар қайтып барады») Қ. Жұмаділовтың «Қаздар қайтып барады» туындысында жалғыз шалдың шекара бұзып , тау асып келе жатқандығының себебі: (Туған жеріне келеді) Қ. Жұмаділовтың «Қаздар қайтып барады» әңгімесіндегі Байтас шалдың туған жерге оралғысы келгендігінің себебі: (Туған жерге жетіп өлу үшін) Қ. Жұмаділовтың «Қаздар қайтып барады» әңгімесіндегі Байтас шал тау асып, шекара бұзып, туған жерге өтісімен істеген іс- әрекеті: (Жер- ананы құшақтап сүйе берді) Қ. Жұмаділовтің «Қаздар қайтып барады» туындысында жалғыз шалдың шегарадан өтіп, атамекендегі ескі қыстауға кіргенде істеген ісі: ( Бойтұмарын алып, сөгіп, ішіндегі бір уыс топырағын төкті) Қ. Жұмаділовтің «Қаздар қайтып барады» әңгімесіндегі Байтас шалдың шекарадан жалғыз өтуінің себебі: (Балалары болған, бірақ қайтыс болып кеткен.) Қытайда өмір кешіп жатқан қазақтардың өмірі суреттелген шығарма: (Қ. Жұмаділов «Соңғы көш») Қ. Жұмаділовтің Қытайдағы қазақтар туралы жазған дилогиясы: ( «Соңғы көш») Қытай Халық Республикасында дүниеге келіп , и»Тағдыр», «Соңғы көш» романдарын жазған жазушы: (Қ. Жұмаділов) Қ. Жұмаділовтің повесі:( Сәйгүліктер») Қ. Жұмаділовтің «Сәйгүліктер» повесіндегі жылқы: (Қозыкүрең) Қ. Жұмаділовтің Ағыбай мен Төреқұл арқылы қазақ пен қырғыз елінің достығын көрсеткен шығармасы:(Сәйгүліктер) Туған жері: ҚХР, Шыңжаң өлкесінің Тарбағатай аймағы, Малдыбай ауылы Алғашқы шығармасы: «Жамал» әңгімесі (1949 ж); «Қаздар қайтып барады» Романдары: «Көкейкесті» (1969), «Соңғы көш» (1974)1981), «Бақыт жолында», «Атамекен» (1985), «Тағдыр» (1988), «Дарабоз» дилогиясы (1996), «Таңгажайып дүние» (1999). «Прометей алауы» (2002), «Қылкөпір» (2003) т. б. Повестері: «Сарыжайлау», «Сәйгүліктер», «Бір түп тораңғы», т. б. "Соңғы көш" дилогиясы үшін М. Әуезов атындағы әдеби сыйлық (1983), "Тағдыр" романы үшін Абай атындағы Мемлекеттік сыйлық (1990) • Қ. Жұмаділовтің 1956 жылы «Шұғыла» журналында жарияланған алғашқы әңгімесі: («Жамал») • Қабдеш Жұмаділовтің алғаш жарияланған әңгімесінің бірі: ("Қаздар қайтып барады") • Тау асып, тас басып, шекарадан өтіп, атамекеніне жетіп жығылған қарт туралы жазған жазушы: (Қ. Жұмаділов) • Үзінді кімнің, қандай шығармасынан алынғанын анықтаңыз. "Жолға шыққанына төртінші күн дегенде ұзын бойлы, қапсағай қара шал осы Етікші тауының бір орқаш биігіне көтерілді. (Қ. Жұмаділов "Қаздар қайтып барады") • Қ. Жұмаділовтің "Қаздар қайтып барады" туындысында жалғыз шалдың шегара бұзып, тау асып келе жатқандығы ның себебі: (Туған жеріне келеді) • Қ. Жұмаділовтің "Қаздар қайтып барады" әңгімесіндегі Байтас шалдың туған жерге оралғысы келгендігінің себебі: (Туған жерге жетіп өлу үшін) Қ. Жұмаділовтың "Қаздар қайтып барады" әңгімесіндегі Байтас шал тау асып, шекара бұзып, туған жерге өтісімен істеген іс-әрекеті: (Жер-ананы құшақтап сүйе берді) Жұмаділовтің "Қаздар қайтып барады" туындысында жалғыз шалдың шегарадан өтіп, атамекендегі ескі қыстауға кіргенде істеген ісі: (Бойтұмарын алып, сөгіп, ішіндегі бір уыс топырақты төкті) Қ.Жүмаділовтің "Қаздар қайтып барады" әңгімесіндегі Байтас шалдың шегарадан жалғыз өтуінің себебі: (Балалары болған, бірақ қайтыс боп кеткен) Қарт шекпенін асықпай шешіп, бір бұрышқа қойды. Сонаң соң көйлегінің түймесін ағытып, жалаңаш етіне асып қойған бойтұмарын алды. …Тұмардың ішінен термен байланып қалған бір уыс қныршық топырақ жерге түсті, Бұл осыдан қырық жыл бұрын түйіп алған топырақ еді». Үзінді авторы мен шығарма атауы: (Қ. Жұмаділов "Қаздар қайтып барады") "Өзінің бұл сапарға жалғыз шыққанын ойлағанда мсігері құм болып, ет жүрегі езіліп кетті. "Толеутайымды қалай гана сақтай алмадым екен? Өрттен қалған қу томардай сорайып жалғыз қалған түрім мынау. Тірі болсам туган жерді бір көрсетем деуші едім…» Үзінді Қ.Жұмаділовтің қай әңгімесінен алынған? ("Қаздар қайтып барады") • Үзінді кімнің қандай шығармасынан алынған? "О, туған жер! О, қасиетті атамекен! Торқадай топырағыңды қия гөр адасқан ұлдың…"(Қ.Жұмаділов "Қаздар қайтып барады") Үзінді алынған Қ. Жұмаділовтің шығармасы: "Қарт қос өзенге қарап тұрып; "Қабырға - Базарым, қалың ел - Назарым", - деп күбіледі. ("Қаздар қайтып барады") • Қытайда өмір кешіп жатқан қазақтардың өмірі суреттелген шығарма: (Қабдеш Жұмаділов "Соңғы көш") • Қ. Жұмаділовтің Қытайдағы қазақтар туралы жазған дилогиясы: ("Соңғы көш") • Қытай Халық Республикасында дүниеге келіп, "Тағдыр","Соңғы көш" романдарын жазған жазушы: (Қ. Жұмаділов) **** Қ.Жұмәділов тің шығарма(лар)ы: (***Қаздар қайтып барады"; «"Тағдыр"; ***Сәйгүліктер") *** Қ.Жұмәділов тің Абай атындағы Мемлекеттік сыйлыққа ие болған туындысы: (*" Тағдыр" 1990 ж.) * *** Қ.Жұмәділов тің "Тағдыр" романының кейіпкерлері: (*Демежан; *Ысқақ) *** Қ.Жұмәділовтың ХІХ ғасырдың соңғы кезеңіндегі шекара бөлінісін арқау еткен шығармасы: (*"Тағдыр")(10. 320-бит) • Қ. Жұмаділовтің повесі: ("Сәйгүліктер") • Қ. Жұмаділовтің "Сәйгүліктер" повесіндегі жылқы: (Қозыкүрен) » Қабдеш Жұмалілов тің Ағыбай мен Төреқұл арқылы қазақ пен қырғыз елінің достығын көрсеткен шығармасы: ("Сәйгүліктер") Коррекция дөненді от ошения экстіп, шылбырын Қойлыбайдың қолына ұстатты: госпотеле мен дончакца казактат гәру емес шығар. Мынау өзіміздің қырғыз жылқысы…» Үзінді Қ.Жұмаділовтің қай әңгімесінен? ("Қозыкүрең") "Дабдеш - така аса оси мәні әр сөздің сиқырлы бояуын асан-тәнімен селінетін жазчилым - шкірінің авторы: (Ә. Тарази) |